του Πάνου Γεραμάνη
 |
| Λίνα Τσαλδάρη (1887-1981), χήρα του Παναγή Τσαλδάρη. Η πρώτη Ελληνίδα υπουργός. Υποψήφια της ΕΡΕ στις εκλογές της 19.2.56, είχε έλθει πρώτη σε σταυρούς στην Αθήνα. Ο Κ. Καραμανλής της ανέθεσε το υπουργείο Προνοίας (φωτ„: Μεγαλοκονόμου). |
Την Κατοχή, στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας που βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, οι γυναίκες πάνω από 18 χρονών είχαν, από την άνοιξη του 1943, τη δυνατότητα να εκλέγουν και να εκλέγονται στην τοπική αυτοδιοίκηση και στα λαϊκά δικαστήρια. Υπολογίζεται ότι ψήφισε τότε περίπου το 50% των γυναικών και ότι το 25% των εκλεγμένων αντιπροσώπων ήταν γυναίκες. Στα μικρά και απομακρυσμένα ορεινά χωριά εκλέχτηκαν περισσότερες γυναίκες απ' ό,τι στις πόλεις. Ισως γιατί εκεί τα κομματικά συμφέροντα ήταν μικρότερα, ίσως γιατί και οι ίδιες οι γυναίκες αισθάνονταν ότι μπορούσαν να έχουν γνώμη για τα «μικρά» θέματα που αφορούσαν το χωριό τους. Την άνοιξη του 1944, η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) προκήρυξε γενικές εκλογές σε όλη την Ελλάδα, κατεχόμενη και ελεύθερη, για το Εθνικό Συμβούλιο της. Εκλέχτηκαν τότε πέντε γυναίκες, στο Ε.Σ. πήγαν όμως μόνο οι τρεις: ποσοστό 1% - ανεβαίνοντας τη κλίμακα της εξουσίας το ποσοστό των γυναικών μειώνεται.
Με την Απελευθέρωση, το πολιτικό σκηνικό ήταν αποτρεπτικό για να δοθεί στις γυναίκες η ψήφος, όπως, αντίθετα, είχε γίνει στη Γαλλία, το 1944, και στην Ιταλία, το 1945. Ωστόσο, την περίοδο 1945-46 γεννιέται ένα μαζικό γυναικείο κίνημα. Ιδρύονται σε όλη την Ελλάδα οργανώσεις με μέλη γυναίκες που είχαν πάρει μέρος στην εαμική Αντίσταση και που συνεργάσθηκαν και με τις φεμινιστικές οργανώσεις του Μεσοπολέμου. Το 1946 ιδρύθηκε η Πανελλαδική Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΟΓ), με πρόεδρο την Αύρα Θεοδωροπούλου, του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, και γραμματέα την Ρόζα Ιμβριώτη, στέλεχος του ΚΚΕ. Τον Μάιο του 1946 η ΠΟΓ οργάνωσε το Α΄ Πανελλαδικό Συνέδριο Γυναικών στην Αθήνα. Συμμετείχαν 671 αντιπρόσωποι, που εκπροσωπούσαν 120.000 γυναίκες. Αυτό ήταν και το κύκνειο άσμα της ΠΟΓ. Οι οργανώσεις διώχθηκαν και διαλύθηκαν ως κομμουνιστικές ή ως «συνοδοιπόροι» του ΚΚΕ. Ο εμφύλιος πόλεμος (1946-1949) δίχασε τις γυναικείες οργανώσεις, όπως και όλο τον ελληνικό λαό. Στις ελεγχόμενες από το Δημοκρατικό Στρατό περιοχές οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ψήφου. Εκεί ιδρύθηκε η Πανελλαδική Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΔΟΓ) -μέλος της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών- η οποία έκανε το πρώτο συνέδριο της τον Μάρτιο του 1949, στο Βίτσι.
Οι κυβερνήσεις των Αθηνών δέχονταν πιέσεις να παραχωρήσουν την ψήφο: εξωτερικά, από τους διεθνείς οργανισμούς, τις συμβάσεις των οποίων είχε υπογράψει και οι οποίες θεωρητικά αποτελούσαν νόμους του ελληνικού κράτους· στο εσωτερικό, από τα επτά Γυναικεία Συνεργαζόμενα Σωματεία, που είχαν αρχίσει τη συνεργασία τους το 1948, όταν ο ΟΗΕ ζήτησε από την Ελλάδα να στείλει αντιπρόσωπο της στην Επιτροπή για τη Θέση της Γυναίκας. Η ελληνική κυβέρνηση έστειλε τη Λίνα Τσαλδάρη, χήρα του αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος Παναγή Τσαλδάρη και βασικό στέλεχος του Εράνου της Βασίλισσας. Στα Συνεργαζόμενα Σωματεία συμμετείχε και ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας. Παρ' όλες τις πιέσεις η ψήφος παραχωρήθηκε με βήματα αργά και διστακτικά. Ο νόμος της 29ης Απριλίου 1949, που έδινε στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές εκλογές, επικυρώθηκε από τη Βουλή δύο χρόνια αργότερα, το 1951. Στις δημοτικές εκλογές της 15ης Απριλίου 1951 δεν θεωρήθηκαν «ώριμες» για ψήφο οι γυναίκες κάτω από 25 χρονών, ενώ δεν είχε επιτραπεί στις γυναίκες να εκλεγούν πρόεδροι δήμων ή κοινοτήτων. Το νέο Σύνταγμα της χώρας, που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1952, καθιέρωνε την ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, όμως η ερμηνευτική του διάταξη όριζε ότι έπρεπε να ψηφιστεί από τη Βουλή ειδικός νόμος για να μπορέσουν οι γυναίκες να ψηφίσουν. Ο νόμος αυτός ψηφίστηκε στις 30 Μαΐου 1952. Για πρώτη φορά εκλέχτηκε γυναίκα στο ελληνικό Κοινοβούλιο στις αναπληρωματικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη, στις 2 Φεβρουαρίου 1953. Ήταν η Ελένη Σκούρα, υποψήφια του Ελληνικού Συναγερμού. Οι γυναίκες συμμετείχαν με ίσους όρους με τους άντρες στις γενικές εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956. Εκλέχτηκαν δύο - ποσοστό 0,7%: Η Βάσω Θανασέκου από τη Δημοκρατική Παράταξη (συνασπισμός Κέντρου και Αριστεράς) και η Λίνα Τσαλδάρη, υποψήφια της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης (ΕΡΕ) του Κ. Καραμανλή. Η Λ. Τσαλδάρη είχε έλθει πρώτη σε σταυρούς στην Αθήνα και έγινε η πρώτη γυναίκα υπουργός στην Ελλάδα. Ο Κ. Καραμανλής της ανέθεσε το υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας. Είχε υποστηριχθεί τότε από αριστερούς ότι αν δεν είχαν ψηφίσει οι γυναίκες, η Δημοκρατική Παράταξη θα είχε κερδίσει τις εκλογές. Ωστόσο στην Αθήνα, όπου παρατηρείται και η μεγαλύτερη απόκλιση (13%) ανάμεσα στις ανδρικές και γυναικείες ψήφους υπέρ της Δεξιάς, στις εκλογές εκείνες δεν είχε ψηφίσει το 40,8% των γυναικών.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1950-1960
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/332N1nc
via IFTTT