 |
| FEMMES DE L'ISLE DE L'ARGENTIÈRE. MARIE-GABRIEL-FLORENT-AUGUSTE COMTE DE CHOISEUL-GOUFFIER. VOYAGE PITTORESQUE DE LA GRÈCE. PARIS, J.-J. BLAISE M.DCCC.IX, (1782 1ST VOLUME, 1809 2ND VOLUME, 1822 3RD VOLUME, 1842 2ND EDITION) |
Η σύγχρονη ιστορική έρευνα έχει ασχοληθεί συστηματικά με την κοινωνία των νησιών του Αιγαίου. Μερικές μάλιστα από τις ωραιότερες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστοριογραφίας είναι αφιερωμένες στην ιδιότυπη νησιωτική κοινωνία του Αιγαίου και τους ενοποιητικούς μηχανισμούς που συγκροτούσαν και συντηρούσαν, μέσα από τα αυτοτελή νησιωτικά κύτταρα, μια διάσπαρτη πόλη. Αυτό που θα μας απασχολήσει στο σύντομο αυτό σημείωμα είναι οι σκοτεινές και κακόφημες «γειτονιές» αυτής της «πόλης», η ύπαρξη και η λειτουργία των οποίων παραμένει άμεσα εξαρτημένη από τη δράση των πειρατών. Η παρουσία των πειρατών, μουσουλμάνων, Λατίνων αλλά και Ελλήνων, επέφερε ουσιαστικές αλλοιώσεις στη νησιωτική κοινωνία του Αιγαίου. Οι επιδρομές τους είχαν αποτέλεσμα να εγκαταλειφθούν πολλοί πανάρχαιοι παραθαλάσσιοι οικισμοί, να αλλοιωθεί επανειλημμένα η δημογραφική σύνθεση αρκετών νησιών, ακόμη και να ερημώσουν νησιά ολόκληρα. Ωστόσο, υπάρχουν και ορισμένες περιθωριακές εκφράσεις του πειρατικού φαινομένου, οι οποίες εντούτοις δεν είναι διόλου αμελητέες. Ανάμεσα στις τελευταίες αυτές συγκαταλέγονται και τα φαινόμενα κρίσης των ηθών, που εκδηλώθηκαν σε συνάρτηση με την πειρατεία σε ορισμένα νησιά του Αιγαίου, και ιδιαίτερα στη Μύκονο, τη Μήλο και την Κίμωλο. Πολλοί παρατηρητές κατά τα τέλη του 17ου αιώνα σημειώνουν την ηθική χαλάρωση στα νησιά αυτά, χαλάρωση που κορυφώνεται στην εξαιρετική περίπτωση της Κιμώλου.
Σύμπραξη
Το νησί είχε καταληφθεί στα 1537 από τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, αλλά από το φόβο των συνεχών επιδρομών των πειρατών οι Τούρκοι πάτησαν στο νησί μόνο στα τέλη του 18ου αιώνα. Στο μεταξύ, οι πειρατές αφού λεηλάτησαν την Κίμωλο (1638) και την ερήμωσαν σε βαθμό ώστε να είναι απαραίτητη η δημογραφική ενίσχυση του νησιού από Σίφνιους έποικους, την κατέστησαν χειμερινό κρησφύγετο τους. Κατά τη διάρκεια του Κρητικού πολέμου (1644-1669), η παραδοσιακή οικονομία του νησιού κλονίσθηκε, αφού οι Βενετοί κατέστρεψαν τους ελαιώνες και οι Τούρκοι επέβαλαν δυσβάσταχτους φόρους. Η σύμπραξη των κατοίκων με τους πειρατές επεβλήθη εκ των πραγμάτων [3]. Οι κάτοικοι της Κιμώλου αναμίχθηκαν στα πειρατικά. Όταν δεν επιδίδονταν οι ίδιοι στην πειρατεία, γίνονταν καλοί πιλότοι και απέκτησαν στην τέχνη αυτή μεγάλη φήμη. Ο Bernard Randolph στα 1665 κατέβηκε με συνοδεία ενόπλων στο νησί, μόνο και μόνο για να πάρει νερό. Ο φόβος των πειρατών ήταν μεγάλος. Στην Κίμωλο κυρίως και στη γειτονική Μήλο γίνονταν και οι εκποιήσεις των λαφύρων της πειρατείας. Οι τιμές ήσαν πολύ χαμηλές και οι κάτοικοι αποκόμιζαν σημαντικά οφέλη μεταπωλώντας τα λάφυρα. Η μεγαλύτερη όμως φήμη του νησιού οφειλόταν στις ανεξέλεγκτες διασκεδάσεις των πειρατών: «Η Κίμωλος ήταν ο τόπος συνάντησης τους, έρχονταν εκεί για να ξοδέψουν σε φρικαλέο ξεφάντωμα όσα κούρσευαν από τους Τούρκους. Οι κυρίες εκμεταλλεύθηκαν την κατάσταση. Δεν είναι από τις σκληρότερες, ούτε από τις πιο κακοφτιαγμένες: το ξερονήσι αυτό ήταν το πιο επικίνδυνο στο Αιγαίο...», θύμιζε διακριτικά ο Tournefort στα 1700, όταν πια «το κακό» μοιάζει να έχει ξεθυμάνει και οι κάτοικοι του νησιού να έχουν επιστρέψει σε ειρηνικότερες ενασχολήσεις. Ωστόσο, οι μαρτυρίες των περιηγητών του τελευταίου τέταρτου του 17ου αιώνα δεν χαρακτηρίζονται από την αβρότητα του Tournefort. Ο Jean Du Mont που ταξίδεψε ανάμεσα στα 1689 και τα 1692 περιγράφει χωρίς ενδοιασμό τη «μικρή δημοκρατία των γυναικών της Κιμώλου», οι οποίες εξασκούσαν αποκλειστικά και αδιακρίτως το «επάγγελμα της φύσης». Ο πατήρ Placide de Reims, αποτολμά αδρότερες λεπτομέρειες στην καταγγελία του. Ο σκανδαλισμένος καθολικός ιερέας υπεισέρχεται σε περιγραφές των πρακτικών προσέλκυσης και των τεχνικών της αποπλάνησης των αθώων Γάλλων ναυτών, οι οποίοι στην Κίμωλο έβαζαν σε κίνδυνο όχι μόνο την ψυχική τους αλλά και τη σωματική τους υγεία: «Οι περισσότεροι έχουν όλον το χρόνο για να θυμούνται ότι πέρασαν κάποτε από την Κίμωλο». Οι έκλυτες συναναστροφές της Κιμώλου διατήρησαν τη σκοτεινή τους λάμψη καθ' όλη τη διάρκεια του 18ου αιώνα. Μολονότι το φαινόμενο πρέπει να περιορίσθηκε αισθητά μετά την αποχώρηση των πειρατών, η κακή φήμη των γυναικών της Κιμώλου κράτησε έως το τέλος του αιώνα. Στα 1800 ο Sonnini αναγκάζεται να διαβεβαιώσει ότι πουθενά στο Αιγαίο δεν επιζούν οι παλαιές ακολασίες κι ότι κανείς δεν κατεβαίνει στην Κίμωλο «για να κάνει σπονδές στην Αφροδίτη».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Σπύρος Ασδραχάς, «Το Ελληνικό Αρχιπέλαγος, Μια διάσπαρτη πόλη», Χάρτες και Χαρτογράφοι του Αιγαίου, Αθήνα, Ολκός, 1985. / Δ. Ζακυθηνός «Corsaires et pirates dans les mers grecques au temps de la domination turque», Athenes, 1939. / Avτ. Μηλιαράκη, «Κίμωλος», Δελτίον της IKK, τ. Στ.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΟΛΙΑΣ
ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΚΑΙ ΚΟΥΡΣΑΡΟΙ
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ
1997
from ανεμουριον https://ift.tt/32kc4lD
via IFTTT