 |
|
Nelly's. Η μπαλαρίνα Mona Paiva στην Ακρόπολη, τεχνική βρωμοελαιοτυπίας (bromoil), 1927.
|
Χρειάστηκαν έντεκα χρόνια συστηματικής έρευνας για να δίνει δυνατή η έκδοση του βιβλίου μου με τον τίτλο Το γυμνό στην Ελληνική Φωτογραφία. Βασισμένο σε αυτό είναι και οι δημοσιευόμενες πληροφορίες για το ελληνικό γυμνό. Αν και καθυστερημένα, το φωτογραφικό γυμνό άρχισε να εξελίσσεται στην Ελλάδα κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Ήταν η Nelly's το 1927 που πρώτη φωτογράφισε τη Mona Paiva γυμνή στον Παρθενώνα. Και, μολονότι της είχε ζητήσει να μην κάνει γνωστή τη φωτογράφιση, η Paiva έδωσε τις φωτογραφίες στο περιοδικό Illustration, το οποίο και τις δημοσίευσε.
 |
|
Nelly's. Ανδρικό γυμνό στους Δελφούς.
|
 |
|
Nelly's. Η Nikolska σε μια αριστουργηματική φωτογραφία στον Παρθενώνα, 1929.
|
Όταν αυτό έγινε γνωστό, ξέσπασε μεγάλο σκάνδαλο για την «ασέβεια στον ιερό χώρο». Τότε είχε απαντήσει στους επικριτές της Nelly's με ένα εμπνευσμένο άρθρο του ο Παύλος Νιρβάνας. Δύο χρόνια αργότερα η Nelly's φωτογράφισε και πάλι γυμνή την Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στον Παρθενώνα. Η φωτογραφία της Nikolska τη στιγμή που κάνει ένα άλμα, με φόντο τις κολόνες του Παρθενώνα, είναι αριστουργηματική. Είναι μια μοναδική στιγμή, όπου η αέρινη κίνηση του αρμονικού κορμιού γίνεται ένα με τη λιτή επιβλητικότητα του ναού. Στο τεύχος του της 9ης Ιουλίου 1934 το γαλλικό περιοδικό Voila! δημοσίευσε στο εξώφυλλό του τη συγκεκριμένη φωτογραφία της, ενώ στο εσωτερικό του υπήρχαν δύο σελίδες με φωτογραφίες της Nikolska και της Aurea. Οι φωτογραφίες είχαν δημοσιευτεί εν αγνοία της φωτογράφου και δεν υπήρχε καμιά αναφορά στο όνομά της.
 |
| Αλέξανδρος Πέννας. Μια υπερβολικά τολμηρή εμπορική διαφήμιση για την εποχή της: ημίγυμνη νέα διαφημίζει τα προϊόντα της τοπικής ποτοποιίας Καράμπελα. |
 |
| Αλέξανδρος Πέννας. Γυναικείο γυμνό. |
 |
| Αλέξανδρος Πέννας. Σπουδή γυμνού. |
νας, ο οποίος είχε εμφανιστεί στο ατελιέ της ως φιλότεχνος και τις είχε αγοράσει, προφασιζόμενος ότι τις ήθελε για να διακοσμήσει το δωμάτιό του. Το 1930, ύστερα από παρέμβαση της Πηνελόπης Δέλτα, ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη φωτογράφιση των δεύτερων Δελφικών Εορτών, την οργάνωση των οποίων ανέλαβαν, όπως και των πρώτων, ο Αγγελος και η Εύα Σικελιανού. Η Nelly's αρχικά φωτογράφισε τις αρχαίες ενδυμασίες στο στούντιο της στην Αθήνα και κατόπιν τις υπόλοιπες εκδηλώσεις στους Δελφούς. Στην Αυτοπροσωπογραφία της αναφέρει: «Οι αθλητικοί αγώνες στο γραφικό εκείνο περιβάλλον με τα θαυμάσια κορμιά των Εφήβων, ο Πυρρίχιος Χορός που τον είχε διδάξει ο κύριος [Θάνος] Βελούδιος στα ωραία παλληκάρια με τις χλαμύδες, την πανοπλία και τον μεγαλειώδη χορό, που έμοιαζαν σ' εκείνο το περιβάλλον σαν αρχαίοι, οι ιππικοί αγώνες και οι άλλες εκδηλώσεις ήταν ένα ανεπανάληπτο σύνολο που γέμιζε το μάτι και την ψυχή του θεατή». Η ίδια δεν είχε αναφέρει ότι είχε φωτογραφίσει και τους αθλητές γυμνούς. Και το πιθανότερο είναι να μην τις δημοσίευσε ποτέ. Ίσως μάλιστα να τραβήχτηκαν με την προτροπή του Θάνου Βελούδιου, που είχε ένα ιδιαίτερο προσωπικό ενδιαφέρον για το είδος αυτό της φωτογραφίας.
Η δεκαετία του 1930
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 πολλοί ήταν οι Έλληνες φωτογράφοι που ασχολήθηκαν με τη φωτογράφιση του γυναικείου και, πιο σπάνια, του ανδρικού γυμνού. Πιο συστηματικά ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό φωτογράφοι σε άλλες πόλεις, εκτός της Αθήνας, κάτι που φαίνεται παράδοξο αν σκεφτεί κανείς ότι οι αντιλήψεις που επικρατούσαν στις επαρχιακές πόλεις ήταν τότε πολύ πιο συντηρητικές απ' ό,τι στην Αθήνα.
 |
| Αριστερά: Κύριος «X» (ερασιτέχνης). Γυμνό. Η λήψη έγινε με «μιά μηχανή Agfa, μέ φακό απλό καί φιλμ τον ίδιου έργοστασίον. Φωτισμένο άπό ένα παράθυρο μόνο, δεν παρουσιάζει ποικιλία φωτοσκιάσεων, άλλά τό έλάττωμα αύτό -άν είναι έλάττωμα- τό έκμηδενίζει ή λαμπρά μελέτη τής γραμμής καί ή άπλότης τής κινήσεως». Δεξιά: Αλέξανδρος Πέννας. «Ταναγραία». Υποθετικό όνομα που έδωσε ο συντάκτης του περιοδικού στη φωτογραφία επειδή «έχει τόση πλαστική άναλογία μέ τις τερρακότες...». |
Σημαντικός φωτογράφος της περιόδου αυτής υπήρξε ο Αλέξανδρος Πέννας. Αρκετές είναι οι σωζόμενες φωτογραφίες του με γυμνές και ημίγυμνες γυναίκες. Πολλές από αυτές βραβεύτηκαν σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις. Μεγάλη επιτυχία θεωρείται η βράβευσή του στην Παγκόσμια Φωτογραφική Έκθεση της Πράγας, το 1933, για τη φωτογραφία του με τίτλο Τύπος αρχαίας υδροφόρου. Μία ακόμη πρωτιά του Σερραίου φωτογράφου ήταν η φωτογραφική διαφήμιση που έκανε για την προβολή των προϊόντων της τοπικής ποτοποιίας του Αθανάσιου Καράμπελα. Η γυμνή κοπέλα (σ. 332) που διαφημίζει τα προϊόντα σίγουρα αποτελούσε έναν ιδιαίτερα εντυπωσιακό και πρωτοποριακό τρόπο για την προώθησή τους εκείνη την εποχή. Φωτογραφίες του με γυμνά δημοσιεύτηκαν επίσης σε τεύχη και σε εξώφυλλα του περιοδικού Καινούργια Τέχνη. Το περιοδικό αυτό ήταν το πρώτο που δημοσίευσε γυμνές καλλιτεχνικές φωτογραφίες. Ήδη από τα πρώτα τεύχη του άρχισε να παρουσιάζει φωτογραφίες γυναικείων γυμνών από πολλούς επαγγελματίες φωτογράφους, καθώς και από ορισμένους ερασιτέχνες. Θέλοντας μάλιστα να δώσει έμφαση στο θέμα αυτό, αρκετά εξώφυλλά του είχαν φωτογραφίες γυμνών. Για τα γυμνά που δημοσιεύονταν, όπως άλλωστε και για όλες τις φωτογραφίες, γινόταν κριτική στις τελευταίες σελίδες κάθε τεύχους. Ορισμένες από τις φωτογραφίες αυτές, ιδιαίτερα στα εξώφυλλα, μπορούν να θεωρηθούν τολμηρές, ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα. Δημοσίευσε ακόμα ορισμένες φωτογραφικές σπουδές ανδρικού γυμνού, οι οποίες πρέπει να είναι και οι πρώτες στο είδος τους.
Τα γυμνά της Δράμας
Λίγο πιο ανατολικά, στη Δράμα, ένας άλλος Έλληνας φωτογράφος διέπρεψε στη φωτογραφία γυμνού. Πρόκειται για τον Θεόδωρο Νικολέρη, για τον οποίο ήδη έχει γίνει λόγος. Εννιά αρνητικά του από ισάριθμες λήψεις γυμνών ανακαλύφθηκαν το 1984 και δημοσιεύτηκαν σε ένα μικρό καλαίσθητο λεύκωμα με τον τίτλο 7α Γυμνά της Δράμας από το φωτογραφικό σωματείο Parallaxis το 1985, στη Θεσσαλονίκη.
Όλες οι λήψεις του διαθέτουν εξαιρετική λεπτομέρεια και άψογη τονική διαβάθμιση. Το ντεκόρ, καθαρά κυβιστικό, μέσα από έναν καλοσχεδιασμένο φωτισμό προβάλλει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις διαστάσεις του χώρου. Οι φωτογραφίες του αυτές, άψογες και μοναδικές, φαίνεται ότι έγιναν στη διάρκεια μιας και μόνο φωτογράφισης. Είναι πιθανό να έγιναν και άλλες παρόμοιες λήψεις από τον φωτογράφο, οι οποίες όμως δεν διασώθηκαν. Στον πρόλογο του λευκώματος ο A. I. Μαρούλης σημειώνει: «Η στάση των μοντέλων, κι αυτό είναι που μας δίνει τη βεβαιότητα πως πρόκειται για πείραμα, ποικίλλει δραματικά. Από αδιάφορη-αφελής γίνεται προκλητική, έπειτα ένοχα σεμνή και τέλος (έτσι τουλάχιστο είδα την αλληλουχία εγώ προσωπικά) ανάλαφρη, απελευθερωμένη, ισορροπημένη γεωμετρικά και συναισθηματικά».
Άλλοι καλλιτέχνες
Λίγες είναι οι πληροφορίες που υπάρχουν για τον φωτογράφο της Θεσσαλονίκης Μ. Νικολάίδη, που εργάστηκε συστηματικά με το γυναικείο γυμνό και, περιστασια-κά και μάλλον δειλά, με το ανδρικό, κατά τη δεκαετία του 1930.
 |
| Δημήτριος Γαζιάδης. Γυμνό, με το ύφος που χαρακτήριζε το Μεσοπόλεμο. |
from ανεμουριον https://ift.tt/2XYSqtc
via IFTTT