Προς το τέλος της περιόδου αυτής το κλασικό πορτρέτο στο στούντιο σταδιακά οδηγήθηκε στην εξαφάνιση και οι φωτογράφοι ασχολήθηκαν μόνο με τη φωτογραφία ταυτοτήτων η άλλων εγγράφων. Η αιτία μπορεί να αποδοθεί σε δύο παράγοντες: πρώτον, ότι οι νεότεροι φωτογράφοι δεν διέθεταν τις γνώσεις που απαιτούνται για μια σωστή φωτογραφία πορτρέτου και, δεύτερον, πιθανόν σε συνδυασμό με το πρώτο, ότι ο κόσμος άρχισε σταδιακά να αποκτά φωτογραφικές μηχανές. Το τελευταίο έκανε τους πάντες να θεωρούν τους εαυτούς τους εν δυνάμει φωτογράφους, πιστεύοντας θα μπορούσαν να φωτογραφίσουν ένα οικογενειακό πορτρέτο το ίδιο καλά, αν όχι καλύτερα από έναν επαγγελματία φωτογράφο. Γύρω στα 1970 η τάση αυτή είχε αρχίσει να εντείνεται και σταδιακά οδήγησε στην εγκατάλειψη του σωστού πορτρέτου στο στούντιο. Παρέμειναν βέβαια ορισμένα φωτεινά παραδείγματα φωτογράφων, που όμως μετριόνταν στα δάχτυλα. Ήταν αυτοί οι οποίοι είχαν εκπαιδευτεί στα τέλη του Μεσοπολέμου και γι' αυτό διατήρησαν την υψηλή ποιότητα στο είδος αυτό. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένοι.
 |
| Ευ. Ευαγγελίδης. Εκφραστικό πορτρέτο Αθηναίας, 1955. |
 |
| Α. Κουτσούκος. Ο ηθοποιός Δημήτρης Χορν. |
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ (1893-1963)
Σημαντικός πορτρέτιστας ο οποίος ξεκίνησε να εργάζεται ως φωτογράφος από την περίοδο του Μεσοπολέμου. Τις δεκαετίες του '40 και του '50 θεωρούνταν ένας από τους καλύτερους πορτρετίστες φωτογράφους της Αθήνας. Εργάστηκε με πάθος για τα κοινά των φωτογράφων και διετέλεσε πρόεδρος και επίτιμος πρόεδρος του ΣΕΦ.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ (ΓΕΝΝ. 1914)
Ο Κουτσούκος υπήρξε ένας από τους τελευταίους πορτρετίστες φωτογράφους, ο οποίος παρέμεινε μάχιμος μέχρι το 2005. Μαθητής του Ιωάννη Ξανθάκη, διδάχτηκε κοντά του όλες τις τεχνικές του πορτρέτου. Στην πολύχρονη θητεία του ως φωτογράφος τράβηξε χιλιάδες πορτρέτα επωνύμων και ανωνύμων. Ο ίδιος είπε σχετικά για τη φωτογράφιση ενός πορτρέτου: «Κάθε φορά που καλούμαι να φωτογραφίσω κάποιον καλούμαι να βγάλω προς τα έξω ό,τι νιώθει μέσα του. Γι'αυτό και η διάθεση παίζει σημαντικό ρόλο. [...] Η φωτογραφία εξαρτάται από το πόσο άνετα θα νιώσει ο πελάτης απέναντι στο φακό».
ΘΩΜΑΣ ΝΙΚΟΛΕΡΗΣ (γενν. 1921)
Γιος του γνωστού φωτογράφου Θεόδωρου Νικολέρη (1896-1996), ο οποίος είχε δραστηριοποιηθεί κατά το Μεσοπόλεμο στη Δράμα και τη Θεσσαλονίκη. Ο Θωμάς μαθήτευσε από μικρός στα αντίστοιχα φωτογραφεία του πατέρα του. Την περίοδο 1947-1949 ανέλαβε το φωτογραφείο του Γεώργιου Μπούκα στην Αθήνα, ενώ το 1951 άνοιξε δικό του. Ασχολήθηκε κυρίως με το πορτρέτο στο στούντιο. Διετέλεσε φωτογράφος των βασιλέων, πολιτικών, καλλιτεχνών και ηθοποιών του θεάτρου και του κινηματογράφου.
 |
| Δήμος Πατρίδης. Η ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη. |
ΔΗΜΟΣ ΠΑΤΡΙΔΗΣ (1906-1985)
Ο Δήμος Πατρίδης ήταν ο τελευταίος επίσημος «Φωτογράφος του Βασιλέως» και ένας από τους τελευταίους σημαντικούς Έλληνες πορτρετίστες φωτογράφους. Αν ψάξει κανείς, δεν θα βρει συχνές αναφορές για το έργο του, εκθέσεις ή συνεντεύξεις του. Και ο γράφων ήταν τότε πολύ μικρός για να θυμάται την περίοδο όπου το όνομα «Πατρίδης» ήταν από τα πιο γνωστά στην καλή κοινωνία της Αθήνας. Γιατί τότε ο Δήμος Πατρίδης είχε γίνει μόδα, που κράτησε πολλά χρόνια. Συμμαθητής στη Σχολή Καλών Τεχνών των πιο γνωστών σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών, του Μόραλη, του Τσαρούχη, του Βασιλείου, του Ζέππου και του Περαντι-νού, ο Πατρίδης είχε για δασκάλους τον Ροϊλό και τον Γερανιώτη, ενώ παράλληλα μαθήτευσε στα εργαστήρια του Βικάτου και του Παρθένη. Η επιρροή του Παρθέ-νη ιδιαίτερα είναι τόσο έντονη στο έργο του, ώστε να μην μπορεί να διακρίνει κανείς αν οι πίνακές του εκείνης της περιόδου έχουν γίνει από τον ίδιο ή από τον δάσκαλό του. «[...] Την έποχή τών σπουδών μετήλθον διά βιοποριστικούς λόγους διάφορα επαγγέλματα ώς οί περισσότεροι σπουδασταί καλών τεχνών, μεταξύ τών όποιων και ή έπεξεργασία φωτογραφιών διά χρωμάτων [...]», γράφει στο ημερολόγιό του. Σταδιακά η φωτογραφία τον κατέκτησε, χωρίς όμως να
 |
| Δήμος Πατρίδης. Η Μελίνα Μερκούρη. |
 |
| Δήμος Πατρίδης. Η ηθοποιός Ελένη Βιδάλη. |
εγκαταλείψει τη φωτοζωγραφική του απασχόληση, που του απέδιδε χρήματα. Έτσι, το 1936 νοίκιασε στην οδό Ομήρου 8 «μικρόν εντός αυλής έργαστήριον όπου βαθμηδόν εργαζόμενος βετούς, άπέκτων καί φωτογραφικά σύνεργα, τά περισσότερα προχείρου ιδίας κατασκευής». Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η εφευρετικότητα του Πατρίδη στο να κατασκευάζει, να τροποποιεί και να καταλήγει σε δικές του «πατέντες». Το 1938 ένιωσε σίγουρος να αναλάβει φωτογραφίσεις πορτρέτων. Η πρώτη του επαγγελματική φωτογράφιση, εκείνη τη χρονιά, ήταν το πορτρέτο της Ζανέτ Λοβέρδου. Μετά την ενθρόνιση του βασιλιά Παύλου, μαζί με 25 άλλους φωτογράφους, έλαβε μέρος στην επίσημη φωτογράφισή του. Οι φωτογραφίες του ήταν εκείνες που τελικά επελέγησαν. Στις 12 Φεβρουάριου 1951 του απονεμήθη-κε επίσημα ο τίτλος του φωτογράφου της «Α.Μ. Βασιλέως των Ελλήνων», που ήταν και ο τελευταίος τέτοιος τίτλος που απονεμήθηκε στην Ελλάδα. Κύριος όμως παράγοντας της φήμης του, ως καλού πορτρετίστα φωτογράφου, παρέμει-νε η ποιότητα της δουλειάς του και η έμφυτη ικανότητά του στο «στήσιμο» και το φωτισμό του μοντέλου του. Ήταν, ίσως, ο μόνος φωτογράφος που δεν έκανε ρε-τούς στα αρνητικά του, γιατί πίστευε ότι δεν έπρεπε να βελτιώνει ή να ωραιοποιεί ορισμένα χαρακτηριστικά. Διόρθωνε μόνο τυχόν τεχνικά σφάλματα, πάνω στην τελική φωτογραφία, εργασία που απαιτούσε πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια και ικανότητα, αφού είχε πιο περιορισμένες δυνατότητες επέμβασης. Πολιτικοί, (Κωνσταντίνος Καραμανλής, Γεώργιος Παπανδρέου, Σοφοκλής Βενι-ζέλος), διπλωμάτες, εστεμμένοι, καλλιτέχνες και ηθοποιοί, ανάμεσά τους η Μελίνα Μερκούρη, η Μαίρη Αρώνη, η Έλλη Λαμπέτη, φωτογραφήθηκαν από τον Πατρίδη. Η σχέση του με τους διάσημους της εποχής του δεν ήταν τυπική άλλα άμεση. Είχε το χάρισμα να επικοινωνεί με τα μοντέλα του, να «σπάει τον πάγο» και να γίνεται φίλος - αγαπητός φίλος. Άνθρωπος φιλοσοφημένος, που αγαπούσε την απλότητα, ο Πατρίδης ποτέ δεν θέλησε να εκμεταλλευτεί τις γνωριμίες που είχε δημιουργήσει. Δεν ενδιαφερόταν για την αυτοπροβολή του και γι' αυτό δεν συμμετείχε σε διαγωνισμούς και εκθέσεις. Έδωσε μόνον ελάχιστες συνεντεύξεις, γιατί πίστευε ότι ο καλύτερος τρόπος προβολής ενός καλλιτέχνη είναι τα ίδια του τα έργα.
 |
| Κώστας Τσέλιος. Έγχρωμο πορτρέτο παιδιού. Η φωτογραφία απέσπασε πολλά βραβεία σε διεθνείς εκθέσεις. |
 |
| Κώστας Τσέλιος. Ανδρικό πορτρέτο. |
ΑΔΕΛΦΟΙ ΤΣΕΛΙΟΥ
Κατά την αναφερόμενη περίοδο το όνομα «Τσέλιος» ήταν και αυτό συνώνυμο με το πορτρέτο υψηλής ποιότητας. Ο Κωνσταντίνος Τσέλιος (γενν. 1897) ήταν ο πρώτος από τα τρία αδέλφια που ασχολήθηκε με τη φωτογραφία, αρχικά στη Θεσσαλονίκη και μετά το 1951 στην Αθήνα. Δασκάλους του είχε τον Μισέλ (Μιχά-λη Χαρτοματζίδη) και τον Θωμά Νικολέρη. Εργάστηκε σχεδόν αποκλειστικά στο καλλιτεχνικό και το παιδικό πορτρέτο και έλαβε μέρος, ως μέλος της ΕΦΕ, σε πά-μπολλες διεθνείς εκθέσεις, αποσπώντας, σε διάστημα οκτώ ετών, περισσότερα από 120 μετάλλια και 60 διπλώματα. Το 1964 η Ένωση Επαγγελματιών Φωτογράφων των ΗΠΑ τον κατέταξε ανάμεσα στους 40 φωτογράφους σε όλο τον κόσμο που είχαν τις περισσότερες βραβεύσεις και συμμετοχές σε εκθέσεις. Θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς πορτρετίστες φωτογράφους της σύγχρονης περιόδου. Ο αδελφός του Κωνσταντίνος Τσέλιος (1936-2003) εργάστηκε αρχικά κοντά του. Ασχολήθηκε με το πορτρέτο, το γυμνό και το τοπίο. Έλαβε μέρος σε εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα ανέπτυξε σημαντική συνδικαλιστική δράση. Ο Δημήριος Τσέλιος (γενν. 1932) ακολούθησε την ίδια πορεία και αργότερα άνοιξε δικό του φωτογραφείο στην Αθήνα.
Άλκης Ξ. Ξανθάκης
Ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφίας 1939-1970
Τόμος Β’
Πάπυρος
2008
from ανεμουριον https://ift.tt/34F6lGS
via IFTTT