 |
|
Σεπτέμβρης 1938: Το Εθνικό Θέατρο για πρώτη φορά στην Επίδαυρο με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία του Δημ. Ροντήρη και μουσική Δημ. Μητρόπουλου.
|
Στην αυγή της περιόδου τα θέατρα γέμιζαν ασφυκτικά αλλά η κριτική μιλούσε για θεατρική ξηρασία. Η επιθεώρηση κυριαρχούσε απόλυτα. Η παραγωγή, με 25-30 καινούργιες επιθεωρήσεις το χρόνο μόνο στην Αθήνα, είχε φτάσει σε πληθωριστική έκρηξη. Μετά το 1922 είχε πια αποτινάξει τον πατριωτισμό και μεγαλοϊδεατικό της μανδύα και κρατούσε σαν όπλο την κοινωνικοπολιτική σάτιρα. Αυτό θα πολεμηθεί σε όλη τη διάρκεια της περιόδου από την κρατική και την παρακρατική εξουσία και η επιθεώρηση θα μετατραπεί σε ένα λέοντα σε πολυετή αιχμαλωσία. Συχνές δίκες εις βάρος ηθοποιών, λογοκρισία προληπτική ή όχι, αστυνομικές παρεμβάσεις δίνουν μια αχνή εικόνα που συμπληρώνουν με μελανά χρώματα δύο γεγονότα: Τον Αύγουστο του 1931 βενιζελικοί οπαδοί ορμούν στη σκηνή του θεάτρου Περοκέ και πυροβολούν κατά του Βασίλη Αυλωνίτη, ενώ εκτελούσε νούμερο με σατιρικά τετράστιχα για την κυβέρνηση στην επιθεώρηση Κατεργάρα. Στην προσπάθεια του να τον προφυλάξει, πέφτει νεκρός ο μηχανικός Π. Μωραΐτης, ενώ τραυματίζεται ο λογιστής του θεάτρου. Τον Ιούλιο του 1935 ομάδα σμηνιτών επιτίθεται στον Αττίκ, ενώ τραγουδά στη Μάντρα του μια σάτιρα για το βασιλιά. Τον τραυματίζουν στο κεφάλι και καταστρέφουν τα σκηνικά του. Αιτία και στις δύο περιπτώσεις, δεν θεωρήθηκε ο πολιτικός φανατισμός, αλλά η πολιτική σάτιρα! Η λογοκρισία εγκαθίσταται πλέον οριστικά. Το 1936 η δικτατορία του Μεταξά ρίχνει τη χαριστική βολή στις ελευθερίες της επιθεώρησης. Αλλά και στην πρόζα η κατάσταση είναι δύσκολη: παραστάσεις απαγορεύονται, έργα λογοκρίνονται, η κομμουνιστοφοβία βλέπει καχύποπτα ακόμη και τον Ποπολάρο του Ξενόπουλου στο Εθνικό, ο Μεταξάς στέλνει τους ηθοποιούς για θεατρική επιμόρφωση στα ξερονήσια. Το 1930 η Κοτοπούλη περιοδεύει θριαμβευτικά στην Αμερική, ο Ρώτας παίρνει τη σκυτάλη από τους Νέους και ιδρύει στο Παγκράτι το Λαϊκό Θέατρο, ψηφίζεται ο ιδρυτικός νόμος του Εθνικού, οι Δελφικές Εορτές επαναλαμβάνονται με τις Ικέτιδες, ο Λίνος Καρζής ανεβάζει Προμηθέα με το Θυμελικό θίασο, ο Κουν ανεβάζει δικά του παραμυθοδράματα στο Κολλέγιο Αθηνών. Το 1932, με σκηνοθέτη τον Φώτο Πολίτη, αρχίζει τη δράση του το Εθνικό και κερδίζει μεγάλο μέρος του κοινού. Ως απάντηση, Κυβέλη και Κοτοπούλη συνασπίζονται σ' ένα θίασο και προσπαθούν ν' ανταγωνιστούν το Εθνικό. To 1933 ο Κουν κάνει τον Τύπο να προσέξει τις παραστάσεις Αριστοφάνη με μαθητές στο Κολλέγιο. Ανάμεσα τους ο Αλέξης Σολομός.
 |
|
Σεπτέμβρης 1938: Το Εθνικό Θέατρο για πρώτη φορά στην Επίδαυρο με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία του Δημ. Ροντήρη και μουσική Δημ. Μητρόπουλου.
|
Ενα χρόνο αργότερα ιδρύει τη Λαϊκή Σκηνή, με τον Γιάννη Τσαρούχη. Ο Κουν αντιμετωπίζοντας ρεαλιστικά τη θεατρική πραγματικότητα γύρω του χρησιμοποίησε στον Αριστοφάνη μουσικά μοτίβα από την επιθεώρηση που μεσουρανούσε. Η κριτική τον έψεξε αλλά η κίνηση σε στοιχεία από την επιθεώρηση εγκαινίασε μια πρακτική μακρόβια. Την ίδια περίοδο ο Δημήτρης Μητρόπουλος γυρίζει σε ερείπια αρχαίων θεάτρων δίνοντας συναυλίες. Ανάμεσα στις ανακαλύψεις του είναι και τα δυο θέατρα στην Επίδαυρο. Ταυτόχρονα, η κυριαρχία της επιθεώρησης απείλησε το σωματείο ηθοποιών με διάσπαση, σε ηθοποιούς του σοβαρού και του ελαφρού θεάτρου. Να σημειωθεί ότι η κωμωδία συμπεριλαμβανόταν στο σοβαρό θέατρο. Θεσμοθετείται επίσης η άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος του ηθοποιού. Η επιτροπή που εξέταζε τη χορήγηση της απέρριψε την αίτηση του Λάμπρου Κωνσταντάρα, αναγκάζοντας τον να παραμείνει στη Γαλλία ως το 1938. Το 1932 φτάνει στην Ελλάδα ο Σωκράτης Καραντίνας και διδάσκει το 1933 σε δραματική σχολή, πριν ιδρύσει τη δική του 5 χρόνια αργότερα. Η Κοτοπούλη, μόνη από το 1934, καλεί στο νέο της Ρεξ τον Γιαννούλη Σαραντίδη από το Παρίσι (1936). Ο Δημήτρης Ροντήρης αναλαμβάνει σκηνοθέτης του Εθνικού μετά τον αιφνίδιο θάνατο (Δεκέμβρης 1934) του Πολίτη. Από τη Γερμανία έρχεται το 1937 κι ο Τάκης Μουζενίδης που σύντομα σκηνοθετεί στο Εθνικό. Το 1939 ο Πέλος Κατσέλης ορίζεται σκηνοθέτης στο νεοϊδρυμένο Άρμα Θέσπιδος, ο Κουν σκηνοθετεί Βυσσινόκηπο στο Ελληνικό Ωδείο κι ο μαθητής του Αλέξης Σολομός Αρκούδα στον Αγγλοελληνικό Σύνδεσμο. Σημαντικά βήματα ανάπτυξης γίνονται και στο θέατρο για παιδιά. Το 1930 το Λύκειο Ελληνίδων διοργανώνει διαγωνισμό συγγραφής θεατρικού έργου για παιδιά και λίγο αργότερα θίασο. Τα μέλη των παιδικών θιάσων είναι την περίοδο αυτή αποκλειστικά ανήλικα. Το 1934 λειτουργεί στο Ζάππειο θίασος κουκλοθέατρου, ενώ λίγο μετά η Αντιγόνη Μεταξά (Θεία Λένα) ιδρύει το Θέατρο του παιδιού. Ο Καραγκιόζης απευθύνεται ακόμη σε ενήλικες και γνωρίζει μέρες δόξας. Οι θίασοι έβρισκαν θερμό και γενναιόδωρο κοινό στην Πόλη και την Αίγυπτο, κυρίως από τους Έλληνες των περιοχών αυτών. Για χάρη του ο Βεάκης φτάνει μέχρι το Σουδάν και παίζει Οιδίποδα. Στα μέσα της δεκαετίας η εισβολή ξένων θιάσων -κυρίως ελληνικών- στην Πόλη είναι τέτοια που η Τουρκία βάζει φόρους απαγορευτικούς για την είσοδο τους. Η απαγόρευση κράτησε ελάχιστα. Η θεατρική ζωή είχε νεκρωθεί. Το 1932 η Ελένη Χαλκούση δίνει παράσταση στην Πόλη με τουρκικό θίασο παίζοντας το Μία νύχτα, μια ζωή) μεταφρασμένο. Το 1939 το Εθνικό διοργανώνει την πρώτη του περιοδεία στην Ευρώπη. Το 1936, παρουσία του Μεταξά, κάνει την έναρξη της η Νέα Οπερέτα Αθηνών με το Τσιγγάνικο αίμα του Σακελλαρίδη. Το είδος που την προηγούμενη δεκαετία συναγωνιζόταν σε επιτυχίες και απήχηση την επιθεώρηση, περνούσε σοβαρή κρίση. Το 1939 ιδρύεται η Λυρική Σκηνή που έμελλε να επηρεάσει σοβαρά τις εξελίξεις στο χώρο του μουσικού θεάτρου. Στη δύση της δεκαετίας η απόλυτη κυριαρχία της επιθεώρησης έχει μετριαστεί. Το 1937 η Κατερίνα Ανδρεάδη κάνει με το Ημέρωμα της Στρίγγλας 200 παραστάσεις, αριθμό ρεκόρ για κλασικό έργο. Η θεατρική ζωή της Αθήνας έτεινε να πάρει τη μορφή που γνωρίσαμε μεταπολεμικά: στιβαρές παραστάσεις στο Εθνικό, αντίπαλον δέος ο Κουν, πρόσκαιρες επιτυχίες των θιασαρχών του ελεύθερου θεάτρου, μαζική προσέλευση στα λαϊκά θεάματα (επιθεώρηση του '30, κωμωδία από το '50). Ο σκηνοθέτης σε σχέση με τον ηθοποιό, η Αθήνα σε σχέση με την επαρχία γίνονται κυρίαρχοι του θεατρικού παιγνιδιού. Τουλάχιστον απ' όσα γνωρίζουμε έως τώρα. Γιατί ακόμη και για την τόσο πρόσφατη αυτή περίοδο λείπει μια μονογραφία, που πιθανόν θα μας αποκάλυπτε νέα δεδομένα.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΕΙΡΑΓΚΑΚΗΣ «Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1930-1940» ΕΚΔΟΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/2TKXrW5
via
IFTTT
