ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ Κ. ΦΥΛΑΚΤΟΣ | Η ελληνική ποίηση της Κύπρου, από τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου ως την έναρξη της δεύτερης μεγάλης παγκόσμιας σύρραξης, σχετίζεται με την εποχή στην οποία κυοφορήθηκε, με τα ιστορικά γεγονότα, τις κυρίαρχες ιδέες, τις τάσεις και συγκρούσεις της κοινωνικής ζωής.

Δύο χρόνια μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923), με την οποία η Τουρκία παραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματα της στην Κύπρο, η βρετανική κατοχή επισημοποιείται με την ανακήρυξη του νησιού, το Μάιο του 1925, σε αποικία του Στέμματος. Δέκα χρόνια πριν, και στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη αρνείται να αποδεχτεί την παραχώρηση της Κύπρου από τους Άγγλους στην Ελλάδα. Η αξίωση των Ελλήνων της Κύπρου για ένωση με την Ελλάδα εκδηλώνεται με διαμαρτυρίες προς την αποικιακή κυβέρνηση, με συγκεντρώσεις, με παγκύπριες εθνοσυνελεύσεις και με υπομνήματα. Το 1929, η κυπριακή αντιπροσωπεία, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς, παίρνει την απάντηση από την αγγλική κυβέρνηση ότι το «θέμα έχει κλείσει οριστικά και δεν μπορεί πια να συζητηθεί». Τον Οκτώβριο του 1931 ο κυπριακός λαός εξεγείρεται εναντίον των Βρετανών και ακολουθεί η στυγνή δικτατορία του Αγγλου κυβερνήτη Πάλμερ. Καταργείται το Σύνταγμα, τα κόμματα κηρύσσονται παράνομα, επιβάλλεται λογοκρισία, απαγορεύεται η χρήση της ελληνικής σημαίας και όλες οι συγκεντρώσεις, ακόμη και οι οικογενειακές. Το 1931 είναι και ο χρόνος ελληνοτουρκικής προσέγγισης Ελευθέριου Βενιζέλου και Κεμάλ Ατατούρκ. Ο Ελ. Βενιζέλος, για εθνικούς λόγους, δεν θέλει να διαταράξει τις καλές σχέσεις της Ελλάδας με την Αγγλία.

Επιρροές από την Ελλάδα

Η λογοτεχνία της Κύπρου, όπως συνέβαινε και στα προηγούμενα χρόνια, έχει άμεση επικοινωνία και σχέση με την ελλαδική πνευματική ζωή. Η προσοχή είναι στραμμένη προς την Ελλάδα και η λογοτεχνία εκφράζει όλες τις εμπειρίες της εποχής: πατριωτισμό, αλυτρωτισμό, ερωτισμό, κοινωνική ζωή. Ελληνες λογοτέχνες επισκέπτονται την Κύπρο και Κύπριοι ομότεχνοι τους έρχονται στην Ελλάδα για σύντομη ή μόνιμη παραμονή. Ιδιαίτερα στην ποίηση, η φωνή των ποιητών της περιόδου του Μεσοπολέμου που επικρατούν στο λογοτεχνικό στερέωμα της Ελλάδας (Κ. Βάρναλης, Α. Σικελιανός, Κ. Παλαμάς, Κ. Καρυωτάκης, Κ. Καβάφης) ακούγεται σιγανή ή δυνατή στα ποιήματα των Κύπριων ποιητών.
Ο ΤΕΥΚΡΟΣ ΑΝΘΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ. Η ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ «ΤΑ ΣΦΥΡΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΛΗΤΗ» (1929) ΕΚΑΝΕ ΕΦΤΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΣ ΤΟ 1956 ΚΑΙ «ΕΘΡΕΨΕ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΓΕΝΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ».
Ο ΠΑΥΛΟΣ ΛΙΑΣΙΔΗΣ (1901-1985) ΕΓΡΑΨΕ ΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟ ΓΙΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΜΙΣΟ ΑΙΩΝΑ. ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟ 1928 ΚΑΙ ΕΞΕΔΩΣΕ ΣΥΝΟΛΙΚΑ 12 ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ. Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, Η ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗ ΛΙΤΟΤΗΤΑ, Ο ΠΗΓΑΙΟΣ ΛΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΕΝΤΟΝΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ.
Ο ΘΟΔΟΣΗΣ ΠΙΕΡΙΔΗΣ ΤΟ 1934 (ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΠΙΕΡΙΔΗ).

Οι ευρωπαϊκές πνευματικές και καλλιτεχνικές αναζητήσεις και τα ποιητικά ρεύματα της εποχής φτάνουν ώς την Κύπρο είτε μέσω Ελλάδας είτε από ποιητές που επισκέπτονται τον ευρωπαϊκό χώρο. Οι αναζητήσεις της Ευρώπης για ανανέωση της λογοτεχνίας εκδηλώνονται, κάποτε, κάπως καθυστερημένα στην ποίηση της Κύπρου. Ανανεωτές της ποίησης είναι οι Ν. Βραχίμης (1914-1961), κυρίως με την ποιητική του συλλογή «Eldorado» (1934), και ο Μ. Κράλης, που συνεχίζει να προσφέρει στην ποίηση και μετά το Β΄Παγκόσμιο πόλεμο. Στην ποίηση των χαμηλών και ήρεμων τόνων και της ήπιας μελαγχολίας ανήκουν οι ποιητές Λευτέρης Γιαννίδης (1913-1984) και Αντης Περνάρης (1908-1986). Ο Παύλος Βαλδασερίδης (1892-1972) πρόβαλε στο δικό του ποιητικό λόγο την ελληνική κλασική αρχαιότητα, με τους μύθους και το πνεύμα του πολιτισμού. Ο Μάνος Κράλης (1914-1989) στην πρώτη του ποιητική συλλογή -«Ταξίδι στη Γυμνή Χρονιά», 1936- βρίσκεται πολύ κοντά στην ποίηση του Τ. Αγρα. Οι σοσιαλιστικές ιδέες της ελληνικής μητρόπολης περνούν και στον περιφερειακό Ελληνισμό της Κύπρου μέσω, κυρίως, του Τεύκρου Ανθια (1903-1968) και του Θοδόση Πιερίδη (1908-1968). Η φωνή αυτή, ωστόσο, δεν είναι τόσο δυνατή ώστε να σκεπάζει με τη δύναμη της τη φωνή της κυπριακής ποίησης που έχει και το δικό της χρωματισμό.

Κυρίαρχο γλωσσικό όργανο στην ποίηση είναι η κοινή δημοτική γλώσσα. Και εδώ, όπως και στην Ελλάδα, παρουσιάζονται και οι εκπρόσωποι της προοδευτικής μαχητικής στάσης στο γλωσσικό ζήτημα (όπως, π.χ., ο λογοτεχνικός κύκλος του περιοδικού «Αβγή»). Δεν λείπουν, ωστόσο, και τα ποιήματα που είναι γραμμένα στην τοπική διάλεκτο και που είναι αξιόλογα.

Γλαύκος Αλιθέρσης

Η έκδοση αξιόλογων λογοτεχνικών περιοδικών αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό στοιχείο της περιόδου που εξετάζουμε. Οι περισσότεροι ποιητές του Μεσοπολέμου είτε συνεργάζονται, είτε εκδίδουν, είτε διευθύνουν λογοτεχνικά περιοδικά. Από τους αξιόλογους ποιητές της εποχής αυτής είναι ο Γλαύκος Αλιθέρσης (1897-1965) και ο Τεύκρος Ανθίας.
ΚΑΙΡΟ, 1937. Ο ΘΟΔΟΣΗΣ ΠΙΕΡΙΔΗΣ ΜΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΠΙΕΡΙΔΗ.

Ο Αλιθέρσης ξεκίνησε από τον Παλαμά και έφτασε στα κράσπεδα της νεωτερικής ποίησης. Υπήρξε πολυγραφότατος και εργάστηκε ως ποιητής συστηματικά και αποτελεσματικά και κατάφερε να μεταφέρει στην ποίηση του με ειλικρίνεια και γνησιότητα τις ανησυχίες του αλλά και τις ανησυχίες του ανθρώπου της εποχής του, άλλοτε σε φιλοσοφικό τόνο και άλλοτε με λεπτό και ευαίσθητο τρόπο. Από τις πολλές ποιητικές του συλλογές ξεχωρίζουν τα «Κρινάκια του Γιαλού» (1921). Ο Γλαύκος Αλιθέρσης ανήκει στους ανανεωτές του ποιητικού λόγου της Κύπρου.

Με τον Παλαμά συνομιλούν και οι ποιητές Χριστόδουλος Γαλατόπουλος (1902-1953), Λεωνίδας Παυλίδης (1893-1957), Όρθρος Αττικός (1903-1965), Ξάνθος Λυσιώτης (1898-1987), κ.ά.

Τεύκρος Ανθίας

Η ποίηση του Τεύκρου Ανθία, που στην αφετηρία της είναι ποιητάρικη, είναι πλούσια σε λυρισμό και σε ανθρωπιστικό περιεχόμενο. Ο σαρκασμός και η ειρωνεία, αλλά και ο ερωτισμός αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της. Με την ποίηση του, ιδιαίτερα στην πρώτη ποιητική συλλογή του, ασκεί κοινωνική κριτική με τρόπο αυθόρμητο και, σε πολλές περιπτώσεις, ρητορικό. Στις τελευταίες του ποιητικές συλλογές ασχολείται ιδιαίτερα με την κυπριακή τραγωδία (1956-1965), χωρίς να απομακρύνεται από τις σοσιαλιστικές του ιδέες για μια αταξική κοινωνία.

Στο ίδιο περίπου κλίμα του Τεύκρου Ανθία κινείται και ο Θοδόσης Πιερίδης (1908-1968), που συνενώνει τον λυρικό τόνο με την αγωνιστική διάθεση και την αισιόδοξη πνοή, στις δύο ποιητικές συλλογές του που κυκλοφορούν στις παραμονές τού Β΄ Παγκοσμίου πολέμου: «Ξέρουμε κι εμείς να τραγουδούμε», «Η Μπαλλάντα της Μαρίας», 1939.

Η ποίηση του Μεσοπολέμου, που μπορεί να χαρακτηριστεί από τις πιο σημαντικές της νεότερης λογοτεχνίας της Κύπρου που εντάσσεται μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της νεοελληνικής λογοτεχνίας, αποτελεί σημαντική αφετηρία για ποιητές που διακρίνονται κυρίως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο (Ν. Κρανιδιώτης, Κ. Μόντης, Κ. Χρυσάνθης, Θ. Πιερίδης, Π. Λιασίδης, κ.ά.).


from ανεμουριον https://ift.tt/3eM5eKf
via IFTTT

Δημοσίευση σχολίου

To kaliterilamia.gr σέβεται το δικαίωμα όλων των χρηστών να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ωστόσο διατηρεί το δικαίωμα, να μην δημοσιεύει συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια. Έτσι όποια σχόλια, περιέχουν ακατάλληλα προς το κοινό χαρακτηριστικά θα αποσύρονται από τον ιστότοπο.

Νεότερη Παλαιότερη