Τασκένδη : Ένας πρόσφυγας αφηγείται

Ερώτηση: Από πού φύγατε για την Τασκένδη;
Απάντηση: Από το Μπουρέλι της Αλβανίας όπου είχε δημιουργηθεί στρατόπεδο μετά τη φυγή μας από την Ελλάδα. Από εκεί με αυτοκίνητο κατεβήκαμε στο Δυρράχιο. Και από εκεί με πλοίο φτάσαμε στο λιμάνι Πότι του Εύξεινου Πόντου. Από κει και πέρα αρχίζει η ζωή μας στη Σοβιετική Ένωση. Από το Πότι σιδηροδρομικά φτάσαμε στην Τασκένδη, την πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν.
Ερώτηση: Σε ποια πολιτεία εγκαταστάθηκες εσύ;
Απάντηση: Στην έβδομη.
Ερώτηση: Πώς ήταν το μέρος;
Απάντηση: Ήταν πρώτα στρατόπεδο κρατουμένων. Διώξανε πρώτα τους κρατούμενους και βάλανε εμάς.
Ερώτηση: Πόσοι είσαστε εκεί μέσα;
Απάντηση: Όλη η 14η Ταξιαρχία και κάτι λίγοι ξεκομμένοι, γύρω στους 1.000 ανθρώπους.
Ερώτηση: Πώς ήταν ο χώρος; Θάλαμοι ή χωριστά δωμάτια;
Απάντηση: Θάλαμοι και μάλιστα μεγάλοι με διπλά κρεββάτια, το ένα πάνω στο άλλο, και τρεις σειρές. Είμαστε πολύ στριμωγμένοι. Αλλά με τη στενότητα χώρου που υπήρχε τότε στη Σοβιετική Ένωση και εμείς είχαμε τα ίδια προβλήματα.
Ερώτηση: Τι δουλειά πιάσατε;
Απάντηση: Η μεγάλη μάζα των πολιτικών προσφύγων έπιασε δουλειά στο εργοστάσιο «Ζαβόνι Στρόιτ» δηλ. οικοδόμησης. Ένα άλλο μέρος σ’ ένα εργοστάσιο ξυλείας και πολύ λιγότεροι σε εργοστάσιο μηχανών. Το 80% των πολιτικών προσφύγων εργαζόταν στις οικοδομές.
Ζωή στρατιωτική
Ερώτηση: Πώς ήταν διαρθρωμένη η οργάνωση του κόμματος σε κάθε πολιτεία;
Απάντηση: Στην Τασκένδη είχε έρθει τότε όλο το αρχηγείο, εννοώ τον Μπαρτζιώτα, τον Παρτσαλίδη κ.λπ. Μετά το Γενικό Αρχηγείο έρχονταν οι διοικητές και οι καπετάνιοι των ταξιαρχιών, γιατί ζούσαμε σε στρατιωτικούς σχηματισμούς. Ακολούθησαν τα τάγματα, οι λόχοι, οι ομάδες κ.λπ. όπως είμαστε στο βουνό. Απαγορεύονταν οι εξωπαραγωγικές σχέσεις με τους Σοβιετικούς, με αγόρια ή κορίτσια για παράδειγμα. Όποιους δημιουργούσαν τέτοιες σχέσεις τους έβγαζαν στην αναφορά και τους εξευτέλιζαν με το χειρότερο τρόπο. Έτσι έβλεπες το Σοφιανό ή το Θησέα (Μήτσο Ρέστο), καπετάνιο της 14ης ταξιαρχίας με το βαθμό του ταγματάρχη, δεξί χέρι του Γούσια, που σκότωσε με το χέρι του το Γιαννούλη και το Γεωργιάδη με εντολή του Γούσια, να εξευτελίζουν για το τίποτα νέους ανθρώπους.
Ερώτηση: Και η οργάνωση ακολουθούσε το στρατιωτικό σχηματισμό;
Απάντηση: Ναι, ταξιαρχία, τάγμα κ.λπ.
Ερώτηση: Και οι πολιτείες πότε δημιουργήθηκαν;
Απάντηση: Οι πολιτείες ήταν για τους Ρώσους για να μας ξεχωρίζουν αυτοί.
Λεφτά που δεν έφτασαν στον προορισμό τους
Ερώτηση: Μέσα στην οργάνωση υπήρχαν τάγματα, λόχοι, κ.λπ.;
Απάντηση: Βεβαίως, βεβαίως. Να σου πως κάτι χαρακτηριστικό. Το 1950 έγινε άμιλλα στους πολιτικούς πρόσφυγες. Εγώ ήμουνα διαφωτιστής της ΕΠΟΝ ταξιαρχίας. Και ο λόχος που ανήκα πήρε το βραβείο για τη στρατιωτική του απόδοση, για την οικονομική συμμετοχή, την κομματικότητα και την πολιτική συμμετοχή. Τότε παίρναμε μέρος σε μαθήματα. Μετρούσαν το κομματικό ήθος και την αγωνιστικότητά μας. Εκείνη την εποχή δίναμε το 50% των αμοιβών μας στον έρανο τιμής του κόμματος. Ο έρανος τιμής θεωρητικά γινόταν για τους πολιτικούς κρατούμενους στην Ελλάδα. Σ’ αυτούς τους εράνους έδιναν όλοι ότι είχαν. Πολλοί έδωσαν κοστούμια, παλτά, δαχτυλίδια, βραχιόλια ή ότι άλλο κειμήλιο είχαν. Το κατά πόσο, όλα αυτά, πήγαν στον προορισμό τους, το γνωρίζουν οι ίδιοι οι πολιτικοί κρατούμενοι. 
Παρέμβαση: Σε βεβαιώνω ότι δεν πήραμε τίποτα απολύτως. Αυτό στο διαβεβαιώνω... Τι δίνατε στο κόμμα;
Απάντηση: Τους πρώτους 6 μήνες το 50% του μισθού μας. Μετά ένα μηνιάτικο το χρόνο.
Ερώτηση: Πώς βγαίνανε τα όργανα;
Απάντηση: Υπήρχαν όργανα κατά διμοιρίες, λόχους, τάγματα κ.λπ. Πλάι στο στρατιωτικό και τον πολιτικό επίτροπο υπήρχε και ο κομματικός υπεύθυνος και ο υπεύθυνος της ΕΠΟΝ.
Ερώτηση: Η διοίκηση της Πολιτείας πώς έβγαινε;
Απάντηση: Δεν έβγαινε. Διοριζόταν.
1953: Επιτέλους... πολίτες
Ερώτηση: Πώς ακριβώς γινόταν;
Απάντηση: Όσο ζούσαμε σε στρατιωτικό καθεστώς, δηλαδή ως το 1953, ως τότε που ήρθε για πρώτη φορά ο Ν. Ζαχαριάδης, στις πολιτείες υπήρχαν ρωσικές φρουρές και στην είσοδο και έξοδο της πολιτείας υπήρχαν Ρώσοι φρουροί. Ξεκινούσαμε το πρωί για τη δουλειά σε στρατιωτική σύνταξη, τραγουδώντας, Και γυρνούσαμε επίσης συνταγμένοι με βήμα και τραγούδια. Το 1953 για πρώτη φορά, οι Ρώσοι διοικητές έβγαλαν τα στρατιωτικά ρούχα και έφυγαν οι Ρώσοι φρουροί από τις σκοπιές. Τότε πρωτομπήκαν Έλληνες.
Ερώτηση: Μπουρούσατε να βγαίνετε ελεύθερα από την πολιτεία;
Απάντηση: Μετά τη δουλειά ναι, αλλά έπρεπε να παρακολουθούμε μαθήματα, να παίρνουμε μέρος στις εξορμήσεις και έτσι ο χρόνος ήταν πολύ κλειστός.
Ερώτηση: Γινόταν έλεγχος στην πόλη;
Απάντηση: Όχι. Αλλά υπήρχε κάτι άλλο. Η καχυποψία που διαπότιζε το ζαχαριαδικό πνεύμα και που μετέβαλε όλους σε παρακολουθητές των άλλων. Αν σε έβλεπαν να βγαίνεις Τετάρτη, ας πούμε, ντυμένο στην πόλη, δημιουργούνταν ερωτήματα.
Ερώτηση: Γυρνούσατε όποια ώρα θέλατε στο θάλαμο;
Απάντηση: Ζούσαμε σε στρατιωτικό καθεστώς. Μετά τη δουλειά έπρεπε να ετοιμάσουμε το φαγητό της επόμενης ημέρας και το βράδυ φυλάγαμε θαλαμοφύλακες. Η στρατιωτική ζωή έβαζε τα όρια στις κινήσεις μας.
Ερώτηση: Το συσσίτιο ήταν στρατιωτικό;
Απάντηση: Ναι κοινό καζάνι. Από το καζάνι έπαιρνες το συσσίτιο και πήγαινες στη σταλόβαγια (η τραπεζαρία στα ρώσικα). Η δική μας πολιτεία είχε μια τέτοια αίθουσα. Άλλες που είχαν περισσότερους ανθρώπους είχαν δυο και τρεις.
Μισθοί με μεγάλες διαφορές
Ερώτηση: Πώς ρυθμιζόταν από οικονομική άποψη το φαγητό;
Απάντηση: Για να φας πρωί -μεσημέρι - βράδυ έπαιρνες ένα κουπόνι που στοίχιζε 300 ρούβλια το μήνα. Πλήρωνες και το έπαιρνες. Επίσης πληρώναμε και 40 ρούβλια το μήνα για το κρεββάτι που κοιμόμαστε.
Ερώτηση: Πόσος ήταν ο μισθός σας;
Απάντηση: Υπήρχαν μεγάλες διαφορές. Τα λιγότερα τα έπαιρναν εκείνοι που δούλευαν στις οικοδομικές επιχειρήσεις. Θυμάμαι ότι εγώ στις πρώτες μέρες πήρα για ένα μήνα 217 ρούβλια, που δεν έφταναν ούτε για το κουπόνι του φαγητού. Αρνήθηκα να πάω στη δουλειά για 14 μέρες και μου άλλαξαν δουλειά. Στα εργοστάσια ο μισθός ήταν 1000 - 1200 ρούβλια το μήνα. Αυτά έφταναν για να ζεις και να βάζεις και κάτι στην άκρη ή μπορούσες ν’ αγοράσεις και κάτι άλλο.
Ερώτηση: Πότε άλλαξε η στρατιωτική ζωή;
Απάντηση: Το 1953 και μετά. Τότε σταμάτησαν οι διώξεις για το αν είχες βγει με κάποια Ρωσίδα ή επειδή ήπιες βότκα. Ζούσαμε κάτω από πολιτικούς όρους. Πολιτικοί πρόσφυγες με την πλήρη έννοια του όρου δεν γίναμε ποτέ.
Ερώτηση: Τότε πώς ήταν η διοίκηση;
Απάντηση: Υπήρχε πάντα Ρώσος διοικητής. Από ελληνικής πλευράς, υπήρχε πια γραφείο πολιτείας με πρόεδρο, γραμματέα κ.λπ. Και παράλληλα υπήρχε κομματικό γραφείο με αντίστοιχη διάρθρωση.
«Πισώπλατο χτύπημα» και... φιλολογία
Ερώτηση: Πότε εκδηλώνεται η διάσταση γνωμών μέσα στις πολιτείες της Τασκένδης; Απάντηση: Πολλοί σύντροφοι τοποθετούν τη διχογνωμία στους πολιτικούς πρόσφυγες στη διάρκεια του πογκρόμ του 1955 και σε συνέχεια με την 6η Ολομέλεια του 1956, αλλά δεν είναι έτσι. Ασφαλώς η μάζα των προσφύγων είχε μεσάνυχτα, αλλά ανάμεσα στα στελέχη υπήρχε προβληματισμός. Ot διαφωνίες άρχισαν από νωρίς. Μετά την ήττα και τη φυγή μας έξω, το πρώτο κομματικό σώμα ήταν η Γ' Συνδιάσκεψη (1950) όπου ο Ζαχαριάδης πέρασε την άποψη ότι εμείς καλά τα κάναμε όλα, αλλά ηττηθήκαμε χάρη στο πισώπλατο χτύπημα του Τίτο και χάρη στα λάθη του Μάρκου κ.λπ. Μας κουβαλούσαν τα βιβλία του Ζαχαριάδη «Καινούργια κατάσταση, καινούργια καθήκοντα», «Το στιλέτο του Τίτο χτυπάει πισώπλατα την Ελλάδα» κ.λπ. που δημιουργούσαν σε μας αρκετά ερωτηματικά. Όταν είχε έρθει ο Ζαχαριάδης στην Τασκένδη, τον ρωτούσα αν αυτά που έγραφε για πισώπλατο χτύπημα ήταν σωστό. Μου απάντησε ότι ήταν και λίγο φιλολογικό. Του είπα τότε ότι δεν είναι δυνατό να κάνει κανένας φιλολογία με τέτοια θέματα και προπάντων ο αρχηγός. Αυτά τα είπα μπροστά σε όλους. Ο Ζαχαριάδης για να «με ρίξει» με ρώτησε από που είμαι. Και όταν του είπα «από τον Πειραιά», μου απάντησε: «Χαίρομαι να μιλάω με εργάτες Πειραιώτες».
Αντί για Ελλάδα... «σπέρματα φράξιας»
Για να επανέλθω όμως στο ερώτημά σου συγκεκριμένα, διευκρινίζω τα εξής: η πρώτη διαφωνία εκδηλώνεται πριν την 1η Συνδιάσκεψη της Κομματικής Οργάνωσης Τασκένδης (ΚΟΤ) το 1953. Πρώτα ο Υψηλάντης έγραψε γράμμα προς τη Κ.Ε. του ΚΚΕ όπου εκτιμούσε τα γεγονότα διαφορετικά από το λεγόμενο «οπορτουνισμό του Μάρκου» ή το «πισώπλατο χτύπημα του Τίτο». Ανάλογο γράμμα έγραψε και ο Χείμμαρος (δε θυμάμαι το όνομά του). Τα δυο αυτά γράμματα ανησύχησαν το Ζαχαριάδη. Και τα είχε στην τσέπη του όταν ήρθε για πρώτη φορά στην Τασκένδη. Μετά το τέλος της ομιλίας του ο Ζαχαριάδης ζήτησε να μείνουν στο τέλος όλοι οι αξιωματικοί, από συνταγματάρχες και πάνω, γιατί είχε να τους κάνει, όπως είπε, μια πολύ σημαντική ανακοίνωση. Τότε ίσχυε το σύνθημα «όπλα παρά πόδας», ο ψυχρός πόλεμος είχε οξυνθεί, ο πόλεμος της Κορέας είχε πάρει διαστάσεις. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα εμείς πιστεύαμε ότι ετοιμάζεται κάποια εξόρμηση για την Ελλάδα. Και αυτό συζητήθηκε ανάμεσά μας. Αλλά ο Ζαχαριάδης με τις τόσο αρνητικές του θέσεις αντί γι’ αυτό, τους είπε ότι στην οργάνωση υπήρχαν τα σπέρματα της φράξιας. Και κάλεσε τους αγωνιστές υα την ανακαλύψουυ και υα την εξουδετερώσουν. Τα γράμματα του Υψηλάντη και του Χείμμαρου είναι η πρώτη επίσημη διαμαρτυρία στην πολιτική του Ζαχαριάδη και τις εκτιμήσεις του. Αμέσως μετά την 1η Συνδιάσκεψη της ΚΟΤ, το Χείμμαρο τον μετέφεραν στην έδρα της Κ.Ε. του ΚΚΕ στο Βουκουρέστι, ενώ του Υψηλάντη, τον άφησαν σε εμάς. Εμείς δεν είχαμε καταλάβει τι είχε γίνει. Ο Υψηλάντης ήταν στέλεχος της οργάνωσης. Κανένας δεν έμαθε τι είχαν γράψει στις δυο επιστολές και κατά συνέπεια δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι σημαίνει φράξια. Μόνο λίγο πριν τα γεγονότα του 1955 έφερε και μας διάβασε τα δυο γράμματα για να μας τονίσει ότι αυτά ήταν η φράξια. Κατά τη γνώμη μου αυτό δεν είναι φράξια.
«Η βάση δεν ήξερε τίποτα»
Ερώτηση: Όταν ήρθαν οι Ζαχαριάδης - Γούσιας το 1954 για να παρακολουθήσουν την 3η Συνδιάσκεψη της ΚΟΤ είχαν τις καταγγελίες του Κιτσικόπουλου και των υπόλοιπων για οργάνωση φράξιας από τους Σοβιετικούς. Ήταν αμέσως μετά το θάνατο του Στάλιν. Ο Κιτσικόπουλος κατήγγειλε ότι του είχαν προτείνει οι Σοβιετικοί να γίνει όργανό τους στην προσπάθεια ανατροπής της ηγεσίας του ΚΚΕ. Εσείς γνωρίζατε τίποτα;
Απάντηση: Η βάση της ΚΟΤ δεν ήξερε τίποτα. Ο Ζαχαριάδης χαρακτήρισε φράξια τα γράμματα του Υψηλάντη - Χείμμαρου. Και καλούσε τα στελέχη, ένα - ένα χωριστά, και τα ενημέρωνε με βάση τις απόψεις του. Ιδιαίτερα στάθηκε στα στελέχη της Ηπείρου, στα οποία είχε επιρροή ο Γούσιας δηλ. στους Κιτσικόπουλο, Νεμέρτζικα (Ράφτη) και Μπάστη. Ο Μπάστης ήταν ο δεύτερος γραμματέας στην οργάνωση του Μπούλκες. Πρώτος γραμματέας στο Μπούλκες ήταν ο Μπεχτασίδης. Μαζί μ’ αυτόν ο Μπάστης ήταν υπεύθυνος για τα τρομερά εγκλήματα που έγιναν στο Μπούλκες σε βάρος αγωνιστών που είχαν καταφύγει εκεί.
Ερώτηση: Τι έγινε ο Μπεχτασίδης;
Απάντηση: Του σκότωσε κάποιος Σεραφείμ με εντολή του Ζαχαριάδη, στη διάρκεια του Εμφύλιου Πολέμου. Έφυγε από την περιοχή του Δημοκρατικού Στρατού, πήγε στο Μπούλκες, τον σκότωσε στο γραφείο του και ξαναγύρισε. Έπρεπε υα εξαφανιστεί ο άνθρωπος που κρατούσε τα μυστικά των εγκλημάτων του Μπούλκες. Γιατί δεν έφταιγε μόνο ο Μπεχτασίδης. Αυτός ήταν το όργανο. Την πραγματική ευθύνη την είχε ο Ιωαννίδης και ο Ρούσος. Κι ο Ζαχαριάδης πέρασε από εκεί δυο φορές και γνώριζε άμεσα τα εγκλήματα που γίνονταν εκεί. Έτσι έπρεπε να βουλώσουν ένα επικίνδυνο στόμα: το στόμα του Μπεχτασίδη. Στο Μπούλκες ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε και ο Γ ιάννης Τσολάκης.
Οι... Ηπειρώτες
Ο Ζαχαριάδης προετοίμασε το σχέδιό του. Χρησιμοποίησε για το σκοπό αυτό, βασικά στελέχη από την Ήπειρο ή ανθρώπους που είχαν κάτι σε βάρος τους και τα έβαλε να κάνουν εκθέσεις. Ύστερα έστειλε το Φωκά και το Βαϊνά. Όταν έφτασαν αυτοί στην Τασκένδη είχε γίνει αλλαγή γραφείου στην ΚΟΤ, είχαν απομακρυνθεί οι Ηπειρώτες με το Νεμέρτζικα και είχαν προωθηθεί οι Γρεβενιώτες με επικεφαλής το Χοτούρα (Αρριανό). Οι Ηπειρώτες είχαν χάσει πολλά προνόμια ως ηγεσία: δωμάτια, ιδιαίτερα σχολεία για τα παιδιά τους κ.λπ. και τα πήραν οι Γρεβενιώτες. Όπως μας είπε αργότερα ο Βαϊνάς, ο Ζαχαριάδης τους είπε ότι εκεί που θα πάνε θα βρουν γραμματέα ένα βλαχοδήμαρχο. Κι όμως αυτόν το «βλαχοδήμαρχο» του είχε τοποθετήσει ο ίδιος ο Ζαχαριάδης γραμματέα. Ήταν η τακτική του. Χρησμοποιούσε ανθρώπους με αδυναμίες, για να τους ελέγχει και να μπορεί να τους ξεφορτώνει εύκολα τα «λάθη». Έτσι αργότερα θα μιλήσει κατά κόρο περί δηλωσία Χοτούρα. Θεωρώ απίθανο να είχαν έλθει οι Σοβιετικοί σε επαφή με δικά μας στελέχη και μάλιστα να μίλησαν κατά του Ζαχαριάδη και του Στάλιν.
Παραπειστικές επαφές
Όταν ήλθαν ο Βαϊνάς και ο Φωκάς, δημιουργήθηκε ανησυχία στην Τασκένδη. Δεν κρατούσαν καμιά επαφή με το γραφείο της ΚΟΤ, αλλά έπιαναν τους πρόσφυγες και τους ρωτούσαν ποια είναι η γνώμη τους για την κατάσταση στην Ελλάδα, αν οι δικοί τους στην Ελλάδα μπορούσαν να τους δεχτούν, αν η γυναίκα τους ήταν διατεθειμένη να τους ακολουθήσει στην πατρίδα (εάν φυσικά «ήσουν έτοιμος» και «το κόμμα σου είχε απόλυτη εμπιστοσύνη»). Ακόμα ρωτούσαν αν ήσουν διατεθιμένος ν’ αφήσεις τη γυναίκα σου και το παιδί σου για να γυρίσεις στην Ελλάδα κ.ά. παρόμοια. Γενικά προσπαθούσαν να σε πείσουν ότι είσαι έμπιστος του κόμματος. Και όταν σε έπειθαν γι' αυτό, το γύρναγαν: «Ξέρεις τίποτα για την οργάνωση Τασκένδης;», «Πώς λειτουργεί το γραφείο;», «Έχεις μάθει, έχεις υποψιαστεί τίποτα;» κ.λπ. Ρωτούσαν και για τα συγκεκριμένα πρόσωπα (Αρριανό, Υψηλάντη, Καρανίκα κ.ά.).
Οι πρόσφυγες χωρίζονται
Ερώτηση: Τι ξέρεις για την καταγγελία του γραφείου της ΚΟΤ, ότι υπήρχε φράξια Κιτσικόπουλου - Μπάστη - Ράφτη;
Απάντηση: Προετοιμαζόταν η Συνδιάσκεψη της ΚΟΤ. Επρόκειτο να γίνει η προσυνεδριακή συνέλευση της 3ης Πολιτείας των Ελλήνων, που εργάζονταν στο εργοστάσιο αεροπλάνων. Τη συνέλευση, εκ μέρους του γραφείου της ΚΟΤ, θα παρακολουθούσε ο Καρανίκας. Ξαφνικά όμως πηγαίνει μαζί με τον Καρανίκα και ο Αρριανός (Χοτούρας). Και εκεί, χωρίς κανένας να έχει ενημερωθεί, καταγγέλεται η φράξια Κιτσικόπουλου, Ράφτη, Μπάστη. Την άλλη ημέρα στην εφημερίδα δημοσιεύεται με μεγάλα γράμματα η καταγγελία αυτή. Ο Κιτσικόπουλος ήταν παλιά γραμματέας της ΚΟΤ. Τον αντικατέστησε ο Ράφτης (Νεμέρτζικας) όταν έφυγε για την κομματική Σχολή. Η βάση της ΚΟΤ δε γνώριζε τίποτα. Και η καταγγελία δεν ήταν καθόλου ενημερωτική. Έτσι δημιουργείται σύγχυση και η Τασκένδη χωρίζεται στα δυο: ζαχαριαδικούς και αντιζαχαριαδικούς.
«Στηριζόταν στον Μπέρια»
Ερώτηση: Μαζί με την καταγγελία της φραξιονιστικής ομάδας θέτουν και άλλα θέματα; Όπως ότι δεν είναι σωστά τα περί πισώπλατου χτυπήματος; Τι ξέρεις σχετικά;
Απάντηση: Αυτό είχε γίνει λίγο πριν, όταν ο Δημητρίου δημοσίευσε άρθρο σχετικά με τα θέματα αυτά και στα οποία υποστήριζε ότι από δικά μας λάθη χάσαμε τον εμφύλιο. Δεν είχε γίνει ακόμα το 20ό συνέδριο του ΚΚΕ ώστε να στηρίζεται στο Χρουστσόφ.
Παρέμβαση: Μα η αντίθεση των Σοβιετικών στις θέσεις του Ζαχαριάδη, είναι παλιότερη, από την εποχή του Στάλιν ακόμα.
Απάντηση: Μα οι ζαχαριαδικοί πίστευαν ότι θα ανατρεπόταν το 20ό συνέδριο και ότι θα έρχονταν στα πράγματα οι Μαλένκοφ - Μολότοφ, και θα δικαίωναν το Ζαχαριάδη. 
Παρέμβαση: Δεν είναι σωστό. Ποτέ οι Μαλένκοφ - Μολότοφ δεν υποστήριζαν το Ζαχαριάδη.
Απάντηση: Τότε πρέπει ο Ζαχαριάδης να στηριζόταν αποκλειστικά στον Μπέρια, με τον οποίο ήταν συμφοιτητές στην κομματική σχολή.
Ερώτηση: Για το Φουρκιώτη τι ξέρεις;
Απάντηση: Φοβερή βρωμιά. Ο Φουρκιώτης (ψευδώνυμο Θάνος) είναι από τους παλιούς κομμουνιστές. Στάλθηκε στην Τασκένδη, ως υπεύθυνος του οικονομικού, από την Κ.Ε. του ΚΚΕ. Διαχειριζόταν τις εκδόσεις και τους εράνους για τους οποίους μιλήσαμε. Παράλληλα ο Φουρκιώτης οργάνωσε και γραφείο επαγρύπνησης. Είχε στήσει έναν προβοκατόρικο μηχανισμό και προκάλεσε τόση σύγχυση που δεν ήξερες με ποιόν μιλούσες. Παντού κυκλοφορούσαν οι επαγρυπνητές του Φουρκιώτη. Αυτός μάλιστα διέδιδε ότι οργάνωνε και αποδράσεις από την Τασκένδη για Αφγανιστάν και Κίνα. Πολλοί έπεσαν στη λούμπα που τους έστησε. Τους έπιαναν στο σταθμό της Τασκένδης και φυσικά το πλήρωναν πολύ άσχημα. Μια τέτοια περίπτωση είναι ενός Χρήστου, που τώρα δουλεύει στου Σαρακάκη. Για να λειτουργήσει ο μηχανισμός επαγρύπνησης του Φουρκιώτη χρειάζονταν χρήματα που καταβάλονταν για τις παρακολουθήσεις (έξοδα... κίνησης). Αυτά δεν μπορούσε να τα γράψει στα βιβλία του. Ότι δηλαδή δόθηκαν τόσα χρήματα στον τάδε επαγρυπνητή κ.λπ. Επειδή διαχειριζόταν μεγάλα ποσά και μπορούσε να τα δαπανά ανεξέλεγκτα, έκανε ο ίδιος μεγάλη ζωή. Τότε έπιασε γκόμενα την υψίφωνο της όπερας της Τασκένδης. Και φυσικά αυτή η σχέση απαιτούσε... χρήματα. Την πήγαινε στα καλύτερα εστατόρια, της έκανε ακριβά δώρα...
Η κατάχρηση έγινε...
Ο Ζαχαριάδης ήξερε την ποιότητα του Φουρκιώτη, αλλά τον άφηνε. Εξάλλου αυτός τον είχε στείλει. Έτσι όταν θέλησε να επέμβει στην ΚΟΤ, κατήγγειλε το Χοτούρα για δηλωσία και κουλάκο, επειδή το χωριό του λεγόταν Χοτούρα και κατά το Ζαχαριάδη ήταν παλιά ιδιοκτησία του, το Δημητρίου για τροτσκιστή επειδή όπως έλεγε, όταν πρωτοπιάστηκε δεν ανήκε στο ΚΚΕ αλλά σε κάποια τροτσκιστική ομάδα. Τέλος κατήγγειλε και το Φουρκιώτη για καταχραστή, χωρίς όμως να εξηγήσει το τι και πώς. Και καθώς ο Φουρκιώτης δεν μπορούσε να καταχωρήσει τα έξοδά του, η κατάχρηση φαινόταν από τα λογιστικά βιβλία. Ήρθε μια επιτροπή Σοβιετικών και έκανε έλεγχο. Η έκθεση της επιτροπής έλεγε ότι από τον έλεγχο προέκυψε έλλειμμα 37,2 ρούβλια. Αλλά στο δεύτερο μέρος της έκθεσης γραφόταν ότι δεν ελέγχθηκαν τα βιβλία A', Β', Γ' που δεν υπήρχαν. (Είναι φανερό ότι οι Σοβιετικοί δέχτηκαν τη βεβαίωση ότι τα ποσά είχαν διατεθεί για την επαγρύπνηση, σ.δ.μ.). Όταν μου έφεραν την έκθεση της επιτροπής, να τη διαβάσω από το τοπικό ραδιούζελ αρνήθηκα. Είπα ότι η έκθεση ουσιαστικά λέει ότι έγινε η κατάχρηση, εφόσον δεν ελέγχθηκαν τα βιβλία A', Β', Γ'. Έξω χτυπιόντουσαν. Οι 800 έλεγαν ότι είναι κατάχρηση, οι 200 όχι. Οι 800 ήταν ζαχαριαδικοί. Εγώ ήμουν αντιζαχαριαδικός και βρέθηκα σε αντίθεση με τους δικούς μου.
Παρέμβαση: Του βρήκαν του Φουρκιώτη και βιβλιάριο με 60.000 ρούβλια;
Απάντηση: Ούτε αυτό καλύπτει τίποτα. Όλοι όσοι μπορούσαν να κάνουν λεφτά με διάφορους τρόπους, δεν τα έβαζαν σε βιβλιάριο καταθέσεων με δικό τους όνομα, αλλά στο όνομα κάποιου γνωστού τους για να μην τους βρίσκουν.
Ο Ζαχαριάδης αφήνει τα προσχήματα
Παρέμβαση: Αφού οι Σοβιετικοί καλύπτουν το Φουρκιώτη, σημαίνει ότι παρεμβαίνουν καθαρά στην ΚΟΤ;
Απάντηση: Και βέβαια έχουμε παρέμβαση. Ο Ζαχαριάδης σε μια όμως στιγμή θα πει: «Τι ψάχνετε να βρείτε σε μικροπράγματα. Εδώ πρέπει να καβαλήσουμε τον ελέφαντα», εννοώντας τους Σοβιετικούς που είχαν παρέμβει.
Ερώτηση: Με τον ερχομό του Ζαχαριάδη τι έγινε;
Απάντηση: Ο Ζαχαριάδης άφησε στην πάντα κάθε πρόσχημα και άρχισε να καλεί 10-20 πρόσφυγες μαζί και να τους κάνεις διαφώτιση, να τους επιβάλλει τις δικές του απόψεις. Όταν το έμαθαν αυτό οι Σοβιετικοί αντέδρασαν άμεσα. Αυτοί που καλούνταν από το Ζαχαριάδη, καλούνταν στη συνέχεια στα γραφεία της Κ.Ε. του ΚΚ του Ουζμπεκιστάν, όπου τους δέχονταν ο β' γραμματέας του Πονομαριόφ (όχι ο γνωστός του ΚΚΣΕ) και ο Σαφάγιεφ (υπεύθυνος εκ μέρους της Κ.Ε. του Κ.Κ. Ουζμπεκιστάν για τους Έλληνες). Αυτός, μαζί με τον Ιβάν Καραμπέτοφ (εκπρόσωπος του κράτους, της Ασφάλειας δηλαδή), μιλούσε στους Έλληνες. Έτσι έβλεπες μια ομάδα να πηγαίνει πρώτα στο Ζαχαριάδη και στη συνέχεια στο Σαφάγιεφ για να καταλάβει τι γίνεται. Οι Σοβιετικοί ποτέ δεν μίλησαν ανοιχτά κατά του Ζαχαριάδη. Μας έλεγαν να διαβάσουμε το καταστατικό μας και απ’ αυτό να βρούμε λύση.
Στην παραμονή των γεγονότων
Ερώτηση: Ας περάσουμε στα γεγονότα τώρα. Στις 8 το βράδυ επρόκειτο να γίνει η γενική συνέλευση της 3ης Πολιτείας. Τη συνέλευση θα την παρακολουθούσαν από μέρους της Κ.Ε. οι Βλαντάς και Βαϊνάς. Ο γραμματέας της 3ης Πολιτείας κάνει ουσιαστικά πραξικόπημα και δεν αφήνει τα μέλη της Κ.Ε του ΚΚΕ να μπουν μέσα. Πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα;
Απάντηση: Γραμματέας της 3ης Πολιτείας ήταν ο Σταυράκος, στενός φίλος των Υψηλάντη, Χείμμαρου και μέλη του γραφείου οι Χριστάκης, Βασιλάκος και άλλοι που δε θυμάμαι. Η συνέλευση έπρεπε να γίνει στο χώρο του εργοστασίου αεροπλάνων Τσακάλοφ (ο πρώτος Σοβιετικός πιλότος που έφτασε στον Πόλο). Ο Σοβιετικός κομματικός γραμματέας εδώ ήταν ανοιχτά αντιζαχαριαδικός. Αυτός πρέπει να εμπόδισε τον Βλαντά. Δεν τα ξέρω καλά όλα τούτα. Στο Βλαντά δεν έπρεπε να έδωσαν άδεια και ο ίδιος να θεώρησε ότι δε χρειαζόταν. Οπωσδήποτε πρέπει να πω ότι δεν τα γνωρίζω καλά αυτά τα πράγματα. Αντιζαχαριαδικός ήταν και ο Σοβιετικός διοικητής της 12ης Πολιτείας Γκουλιάν, Αρμένης την καταγωγή και συγγενής του Σάακοφ, υπουργού Ασφαλείας στο Ουζμπεκιστάν.
Οι πρώτες γροθιές!
Ερώτηση: Τι θυμάσαι από τα γεγονότα αυτά, καθαυτά;
Απάντηση: Την παραμονή των γεγονότων επικρατούσε έντονος αναβρασμός. Οι πολιτικοί πρόσφυγες σχημάτιζαν ομάδες-ομάδες και η μια επιτίθονταν κατά της άλλης με λόγια. Ακολουθούσαν σπρωξιές, μικροχτυπήματα, σχίσιμο ρούχων, μαλλιοτράβηγμα των γυναικών. Τότε ο Βλαντάς σχημάτισε φρουρά καμιά διακοσαριά άτομα και κλείστηκε στα γραφεία της οργάνωσης στην 7η Πολιτεία. Η φρουρά του Βλαντά ήταν έτοιμη για δράση. Αφού οργάνωσε την άμυνά της, έστειλε ανθρώπους στις διάφορες πολιτείες για ν’ ανακοινώσουν την απόφαση καθαίρεσης της Κ.Ε. της ΚΟΤ. Επρόκειτο για κείμενο προκλητικό στο στυλ του Ζαχαριάδη. Στην 7η Πολιτεία που ήταν οι περισσότεροι αντιζαχαριαδικοί στάλθηκε νομίζω ο Μήτσος Ζυγούρας (Παλαιολόγος). Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος γι’ αυτό. Πάντως μόλις ακούστηκε από το ραδιούζελ η απόφαση ξέσπασε θύελλα. Πέφτουν οι πρώτες γροθιές και αντιζαχαριαδικοί κινούνται προς τα γραφεία όπου έχει οχυρωθεί ο Βλαντάς. Αυτό ήταν φαίνεται που επεδίωκε ο Ζαχαριάδης.
Τραγικά γεγονότα
Ο Βλαντάς στέλνει αμέσως συνδέσμους στις πολιτείες. Όλα ήταν προετοιμασμένα κανονικά. Στην 1η Πολιτεία πήγε ο Ρούτσης, παλιός κομμουνιστής αλλά με άσχημο παρελθόν, και φωνάζει: «Σκοτώνουν το Βλαντά και το Βαϊνά, κινδυνεύει ο γιος του Ζαχαριάδη και όλη η Κ.Ε.». Τότε ξεχύθηκαν ζαχαριαδικοί έξαλλοι με ρόπαλα, μαχαίρια και τσεκούρια με κατεύθυνση προς την 7η πολιτεία. Η Τασκένδη αναστατώθηκε. Καταλαμβάνονται τα τραμ. Οι ντόπιοι έντρομοι τα εγκαταλείπουν. Όλοι τραβάνε για την 7η Πολιτεία. Σε λίγη ώρα μαζεύονται χιλιάδες. Οι κάτοικοι της 7ης πολιτείας που συγκρούονται στα γραφεία της Κ.Ε της ΚΟΤ, ανατρέπονται και τρέχουν να κρυφτούν. Το ξύλο είναι τρελλό. Κυνηγάνε τώρα τους αντιζαχαριαδικούς και στα σπίτια τους. Διακόσιοι σαράντα πήγαν εκείνο το βράδυ στο νοσοκομείο. Τον Καραλίβανο τον βρήκαν κρυμμένο σε μια σοφίτα του Β' ορόφου και από εκεί τον πετάνε κάτω. Τον Υψηλάντη και τον Αρριανό τους ανακαλύπτουν στο υπόγειο (αποθήκη) ενός Χρήστου Τσαγκάρη από τη Λάρισα και τους χτυπούσαν αλύπητα για να τους ξεκάνουν.
«Να τους χωρίσουν αυτοί που τους έβαλαν»
Η κατάσταση έφτασε στο χάος. Συνεδρίασε η Κ.Ε., του ΚΚ Ουζμπεκιστάν και η κυβέρνηση και πήραν απόφαση να κυκλωθεί η 7η Πολιτεία από ένα σύνταγμα, να συλληφθούν όλοι όσοι βρίσκονται εκεί και να μεταφερθούν στην έρημο και από εκεί να κάνουν διαλογή και να στέλνουν τον καθένα στην πολιτεία του. Αλλά το σχέδιο το ματαίωσε ο γραμματέας του ΚΚ Ουζμπεκιστάν Νιζάγεφ. Στο μεταξύ η επίθεση συνεχιζόταν σ’ όλη την πολιτεία. Έφτασαν σοβιετικά ασθενοφόρα για να πάρουν τους τραυματίες. Οι ζαχαριαδικοί ανέβαιναν στα ασθενοφόρα και χτυπούσαν όχι μόνο τους τραυματίες αλλά και τους Σοβιετικούς. Την ώρα που γίνονταν τα επεισόδια, ο Ζαχαριάδης είχε φτάσει στο αεροδρόμιο, παίρνοντας από το ταμείο 10.000 ρούβλια. Εκεί τον βρήκε ο Βαϊνάς και του είπε τι γίνεται. Ο Ζαχαριάδης απάντησε με απάθεια: «Ας πάνε να τους χωρίσουν, εκείνοι που τους έβαλαν να τσακωθούν».
Για την άλλη ημέρα (Κυριακή) ο Ζαχαριάδης είχε ορίσει συνέλευση των διανοούμενων στη 13η Πολιτεία. Ο ίδιος είχε φύγει. Όσους πήγαν, τους περίμεναν με ρόπαλα οι ζαχαριαδικοί. Έτσι συνεχίστηκαν τα επεισόδια στις 10/9/1955. Την ίδια μέρα έγινε επίθεση των ζαχαριαδικών στην 3η Πολιτεία, που ήταν όλοι αντιζαχαριαδικοί. Ήταν κοντά στο αεροδρόμιο. Έτσι όταν επενέβηκε ο στρατός και καταδίωξε τους επιτιθέμενους, αυτοί για να σωθούν κατέφυγαν ακόμα και στην απαγορευμένη ζώνη του αεροδρόμιου.
Ερώτηση: Ποια ήταν τα ποσοστά των αντιζαχαριαδικών στην ΚΟΤ;
Απάντηση: Οι αντιζαχαριαδικοί ήταν μειοψηφία, οι λίγοι. Οι πολλοί ήταν ζαχαριαδικοί και έμειναν ζαχαριαδικοί και μετά την 6η Ολομέλεια. Πολλοί απ’ αυτούς, μετά την 6η Ολομέλεια, και το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, ζήτησαν να τους επιτρέψουν να πάνε στην Αλβανία ή την Κίνα, επειδή θεωρούσαν τις χώρες αυτές πιο φιλικές στο πνεύμα του Ζαχαριάδη. Μερικοί πήγαν οι ίδιοι στην πρεσβεία της Κίνας, αλλά δεν τους έκαναν δεκτούς.
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΡΟΔΑΚΗΣ - ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΞΕΝΟΣ 
ΤΟΤΕ...
ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΕΥΧΟΣ Νο 24
ΑΘΗΝΑ
ΜΑΪΟΣ 1985


from ανεμουριον https://ift.tt/37mXuKN
via IFTTT

Δημοσίευση σχολίου

To kaliterilamia.gr σέβεται το δικαίωμα όλων των χρηστών να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ωστόσο διατηρεί το δικαίωμα, να μην δημοσιεύει συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια. Έτσι όποια σχόλια, περιέχουν ακατάλληλα προς το κοινό χαρακτηριστικά θα αποσύρονται από τον ιστότοπο.

Νεότερη Παλαιότερη