Η τέταρτη δεκαετία του αιώνα ξεκίνησε δυναμικά με την ίδρυση της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών στις 8 Ιουνίου 1931. Πρόεδρος εξελέγη ο εβδομηντάχρονος Διονύσιος Λαυράγκας (1860-1941), που την επόμενη χρονιά έγραψε τη μουσική για τον Αγαπητικό της Βοσκοπούλας, την πρώτη ελληνική ομιλούσα ταινία. Από το Βερολίνο επέστρεψαν στην Αθήνα το 1931 ο Σμυρνιός Γιάννης Κωνσταντινίδης (1903-1984) και το 1933 ο Χαλκιδαίος Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949). Φίλοι και συμμαθητές, στη γερμανική πρωτεύουσα στράφηκαν για λόγους βιοπορισμού στην ελαφρά μουσική, εργαζόμενοι ως πιανίστες σε ταινίες του βωβού, καμπαρέ και θέατρα. Για τον Κωνσταντινίδη αυτή υπήρξε μια σημαντική όψη και μετά την επιστροφή του, όπου ως Κώστας Γιαννίδης υπηρέτησε το μουσικό θέατρο και το τραγούδι. Ο Σκαλκώτας βρέθηκε στη γερμανική πρωτεύουσα σε ηλικία μόλις 17 ετών και έζησε εκεί 12 χρόνια. Μελέτησε πλάι στους Βάιλ, Γιάρναχ και Σένμπεργκ και ασχολήθηκε σοβαρά με την ατονικότητα και τον σειραϊσμό. Οι δάσκαλοι του τον κατέτασσαν στους σημαντικότερους ανερχόμενους συνθέτες του Μεσοπολέμου. Η σταδιοδρομία του εξελισσόταν, μέχρι να ανακοπεί το 1933 από την άνοδο του Ναζισμού: ο Σκαλκώτας επέστρεψε στην Αθήνα, αφήνοντας πίσω αρκετές από τις παρτιτούρες έργων του, που βεβαίως χάθηκαν. Στην Αθήνα, ο συνθέτης αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία και απομονώθηκε τελείως. Έτσι, υποχρεώθηκε να ασκεί το επάγγελμα του βιολιστή από τα δεύτερα αναλόγια της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και αργότερα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας. Το 1935 ο Σκαλκώτας στράφηκε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο δημοτικό τραγούδι και συνεργάστηκε με την Μέλπω Μερλιέ (1895-1979) που το 1930 είχε ιδρύσει το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο. Εμπνεόμενος από το υλικό που βρήκε ο συνθέτης έγραψε τους 36 Ελληνικούς Χορούς όχι επεξεργαζόμενος τα τραγούδια, αλλά δημιουργώντας εκ νέου πρωτότυπες συνθέσεις. Την ίδια εποχή (1936) ο Ελβετός μουσικολόγος και ελληνιστής Σαμιέλ Μπο-Μποβί (1906-1986) εξέδωσε την υποδειγματική σε ακρίβεια και λεπτομέρεια μελέτη του Τραγούδια των Δωδεκανήσων. Τα χρόνια 1937-38 ο Σκαλκώτας συνέθεσε επίσης μεγαλύτερα έργα (κοντσέρτα για πιάνο, για βιολοντσέλο, για βιολί) αποκρυσταλλώνοντας το προσωπικό του ιδίωμα. Κυρίαρχη φυσιογνωμία της αθηναϊκής μουσικής σκηνής ήδη από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, όταν ανέλαβε αρχικά την Ορχήστρα του Συλλόγου Συναυλιών (1925-1927) και στη συνέχεια τη Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών μέχρι το 1937 παρέμενε ο Δημήτρης Μητρόπουλος (1896-1960) ώσπου το 1938 να διαδεχθεί τον Ευγένιο Ορμάντι ως καλλιτεχνικός διευθυντής της Ορχήστρας της Μινεάπολης των ΗΠΑ. Στη δωδεκαετία που υπηρέτησε τη μουσική ζωή στην Ελλάδα ο Μητρόπουλος συνέβαλλε με όλες του τις δυνάμεις για την επί της ουσίας εξύψωση του επιπέδου. Χάρη σε αυτόν έφτασαν στην Ελλάδα καλλιτέχνες όπως οι Πέτρι, Κορτό και Ρούμπινσταϊν, χάρη στις δικές τους άοκνες ενέργειες ακούστηκε μουσική στα αρχαία θέατρα της Επιδαύρου, των Δελφών, της Κορίνθου και της Σικυώνος, ενώ ήταν αυτός που μαζί με τους Βολονίνη (βιολί) και Παπαδημητρίου (βιολοντσέλο) Ίδρυσε το Τρίο Αθηνών που άντεξε μέχρι το 1950. Ήταν ο πρώτος συνθέτης -πριν και από τον Σκαλκώτα- που χρησιμοποίησε πολυτονική-ατονική γραφή στην Ελλάδα στη φωνητική του σύνθεση Αφροδίτη Ουράνια (1924) σε ποίηση Σικελιανού, εξερευνώντας αρχές που είχαν διατυπωθεί από τον Σένμπεργκ. Μετά την αναχώρηση του έφτασε σύντομα στην κορυφή της παγκόσμιας μουσικής σκηνής. Με την ψυχραιμία της ιστορικής απόστασης μόλις σήμερα συνειδητοποιούμε το μέγεθος της προσφοράς του. Η δεκαετία 1931-1940 ολοκληρώνεται με τη δημιουργία δύο σημαντικών νέων θεσμών: το 1938 ιδρύεται η Συμφωνική Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας, ενώ το 1939 γεννιέται η Εθνική Λυρική Σκηνή που το 1940 εγκαινιάζεται με τη Νυχτερίδα του Γιόχαν Στράους.
ΝΙΚΟΣ Α. ΔΟΝΤΑΣ «Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1930-1940» ΕΚΔΟΣΗ «ΚΘΗΜΕΡΙΝΗΣ» 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/37eMuQE
via
IFTTT
