Η εποχή του "ΠΑΣΟΚ με το ζιβάγκο"

Το 1975 είναι η χρονιά που αποκρυσταλλώνεται η φυσιογνωμία του ΠΑΣΟΚ και περνάει ευρύτατα στις μάζες που το ακολουθούν. Με πολιτικές ομιλίες, δηλώσεις, συνεντεύξεις ο Ανδρέας Παπανδρέου αποτελεί τη μοναδική πηγή διαμόρφωσης των χαρακτηριστικών του Κινήματος, επιχειρώντας να εκφράσει πολιτικά τον ριζοσπαστισμό της μεταπολιτευτικής ελληνικής κοινωνίας. «Προερχόμαστε στο ΠΑΣΟΚ από πολλές πηγές. Πολλοί, πάρα πολλοί, από την Ένωση Κέντρου, την κεντροαριστερά της Ένωσης Κέντρου, αγωνιστές των δύο ανένδοτων αγώνων, προοδευτικοί, ριζοσπαστικοί. Καμιά φορά επαναστατικοί. Προερχόμαστε από την παραδοσιακή αριστερά... Προερχόμαστε από τη νεολαία, τη νεολαία που είναι πάρα πολύ επαναστατική... Λοιπόν, έχει το Κίνημα πολλές πηγές και είναι σοσιαλιστικό. Και όλοι πιστεύουμε στην 3 η του Σεπτέμβρη», τονίζει ο Α. Παπανδρέου στις 5 Ιουλίου σε λόγο του στη Λάρισα. Στις 19 Ιανουαρίου, σε λόγο του στην Αθήνα, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να διαλευκάνει ένα ιδεολογικό πρόβλημα που ταλανίζει το κόμμα του: «Είμαστε μαρξιστές, ναι ή όχι;... Εάν με τη λέξη μαρξιστής εννοούμε τη μέθοδο ανάλυσης την ιστορική, που κληρονομήσαμε από τον Μαρξ, που μιλάει για αγώνες των τάξεων, για δομή εξουσίας, για την εξελικτική διαλεκτική, αν αυτό εννοούμε, είμαστε υποχρεωμένοι σαν σοσιαλιστικό κίνημα να πούμε ΝΑΙ... Δεν έχουμε δόγματα. Έχουμε όμως μια μέθοδο ανάλυσης που έχει μαρξιστική προέλευση. Υπάρχουν ενθουσιώδεις υποστηρικτές της μαρξιστικής σκέψης μέσα στα πλαίσιά μας». Σε άλλο λόγο του στην Αθήνα, στις 16 Μαρτίου, ο Ανδρέας Παπανδρέου καθορίζει τον στρατηγικό στόχο του ΠΑΣΟΚ: «Εργο του Κινήματος είναι να προωθήσει στο πλαίσιο των λαϊκών αγώνων εκείνες τις πολιτικές και ιδεολογικές ζυμώσεις που οδηγούν στη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας του σοσιαλισμού. Μόνο στο μέτρο που συμβάλλουμε σ’ αυτή την ιστορική διαδικασία είμαστε σοσιαλιστές... Έργο μας είναι να προωθήσουμε, να πραγματοποιήσουμε στην Ελλάδα τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό». Στον ίδιο λόγο του καθορίζει και τη σχέση κοινοβουλευτικού και εξωκοινοβουλευτικού αγώνα: «Τα αστικά κόμματα κατά κανόνα έχουν μόνο ή κατά κύριο λόγο κοινοβουλευτική έκφραση. Σοσιαλιστικό κίνημα με κοινοβουλευτική μόνο έκφραση δεν νοείται. Γιατί το κοινοβούλιο ασχολείται με τα άμεσα, βραχυπρόθεσμα προβλήματα της χώρας και κατά κανόνα, κάτω από τις καλύτερες ακόμη συνθήκες, μπορεί να επιφέρει οριακές μεταρρυθμίσεις μόνο στους κοινωνικούς θεσμούς... Ο αγώνας μας παίρνει δύο μορφές - την εξωκοινοβουλευτική και την κοινοβουλευτική... Μα τόσο η εξωκοινοβουλευτική όσο και η κοινοβουλευτική μας παρουσία πρέπει να κατευθύνεται από τη βασική αρχή πως στο πλαίσιο της καπιταλιστικής κοινωνίας και οικονομικής δομής είναι αδύνατη μακροπρόθεσμα η επίλυση των προβλημάτων της χώρας και του λαού μας. Αν χάσουμε αυτή την οπτική γωνία, τότε πάψαμε να είμαστε σοσιαλιστικό κόμμα και μεταβληθήκαμε σε σοσιαλδημοκράτες». Στο θέμα του πλήρους διαχωρισμού του ΠΑΣΟΚ από τη δυτικοευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία ο Α. Παπανδρέου είναι εξαιρετικά σκληρός και κατηγορηματικός: «Η διαφορά μεταξύ σοσιαλδημοκρατίας και σοσιαλισμού είναι ποιοτική, όχι ποσοτική διαφορά. Είναι σαν το μαύρο-άσπρο. Η σοσιαλδημοκρατία δεν πρέπει να κριθεί από τις διακηρύξεις της, αλλά πρέπει να κριθεί από την πράξη της. Ποια είναι η πράξη της; Στήριξε το μονοπωλιακό κεφάλαιο, το μονοπωλιακό καπιταλισμό, στο δυτικό ευρωπαϊκό χώρο. Και είναι ουσιαστικά μεταρρυθμιστικός, ανανεωτικός, ευπροσωπότερος καπιταλισμός, έτσι ώστε να περάσει το μονοπωλιακό κεφάλαιο σε μια νέα του φάση. Τι είναι το δυτικογερμανικό SPD; Είναι το κόμμα που βασικά, μπορεί να πει κανείς, είναι λίγο προοδευτικότερο ή λίγο συντηρητικότερο του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ.

Το πρόγραμμα του Τζόνσον πιθανώς σε ορισμένες πτυχές να ήταν πιο προοδευτικό ακόμα και από το πρόγραμμα του SPD», τονίζει στις 19 Ιανουαρίου. Στις 3 Νοεμβρίου, σε συνέντευξή του στα «Νέα» επαναλαμβάνει: «Η σοσιαλδημοκρατία είναι καπιταλισμός με ευγενικό προσωπείο. Βασίζεται στις ίδιες σχέσεις παραγωγής, στο ίδιο σύστημα αξιών. Σκοπό δεν έχει την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπων από άνθρωπο, αλλά την άμβλυνση των ταξικών διαφορών για τη διατήρηση του συστήματος, για την εδραίωση του μονοπωλιακού και ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού. Γι’ αυτό οι περιθωριακές αλλαγές που προωθεί η σοσιαλδημοκρατία, αλλαγές που αποσκοπούν στη συγκάλυψη των αντιθέσεων και των αδυναμιών του συστήματος, δεν αποτελούν βήματα προς τον σοσιαλισμό, αλλά, αντίθετα, μέτρα για την αποσόβησή του». Δύο μήνες αργότερα, σε ομιλία του στη Ρώμη, ο Α. Παπανδρέου είναι ακόμη πιο επιθετικός εναντίον του ρόλου της σοσιαλδημοκρατίας: «Θα πρέπει κάποτε να καταλάβουμε επιτέλους ότι οι μεγάλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης είναι διαβρωμένες από το αμερικανικό κεφάλαιο και οι περισσότερες ελέγχονται από τους στρατιωτικούς μηχανισμούς του ΝΑΤΟ, που αποτελεί θεσμικό πλαίσιο της στρατιωτικής κατοχής της Δυτικής Ευρώπης από τις ΗΠΑ. Θα πρέπει κάποτε να καταλάβουμε πως η Δυτική Γερμανία παίζει στην Ευρώπη το ρόλο της Βραζιλίας στη Λατινική Αμερική, το ρόλο του Ιράν στη Μέση Ανατολή... Θα πρέπει να καταλάβουμε πως η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία -και ιδιαίτερα η γερμανική- είναι φορέας του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην ήπειρό μας. Το είπε ξεκάθαρα ο Βίλι Μπραντ πριν από λίγες μέρες, όταν κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στη συμμαχία των κομμουνιστικών κομμάτων στη Δυτική Ευρώπη και δέχτηκε γι’ αυτό τα θερμά συγχαρητήρια του Κίσινγκερ... Όσο “προοδευτικά” κι αν εμφανίζονται τα προγράμματα ορισμένων σοσιαλδημοκρατικών και αυτοαποκαλούμενων «σοσιαλιστικών» κομμάτων στη Δύση, λυδία λίθος παραμένει η θέση τους πάνω στο ρόλο των πολυεθνικών εταιριών, της ΕΟΚ, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ». Το θέμα της εθνικής ανεξαρτησίας είναι προνομιακό πεδίο άσκησης πολιτικής και διαμόρφωσης του χαρακτήρα του ΠΑΣΟΚ. «Η Ελλάδα σήμερα ελέγχεται οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά από το αμερικάνικο, το δυτικοευρωπαϊκό κεφάλαιο και τους μηχανισμούς του ΝΑΤΟ και του Πενταγώνου. Η εφτάχρονη δικτατορία επιβλήθηκε από τις στρατιωτικές, πολιτικές και οικονομικές κλίκες ποιυ πρακτόρευαν τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα του δυτικού μονοπωλιακού κεφαλαίου στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου» αναφέρει ο Α. Παπανδρέου σε λόγο του στην Αθήνα, στις 13 Απριλίου. Συμπληρώνει στην προαναφερθείσα συνέντευξή του στα «Νέα»: «Η ανεξαρτησία μας δεν περιορίζεται μόνο από τη συμμετοχή μας στο ΝΑΤΟ, από την παρουσία αμερικάνικων βάσεων στο έδαφος μας. Περιορίζεται αποφασιστικά και από την παρουσία των μεγάλων μονοπωλίων των ΗΠΑ και της ΕΟΚ, που όλο και πιο πολύ προσδιορίζουν την πορεία της χώρας μας και είναι σε θέση να εξαναγκάσουν ή να εξαγοράσουν κυβερνήσεις για την εξυπηρέτηση των μακροπρόθεσμων στόχων τους». Στο θέμα αυτό συγκρούεται συχνά ο Α. Παπανδρέου με τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή στη Βουλή. «Οταν ακούω επίμονα “Ανήκομεν εις την Δύσιν”, οφείλω να ομολογήσω ότι πάντοτε αντιδρώ... Η πρώτη βασική κουβέντα είναι ότι η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες... Φταίει ότι έχουμε κατάλοιπα ραγιαδισμού. Πέρα από τα 400 χρόνια τουρκικής κατοχής, να μην ξεχνάμε τον περασμένο αιώνα, πρόσφατα, όπου τα κόμματα ονομάζονται Γαλλικό, Αγγλικό, Ρωσικό», λέει ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ στη συνεδρίαση της Βουλής στις 24 Οκτωβρίου και συνεχίζει, απευθυνόμενος προς τον Κ. Καραμανλή: «Επειδή ελέχθη απόψε, αυτή η Συμμαχία, αυτή η Κοινότητα - γιατί η ΕΟΚ είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος (του ΝΑΤΟ), ας μη γελιόμαστε- αυτή η ΕΟΚ θα μας προστατέψει από τη σύμμαχο Τουρκία, όταν είναι γνωστός ο ρόλος του ΝΑΤΟ στην τραγωδία της Κύπρου; Το αναμένουμε; Εμείς πιστεύουμε ότι μια σύνδεση με το ΝΑΤΟ και με τις Ηνωμένες Πολιτείες και εξάρτηση, μας οδηγεί στην εθνική καταστροφή». «Το ΝΑΤΟ δεν είναι μηχανισμός που προστατεύει την ελευθερία των χωρών που συμμετέχουν, αλλά μηχανισμός για την αστυνόμευση και τον έλεγχο του δυτικού χώρου με όλα τα μέσα, όπως αποδείχθηκε στον άμοιρο αυτό τόπο για 7 χρόνια... Τελικά η συνωμοσία που ετοιμάζει το ΝΑΤΟ και η CIA και το Πεντάγωνο στη χώρα αυτή αποβλέπει και στην υποδούλωση του έθνους, τη μείωση και στο Αιγαίο και στην Κύπρο και ίσως αλλού», δηλώνει ο Α. Παπανδρέου στη Βουλή την 1η Μαρτίου. «Προδοτική συμμαχία» αποκαλεί το ΝΑΤΟ ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σε λόγο του στο Ηράκλειο, στις 20 Ιουλίου, και συνεχίζει: «Γνωρίζει κάθε Ελληνας ότι το ΝΑΤΟ, η CIA, το Πεντάγωνο και οι πράκτορές τους στις ένοπλες δυνάμεις, η χούντα, οδήγησαν στη μεγαλύτερη εθνική προδοσία της νεότερης ιστορίας της πατρίδας μας... Μα η στρατιωτική κατοχή της πατρίδας μας, η αμερικάνικη παρουσία, δεν σημαίνει μονάχα βάσεις, δε σημαίνει μονάχα εθνική μειοδοσία. Σημαίνει και ότι η οικονομία μας, τα σύνορά μας, η πατρίδα μας είναι ξέφραγο αμπέλι για τα μεγάλα μονοπωλιακά και πολυεθνικά συγκροτήματα, τα οποία απομυζούν τον ιδρώτα του εργαζόμενου Έλληνα και κάνουν τις μεγάλες εθνικές επιλογές». Λίγες ημέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου, ο Α. Παπανδρέου είναι ακόμη πιο λάβρος, σε ομιλία του στο νησί των Φαιάκων: «Λαέ της Κέρκυρας, μας ομιλούν για την ΕΟΚ. Οι εννέα της ΕΟΚ, αυτοί, λένε, θα βρουν τη λύση. Γνωρίζει ο Κερκυραίος, γνωρίζει ο Έλληνας ότι η ΕΟΚ είναι το άλλο όνομα του ΝΑΤΟ και γνωρίζει πως το ΝΑΤΟ πρόδωσε, προδίδει και θα προδίδει τα συμφέροντα της πατρίδας μας... Θα έπρεπε να έχουμε, επιτέλους, πάρει την απόφασή μας και να πούμε: Έξω οι βάσεις, έξω το ΝΑΤΟ από την Ελλάδα. Έξω η CIA από την Ελλάδα!». Στον οικονομικό τομέα το ΠΑΣΟΚ εισάγει ευρέως στο πολιτικό λεξιλόγιο τη λέξη «κοινωνικοποίηση». Στην ομιλία του της 16ης Μαρτίου ο Α. Παπανδρέου τονίζει: «Στόχος μας στον κοινωνικοοικονομικό τομέα για το ορατό μέλλον είναι η κοινωνικοποίηση, η αυτοδιαχείριση, ο προγραμματισμός και η αποκέντρωση. Η κοινωνικοποίηση δεν ταυτίζεται με την κρατικοποίηση ή την εθνικοποίηση... Σε όλες τις περιπτώσεις κοινωνικοποίησης εξυπακούεται η αυτοδιαχείριση, δηλαδή η άμεση και πλήρης συμμετοχή των εργαζομένων στη διοίκηση της επιχείρησης. Αυτά τα μέτρα καλύπτουν τις βασικές μονάδες παραγωγής στον βιομηχανικό τομέα, στον τομέα της ενέργειας και των μεταφορών. Αφορούν ταυτόχρονα όλο το χρηματοδοτικό σύστημα και το μεγάλο εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο. Αφορούν με ιδιαίτερη έμφαση τις ξένες εταιρίες, που είναι οι κύριοι φορείς των πολυεθνικών μονοπωλίων». Στα «Νέα» αναλύει το θεωρητικό υπόβαθρο των κοινωνικοποιήσεων: «Η μεταβίβαση της ιδιοκτησίας από τον ιδιώτη στο κράτος δεν αλλάζει ουσιαστικά τις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής... Το κράτος σ’ ένα καπιταλιστικό σύστημα δεν είναι μηχανισμός εξισορρόπησης των συμφερόντων των διαφόρων τάξεων και στρωμάτων, αλλά ο εκφραστής των συμφερόντων της άρχουσας τάξης... Το ΠΑΣΟΚ πρεσβεύει την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής... Με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό το κράτος παύει να είναι ο εκφραστής των συμφερόντων του ξένου και ντόπιου μονοπωλιακού κεφαλαίου. Ταυτόχρονα οι εργαζόμενοι και η κοινωνία στο σύνολό της παίζουν ενεργό, δημιουργικό ρόλο στον προγραμματισμό της παραγωγής και της πορείας της χώρας». Το ΠΑΣΟΚ, με τις θέσεις αυτές, διαφέρει πραγματικά πάρα πολύ από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Δ. Ευρώπης.

Ιστορικό λεύκωμα 1975
Η Καθημερινή

from ανεμουριον https://ift.tt/2ONS1GP
via IFTTT