 |
Καρτ-ποστάλ της Αντίμπ, πόλη της νοτίου Γαλλίας, με σημειωμένα διά χειρός Μ. Καραγάτση τα σπίτια των Νίκου Καζαντζάκη, Θράσου Καστανάκη αλλά και το Μουσείο Πικάσο. Στάλθηκε από το ζεύγος Καραγάτση στην κόρη τους Μαρίνα. |
Αθήνα, 16-4-58
Αγαπητέ Μιχάλη
Το γράμμα σου της 12ης τρ. Τα κεφάλαια του «Γιούγκερμαν» μεταφράστηκαν και τώρα δακτυλογραφούνται και πολυγραφούνται. Θα τα έχεις σε δυο-τρεις εβδομάδες. Μιχαλάκη μου, ξέρω πως την εξόρμηση θα την κάνεις με κέφι και δυναμικότητα. Είμαι όμως πολύ απαισιόδοξος για την επιτυχία της. Τα γεγονότα με έπεισαν πως είτε τα έργα μου δεν παρουσιάζουν διεθνές ενδιαφέρον είτε είμαι συγγραφέας της κακής ώρας. Δε βαριέσαι, ολ' αυτά με αφήνουν αδιάφορο. Είμαι αρκετά φιλοσοφημένος, ώστε να καταλάβω πως η πιο πολύτιμη επιδίωξη είναι να δώσης στη ζωή σου ένα ουσιαστικό περιεχόμενο και να την χαρής για τον εαυτό σου. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι παράλληλα με την αξιοποίηση της ζωής μου, δεν θα συνεχίσω και την παρεπόμενη λογοτεχνική μου δραστηριότητα Ναι, θα γράφω όταν μου κάνη κέφι, και μόνον επειδή μ' ευχαριστεί να γράφω, όταν μου κάνη κέφι. Βέβαια, τα κείμενα μου θα τα φέρνω στη δημοσιότητα, αφού βρίσκονται εκδότες που τα βγάζουν και που με πληρώνουν. Ποιος ο λόγος τη συγγραφική ψυχαγωγία μου να μην την εκμεταλλευθώ υλικά; το παραδάκι βοηθάει να χαρής τη ζωή. Αλλά να παθαίνουμε για την προβολή της δόξας μου ανά την Υφήλιο, όχι! Στ' αρ... μου οι παγκόσμιες δόξες κι οι υποχρεώσει που δημιουργούν! Το μόνο υπολογίσιμο αγαθό της δόξας είναι το εξ αυτής προερχόμενο παραδάκι. Κατά τ' άλλα, τι έχω να κερδίσω; Και τι κέρδισε ο Καζαντζάκης που για να φτάση όπου έφτασε -δηλαδή έφτασε σε βαθειά γεράματα- έζησε μια ζωή αζώητη; Κλεισμένος νύχτα-μέρα στο γραφείο του έγραφε, έγραφε, έγραφε με την ψυχή φαρμακωμένη από τη λαχτάρα της δόξας. Μια λαχτάρα που φτάνει τα όρια της μοχθηρίας για κάθε άλλη δόξα εξόν απ' τη δική σου. Και κοντά στην πιεστική προσπάθεια της καθαρά λογοτεχνικής δημιουργίας, η τόσο ειδεχθής προσπάθεια να επιβάλης τον εαυτό σου με καθαρώς πολιτική και διαφημιστική δραστηριότητα. Χρειάζεται λίγη φαντασία για να μπης στην ψυχολογία του Καζαντζάκη-ανθρώπου κι όχι του Καζαντζάκη-συγγραφέα. Πρέπει να φαντασθής το άγχος της ματαιοδοξίας που τον έσπρωχνε να γραφή το εντελώς άσχετο με την έφεση της δημιουργίας.
 |
«3 Θεριστή 1956» γράφει πίσω η φωτογραφία. Ο Καραγάτσης με τη Νίκη σε κεντρική πλατεία της Σιένας στην Ιταλία. |
Πιο πολύ εμόχθησε ο Καζαντζάκης για να επιβάλη το έργο του, παρά για να το πραγματοποίηση. Κι όταν το επέβαλε -γέροντας πια- πιο πολύ εμόχθησε για να επεκτείνη την επιβολή, παρά για να χαρή, σαν άνθρωπος, το μάταιο κέρδος της φήμης. Κλεισμένος στο γραφείο του, σαν τυφλοπόντικας, χαράμιζε την ζωή του για να κερδίση τη δόξα. Πολύ αργά, σε μια στιγμή ορθής κρίσης, κατανόησε το ατομικό του δράμα. Αντί όμως να στραφή αποφασιστικά προς τη ζωή /μπορούσε να το κάνη; Η ζωή τον είχε πια παρατήσει/, προτίμησε να μετάπλαση το δράμα του σε λογοτεχνία. Κι έβαλε το Χριστό να μετανιώνη που χαράμισε τη ζωή του με τη ματαιοδοξία να θεμελίωση μια θρησκεία, αντί να χαρή τη ζωή του (...) Να πεθάνης για μιαν ιδέα; Δεν υπάρχουν ιδέες- τη ματαιοδοξία μας καμουφλάρουμε με το προσωπείο της Ιδεολογίας. Και μόνον οι ηλίθιοι συντομεύουν τις μέρες της ζωής τους για να κερδίσουν δόξα. Μόνον οι βλάκες μετατρέπουν τη ζωή τους σε κόλαση μόχθου και άγχους, με μοναδική απόλαυση να ακούσουν, κάποτε, το «είσαι ένδοξος»! Αν, εκείνη τη στιγμή, ξυπνήσει η νοημοσύνη σου, πρέπει να υπολογίσει τι έχασες για να κερδίσεις τη δόξα. [...] Να μετρήσεις τις μέρες που δεν τεμπέλιασες, γιατί η κάθε στιγμή της τεμπελιάς -της ανείπωτης αυτής απόλαυσης- σε καθυστερούσε από τη δόξα. Να στοχασθής τον έρωτα που η αρρωστημένη μανία της δόξας σε ανάγκασε να ξεγράψης απ' τη ζωή σου. Να υπολογίσεις την «ανθρώπινη τροφή» που δεν γεύτηκες, επιδιώκοντας τους καπνούς του λιβανωτού. Και ιδού, ήρθαν τα σύννεφα του λιβανιού, που τόσο πεθύμησες• που με τόση λαχτάρα επεδίωξες. Τα οσφραίνεσαι με ανείπωτη ευδαιμονία. Μα το στομάχι σου είναι άδειο από τη νηστεία μιας ολόκληρα ζωής. Και με άδειο στομάχι, το λιβάνι φέρνει ζάλη... Σου έρχεται να ξεράσης. Να ξεράσης που έζησες μια ζωή απάνθρωπη, μόνο και μόνο για να γίνεις θεός. Και τώρα που έγινε θεός, κλαίε πικρά την οριστικά χαμένη ευκαιρία να ζήσης τη ζωή σου σαν άνθρωπος...
 |
Από αριστερά ο Μιχάλης Τσαγκαράκης, η Μαρίνα και ο Μ. Καραγάτσης το 1957 στο Μόναχο. Ο Τσαγκαράκης ενδιαφερόταν να μεταφραστούν τα έργα τον συγγραφέα στα γερμανικά. Σ’ αυτόν άλλωστε απευθύνεται και η περίφημη και δημοσιευμένη εδώ επιστολή... |
Υπάρχει μια προοπτική, που αν πετύχη, θα βοηθήση πολύ στην προσπάθεια σου. Δηλαδή ένας Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης /δηλαδή Εβραίος/, που διαθέτει κεφάλαια Αμερικάνων producers θα γυρίση μια ταινία με σενάριο βγαλμένο απ' το διήγημα μου «Η Μεγάλη Βδομάδα του πρεζάκη». Οι Αμερικάνοι χρηματοδότες του ενθουσιάστηκαν με το σενάριο και του άνοιξαν μεγάλες πιστώσεις. Η διανομή των ρόλων θα είναι μικτή, ήγουν ηθοποιοί Έλληνες Αμερικάνοι και Ιταλοί. Ντουμπλάρισμα φωνής αγγλικά, προβολή στην Αμερική κ.λπ. Όλα αυτά, όμως, είναι ακόμη κάπως ασαφή. Συνεπώς ας μην κάνουμε όνειρα. Εξάλλου δεν αρκεί να πραγματοποιηθή η ταινία- πρέπει και να έχη επιτυχία στην Αμερική. Οπωσδήποτε, όλ' αυτά με αφήνουν απελπιστικά αδιάφορο, και πολύ λίγο με απασχολούν. Η μεγάλη μου απασχόληση είναι να ζήσω τη ζωή μου για τον εαυτό μου. Ν' απολαύσω εκείνες τις χαρές της ζωής που μόνον η δόξα δεν δίνει.
Σε φιλώ
Υ.Γ. Ακαδημαϊκός εξελέγη ο Μυριβήλης, του Ι.Μ. Παναγιωτοπούλου αποτυχόντος. Δικαία εκλογή.
« Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ »ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ2000
from ανεμουριον https://ift.tt/2SizYcp
via IFTTT