ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ

O πρώτος κινηματογραφιστής στη Λεβάδεια υπήρξε ο Δημήτριος Κουτσογιάννης. Ο ερχομός του στην πόλη οφείλεται στην επιθυμία της οικογένειας Μέγα να συνδέσει τα σπίτια τους με το ρεύμα που παρήγαγαν στο εργοστάσιο της. Ο Δημήτριος Κουτσογιάννης, από τους καλύτερους ηλεκτρολόγους της εποχής στην Αθήνα, ήλθε για λίγες μέρες κι έμεινε για πάντα αφού ερωτεύθηκε και νυμφεύθηκε στη Λεβάδεια. Λάτρης του κινηματογράφου δεν άργησε να φέρει κινηματογραφική μηχανή και να προβάλλει ταινίες στις αίθουσες των καφενείων της πόλης. Στα τέλη της δεκαετίας απέναντι από την τότε Επισκοπή (που βρισκόταν στην οδό Θέμιδος πίσω από τη σημερινή Γενική Τράπεζα) αρχίζει η λειτουργία του κινηματογράφου ΑΤΤΙΚΟΝ, συνήθως η προβολή γινόταν Κυριακή με 2 παραστάσεις. Ο Δημήτριος Κουτσογιάννης συνεργαζόταν και προέβαλλε τις ταινίες στο καφενείο του Σίμου και στο κέντρο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ με το Σπύρο Σκοτίδα και το Νικόλαο Δημακόπουλο. Οι προβολές στο κτίριο του Σπύρου Σκοτίδα αρχικά γίνονταν το καλοκαίρι στην ταράτσα του κτιρίου (πάνω από τα σημερινά καταστήματα υποδήματα Μελισσάρη-Κηροπλαστείο Ρούσσαρη). Την προβολή των ταινιών στον ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ συνόδευε η μουσική από το πιάνο και όργανα που έπαιζαν συμπολίτες της Φιλαρμονικής. Υπήρχε οθόνη από καραβόπανο στηριγμένο με δοκάρια προς την πλευρά της Μητρόπολης, όπου προβαλλόταν η ταινία. Τα πρώτα έργα ήταν του βωβού κινηματογράφου και η προβολή της ταινίας γινόταν με τη συνοδεία μουσικής πιάνου και 4-5 οργάνων μουσικών της φιλαρμονικής, οι οποίοι έπαιζαν και διασκέδαζαν το κοινό και στο διάλειμμα. Ο άλλος κινηματογραφιστής της πόλης εκείνη την εποχή ήταν ο Νικόλαος Κόκκινος, που πρόβαλλε τις ταινίες στην αίθουσα του καφεζαχαροπλαστείου ΕΛΙΚΩΝ. Ο κινηματογράφος ονομαζόταν ΠΑΝΘΕΟΝ και είχε για βοηθό του το Λουκά Ντούσα. Η εμφάνιση του ζωντανού κινηματογράφου στις κινηματογραφικές αίθουσες των Αθηνών γίνεται το χειμώνα του 1929. Αρθρογράφος με τα αρχικά Γ.Λ. παρακολούθησε τέτοια παράσταση ταξιδεύοντας από τη Λεβάδεια στην Αθήνα και τις εντυπώσεις του δημοσίευσε στην εφημερίδα ΒΟΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ στις 3.11.1929. Χαρακτηριστικά αποσπάσματα αυτής της περιγραφής έχουν ως ακολούθως:

«Από καιρό διαβάζαμε στα ξένα περιοδικά την κατάκτησιν του ομιλούντος και του ηχητικού κινηματογράφου. Ξάφνου πολύστηλες ρεκλάμες στις εφημερίδες, αφφίς και άλλα μας ξάφνιζαν με το απρόοπτον ότι και στην Αθήνα, θα είχαμε τον ομιλούντα κινηματογράφον και τέλος με την τόσο εξογκωμένη περιέργεια μου παρατώντας στην πάντα και το φαΐ ακόμη και τις άλλες ασχολίες, έσπευσα στην πρώτη εμφάνιση του ομιλούντος. Στις 2 η ώρα της προπερασμένης Τετάρτης ήμουν εκεί βιαστικός να πιάσω θέση και ν' ακούσω το διαβολικό μηχάνημα. Στις 2 και 15' μια σιωπή βαθειά απλώνεται σ' όλη την ευρύχωρη αίθουσα του ΑΤΤΙΚΟΥ. Στην αρχή μας παρουσιάζει ένα Ζουρνάλ πρώτα μια επίσημη γιορτή με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας κ. Ντυμέρα και ακούμε αμέσως τη στρατιωτική μουσική με τα διάφορα εμβατήρια, λες και βρίσκεσαι κ' εσύ ανάμεσα στο πλήθος ακούγοντας τα διάφορα μαρς. Κατόπιν μας δείχνει την σχολή των Ευελπίδων της Αμερικής όπου και πάλιν ακούμε κατά τρόπον πράγματι εκπληκτικόν τα διάφορα μαρς. Κείνο όμως που στο σημείο αυτό κάνει εντύπωση, είναι αι ζητωκραυγές που ακούγονται κατά την διάρκειαν του λογιδρίου του πρίγκηπος και στο τέλος εκεί γεμίζει το θέατρο από την κραυγή, θαρρείς πως είσαι εκεί αρχίζεις κ' εσύ να ενθουσιάζεσαι και για μια στιγμή ξεχνάς πως έχει σκιές μονάχα μπρος σου. αφού κινούνται και μιλούν. Ύστερα μας δίνει ένα κομμάτι από τη ζωή του Μεξικού. Ένα γλέντι τους, με την εγχώρια ορχήστρα τους· όχι δεν είναι σκιές, δεν υπάρχει οθόνη πια και εσύ ο θεατής βρίσκεσαι κει σιμά τους γλεντώντας· κείνο όμως που δεν θα ξεχάσω ποτέ μου είναι το παίξιμο της 6ης Ουγγρικής συμφωνίας του Λίστ από τον φημισμένο βιρτουόζο Λεβίτσκυ. Ο μεγάλος βιρτουόζος με το πιάνο του σας παίζει την συμφωνία του Λιστ, δεν είναι πλέον μακρυά σας, τον έχετε μπροστά σας με τη μεγάλη τη θεία του τέχνη, παίζει· στην Αθήνα, μάλιστα στην Αθήνα, τόσον είναι τελεία η απόδοσις και άμεσος· δεν ξέρω αλλού αλλά στην τεχνική απόδοση των ήχων ο ηχηρός κινηματογράφος μας έδωσε κάτι το πραγματικώς τέλειο· και χωρίς να θυμώμαστε τη σειρά μας παρουσίασεν επίσης ένα λιοντάρι που βρυχάται μέσα στα δάση· το θέατρο σειέται ολόκληρο από τες φωνές του λιονταριού· μάλιστα σειέται ολόκληρο. Ύστερα μπαίνουν στη υπερεπιθεώρηση, όπως θέλουν να την ονομάζουν, άλλ' εκεί όλοι oι διάλογοι, είναι στην Αγγλική, και στην κάτω γωνία δεξιά που και που επεξηγεί και ελληνικά το έργο, ενώ μια πλήρης ορχήστρα το συνοδεύει ως το τέλος· το κλάμμα, ο αναστεναγμός με την άμεση απόδοση του δεν σου αφήνουν καμμιά αμφιβολία, για την επιτυχία της μεγάλης αυτής τέχνης· αντίο πλέον φωτογένεια αντίο παλιά τέχνη, η φωνή από 'δω κ' εμπρός, να το κυριώτερο προσόν των διαφόρων αστέρων. Αλλ' υπάρχουν και οι σκεπτικισταί: θα καταργηθή λοιπόν το δράμα, η κομεντί, η επιθεώρησις το μελόδραμμα; Το πρώτο και δεύτερο ίσως όχι, το τρίτο όμως και το τέταρτο ασφαλώς, αν είναι αλήθεια μάλιστα η εξαγγελθείσα εφεύρεσις του Φον-Μιχάλωφ, του τηλεσινεμά, ένα μηχάνημα που θα το έχης σπίτι θα βλέπης τον κινηματογράφο σου, χωρίς κορδέλες, και θ' ακούς συγχρόνως τα πρόσωπα να μιλούν και τη μουσική να παίζει». Όλη η Ελλάδα αρχίζει να τρέχει στους κινηματογράφους. Στη Λεβάδεια, οι επιχειρηματίες που έχουν αίθουσες κινηματογραφικές ετοιμάζονται να εκσυγχρονίσουν τις επιχειρήσεις τους. Ο Βάσος Σπυρίδωνος πρώτος το Νοέμβριο του 1931 με επιστολή του στον επιχειρηματία των Αθηνών Κ. Πετρίδη αναζητεί πληροφορίες για μελλοντική συνεργασία και μόνιμη εγκατάσταση κινηματογράφου στην αίθουσα του ΕΛΙΚΩΝ. Αξίζει πράγματι να αναγνωσθεί το κείμενο της επιστολής:

Κύριε,

Περιήλθεν εις χείρας μου μια αγγελία σας, δι' ης προσφέρετε εγκαταστάσεις κινηματογράφων κ.λπ. Έχω μιαν αίθουσαν της οποίας αι διαστάσεις έχουσιν ως εξής. Μήκους 16 περίπου μέτρων, πλάτους 8 και ύψους 6,70/οο. Η αίθουσα έχει κατά τα τρεις αυτής πλευράς γαλαρίαν κατάλληλον δια θεατάς. Εις την αίθουσαν αυτήν, ήτις περιλαμβάνει περί τας 300 περίπου θέσεις, θέλω να εγκαταστήσω ένα κινηματογράφον Τύπου F4 ή ηλεκτρικήν ορχήστραν Μόρρισον εφωδιασμένην δι' αμπλκρικατέρ, μεγαφώνου κ.λπ. Σας ερωτώ. Σας είναι εύκολον να έλθητε σεις εδώ ή να αποστείλητε αντιπρόσωπόν σας ειδικόν δια να εξετάσητε το ζήτημα αυτό επιτοπίως και εξ ιδίας αντιλήψεως αντιληφθήτε πως δύναται να γείνη μια τοιαύτη εγκατάστασις; Αν σας είναι εύκολον, τότε, επειδή η αίθουσα αυτή ανακαινίζεται ήδη, δέον να έλθητε όσον το δυνατόν το ταχύτερον, το αντίθετον δε μοι το γνωρίζετε εγκαίρως ίνα μη περιμένω επί ματαίω. Το ηλεκτρικόν ρεύμα της Πόλεως μας είναι 220 βολτ συνεχές. Εν περιπτώσει καθ' ην θέλω εύρει τας προτάσεις σας συμφέρουσας θέλω κλείσει συμφωνίαν μεθ' υμών.

Διατελώ μεθ' υπολήψεως.

Ακολουθεί ο Λουκάς Μέγας, ο οποίος δημιουργεί τον κινηματογράφο ΑΡΜΟΝΙΑ, που αρχίζει τη λειτουργία του το Μάιο του 1934. Οι επιχειρηματίες Νικ. Δημακόπουλος και Ιωάννης Τσόγκας μισθώνουν την ΑΡΜΟΝΙΑ για τη χειμερινή περίοδο 1934-1935 και το Σεπτέμβριο του 1934 συνεργάζονται με τους Ιωάννη και Φίνο Φίνο, οι οποίοι τους παραχωρούν τη χρήση μηχανήματος ομιλούντος συστήματος Ουέπστερ Σικάγο, που λειτουργούσε στον κινηματογράφο ΒΙΚΤΟΡΙΑ των Αθηνών. Έτσι στην πόλη λειτουργεί κινηματογράφος με σύγχρονα κινηματογραφικά μέσα. Την άνοιξη του 1936 ο ιδιοκτήτης της ΑΡΜΟΝΙΑΣ, εμποροβιομήχανος Λουκάς Μέγας, συμφωνεί με τον ιατρό Δημήτριο Τσιγιάννη, ο οποίος ήταν ιδιοκτήτης των μηχανημάτων προβολής του ομιλούντος κινηματογράφου της ΑΡΜΟΝΙΑΣ και το Νικόλαο Δημακόπουλο, ο οποίος εκπροσωπούσε και τον Ιωάννης Τσόγκα, να συστήσουν εταιρεία προκειμένου να ανακαινισθεί και να κτισθεί σύγχρονος κινηματογράφος. Την ΑΡΜΟΝΙΑ μετά το 1946 εκμεταλλεύεται ο Νικόλαος Δημακόπουλος με τη συνεργασία του Αθαν. Καθάριου και στη συνέχεια τα παιδιά του Πέτρος και Γεώργιος. Εκείνα τα χρόνια συνεργασίας, συνέβαινε πολλές φορές οι δύο κινηματογράφοι να παίζουν τα ίδια έργα, έτσι ο ένας κινηματογράφος περίμενε να έλθει τμήμα της ίδιας ταινίας από τον άλλο κινηματογράφο, κατά τη διάρκεια της αναμονής και της καθυστέρησης εγένοντο οι σκόπιμες διακοπές που αποδίδονταν σε τεχνικά προβλήματα και oι φωνές διαμαρτυρίας και τα σφυρίγματα της γαλαρίας συγκλόνιζαν τις αίθουσες. Ο κινηματογράφος ΑΛΚΑΖΑΡ λειτούργησε ως τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Μετά την απελευθέρωση στα 1946 λειτούργησε κινηματογράφος εκ νέου στο οίκημα του Σπύρου Σκοτίδα με νέα ονομασία ΔΙΟΝΥΣΙΑ. Το Μάρτιο του 1959 οι γιοι του Ασκληπιού Δημόγλου, Ανδρέας και Νικόλαος, δημιουργούν το θερινό κινηματογράφο ΕΡΚΥΝΑ στην οδό Πεσόντων Μαχητών στο ακίνητο των Χρήστου και Σωτηρίου Χριστόπουλου. Από το Μάιο του 1966 την ΕΡΚΥΝΑ λειτουργούν οι Ελευθέριος Τσόγκας και Δήμητρα Μέλλιου με τη μηχανή του ΑΛΚΑΖΑΡ, που νοικιάζουν από το Θωμόπουλο. Στα τέλη του 1964 η πόλη αποκτά 2 σύγχρονους κινηματογράφους το ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ των αδελφών Θ. Νυδριώτη στην κεντρική πλατεία και το ΠΑΛΛΑΣ του Αθαν. Καθάριου, ο οποίος τα προηγούμενα χρόνια συνεργαζόταν στην ΑΡΜΟΝΙΑ. Τον Απρίλιο του 1970 ο Ελευθέριος Τσόγκας μισθώνει το θερινό κινηματογράφο ΕΡΚΥΝΑ στους αδελφούς Θ. Νυδριώτη για 2 χρόνια. Η εμφάνιση και διάδοση σύγχρονων μέσων θεάματος μέσω της τηλεόρασης και του βίντεο στα μέσα της δεκαετίας του 1970 αρχίζει να ερημώνει τις κινηματογραφικές αίθουσες, έτσι πρώτα έκλεισε η ΕΡΚΥΝΑ, ακολούθησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 η ΑΡΜΟΝΙΑ που είχε γνωρίσει δόξες πολιτιστικής προσφοράς, ακολουθεί το ΠΑΛΛΑΣ και τελευταίος κλείνει ο ΑΠΟΛΛΩΝ (όπως είχε μετονομασθεί το ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ) των αδελφών Νυδριώτη το 1991. Μαζί τους έκλεισε ένας κύκλος πολιτιστικής προσφοράς στην πόλη, από τις αίθουσες των κινηματογράφων παρήλασαν κορυφαίες κινηματογραφικές ταινίες, η χρυσή εποχή του Ελληνικού κινηματογράφου, εκατοντάδες πρωταγωνιστές του Ελληνικού θεάτρου. Φιλοξενήθηκαν αμέτρητες εκδηλώσεις, κοινωνικές και πολιτικές διαλέξεις, μαθητικές παραστάσεις, ομιλίες, εθνικές και θρησκευτικές γιορτές. Εκτός από τους ιδιοκτήτες και επιχειρηματίες που προαναφέρθηκαν και πρόσφεραν στην τοπική κοινωνία με τη λειτουργία των κινηματογράφων και θεάτρων τους αξίζει να γίνει μνεία σε δύο συμπολίτες, που υπήρξαν οι ψυχές των κινηματογραφικών αιθουσών του αείμνηστου Νικολάου Κωσταγιάννη και του πολυτάλαντου μπάρμπα-Γιάννη Δημητριάδη. Αυτοί οι δύο κρατούσαν στα χέρια τους τα κλειδιά του κινηματογράφου στην πόλη. Ακόμη και σήμερα συγκινούν Πανελλήνια τα θαυμάσια έργα του Δημητριάδη με τις χαρακτηριστικές γιγαντοαφίσες που ζωγράφιζε ο μπάρμπα-Γιάννης. Μια εποχή που έφυγε και θα ήταν ευτύχημα για την κοινωνία να τη ξαναζήσουμε.