 |
| Ο ανδριάντας του Θ. Κολοκοτρώνη στην αρχική του θέση, στη συμβολή των οδών Σταδίου και Κολοκοτρώνη, σε επιστολικό δελτάριο εποχής (πηγή: Γ. Ιωάννου, Η Αθήνα μέσα από καρτ ποστάλ του παρελθόντος, I. Σιδέρης, Αθήνα 2001). |
Το 1884 ο Δήμος του Ναυπλίου αποφάσισε την κατασκευή ενός έφιππου αγάλματος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, η δράση του οποίου υπήρξε άρρηκτα συνδεδεμένη με την πόλη: την απελευθέρωσή της αρχικά από τον τουρκικό ζυγό (Δεκέμβρη 1822) και τον περιορισμό του αρχιστράτηγου στη συνέχεια στο Παλαμήδι κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου. Ύστερα από την προκήρυξη σχετικού καλλιτεχνικού διαγωνισμού από το δήμαρχο Ναυπλίου Επαμεινώνδα Κωτσονόπουλο, νικητής των γύψινων προπλασμάτων αναδείχθηκε το 1891 στη Βίλα Τζούλια της Ρώμης ο Τήνιος γλύπτης Λάζαρος Σώχος. Ο ανδριάντας, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος της νεολληνικης γλυπτικής, ολοκληρώθηκε στο Παρίσι μεταξύ των ετών 1891 και 1895 σε εργαστήριο που είχε παραχωρηθεί στον καλλιτέχνη από το δάσκαλό του Αντουάν Μερσιέ, καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών. Η χύτευση του ανδριάντα έγινε στο χυτήριο των αδελφών Τιεμπώ. Η συνολική δαπάνη καλύφθηκε από πανελλήνιο έρανο, ενώ το υλικό που χρησιμοποιήθηκε προήλθε από τα κανόνια της Ελληνικής Επανάστασης, τα οποία βρίσκονταν στο Παλαμήδι. Ο ορειχάλκινος ανδριάντας, πριν αποσταλεί στο Ναύπλιο, εκτέθηκε στο Salon του 1895, ενώ το 1900 το γύψινο πρόπλασμα απέσπασε το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση Παρισίων. Με πρόταση του ίδιου του καλλιτέχνη χυτεύθηκε πανομοιότυπο άγαλμα, το οποίο κατασκεύασε δωρεάν, ώστε να ανεγερθεί στην Αθήνα. Οι υπόλοιπες δαπάνες καλύφθηκαν από πανελλήνιο έρανο. Ο Κολοκοτρώνης παριστάνεται έφιππος εν κινήσει. Συγκρατώντας τα χαλινάρια με το δεξί χέρι, με το αριστερό τεντωμένο μπροστά και το κεφάλι στραμμένο προς την αντίθετη κατεύθυνση, φαίνεται να καθοδηγεί τους συναγωνιστές του. Η στάση αυτή έχει προκαλέσει πολλά ερωτηματικά και οι ερμηνείες που έχουν διατυπωθεί ποικίλλουν. Οποιαδήποτε ερμηνεία, ωστόσο, συνδέεται σημειολογικά με την επιγραφή στην μπροστινή όψη του: «Έφιππος χώρει, γενναίε στρατηγέ, ανά τους αιώνας διδάσκων τους λαούς πώς οι δούλοι γίνονται ελεύθεροι». Ο Λάζαρος Σώχος, ένθερμος υποστηρικτής , δωρητής και ή καλλιτεχνικός σύμβουλος της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος (IEEE), είχε άμεση πρόσβαση στα κειμήλια που αφορούσαν τον Θ. Κολοκοτρώνη και ανήκαν στις Συλλογές της. Μελετώντας προσεκτικά τα απομνημονεύματα και όλα τα προσωπικά αντικείμενα, την ενδυμασία, τον οπλισμό, την περικεφαλαία, το εκμαγείο, τις προσωπογραφίες που είχαν ήδη κυκλοφορήσει, καθώς και το χαρακτικό που αποδίδει το θάνατό του, φιλοτεχνημένο από τον Πιερ Μπονιρότ, σμίλευσε με απόλυτη πιστότητα τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά και την πολεμική του εξάρτυση.
 |
| Λιθογραφία του Pierre Bonirote (1843), η οποία απεικονίζει tov Θ. Κολοκοτρώνη στη νεκρική κλίνη. Ο Λ. Σώχος μελέτησε το σχεδίασμα πριν φιλοτεχνήσει τον ανδριάντα του Γέρου του Μοριά (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα). |
Και στις δύο περιπτώσεις, ο ανδριάντας χυτεύθηκε σε πέντε ξεχωριστά κομμάτια (το κράνος, το επάνω μέρος του σώματος, το κάτω μέρος μαζί με τη βάση, το κεφάλι του αλόγου και τέλος η ουρά), τα οποία συναρμολογήθηκαν πιθανότατα επιτόπου. Η περικεφαλαία, τα χαλινάρια, η μπαρουτοθήκη και τα λουριά αποτελούσαν ένθετα κομμάτια, τα οποία προσαρτήθηκαν με μεταλλουργική ή μηχανική σύνδεση. Ο ανδριάντας του Ναυπλίου τοποθετήθηκε σε μαρμάρινο βάθρο, σε σχέδιο των αδελφών Τιεμπώ, το οποίο υλοποίησαν ο γλύπτης I. Καρακατσάνης και ο αρχιτέκτονας Α. Νικολούδης. Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν πέντε χρόνια αργότερα, στις 23 Απριλίου 1901, επί Δημαρχίας Δημητρίου Τερζάκη, στον κήπο που έκτοτε ονομάστηκε Πάρκο Κολοκοιρώνη. Ο ανδριάντας της Αθήνας εδράζεται επίσης σε μαρμάρινο βάθρο. Ένθετες ορειχάλκινες πλάκες στις δύο πλευρές του αναπαριστούν σκηνές από τη δράση του Κολοκοτρώνη, τις οποίες εμπνεύστηκε ο καλλιτέχνης, όπως δηλώνει ο ίδιος: «Δια την σύνθεσιν των αναγλύφων επροτίμησα αυτά τα δύο περιστατικά, τα οποία μοι φαίνονται τα σημαντικότερα του βίου του Κολοκοτρώνη: η καταστροφή του Δράμαλη και η συγκράτησή των φοβισμένων Ελλήνων, οι οποίοι είχον προσκυνήσει και είχον δεχθεί τα συγχωροχάρτια των Τούρκων... Και διά μεν την εικόνα των Δερβενακίων παριστάνω το στενόν μέρος από του οποίου θα διήλθον έφιπποι και πεζοί οι Τούρκοι, έχων υπόψιν μου την διήγησιν του ίδιου του Κολοκοτρώνη»
 |
| Ο ανδριάντας του θ. Κολοκοτρώνη τοποθετείται στη σημερινή του θέση, στον προαύλιο χώρο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα). |
Αρχικά οι ανάγλυφες πλάκες επρόκειτο να τοποθετηθούν στο άγαλμα του Ναυπλίου, αλλά η ολοκλήρωσή τους καθυστέρησε και ο γλύπτης τις δώρισε για να κοσμήσουν εκείνο της Αθήνας. Στις 27 Απριλίου 1904 το άγαλμα στήθηκε στη συμβολή των οδών Σταδίου και Κολοκοτρώνη, πολύ κοντά στο σημείο όπου βρισκόταν το σπίτι του στρατηγού το 1835. Επίσημα εγκαίνια ωστόσο δεν έγιναν, αφού επρόκειτο για αντίγραφο του Ναυπλίου. Το 1954, στο πλαίσιο του εξωραϊσμού της πόλης, αποφασίστηκε η διαμόρφωση της Πλατείας Κολοκοτρώνη και του προαύλιου χώρου της Παλαιάς Βουλής. Έκτοτε ο ανδριάντας δεσπόζει στη σημερινή του θέση με φόντο το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, όπου φυλάσσονται όλα τα προσωπικά κειμήλια του μεγάλου στρατηγού. Σήμερα εξακολουθεί να είναι από τα σημαντικότερα υπαίθρια γλυπτά της πρωτεύουσας και παραμένει σημείο αναφοράς για την πόλη, χώρος συνάντησης και ενίοτε πολιτικής έκφρασης.
from ανεμουριον https://ift.tt/33EKUEO
via IFTTT