του Γ. Δ. Παγανού
 |
| Μέλη της κριτικής επιτροπής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων και βραβευθέντες για τη διετία 1955-1956 στην αίθουσα του «Παρνασσού». Από αριστερά: Γ. Θεοτοκάς, Κλέων Παράσχος, Π. Χάρης, Σπ. Πλασκοβίτης, Ζωή Καρέλλη, Αχ. Γεροκωστόπουλος, υπουργός Παιδείας, Τατιάνα Μιλλιέξ, Νικηφ. Βρεττάκος, Τάσος Αθανασιάδης, Χρυσός Ευελπίδης και Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος. |
Η μετεμφυλιοπολεμική πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα θα χαράξει έντονα βιώματα στις συνειδήσεις των μεταπολεμικών συγγραφέων και θα σημαδέψει το έργο τους. Τρεις λογοτεχνικές γενιές συνυπάρχουν και δημιουργούν τη 10ετία του 1950 με διαφορετικούς στόχους η καθεμία: η γενιά του 1930, η πρώτη μεταπολεμική και η δεύτερη που μόλις αρχίζει να εμφανίζεται. Οι λογοτέχνες της γενιάς του 1930 ελέγχουν την πνευματική ζωή του τόπου από διάφορες θέσεις που κατέχουν. Τον Νοέμβριο του 1950 συγκροτείται η ομάδα των Δώδεκα με την εξής σύνθεση: Αλκής Θρύλος, Κώστας Ουρανής, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Μιχ. Στασινόπουλος, Στέλιος Ξεφλούδας, Γιάννης Χατζίνης, Πέτρος Χάρης, Ηλίας Βενέζης, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Τερζάκης, Μ. Καραγάτσης, Τάσος Αθανασιάδης. Μετά το θάνατο του Ουράνη το βραβείο μετονομάστηκε σε έπαθλο Ουράνη. Αργότερα προστέθηκαν και τα έπαθλα Χατζηπατέρα, Γουλανδρή και Πουρφινα. Στα μέλη της ομάδας θα προστεθούν ο Οδ. Ελύτης, ο Ευ. Παπανούτσος, ο Τ.Κ. Παπατσώνης. Όλοι της γενιάς του 1930. Τα ίδια πρόσωπα σχεδόν εναλλάσσονται και στις επιτροπές κρατικών βραβείων. «Οι Δώδεκα», γράφει ο Αλέξ. Αργυρίου, «κρατούσαν στα χέρια τους τη μοίρα της νεότερης γενιάς. («Η μεταπολεμική πεζογραφία», τόμ. Α., «Σοκόλης»)
Βραβεία των Δώδεκα:
- Ποίησης: Νίκος Καρύδης (1958), Τάκης Βαρβιτσιώτης (1960),
- Πεζογραφίας: Εύα Βλάμη (1952), Μάρκος Λαζαρίδης (1953), Γαλάτεια Σαράντη (1954), Άγγελος Βλάχος (1955), Ροδής Ρούφος (1958), Τάκης Χατζηαναγνώστου (1957), Νίκος Αθανασιάδης (1958).
Κρατικά βραβεία:
- Ποίησης: Γιάννης Ρίτσος και Άρης Δικταίος (1956), Β' βραβείο Γιώργος Θέμελης, Ζωή Καρέλλη, Νικηφόρος Βρεττάκος (1956). Το Β' βραβείο επίσης πήραν οι Μηνάς Δημάκης (1957), Νάνος Βαλαωρίτης (1958), Νίκος Παππάς (1959).
- Πεζογραφίας: Νίκος Κάσδαγλης (1956), Ρόδης Ρούφος, Γαλάτεια Σαράντη (1960).
Εκδοτική παρουσία
Γενιά τον 1930:
- Ποιητές: Γ. Σεφέρης «Κύπρον ον μ' εθέσπισε...» (1955), Ανδρέας Εμπειρίκος Ενδοχώρα (1954), Νίκος Εγγονόπουλος Εν Ανθηρώ Ελληνι Λόγω (1957), Οδυσσέας Ελύτης Το άξιον εστί (1959). Πολλές συλλογές δημοσιεύουν οι ποιητές Γιάννης Ρίτσος, Ζωή Καρέλλη, Γιώργος Θέμελης, Νικηφόρος Βρεττάκος κ.ά.
- Πεζογράφοι: Ένας παλαιότερος συγγραφέας που εμφανίστηκε στην πρώτη 10ετία του αιώνα, ο Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957) δημοσιεύει τα μυθιστορήματα: Ο Καπετάν Μιχάλης (1953), Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1954), Ο τελευταίος πειρασμός (1955), Ο φτωχούλης τον θεού (1956). Από τους πεζογράφους της γενιάς του 1930: Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (1908-1993), Πραγματογνωσία (1950), Αλκιβιάδης Γιαννόπουλος, Ο πίθος των Δαναΐδων, διηγ. (1950), Η Σαλαμάντρα, μυθιστ. (1957), Γιώργος Θεοτοκάς (1905-1966), Ασθενείς και οδοιπόροι, μυθιστ. (1950), Μ. Καραγάτσης (1908-1960), Το Μεγάλο Συναξάρι, διηγ. (1951), Κίτρινος φάκελος, μυθιστ. (1956), Σέργιος και Βάκχος, (1959), Άγγελος Τερζάκης, Δίχως Θεό, μυθιστ. (1951), Η μυστική ζωή, μυθιστόρημα (1957), Κωστής Μπαστιάς (1901-1972), Παπουλάκος (1951), Στρ. Μυριβήλης (1892-1969), Γο κόκκινο βιβλίο, διηγ. (1952), Το βυσσινί βιβλίο, διηγ. (1959), Λιλίκα Νάκου (1904-1989), Τα ανθρώπινα πεπρωμένα - (Γη της Βοιωτίας) και Κυρία Ντορεμί (1955), Θράσος Καστανάκης, Χατζή Μανουήλ, μυθιστ. (1956), Μενέλαος Λουντέμης, Ενα παιδί μετράει τ' άστρα, μυθιστ. Οι κερασιές θ' ανθίσουν και φέτος, μυθιστ. (1956), Γιώργος Δέλιος, Οικογένεια, μυθιστ. (1957), Πέτρος Γλέζος, Φθινοπωρινή εξοχή, διηγ. (1957), Γεράσιμος Γρηγόρης, Η πολιτεία ξέσκεπη, διηγ. (1958), Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Ανθρώπινη δίψα, διηγ. (1959), Γιάννης Σκαρίμπας (1893-1984), Το Βατερλώ δύο γελοίων, μυθιστ. (1959).
Τα λογοτεχνικά περιοδικά
Τα νέα λογοτεχνικά περιοδικά θα εκφράσουν το νέο πνεύμα στη λογοτεχνία και θα γίνουν φυτώρια των μεταπολεμικών συγγραφέων και κριτικών. Νωρίς, συγγραφείς και κριτικοί του ανανεωτικού αριστερού χώρου θα συνεργαστούν με το περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης», που θα κυκλοφορήσει στην Αθήνα από το 1954-1967. Τα άλλα περιοδικά προέρχονται από την περιφέρεια. Στη Θεσσαλονίκη, φορέας του νέου πνεύματος της μεταπολεμικής λογοτεχνίας είναι το περιοδικό «Κριτική» (1959-1961) με εκδότη και αρχισυντάκτη τον ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη. Στη Θεσσαλονίκη επίσης εκδίδεται το περιοδικό «Διαγώνιος» από το 1958-83 με ενδιάμεσα κενά χρονικά διαστήματα. Εκδότης και διευθυντής ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος. Ανάμεσα στους νέους λογοτέχνες που θα εμφανιστούν στη «Διαγώνιο», οι Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου, Γιώργος Ιωάννου, Νίκος Καχτίτσης, Σάκης Παπαδημητρίου, Τόλης Καζαντζής κ.ά. Από το 1955 ώς σήμερα κυκλοφορεί στην ίδια πόλη και το ετήσιο περιοδικό «Νέα Πορεία» με αρχισυντάκτη και διευθυντή αργότερα τον Τηλέμ. Αλαβέρα. Τέλος, στα Γιάννενα εκδίδεται το περιοδικό «Ενδοχώρα» (1959-1966) από εκδοτική ομάδα που αποτελείται από τους Γιάννη Δάλλα, Χριστόφ. Μηλιώνη, Αχ. Λεοντάρη, Κίμωνα Τζάλα, Φρίξο Τζιόβα, Θαν. Τζιούλη, Φ. Τουλούπη και με συνεργάτες πολλούς άλλους εκτός από της ομάδας συγγραφείς.
 |
| Τα μέλη της «Ομάδας των Δώδεκα» για τα βραβεία του 1957 στο σπίτι της Ελένης Ουράνη. Καθισμένοι: Ελ. Ουρανη, Ε.Π. Παπανούτσος, Μιχ. Δ. Στασινόπουλος. Όρθιοι από αριστερά: Τ. Αθανασιάδης, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Οδ. Ελύτης, Π. Χάρης, Τ.Κ. Παπατσώνης, Γ. Θεοτοκάς, Στ. Ξεφλούδας και Ηλ. Βενέζης (φωτ.: «Νέα Εστία», 1.4.1958). |
Πρώτη μεταπολεμική γενιά
Ποιητές:
Αρκετοί πήραν μέρος στην Αντίσταση και διώχτηκαν κατά τη μετεμφυλιακή περίοδο. Χωρίς να απαρνούνται τις εκφραστικές κατακτήσεις των προηγουμένων, προωθούν την ανανέωση και αμφισβητούν, μια σημαντική μερίδα τουλάχιστον, την αστική ιδεολογία των προκατόχων τους. Στα παρακάτω ονόματα ποιητών σημειώνεται σε παρένθεση το έτος γεννήσεως και εκτός παρενθέσεως ο αριθμός συλλογών που δημοσίευσαν στη 10ετία. Κρίτων Αθανασούλης (1916) 8, Μανόλης Αναγνωστάκης (1925) 3, Ελένη Βακαλό (1921) 5, Γιώργος Γεραλής (1917) 2, Στέλιος Γεράνης (1920) 3, Γιάννης Δάλλας (1924) 3, Αντώνης Δεκαβάλλας (1920) 1, Αθως Δημούλας (1921) 5, Δημήτρης Δούκαρης (1925) 6, Λουκάς Θεοδωρακόπουλος (1925) 4, Τάκης Καρβέλης (1925) 1, Νίκος Καρούζος (1926) 5, Μιχάλης Κατσαρός (1919) 2, Γιωργής Κότσιρας (1921) 3, Κλείτος Κύρου (1921) 2, Θανάσης Κωσταβάρας (1927) 3, Τάσος Λειβαδίτης (1921) 6, Αριστοτέλης Νικολαΐδης (1922) 6, Δημήτρης Παπαδίτσας (1922) 4, Σαράντος Παυλέας (1921) 6, Γιώργης Σαραντής (1919) 2, Μίλτος Σαχτούρης (1919) 4, Τάκης Σινόπουλος (1917) 3, Κώστας Στεργιόπουλος (1927) 2, Λύντια Στεφάνου (1927) 1, Θεόφιλος Φραγκόπουλος (1923) 4, Νίκος Φωκάς (1927) 2, Δημήτρης Χριστοδούλου (1924) 5.
 |
| Μέσα σ' αυτήν τη δεκαετία αρχίζουν να εκδίδονται αξιόλογα λογοτεχνικά περιοδικά με ρυθμιστικό ρόλο στη μεταπολεμική λογοτεχνία. Κορυφαίο ανάμεσα τους η «Επιθεώρηση Τέχνης».(Συλλογή Γιώργος Ζεβελάκος) |
Πεζογράφοι:
Πρώιμα έργα με θέμα τον εμφύλιο και τις συγκρούσεις ανάμεσα σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα στην περίοδο της Κατοχής, πολύ κοντά στη μαρτυρία, είναι τα εξής: Πυραμίδα 67 (1950) του Ρένου, Πολιορκία (1953) του Αλεξ. Κοτζιά, Η ρίζα του μύθου (1954) του Ρόδη Ρούφου, Τειχομαχία (1954) του Φ.Δ. Φραγκόπουλου, Τα δόντια της μυλόπετρας (1955) του Νίκου Κάσδαγλη. Άλλοι μεταπολεμικοί πεζογράφοι που εξέδωσαν έργα τους είναι οι εξής: Στρατής Τσίρκας (1911-1980), Ο ύπνος του θεριστή διηγ. (1950), Νουρεντίν Μπόμπα νουβέλα (1957), Η λέσχη μυθιστ. (1960), Μαργαρίτα Λυμπεράκη (1919), Ο άλλος Αλέξανδρος μυθιστ. (1950), Τηλέμαχος Αλαβέρας (1926) Τ’ αγρίμια του άλλου δάσους διηγ. (1952), Ρολόι νουβέλα (1957), Μάρκος Λαζαρίδης Ο σταυρός του νότου διηγ. (1952), Τροπική ζάλη διηγ. (1954) Κώστας Στεργιόπουλος (1927), Η κλειστή ζωή μυθιστ. (1952), Νίκος Κάσδαγλης (1928) Σπιλιάδες διηγ. (1952), Κεκαρμένοι (1959), Σπύρος Πλασκοβίτης (1917), Το γυμνό δέντρο, διηγ. (1952), Η θύελλα και το φανάρι, διηγ. (1954), Δημήτρης Χατζής (1913), Το τέλος της μικρής μας πόλης, διηγ. (1953, έκδοση Ρουμανίας), Αντώνης Σαμαράκης (1919), Ζητείται ελπίς, διηγ. (1954), Σήμα κινδύνου, μυθιστ. (1959), Αντρέας Φραγκιάς, Άνθρωποι και σπίτια, μυθιστ. (1954), Αλέξ. Κοτζιάς (1926-1992), Μια σκοτεινή υπόθεση, μυθιστ. (1954), Ο Εωσφόρος μυθιστ. (1959), Μήτσος Αλεξανδρόπουλος (1924), Αρματωμένα χρόνια, διηγ. (1954), Ρόδης Ρούφος, Πορεία στο σκοτάδι, μυθιστ. (1955), Η χάλκινη εποχή, μυθιστ. (1960), Κώστας Κοτζιάς, Ο καπνισμένος ουρανός, μυθιστ. (1957), Γαλαρία No 7, μυθιστ. (1960), Νίκος Μπακόλας (1927), Μην κλαις αγαπημένη, νουβέλα (1958), Τάκης Κουφόπουλος (1927), Μικρές σύγχρονες ιστορίες (1959), Ρένος, Ιστορίες από τις νότιες ακτές, διηγ. (1959), Γαλάτεια Σαράντη, Το παλιό μας σπίτι, μυθιστ. (1959), Νίκος Καχτίτσης, Ποίοι οι φίλοι (1959), Η ομορφάσχημη, ενύπνιο (1960).
Δεύτερη μεταπολεμική γενιά
Ποιητές:
Ντίνος Χριστιανόπουλος (1931) Εποχή των ισχνών αγελάδων (1950), Ξένα γόνατα (1954), Κική Δημουλά (1931), Ποιήματα (1952), Έρεβος (1958), Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου (1931), Δύσκολος Θάνατος (1954), Ζέφη Δαράκη (1937), Εσπερινοί περίπατοι (1954), Φύση (1956), Λυρικοί στοχασμοί (1958), Αλέξης Ζακυθηνός (1934-1992), Τα θολά τζάμια (1954), Κακό πουλί (1958), Ο στρατιώτης (1960), Βύρων Λεοντάρης (1932), Γενική αίσθηση (1954), Ορθοστασία (1957), Η ομίχλη του μεσημεριού (1959), Λεωνίδας Ζενάκος (1932), Ταίναρο (1955), Γιάννης Νεγρεπόντης (1930-1991), Πρόσωπα και χώροι (1958), Καθημαγμένοι (1960), Μάρκος Μέσκος (1935), Πριν από το θάνατο (1958), Θωμάς Γκόρπας (1935) Σπασμένος καιρός (1957), Λια Χατζοπούλου-Καραβία (1932), Αναβαθμοί (1957), Γιώργος Δανιήλ (1938-1991), Κύκλος (1957), Αργυρή βροχή (1959), Τάσος Ρούσος (1934), Ο πρώτος πηλός (1957), Ανέστης Ευαγγέλου (1937-1994), Περιγραφή εξώσεως (1960).
Πεζογράφοι:
Θα εμφανιστούν στην επόμενη δεκαετία. Εξαίρεση αποτελεί ο Βασ. Βασιλικός (1933) με τη Διήγηση τον Ιάσονα (1953) και τα Θύματα ειρήνης (1956). Στο τέλος της 10ετίας εμφανίζεται ο Γιώργος Χειμώνας (1938) με το διήγημα Πεισίστρατος (1960).
Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1950-1960
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/3cJSrrW
via IFTTT