Πέρα από την χρονογραφικότητα που σαν στοιχείο ολοφάνερα και πιστοποιημένα αναδεικνύεται στα ρεμπέτικα,αυτό που ιδιαίτερα και χαρακτηριστικά τα διαπερνά κατά το ύφος εκφοράς και στιχουργικά είναι η αναφορά τους στις διαπροσωπικές κατά καιρούς ανθρώπινες σχέσεις.Η πολυποίκιλη θεματολογία της αστικής λαικής μουσικής παραδοσιακότητας σε ό,τι αφορά την κοινωνικότητα είναι απόλυτα ενδεικτική του πως το ρεμπέτικο από το 1987 μέχρι και το 1950 την σεβάστηκε ,την αντιμετώπισε και την κατέγραψε.
Ο ελληνισμός κατά τον εικοστό αιώνα,πέρασε από 40 κύματα.Βαλκανικοί πόλεμοι,Μικρασιατική καταστροφή,εμφύλιος, μετέβαλαν δημογραφικά τα στοιχεία στην Ελλάδα .Τό κόστος σε ανδρικό πληθυσμό δυσθεώρητο. Στα αστικά κυρίως κέντρα η λειψανδρία ευδιάκριτη και οι κοινωνικές μεταβολές ανατρεπτικά πρωτόγνωρες.Οικογένειες έμειναν ακέφαλες και η στήριξή τους έμεινε στα χέρια γυναικών που έχασαν τους άνδρες τους,τις χήρες.Γυναίκες 25άρες,30άρες ,40άρες ήταν υποχρεωμένες να σπρώξουν τη ζωή τη δική τους ,αλλά και των παιδιών τους παραπέρα.Ζωή και διαβίωση σκληρή.Με την καθημερινότητα και τις κοινωνικές προκλήσεις, η πάλη συνεχής και ανελέητη. Και όταν κάθε φορά κατασίγαζε,καταλλάγιαζε ο αχός και ο πολεμικός κουρνιαχτός,ακριβώς τότε αναδύονταν σοβαρά τα ζητήματα γι’αυτές τις νέες γυναίκες.Σκληρή και κυνική η κοινωνία έπεφτε σαν αρπαχτικό απάνω τους.Ο λόγος ευδικάκριτος και αυτονόητος:Μια νέα γυναίκα χήρα είναι δυό φορές απροστάτευτη,αδύναμη.Κυρίως στόχος ερωτικός.
Βέβαια η πλειονότητα αυτών των γυναικών κάθε άλλο παρά εξώκειλε.Υπήρξαν όμως και κάποιες ανήσυχες και ζωηρές που με τα καμώματά τους τροφοδότησαν τη λαική μούσα.Πρωταρχικά το δημοτικό και αργότερα το Αστικό Λαικό Τραγούδι σαν καταγραφείς των κοινωνικά δρώμενων εμπνεύστηκαν και αποτύπωσαν πλειάδα τραγουδιών με θεματολογία την χήρα.
Στα αστικά κέντρα ,σε φτωχογειτονιές κυρίως του Πειραιά ,το κουτσομπολιό γύρω από τερτίπια της χήρας έδιναν και έπαιρναν.Στα τζιλωμένα αυτιά και στα ματια του ρεμπέτικου μουσικού συναφιού έφθαναν αλεπάλληλα σχετικές ιστορίες.
Κι’αφού κατά παρασημαντότητα στο ρεμπέτικο ο άνδρας λογίζεται κυνηγός και το θηλυκο θήραμα,ήταν αναπότρεπτο να τις αγνοήσει.
Ετσι προέκυψαν σημαντικά ρεμπέτικα κομμάτια με θεματολογία την χήρα.Αλλα σκωπτικά,άλλα ερωτικά,αλλα καυστικά.Με μια διαφορά:
Σε κανένα σχετικό ρεμπέτικο και ποτέ οι ρεμπέτες δημιουργοί δεν εκφράστηκαν υποτιμητικά η προσβλητικά για την γυναίκα χήρα.Την ομορφιά,το καμάρι,τα τερτίπια,τα νάζια,τα …προσόντα της εκθείαζαν,καθώς και την έλξη και την ανδρική προσμονή να την κατακτήσουν,λογίζοντάς την σαν αντικείμενο πόθου και πάθους.
Θα ήταν βέβαια ανέλπιστη πρωτοτυπία η παράλλειψη να μην καταγραφούν και συμπεριφορές καταγγελτικές η προκλητικά δόλιες καθώς και εκμεταλλευτικές από άτομα ομάδων περιθωρίου του Πειραια προς τις χήρες.Συγκεκριμένα, όπως πληθώρα ιστορικών καταγράφει,ιδιοκτήτες και νταβαντζήδες περίμεναν τα βαπόρια που όταν έρχονταν μετα το ’22 και ύστερα στο λιμάνι από την Σμύρνη ,με πολλές χήρες ώστε να τις…ψήσουν ,να τις παραπλανήσουν και να τις προωθήσουν στα μπορντέλα η στα καταγώγια.
Η πολύπλευρη θεματολογική πρακτική του ρεμπέτικου ενσωματώνοντας στιχουργικά ό,τι βιωματικό έχει να μας παρουσιάσει η ιδιαίτερη κοινωνικότητα του λαικού κόσμου ,έχει και πάλι να περηφανεύεται για το πώς το Λαικό Αστικό Τραγούδι,χειρίστηκε θέματα λεπτά,ευαίσθητα,δράσεις ανθρώπινες και συμπεριφορές κατά καιρούς.Μιά ακόμη πιστοποίηση υγιών αντανακλαστικών από παιχνιδοπαίχτες και ασματόρους.Μιά ακόμη χρονογραφική και πολύτιμη μουσική αποτύπωση των δημιουργών.
Ενδεικτικά αναφέρονται παρακάτω ωρισμένα από τα ομορφότερα ρεμπέτικα που έχουν σαν θέμα τη χήρα:
«Η μοντέρνα χήρα».-Π.Τούντας-Ρόζα Εσκεναζυ.-
«Αντε βρε χήρα άπονη».-Δ.Αραπάκης-Π.Τούντας-Γ.Βιδάλης.-
«Της χήρας το καρπούζι».-Λάζαρος Ρόβας-Στελλάκης.-
«Οι δυό χήρες».-Κ.Μακρής-Κ.Καρίπης-Στελλάκης.-
«Χήρα και μάγκας».-Ιακ.Μοντανάρης-Ρίτα Αμπαντζή-Γρ.Κασιματης.-
«Βρε χήρα κάθησε καλά».-Κ.Σκαρβέλης-Αννα Πολίτισσα-Στελλάκης.-
«Η κόρη της χήρας».-Βαγγ.Παπάζογλου (ακυκλοφόρητο).-
«Μια χήρα μες’ την Κοκκινιά».-Κ.Τζόβενος-Μαρίκα Καναροπούλου.-
«Χήρα ν’αλλάξεις τα’όνομα».-Αλ.Παπαδιαμάντης-Κ.Καλαμαράς.-
ΘΕΜΑ:
ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΟΛΙΤΩΝ