ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΥΠΟΔΗΜΑΤΟΕΡΓΑΤΩΝ

Μέλη του σωματείου υποδηματεργατών, το οποίο επηρέαζε το Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών. Πίσω δεξιά διακρίνεται ο Ν. Γιαννιός. Φωτογραφία του Μεσοπολέμου (Αρχείο Θ. Μπενάκη). Ελλάδα 20ος αιώνας 1900-1910 / Συλλογικό έργο - Αθήνα: Η Καθημερινή, 2017

ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΠΑΝΟΤΗΣ (chronontoulapo.wordpress.com) | Στα τέλη της πρώτης και στην αρχή της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα οι σοσιαλιστικές ιδέες άρχισαν να διαδίδονται σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Σ’ αυτό συνέβαλε σημαντικά η«Κοινωνιολογική Εταιρεία», η οποία συγκροτήθηκε από μερικούς διανοούμενους ως αριστερός μεταρρυθμιστικός σύνδεσμος που στόχευε στη διάδοση πολιτικών θέσεων και στην ίδρυση πολιτικού κόμματος. Πράγματι, στα μέσα του 1910 οι «Κοινωνιολόγοι» ίδρυσαν το «Λαϊκό»κόμμα, το οποίο στις εκλογές της 28ης Νοεμβρίου 1910 εξέλεξε επτά βουλευτές. Παράλληλα ο Πλάτων Δρακούλης ίδρυσε το 1911 τον «Σύνδεσμο των Εργατικών Τάξεων της Ελλάδος» (ή το «Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα») και άρχισε να εκδίδει την εφημερίδα «Έρευνα» (το 1911). Όμως σταθμό στη διάδοση της σοσιαλιστικής ιδεολογίας αποτέλεσε η συγκρότηση τον ίδιο χρόνο από το Νικόλαο Γιαννιό του «Σοσιαλιστικού Κέντρου Αθηνών» και της νεολαιίστικης Οργάνωσής του, του «Σοσιαλιστικού Ομίλου της Ελληνικής Νεολαίας». Βασικοί στόχοι του «Σοσιαλιστικού Κέντρου» ήταν η οργάνωση των εργατών σε συνδικάτα και η υλοποίηση ορισμένων μεταρρυθμίσεων. Τα μέλη του διεκδικούσαν:

Α

σε πολιτικό επίπεδο

το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας και εκλογής (ανδρών και γυναικών),

την καθιέρωση του εκλογικού συστήματος της «απλής αναλογικής»,

το δικαίωμα των γυναικών να διορίζονται υπάλληλοι του κράτους,

την κατάργηση όλων των νόμων, οι οποίοι περιόριζαν τα γυναικεία δικαιώματα και συντηρούσαν την ανισότητα των δύο φύλων.

Β

σε οικονομικό επίπεδο

την κατάργηση των έμμεσων φόρων και γενικότερα κάθε φορολογίας στα είδη πρώτης ανάγκης,

την προοδευτική αναλογική φορολογία των κεφαλαίων,

την εθνικοποίηση των σιδηροδρόμων, των μεταλλείων Λαυρίου και της Εθνικής Τράπεζας,

τη συμμετοχή του κράτους στα κέρδη των μεγάλων μονοπωλίων και των Εταιρειών,

την αγορά από μέρους του κράτους της θεσσαλικής γης (= των τσιφλικιών) και την ενοικίασή της στους κολίγους (= τους ακτήμονες).

Γ

σε κοινωνικό επίπεδο

την ουσιαστική ανεξιθρησκία,

τη δωρεάν παροχή ιατρικής περίθαλψης, παιδείας και δικαιοσύνης,

την κατάργηση της συνταγματικής διάταξης, η οποία απαγόρευε τη χρήση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας,

τη διατροφή των παιδιών από τις Κοινότητες καθ’ όλη τη διάρκεια της δημοτικής εκπαίδευσης,

την καθιέρωση του πολιτικού γάμου,

την κατάργηση των Στρατοδικείων και των Ναυτοδικείων,

την κατάργηση της θανατικής ποινής και τη μετατροπή των φυλακών σε μορφωτικά καταστήματα, ώστε να επιτελούν το σωφρονιστικό τους ρόλο.

Δ

σε εργασιακό επίπεδο

 «την καθημερινή οκτάωρη εργασία»,

 «την ανάπαυση όλων των εργατών μιάμιση μέρα την εβδομάδα, δηλαδή να σχολούν Σάββατο μεσημέρι (αγγλική εβδομάδα)»,

 «την απαγόρευση στους εργοδότες να βάζουν χρηματικά πρόστιμα στους εργάτες για τιμωρία»,

 «τη σύσταση μιας Εθνικής Ασφάλειας που θα φροντίζη για τις ασθένειες, τα δυστυχήματα, την ανικανότητα, τα γεράματα και την ανεργία των εργατών»,

 «τη σύσταση ενός δημοσίου γραφείου που θα βρίσκει δουλειά στους άνεργους».

(Γιάννη Κορδάτου, «Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος» Αθήνα 1972, σ.σ. 156 – 157)

Όπως ήταν φυσικό, οι διεκδικήσεις αυτές έθιγαν τα συμφέροντα των μεγαλοαστών. Αυτοί, χρησιμοποιώντας τον κρατικό μηχανισμό, εξαπέλυσαν διωγμό κατά των ιδρυτικών στελεχών και των μελών του «Σοσιαλιστικού Κέντρου Αθηνών». Η έκταση του διωγμού φαίνεται από το ακόλουθο περιστατικό που συνέβηκε τη 18η Απριλίου (με το παλιό ημερολόγιο) 1η Μαΐου (με το νέο) του 1912. Με αφορμή τη γιορτή της εργατικής Πρωτομαγιάς πάνω από εκατό μέλη του «Κέντρου» συγκεντρώθηκαν στα γραφεία του Σωματείου, επί της οδού Παπαρρηγοπούλου, και έκαναν διαδήλωση. Οι διαδηλωτές έφεραν στις κομβιοδόχες τους κόκκινες ταινίες και φορούσαν κόκκινες γραβάτες. Στην κορυφή της διαδήλωσης κυμάτιζαν μια μεγάλη κόκκινη σημαία και ένα λάβαρο με το σύνθημα «Κάτω ο εκμεταλλευτής, Ζήτω ο εργάτης». Χωρίς να σημειωθεί το παραμικρό επεισόδιο, οι μετέχοντες στη διαδήλωση κατέληξαν στο ζυθοπωλείο «Μετς», που βρισκόταν στις όχθες του Ιλισού απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου επρόκειτο να γίνει κοινό γεύμα. Κατά τη διάρκεια του γεύματος μίλησαν στους συμποσιαστές εργάτες, εξαίροντας τη σημασία της Πρωτομαγιάς, οι επικεφαλής του «Κέντρου». Όμως τη διασκέδαση των εργατών τη διέκοψε η αναίτια επέμβαση της Αστυνομίας. Ένας ανθυπομοίραρχος κάλεσε ιδιαιτέρως τους Γιαννιό, Αποστολίδη και Παπαγιάννη και τους ανακοίνωσε ότι είχε διαταγή να τους οδηγήσει στην Αστυνομική Διεύθυνση. Οι διαμαρτυρίες τους απέβησαν άκαρπες. Στο μεταξύ άλλη κουστωδία χωροφυλάκων με εφ’ όπλου λόγχη εισέβαλε στο ζυθοπωλείο και συνέλαβε τους «φιλησύχους πανηγυριστάς και, αφού τους ηρεύνησε δίκην λωποδυτών, επρόκειτο να τους οδηγήση εις την Αστυνομίαν. Αι διαμαρτυρίαι των ατυχών απέβαιναν εις μάτην. Η σημαία κατεπατήθη, το δε λάβαρον εποδοπατήθη αγρίως υπό ενός χωροφύλακος επιτελούντος με αξιοθαύμαστον ζήλον τον προορισμόν του. Οι ατυχείς πανηγυρισταί διαπομπευθέντες διά των οδών και ακολουθούμενοι υπό εκατοντάδων πολιτών σχολιαζόντων το γεγονός εις βάρος της Αστυνομίας πάντοτε ωδηγήθησαν εις την Διεύθυνσιν της Αστυνομίας». «Εκεί συνηντήθησαν μετά του Γιαννιού, Αποστολίδου και Παπαγιάννη, ομού δε όλοι εισήχθησαν παρά του κ. Ζυμβρακάκη (= αστυνομικός διευθυντής Αθηνών), όστις τοις είπεν ότι τους συνέλαβε, διότι δεν εζήτησαν προηγουμένως άδειαν από αυτόν κατονομάζοντες και το μέρος όπου θα ελάμβανε χώραν η διασκέδασις. Προσέθηκεν επίσης ο κ. Ζυμβρακάκης ότι, επειδή τούτο συνέβη διά πρώτην φοράν, τους αφήνει ελευθέρους» (εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 19ης Απριλίου 1912). Ο Ν. Γιαννιός και τα άλλα ηγετικά στελέχη του «Σοσιαλιστικού Κέντρου Αθηνών» δεν κάμφθηκαν από τις διώξεις των βενιζελικών (1912 – 1915) και των βασιλικών κυβερνήσεων (1915 – 1917) καθώς και από τα χλευαστικά σε βάρος τους δημοσιεύματα του Τύπου. Αντίθετα ενέτειναν την προσπάθειά τους για τη συνδικαλιστική οργάνωση και την πολιτική συνειδητοποίηση της εργατικής τάξης. Έτσι το 1918 ιδρύθηκε το «Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας», το οποίο υιοθέτησε πολλές από τις διεκδικήσεις του Σ.Κ.Α..

from ανεμουριον https://ift.tt/2Npolyb
via IFTTT