Άδραστος – ΚΗ’ Βασιλιάς του Άργους (1329 π.Χ.)
Βασιλιάς του Άργους, γιος του Ταλαού και της Λυσιμάχης, κόρης του Άβαντος. Αδελφοί του Αδράστου ήταν ο Παρθενοπαίος, ο Πρώναξ, ο Μηκιστεύς και ο Αριστόμαχος. Το όνομα Άδραστος προέρχεται από το στερητικό ἀ-(μη) και το ρήμα δράω (πράττω, κινούμαι, φεύγω), που σημαίνει τον ακλόνητο, τον ατρόμητο. Αδελφή του ήταν η Εριφύλη. Ο Ταλαός σκοτώθηκε από το συγγενή του Αμφιάραο και τότε ο Άδραστος κατέφυγε στον Πόλυθο κι έγινε βασιλιάς της Σικυώνας. Όταν όμως ο Αμφιάραος νυμφεύθηκε την Εριφύλη, την αδελφή του Αδράστου, οι δύο άνδρες συμφιλιώθηκαν, και ο Άδραστος έγινε βασιλιάς του Άργους. Από τη γυναίκα του, Αμφιθέα (κόρη του αδελφού του Πρώνακτα), ο Άδραστος είχε τρεις κόρες, τις Αργεία, Δηïπύλη και Αιγιάλεια, και δύο γιους, τον Κυάνιππο και τον Αιγιαλέα, ο οποίος συμβασίλευε στο Άργος με τον πατέρα του Άδραστο.
Ο Άδραστος (όρθιος, πάνω αριστερά) σε παράσταση ετρουσκικού σφραγιδόλιθου του 5ου αιώνα π.Χ. Απεικονίζονται τέσσερις ακόμα στρατηγοί που πήραν μέρος στην εκστρατεία Επτά επί Θήβας: ο Παρθενοπαίος, ο Αμφιάραος, ο Πολυνείκης και ο Τυδέας (Κρατικό Μουσείο, Βερολίνο).
Ο Άδραστος είδε ένα όνειρο, πως η μία κόρη του θα ‘παίρνε για άνδρα της έναν αγριόχοιρο και η άλλη ένα λιοντάρι. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, την προφητεία αυτή του την έκανε το Μαντείο των Δελφών, όταν το ρώτησε ποιους συζύγους έπρεπε να δώσει στις κόρες του. Συλλογιζόταν τον παράξενο χρησμό – ή το παράξενο όνειρο – όταν ξαφνικά άκουσε κλαγγή όπλων στο προαύλιο του ανακτόρου του. Ήταν ο Πολυνείκης και ο Τυδέας, που είχαν ο πρώτος ένα λιοντάρι στην ασπίδα του, το έμβλημα των Θηβών, και ο δεύτερος έναν αγριόχοιρο, το έμβλημα της Καλυδώνος. Είχαν φύγει και οι δύο από τις πόλεις τους: Ο Πολυνείκης, γιος του Οιδίποδα, είχε εκδιωχθεί από τον συμβασιλέα αδελφό του, Ετεοκλή, και ο Τυδέας είχε σκοτώσει τον αδελφό του, Μελάνιππο, σε ένα κυνήγι, τάχα άθελά του, στην πραγματικότητα όμως επειδή υπήρχε μια προφητεία πως ο Μελάνιππος θα τον σκότωνε, και οι συμπατριώτες του τον έδιωξαν επειδή είχε «εκβιάσει» τη μοίρα.
Μόλις βρέθηκαν στην αυλή του Αδράστου, άρχισαν να φιλονικούν για τα πλούτη και τη δόξα των πόλεών τους, κι ο Άδραστος τελικά τους συμφιλίωσε. Καταλαβαίνοντας, λοιπόν, πως ο χρησμός αφορούσε αυτούς – σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο Πολυνείκης φορούσε δορά λιονταριού κι ο Τυδέας δορά κάπρου – ο Άδραστος τους πάντρεψε με την Αργεία και τη Δηιπύλη, και υποσχέθηκε να τους αποκαταστήσει στους θρόνους τους. Πρώτα όμως θα βάδιζε εναντίον των Θηβών, που ήταν πιο κοντά.
Η διαμάχη μεταξύ του Τυδέα και Πολυνείκη κάτω από την πύλη του Άργους όπου κατέφυγαν, φιλονικούν για τα πλούτη και τη δόξα των πόλεών τους. Ο Άδραστος βασιλιάς του Άργους, προσπαθεί να τους χωρίσει, στην πόρτα εμφανίζονται οι κόρες του, που έμελλε να παντρευτούν τους δύο ήρωες πολεμιστές. Κρατήρας. Σικελία περ. 350 – 340 π.χ
Ο Αμφιάραος όχι μόνο αρνήθηκε να λάβει μέρος στην εκστρατεία αυτή – ήταν και μάγος, και ήξερε την έκβασή της – αλλά και κρύφτηκε σε ένα μέρος που το ήξερε μόνο η γυναίκα του, Εριφύλη. Ο Τυδέας συμβούλευσε τον Πολυνείκη να προσφέρει στην Εριφύλη το μαγικό περιδέραιο που είχε χαρίσει η Αφροδίτη στη γυναίκα του Κάδμου, Αρμονία, για το γάμο της (ο Κάδμος και η Αρμονία ήταν πρόγονοι του Πολυνείκη). Η Εριφύλη δέχτηκε το δώρο, απάτησε τον άνδρα της με τον Πολυνείκη και τον παρακάλεσε να πολεμήσει με τον Άδραστο.
Ο Πολυνείκης προσφέρει στην Εριφύλη το μαγικό περιδέραιο που είχε χαρίσει η Αφροδίτη στη γυναίκα του Κάδμου, Αρμονία. Ερυθρόμορφη οινοχόη περ. 450-440 π.Χ. Μουσείο του Λούβρου.
Ο Αμφιάραος υπάκουσε τη γυναίκα του, αλλά η μαντική του τέχνη τον έκανε να καταλάβει την απάτη, κι έβαλε τους γιους του να του ορκιστούν πως θα σκότωναν τη μητέρα τους αν δεν γύριζε από τον πόλεμο εναντίον των Θηβών. Εκτός από τον Αμφιάραο, τον Άδραστο, τον Τυδέα και τον Πολυνείκη, έλαβαν μέρος στην εκστρατεία ο Καπανεύς, ο Ιππομέδων και ο Παρθενοπαίος, γιος του Μελεόγρου και της Αταλάντης.
Από την εκστρατεία αυτή (Επτά επί Θήβας) διασώθηκε μόνο ο Άδραστος, χάρη στην ταχύτητα του αλόγου του, Αρίωνα, που του είχε χαρίσει ο Ηρακλής. Ο Άδραστος κατέφυγε τότε στην Αθήνα και παρακάλεσε τον Θησέα να τον βοηθήσει για να πάρει από τους Θηβαίους τα πτώματα των συμπολεμιστών του. Πραγματικό, ο Θησέας ηγήθηκε εκστρατείας εναντίον των Θηβών και κατόρθωσε να πάρει τους νεκρούς.
Ο Άδραστος, αισθανόμενος βαθιά ταπείνωση από την ήττα του, ξεσήκωσε μετά από δέκα χρόνια (1319 π.Χ.) τα παιδιά των σκοτωμένων ηγετών, τους λεγόμενους «Επιγόνους» και εκστράτευσε εκ νέου κατά των Θηβών. Τη φορά αυτή πέτυχε: οι Θηβαίοι νικήθηκαν, η πόλη τους κυριεύθηκε και καταστράφηκε. Η Εριφύλη είχε δωροδοκηθεί ξανά, παίρνοντας από τον Θέρσανδρο το χιτώνα της Αρμονίας, κι έπεισε το γιο της, Αλκμέωνα, να μετάσχει στον πόλεμο των Επιγόνων εναντίον των Θηβών. Εκείνος όμως αργότερα, υπακούοντας στην εντολή του πατέρα του, σκότωσε τη μητέρα του. Τέλος, οι Αργείοι ανέβασαν στον θρόνο της τον γιο του Πολυνείκη, τον Θέρσανδρο, και αποχώρησαν.
Ο μόνος που είχε σκοτωθεί, στη δεύτερη αυτή εκστρατεία, από την παράταξη των Αργείων ήταν ο γιος του Αδράστου, Αιγιαλεύς. Ήταν τόση η λύπη του γέρου πια βασιλιά για το θάνατο του γιου του, ώστε γυρίζοντας για το Άργος πέθανε στα Μέγαρα. Ο Απολλόδωρος αναφέρει πως τα ανάκτορα του Αδράστου σώζονταν στο Άργος ακόμη έως την εποχή του Παυσανία.
Ο Άδραστος τιμήθηκε πολύ στα Μέγαρα, στον Κολωνό της Αττικής και στη Σικυώνα ως ήρωας. Ιδιαίτερα στην τελευταία πόλη, τιμούσαν τα παθήματά του με γιορτές, θυσίες και ταφικούς χορούς ως την εποχή του Κλεισθένη. Το επεισόδιο όπου ο Άδραστος κατέφυγε ως ικέτης (με τις μητέρες και τα παιδιά των σκοτωμένων Αργείων) στους Αθηναίους, και συγκεκριμένα στο τότε βασιλικό ζεύγος, το Θησέα και την Αίθρα, ενέπνευσε τον Ευριπίδη να δημιουργήσει μία από τις γνωστότερες τραγωδίες του, τις «Ικέτιδες», που παραμένει και σήμερα ένα δυνατό κήρυγμα για την ειρήνη στον κόσμο.
Η Βασιλική οικογένεια του Αδράστου
Ο Άδραστος με την γυναίκα του Αμφιθέα απέκτησαν:
Α. Την Αργεία, σύζυγο του Πολυνείκη από την οποία γεννήθηκε ο Θέρσανδρος και ανήλθε στο θρόνο των Θηβών. Ο Θέρσανδρος ήταν ένα από τα κυριότερα πρόσωπα της εκστρατείας των Επιγόνων κατά της Θήβας. Ο Θέρσανδρος πήρε ως σύζυγό του την κόρη της Εριφύλης, τη Δημώνασσα, και μαζί απέκτησαν ένα γιο, τον Τισσαμενό.
Η Αργεία είχε κηδεύσει τον πεθερό της Οιδίποδα και είχε βοηθήσει την Αντιγόνη στην ταφή του Πολυνείκη. Ο Πολυνείκης επιτέθηκε στην πόλη των Θηβών με τους συμμάχους του «Επτά επί Θήβας» και σκοτώθηκε στη μάχη. Ο βασιλιάς Κρέοντας, διέταξε να παραμείνει άταφο το σώμα του Πολυνείκη. Η αδελφή του, Αντιγόνη, παράκουσε τη διαταγή και έθαψε τη σορό του αδελφού της. Ο μύθος αυτός παρουσιάζεται στην τραγωδία του Σοφοκλή «Αντιγόνη».
Β. Την Δηïπύλη, σύζυγο του Τυδέα, από την οποία γεννήθηκε ο Διομήδης βασιλιάς του Άργους.
Γ. Την Αιγιάλεια, σύζυγο και θεία του Διομήδη, γιατί ήταν αδελφή της μητέρας του. Ο Όμηρος χαρακτηρίζει την Αιγιάλεια συνετή – φρόνιμη, ανδρεία (Περίφρονα και Ιφθίμην) και λίαν φίλανδρη διακαώς ποθούσα τον απόντα σύζυγό της, ο οποίος είχε εκστρατεύσει κατά της Τροίας. Κατά τους Ομηρικούς συγγραφείς, η θεά Αφροδίτη μετά τον τραυματισμό της από το Διομήδη, προστατεύοντας τον Αινεία στη μάχη της Τροίας, είχε χολωθεί προς αυτόν και για εκδίκηση έσπρωξε τη σύζυγό του σε ερωτική μανία. Μετά από αυτό η Αιγιάλεια λησμόνησε το σύζυγό της και σύναψε ερωτικές σχέσεις με πολλούς νέους του Άργους και τέλος με τον Κόμητα, γιο του Σθενέλου, τον οποίο ο Διομήδης απερχόμενος στην Τροία άφησε επίτροπο στο θρόνο του.
Ο Διομήδης. Ρωμαϊκό άγαλμα του 2ου ή 3ου αι. π.Χ., αντίγραφο ελληνικού του 5ου αι. που αποδίδεται στον Ναυσυκλή ή στον Κρεσίλα. Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου.
Η Αιγιάλεια επιβουλεύτηκε ακόμα και τη ζωή του Διομήδη μόλις αυτός επανήλθε στο Άργος. Ο Διομήδης κατέφυγε ικέτης στο ιερό της Ήρας και από εκεί διέφυγε στην Ιταλία στους Δαυνίους. (Λυκόφρων 610 – Μίμνερμος 11,33). Εκεί ο βασιλιάς Δαύνιος (ή Δαύνος) του ζήτησε να συμμαχήσει μαζί του στον πόλεμο κατά των Μεσσαπίων με αντάλλαγμα γαίες και τον γάμο με την κόρη του. Μετά την νίκη τους, ο Διομήδης μοίρασε τη γη που του δόθηκε στους Δωριείς που ήταν μαζί του, ενώ από την κόρη του Δαύνιου απέκτησε δυο γιους, τον Διομήδη και τον Αμφίνομο. Όταν πέθανε, οι Δωριείς τον έθαψαν στο νησί Διομήδεια της Αδριατικής (το σημερινό Isole de Tremiti). Οι ίδιοι παρέμειναν εκεί καλλιεργώντας τη γη που τους απέδιδε πολλούς καρπούς, καθώς ήταν έμπειροι στη γεωργία.
Όταν πέθανε ο Δαύνιος, οι Ιλλυριοί επιβουλεύτηκαν την εύφορη γη και σκότωσαν όλους τους Δωριείς που εκείνη την ώρα τελούσαν θυσία στο νησί όπου είχε ταφεί ο Διομήδης. Όμως ο Δίας όρισε τα σώματά τους να εξαφανιστούν και οι ψυχές τους να μεταμορφωθούν σε πουλιά που πλησιάζουν τα ελληνικά πλοία, ενώ αποφεύγουν τα ιλλυρικά. Τα πουλιά αυτά ήταν γνωστά ως Διομήδειες όρνιθες.
Αυτή είναι η εκδοχή που παραδίδει ο Αντωνίνος Λιβεράλις. Σύμφωνα με άλλες πηγές, ο Δαύνιος δεν έδωσε στον Διομήδη ό,τι του είχε υποσχεθεί και ο Διομήδης καταράστηκε τη χώρα να μένει άκαρπη, αν οι καλλιεργητές δεν ήταν Αιτωλοί συμπατριώτες του. Στη συνέχεια, εξασφάλισε την κατοχή της χώρας αλλά ο Δαύνιος υπερισχύει τελικά και σκοτώνει τον Διομήδη, ενώ οι σύντροφοί του μεταμορφώθηκαν σε πουλιά, ήμερα στη συνάντησή τους με Έλληνες, άγρια απέναντι σε άλλους.
Η Αιγιάλεια πατρωνυμικά ονομάζεται και Αδραστίνη.
Δ. Τον Κυάνιππο.
Ε. Τον Αιγιαλέα, ο οποίος συμβασίλευε στο Άργος με τον πατέρα του Άδραστο.
Πηγές
- Άγγελος Χρ. Κλειώσης, «Αργείων Βασιλέων Μέλαθρον, Λυκαυγές – Λυκόφως», Αργειακά Γράμματα, 1976.
- Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου, τόμος Α’, Εκδόσεις Δομή, Αθήνα, 1979.
- Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας – Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (Διαδίκτυο)
from ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ https://ift.tt/2NQ0tEm
via IFTTT