Υπό σκιά θανάτου ο Μακάριος
ΤΟ 1973 ανατέλλει στην Κύπρο με τους καλύτερους οιωνούς για την... Τουρκία, καθώς κλιμακώνεται η αυτοχειριαστική διαίρεση του ελληνοκυπριακού πληθυσμού σε «Ανεξαρτησιακούς-Μακαριακούς» και «Ενωτικούς-Γριβικούς». Διαθέτοντας περί τους 2.000 ενόπλους, μέλη της συνωμοτικής οργάνωσης ΕΟΚΑ Β’, υπό τις διαταγές του, ο στρατηγός Γρίβας
κινεί, από το κρησφύγετό του στη Λεμεσό, τα νήματα των υπονομευτικών επιχειρήσεών της, οι οποίες περιλαμβάνουν επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα, ξυλοδαρμούς, απαγωγές και κλοπές όπλων από στρατιωτικές αποθήκες. Εξ αντικειμένου αρωγός του Γρίβα είναι η ομάδα των τριών Κυπρίων μητροπολιτών -της Πάφου, Γενναδίου, της Κυρηνείας, Κυπριανού και του Κιτίου, Άνθιμου, που προοριζόταν για αντικαταστάτης του Μακαρίου από τη χούντα του Παπαδόπουλου- οι οποίοι, από τον Μάρτιο του 1972, ζητούν επίμονα την παραίτηση του Μακαρίου από την προεδρία της Δημοκρατίας, απειλώντας να τον κηρύξουν έκπτωτο από τον αρχιεπισκοπικό του θρόνο. Αμυνόμενος στη διμέτωπη αυτή επίθεση, ο Μακάριος προχωρεί σε δύο αποφασιστικές κινήσεις: Αφενός μεν συγκαλεί, με κάλυψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου, τη «Μείζονα και Υπερτελή Ιερά Σύνοδο», στην οποία καλούνται να συμμετάσχουν οι επικεφαλής των Ορθόδοξων Πατριαρχείων Ιεροσολύμων, Αντιόχειας και Αλεξάνδρειας, προκειμένου να αποφασίσουν τελεσίδικα για το Εκκλησιαστικό, αφετέρου δε προκηρύσσει πρόωρες προεδρικές εκλογές, προκαλώντας τον Γρίβα να βγει από το κρησφύγετό του και να δώσει τη μάχη του στο πεδίο της πολιτικής, τερματίζοντας την ένοπλη δράση. Έχοντας δεδομένη την πανωλεθρία σε περίπτωση εκλογικής καθόδου, ο Γρίβας απαντά στην πρόσκληση του Μακαρίου με εντατικοποίηση της παράνομης δραστηριότητάς του. Οι αιματηρές συμπλοκές μεταξύ παραστρατιωτικών της ΕΟΚΑ Β' και αστυνομικών πυκνώνουν όσο πλησιάζει η ημέρα που λήγει η προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων, με αποκορύφωμα τις 19 ένοπλες επιθέσεις της 6ης Φεβρουάριου, που δημιουργούν την εύλογη υποψία ότι οι Γριβικοί ετοιμάζουν πραξικόπημα για τη ματαίωση της προεδρικής εκλογής. Η αγωνία κορυφώνεται όταν ανακοινώνεται η διοργάνωση παγκύπριου συλλαλητηρίου στη Λευκωσία, από όλα τα κόμματα που στηρίζουν την υποψηφιότητα του Μακαρίου- ξεκινώντας από το κομμουνιστικό ΑΚΕΛ και φτάνοντας μέχρι τους δεξιούς του Γλαύκου Κληρίδη. Στην Κύπρο και διεθνώς, όλοι αναρωτιούνται μήπως έχει έρθει η ώρα για ένα πραγματικό μακελειό που θα δώσει το σύνθημα για το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών. Τελικά, οι φόβοι αυτοί δεν επαληθεύονται. Όταν εκπνέει η προβλεπόμενη προθεσμία, στις 12 το μεσημέρι της 8ης Μαρτίου, η μόνη υποψηφιότητα που έχει υποβληθεί είναι αυτή του Μακαρίου, υπογεγραμμένη από τον πατέρα του Γρηγορίου Αυξεντίου, μάρτυρα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελληνοκυπρίων εναντίον της αγγλικής κατοχής. Έτσι, οι εκλογές είναι περιττές και ο Μακάριος ανακηρύσσεται αυτομάτως, κατά το Σύνταγμα, Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Την επανεκλογή του αρχιεπισκόπου πανηγυρίζει ξέφρενα, αλλά ειρηνικά, ένα πρωτοφανές στα χρονικά της νήσου πλήθος 200.000 ατόμων κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης που έχει κατακλύσει την πλατεία της Αρχιεπισκοπής, αποθαρρύνοντας κάθε σκέψη της ΕΟΚΑ Β' για έκτροπα. Στις 5 Απριλίου, η άγρια, εν ψυχρώ δολοφονία του Γιώργου Φωτίου, ηγετικού στελέχους του κόμματος ΕΔΕΚ του Βάσου Λυσαρίδη, σημαδεύει το πέρασμα της ΕΟΚΑ Β' από τις δραστηριότητες σαμποτάζ στις πολιτικές δολοφονίες. Στην προκήρυξη που δίνει στη δημοσιότητα η οργάνωση, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της αποτρόπαιος πράξης, τονίζεται ότι τα στελέχη του Μακαρίου «θα πρέπει να γνωρίζουν ότι θα έχουν την τύχη του Φωτίου, εάν δεν συνετισθούν». Τρεις μέρες αργότερα, 33 εκρήξεις βομβών συγκλονίζουν Λευκωσία, Πάφο, Λεμεσό και Λάρνακα, ενώ στο χωριό Κουτραφάς ένα άτομο χάνει τη ζωή του και 33 τραυματίζονται ύστερα από πραγματική μάχη μεταξύ κυβερνητικών και Γριβικών. Στο μεταξύ, έχουν ξαναμπεί στο χορό και οι τρεις μητροπολίτες, «αποφασίζοντας» να καθαιρέσουν από το αρχιεπισκοπικό του αξίωμα τον Μακάριο και να τον επαναφέρουν στην τάξη των λαϊκών! Σε σύμπραξη με τους «τρεις», ο Γρίβας απευθύνει εγκύκλιο σε όλους τους οπαδούς του να κατακλύσουν τις εκκλησίες, συν γυναιξί και τέκνοις, την Κυριακή του Πάσχα, 29 Απριλίου, και να συγκρουστούν εν ανάγκη με τους Μακαριακούς προκειμένου να διαβαστεί στους ναούς η «εγκύκλιος καθαιρέσεως» του αρχιεπισκόπου. «Εορτάζομεν την καθαίρεσιν του Αδου», αναφέρει το σχετικό μήνυμα του Γενναδίου, ενώ οι άλλοι δύο, «μετριοπαθέστεροι», αρκούνται να προσφωνούν τον αρχιεπίσκοπο με το κοσμικό του όνομα, Μιχαήλ Μούσκος! Τελικά, τα σχέδια των «ανταρτών» θα προσκρούσουν στην αντίδραση της μεγάλης πλειονότητας όχι μόνο των πιστών αλλά και του λαϊκού κλήρου, και στις 2 Μαΐου ο Μακάριος θα κηρύξει κενό τον μητροπολιτικό θρόνο της Πάφου, ύστερα από καταγγελίες των ηγουμένων των μονών Κύκκου, Αγίου Νεοφύτου και Μαχαρά εναντίον του Γενναδίου. Το εκκλησιαστικό λήγει οριστικά υπέρ του Μακαρίου στις 14 Ιουλίου, όταν η Μείζων Ιερά Σύνοδος, η οποία συνέρχεται στη Λευκωσία,
αποφασίζει την καθαίρεση των τριών «επί παραβάσει ιερών κανόνων, επί σχίσματι, επί παρασυναγωγή και επί συνωμοσία». Αφού τελέσει μεγαλοπρεπές αρχιερατικό συλλειτουργό με τους πατριάρχες Αλεξανδρείας Νικόλαο, Αντιόχειας Ηλία και με τον μητροπολίτη Ναζαρέτ Ισίδωρο στον ιερό ναό της Παναγίας της Παλουριώτισσας, ο Μακάριος προχωρεί σε ριζικές αλλαγές στην κυπριακή Ιερό Σύνοδο, εξασφαλίζοντας τον απρόσκοπτο έλεγχό της. Στις 28 Ιουλίου, ένοπλοι της ΕΟΚΑ Β' εισβάλλουν στο σπίτι του υπουργού Δικαιοσύνης της Κύπρου, Χρήστου Βάκη, και τον συλλαμβάνουν, μπροστά στα μάτια της έντρομης συζύγου του. Μια ταυτόχρονη προσπάθεια απαγωγής του υπουργού Εσωτερικών και Άμυνας Γ. Ιωαννίδη αποτυγχάνει καθώς ο υπουργός απουσιάζει από το σπίτι του όταν «χτυπούν» οι επίδοξοι απαγωγείς. Στη συνέχεια, ο Γρίβας στέλνει τελεσίγραφο στον Μακάριο «να εκλέξει μεταξύ Εκκλησίας και πολιτικής» και να απελευθερώσει τους κρατούμενους ΕΟΚΑΒίτες υπό την απειλή εκτέλεσης του Βάκη. Ο αρχιεπίσκοπος δηλώνει ότι δεν συνδιαλέγεται με «παράφρονες» και απαντά με ένταση του ανθρωποκυνηγητού εναντίον των πρωτοπαλίκαρων του Γρίβα. Οι προσπάθειες των διωκτικών αρχών δικαιώνονται στις 9 Αυγούστου, όταν πέφτει στα χέρια τους, μέσα στο κρησφύγετό του, στη Λεμεσό, ο υπαρχηγός του Γρίβα Σταύρος Σταύρου ή Σύρος,
πρώην ταγματάρχης του ελληνικού στρατού, μαζί με άλλα στελέχη της οργάνωσης, την ώρα που προσπαθούν να κάψουν στο τζάκι κάποια μυστικά έγγραφα. Την τελευταία στιγμή, οι άνδρες του Εφεδρικού Σώματος της Αστυνομίας καταφέρνουν να σώσουν από τις φλόγες ένα έγγραφο-βόμβα: Πρόκειται για το μυστικό σχέδιο «Απόλλων» για την εκδήλωση πραξικοπήματος εναντίον του Μακαρίου από τις ένοπλες ομάδες της ΕΟΚΑ Β', με τη συνεργασία ομάδων της Εθνικής Φρουράς (η οποία υποτίθεται ότι προστατεύει την Κυπριακή Δημοκρατία, στην πράξη όμως ελέγχεται από την ελληνική χούντα). Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αποκαλύπτει, στις 11 Αυγούστου, ότι το σχέδιο «Απόλλων» περιλαμβάνει τα εξής: «Θα διενεργηθούν επιθέσεις εναντίον των κεντρικών και άλλων στρατηγικής σημασίας αστυνομικών σταθμών, εναντίον κυβερνητικών κτιρίων,..., της ΣΥΤΑ, του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος, της Αρχής Ηλεκτρισμού και του Αεροδρομίου... Η Επαναστατική Αρχή θα προβή, ακολούθως, εις συλλήψεις ηγητόρων και σημαινόντων παραγόντων της κυβερνητικής παρατάξεως, οίτινες και θα εγκλωβισθούν εις δημιουργηθησομένους χώρους συγκεντρώσεως... Μερικοί των στόχων θα εκπορθηθούν διά βολών εκ τεθωρακισμένων αρμάτων». Το σχέδιο, που όπως αποκαλύπτεται έχει εκπονηθεί από τον Φεβρουάριο, καθορίζει ως καταρχήν προβλεπόμενη ημερομηνία εκδήλωσης του πραξικοπήματος την 20ή Ιουλίου 1973 (μια ημερομηνία που θα αποδειχθεί σημαδιακή ακριβώς ένα χρόνο αργότερα). Είναι ήλιου φαεινότερον πλέον ότι διαπλεκόμενες δυνάμεις εντός και εκτός Κύπρου κινούνται συντονισμένα προς πραξικόπημα που όχι μόνο θα βγάλει από τη μέση τον Μακάριο, αλλά θα στρώσει το χαλί για την τουρκική εισβολή και τη διχοτόμηση. Έχοντας υποστεί μεγάλο πλήγμα από τη σύλληψη του Σύρου και την αποκάλυψη των σχεδίων της, η ΕΟΚΑ Β' εγκαταλείπει πλέον τους τυχόν ενδοιασμούς της και κατευθύνεται στη δολοφονία του Μακαρίου. Όπως αποκαλύπτεται αργότερα εκ των ένδον, τουλάχιστον τρεις ομάδες εργάζονται, ανεξάρτητα η μία από την άλλη, προς την κατεύθυνση αυτή. Μία από αυτές, εκτελώντας το σχέδιο «Λάμψη», προετοιμάζει την ανατίναξη του προεδρικού αυτοκινήτου με σύστημα πομπού-δέκτη, κατά το πρότυπο των Βάσκων αυτονομιστών, που δολοφόνησαν τον Ισπανό πρωθυπουργό Καρέρο Μπλάνκο ανατινάζοντας με ηλεκτρονική πυροδότηση την λιμουζίνα του, που εκτοξεύθηκε στην οροφή παρακείμενης πολυκατοικίας! Ωστόσο το σχέδιο ματαιώνεται την τελευταία στιγμή για τεχνικούς λόγους, καθώς επιλέγονται πιο «συμβατικά» μέσα. Τελικά, η δεύτερη, μετά τον Μάρτιο του 1970, απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου εκδηλώνεται το πρωί της 7ης Οκτωβρίου, έξω από το χωριό Άγιος Σέργιος, όπου κατευθύνεται ο αρχιεπίσκοπος προκειμένου να ιερουργήσει. Μια ισχυρότατη έκρηξη συγκλονίζει την προεδρική αυτοκινητοπομπή, αλλά για καλή τύχη του αρχιεπισκόπου η πυροδότηση είναι πρόωρη κι έτσι ο Μακάριος σώζεται και πάλι. «Ετοιμος από καιρό», ο Ελληνοκύπριος ηγέτης ατενίζει στωικά τον βάθους ενός μέτρου κρατήρα της έκρηξης,
που είχε στόχο το αυτοκίνητό του. Τις ανησυχίες του ασφαλώς δεν μπορούν να καθησυχάσουν ούτε οι αυστηρές συστάσεις του δικτάτορα Παπαδόπουλου προς τον Γρίβα να τερματίσει την δράση του (οι οποίες, πάντως, πετυχαίνουν την απελευθέρωση του Βάκη) ούτε η συνάντηση του Κύπριου προέδρου με τον «δοτό» πρωθυπουργό της χούντας Σπύρο Μαρκεζίνη,
Ιστορικό λεύκωμα 1973
Η Καθημερινή
Αθήνα
1998
Η Καθημερινή
Αθήνα
1998
from ανεμουριον https://ift.tt/34bd37S
via IFTTT
Σχολιαστε