Κάλαντα
Τα παιδιά παραμονές Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και των Φώτων, ξυπνούσαν πολύ νωρίς, μαζευόταν παρέες και γυρνούσαν ολόκληρο το χωριό για να πουν τα κάλαντα. Οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά σύκα, καρύδια, γλυκά λουκούμια ή ό,τι άλλο είχαν και τα παιδιά ευχόταν στους νοικοκύρηδες υγεία κι ευτυχία: «Σ' αυτό το σπίτι που' ρθαμε πέτρα να μη ραγίσει / κι ο νοικοκύρης του σπιτιού, χρόνια πολλά να ζήσει». Εάν όμως οι νοικοκύρηδες δεν άνοιγαν την πόρτα τους για να κεράσουν τα παιδιά, τα κάλαντα τελειώνανε διαφορετικά: «Και σένα βρε αφέντη μου / τουρβά και δεκανίκι / να σε τραβούνε τα σκυλιά / και δεκαπέντε λύκοι».
- Καρναβάλια - Ντερβενές
Η συνήθεια των κατοίκων του Ροδολίβους να ντύνονται καρναβάλια, έχει τις ρίζες της από την τουρκοκρατία. Τότε ο άντρες ντυνόταν τσολιάδες και μαζί με τις γυναίκες χόρευαν στην πλατεία του χωριού. Ξαφνικά εμφανιζόταν κάποιοι άλλοι ντυμένοι αράπηδες και κλέβανε τις γυναίκες. Ακολουθούσε ένα κυνηγητό στους δρόμους του χωριού και πάντα στο τέλος οι τσολιάδες απελευθέρωναν τις γυναίκες από τους αράπηδες.
Καρναβάλια στην πάνω πλατεία το 1959
Καρναβάλια στον κεντρικό δρόμο το 1965
Καρναβάλια το 1950 (Αρχείο Ιωάννη Εξαμηλιώτη)
Ροδολιβινοί ντυμένοι καρναβάλια στην Πρώτη Σερρών το 1957
Καρναβάλια το 1959
Καρναβάλια στην πάνω πλατεία το 1981
Καρναβάλια τη δεκαετία του '30
Το δρώμενο αυτό συμβόλιζε την ελπίδα αλλά και τη σιγουριά ότι κάποτε θα απελευθερωνόταν από τον τουρκικό ζυγό. Αργότερα τα καρναβάλια περιφερόταν μέσα στο Ροδολίβος, αλλά και σε άλλα χωριά, τραγουδούσαν, χόρευαν και «πείραζαν» τους περαστικούς. Επίσης ερχότανε στο Ροδολίβος καρναβάλια από γειτονικά χωριά. Ενώ το έθιμο αυτό είχε φθίνουσα πορεία, τα τελευταία χρόνια κάποιες κεφάτες παρέες συγχωριανών μας, παρουσιάζουν στην πλατεία του χωριού κάποια σατυρικά αυτοσχέδια σκετσάκια με θέματα της επικαιρότητας και πρωταγωνιστές πολλές φορές κατοίκους του χωριού μας. Τα παλιά χρόνια ακόμη σε κάθε γειτονιά άναβε την Κυριακή της Αποκριάς και μια Ντερβένα, δηλαδή μια μεγάλη φωτιά. Για να είναι η Ντερβένα η μεγαλύτερη και η εντυπωσιακότερη του χωριού, όλα τα παιδιά της κάθε γειτονιάς, από πολλές μέρες πριν μάζευαν κλαδιά και τα αποθήκευαν σε χώρους μυστικούς, γιατί υπήρχε ο κίνδυνος να τα κλέψουν παιδιά κάποιας άλλης γειτονιάς. Την Κυριακή λοιπόν της Αποκριάς συγκέντρωναν τα κλαδιά στο κεντρικότερο σημείο της γειτονιάς και τα έβαζαν φωτιά. Μόλις η φωτιά ξεθύμαινε οι μεγαλύτεροι έπαιρναν φόρα και πηδούσαν από πάνω της. Ήταν μεγάλη ντροπή για κάποιον να μην μπορέσει να περάσει πάνω από τη Ντερβένα. Κατόπιν μαζευόταν όλοι γύρω από τα πυρωμένα κάρβουνα έτρωγαν, έπιναν και γλεντούσαν μέχρι αργά το βράδυ.
Πανηγύρια - Διασκεδάσεις - Ασχολίες
Τα πανηγύρια ήταν για τους κατοίκους των χωριών μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να γλεντήσουν, να τραγουδήσουν και γενικά να διασκεδάσουν μαζί με όλους τους συγχωριανούς τους. Έτσι λοιπόν και στο Ροδολίβος, μικροί και μεγάλοι περίμεναν με ανυπομονησία το Δεκαπενταύγουστο, για να ξεκουραστούν έστω και για μια δυο μέρες, να συναντηθούν με πρόσωπα αγαπημένα και να γλεντήσουν μέχρι το πρωί. Παραμονή του Δεκαπενταύγουστου γινότανε η περιφορά της εικόνας της Παναγίας, με τη συνοδεία της μπάντας του χωριού. Στην περιφορά συμμετείχε σχεδόν πάντα και ο εκάστοτε Μητροπολίτης, αλλά και ιερείς από τα γύρω χωριά.
Παρέα με λατέρνα | Πρωτομαγιά | 1961
Δεκαπενταύγουστος του 1963
Παρέα με γραμμόφωνο τη δεκαετία του '50
Πανηγύρι Αγίου Αθανασίου | 2 Μαίου 1960
Κορίτσια που κεντούν τη δεκαετία του '50
Κορίτσια μαζεύουν το μαλλί
Αργαλειός
Μάθημα Κοπτικής-Ραπτικής τη δεκαετία του '30
Όλα τα σπίτια του χωριού ήταν γεμάτα κόσμο. Οι συγγενείς από τα κοντινά χωριά, αλλά και από τα μεγάλα αστικά κέντρα, επιλέγανε πάντα τον Δεκαπενταύγουστο για να επισκεφτούν τους δικούς τους ανθρώπους στο Ροδολίβος. Ο πληθυσμός του χωριού πολλαπλασιαζότανε κατά τη διάρκεια του πανηγυριού. Για δύο μέρες, την παραμονή και ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, στηνότανε γλέντια σε όλα τα σπίτια, αλλά κυρίως στα κέντρα διασκέδασης, τα οποία φέρνανε ορχήστρες, ζουρνάδες και τραγουδιστές για να ευχαριστήσουνε τον κόσμο, ενώ στο χώρο που γινότανε το πανηγύρι δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας μπορούσε κανείς να βρει και να αγοράσει ο,τιδήποτε. Όπως εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου γίνεται με τον ίδιο περίπου τρόπο ακόμη και στις μέρες μας, με ελάχιστες διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν. Εκτός όμως του Δεκαπενταύγουστου στο Ροδολίβος είχαμε κι άλλα πανηγύρια, με μικρότερη όμως συμμετοχή του κόσμου. Αυτός ίσως είναι και ο λόγος που έσβησαν και δεν άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου. Πανηγύρια λοιπόν είχαμε του Αγίου Αθανασίου στις 2 Μαΐου, της Αγίας Μαρίνας στις 17 Ιουλίου και του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου. Το πανηγύρι του Αγίου Αθανασίου ήταν το σημαντικότερο από αυτά, γινότανε στον ομώνυμο λόφο του χωριού, όπου έμποροι από διάφορα μέρη στήνανε μια μικρή εμποροπανήγυρη. Τα πανηγύρια του Ροδολίβους ήταν όπως είπαμε μια ευκαιρία για τους ανθρώπους για να γλεντήσουν με την ψυχή τους. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι τον υπόλοιπο χρόνο οι άνθρωποι δε διασκέδαζαν. Οι άντρες μαζευότανε στα καφενεία και ψυχαγωγούνταν παίζοντας τάβλι ή χαρτιά, ενώ οι γυναίκες, αφού τελείωναν με τις δουλειές του σπιτιού, συγκεντρωνόταν σε σπίτια ή σε πλατείες και πιάνανε την κουβέντα. Αυτές βέβαια οι συνήθειες «κόπηκαν» με την εμφάνιση της τηλεόρασης τη δεκαετία του '70. Όλα σχεδόν τα κορίτσια του χωριού παρακολουθούσαν μαθήματα κοπτικής-ραπτικής, αφού τα παλιότερα χρόνια οι νοικοκυρές ράβανε μόνες τους τα ρούχα της οικογένειας. Σπάνια αγοράζανε έτοιμα ρούχα, όπως σπάνια αγοράζανε και υφαντά, γιατί κι αυτά τα φτιάχνανε μόνες τους στους αργαλειούς τους. Μαθήματα ταπητουργίας μάλιστα γινότανε και στο χώρο του σημερινού Δημαρχείου του Ροδολίβους. Τέλος τα απογεύματα, όταν το επέτρεπε ο καιρός, οι νέοι και οι νέες κυρίως του Ροδολίβους, κάνανε τον περίπατο τους, την περίφημη «βόλτα». Οι κεντρικοί δρόμοι του χωριού, γέμιζαν κυριολεκτικά από πλήθος κόσμου. Πολλά ειδύλλια αναπτυσσόταν κατά τη διάρκεια της «βόλτας» και πολλά από αυτά κατέληγαν και σε γάμο.
Συναυλίες - Παραστάσεις - Κινηματογράφοι
Το Ροδολίβος όμως προσέφερε στους κατοίκους του την ευκαιρία να παρακολουθήσουν και θεατρικές παραστάσεις. Ο ερασιτεχνικός όμιλος Ροδολίβους «Απόλλων», έδινε θεατρικές παραστάσεις ακόμη και πριν από τον πόλεμο. Μάλιστα στα πρώτα χρόνια ακόμα και τους γυναικείους ρόλους τους έπαιζαν άνδρες. Τα νεότερα χρόνια ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού ήταν αυτός που ανέβασε κάποιες παραστάσεις, δυστυχώς όμως τα τελευταία χρόνια σταμάτησε κάθε προσπάθεια. Οι κάτοικοι όμως του Ροδολίβους παρακολουθούσαν και παραστάσεις που ανέβαζαν επαγγελματίες ηθοποιοί, οι οποίοι περιόδευαν σ' όλη την Ελλάδα και διασκέδαζαν τον κόσμο. Οι παραστάσεις δινόταν αρχικά σε χώρο διαμορφωμένο κοντά στην πλατεία Αμβράζη και αργότερα στο σινεμά του Στάγκου και στο «σινέ Ρόδον». Εκτός όμως των θεατρικών παραστάσεων, οι Ροδολιβιανοί μπορούσαν να παρακολουθήσουν και κινηματογράφο.
Το καπνομάγαζο του Ζαφειρίου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σαν σινεμά τη δεκαετία του '50, (Αρχείο Μουρατίδη Δημήτρη)
Το πρώτα κινηματογραφικά έργα προβλήθηκαν στο καπνομάγαζο του Ζαφειρίου, το οποίο διαμορφώθηκε σε σινεμά στη δεκαετία του '50. Αργότερα λειτούργησαν τα σινεμά του Στάγκου και το σινέ Ρόδον, το μόνο που διασώθηκε μέχρι σήμερα και ανήκει στον Αγροτικό Συνεταιρισμό του Ροδολίβους. Οι κάτοικοι του Ροδολίβους, απολάμβαναν τις υπέροχες συναυλίες της μπάντας του «Απόλλωνα», αλλά και άλλων φιλαρμονικών συλλόγων που ερχόταν στο Ροδολίβος. Αυτό που έχει μείνει χαραγμένο στις μνήμες των ανθρώπων που έζησαν την εποχή εκείνη, είναι το τεράστιο ενδιαφέρον και η μαζική συμμετοχή του κόσμου στις διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Αξέχαστες θα μείνουν και οι καντάδες που έκανα οι νέοι κυρίως του Ροδολίβους. Με τη συνοδεία κιθάρας και άλλων οργάνων γυρνούσαν τα βράδια μέσα στα σοκάκια του χωριού και τραγουδούσαν κάτω από το μπαλκόνια των κοριτσιών μελωδικά κι ερωτικά τραγούδια, δημιουργώντας μια ευχάριστη και ρομαντική ατμόσφαιρα. Τέλος συχνά διοργανώνονταν διάφορες «χοροεσπερίδες» στις ταράτσες κυρίως των καφενείων, όπου ο χορός και τα τραγούδια κρατούσαν μέχρι τις πρωινές ώρες.
Χελιδόνα - Μάρτης
Το έθιμο της Χελιδόνας ήταν ένα έθιμο το οποίο για πολλά χρόνια είχε ξεχαστεί. Μόλις τα τελευταία χρόνια αναβίωσε από τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου. Τα παιδιά κάθε πρώτη του Μάρτη, πρώτη ημέρα της άνοιξης, κρατώντας ένα ομοίωμα χελιδόνας γυρνάνε όλο το χωριό και τραγουδάνε τη χελιδόνα. Οι γυναίκες δίνουν στα παιδιά φρέσκα αυγά ή λεφτά. Το τραγούδι της Χελιδόνας όπως το τραγουδάνε σήμερα στο Ροδολίβος είναι το εξής:
1
Χελιδόνα έρχεται / απ' τη Μαύρη Θάλασσα / θάλασσα επέρασε / τη φωλιά της έχτισε. / Μάρτη - Μάρτη βροχερέ / και Απρίλη θαυμαστέ / τα δεντράκια φύλλα ανθούν / τα πουλάκια αυγά γεννούν.
2
Μάρτης μας ήρθε / τα λουλούδια ανθίζουν / έξω ψύλλοι και κοριοί / μέσα υγεία και χαρά / ώσπου να' ρθει η Πασχαλιά / με τα κόκκινα τα' αυγά / και τ' αρνί μες τον ταβά / να χαρεί η νοικοκυρά.
3
Δάσκαλος μας έστειλε / να μας δώστε πέντε αυγά / κι αν δεν έχετε πέντε αυγά / να μας δώστε κλωσσαριά.
Μετά τη Χελιδόνα τα παιδιά έβαζαν στο χέρι τους το Μάρτη, μια ασπροκόκκινη κλωστή, για να μην τους μαυρίσει ο ανοιξιάτικος ήλιος. Μετά από κάποιες μέρες έβγαζαν το Μάρτη και τον έβαζαν κάτω από μια πέτρα, για να τον ξαναβγάλουν μόλις έβλεπαν το πρώτο χελιδόνι να πετά στον ανοιξιάτικο ουρανό.
Ανάσταση - Μαγειρίτσα
Το Πάσχα ήταν πάντα η σημαντικότερη γιορτή της Ορθοδοξίας και γιορταζόταν πάντα με ιδιαίτερη κατάνυξη από τους κατοίκους. Από την παραμονή των Βαΐων, τα αγόρια και τα κορίτσια του χωριού γυρνούσαν στα σπίτια και έψελναν: «Βάγια Βάγια του Βαγιού / έρχεται η Πασχαλιά / με τα κόκκινα τ' αυγά / και τ' αρνάκια στον ταβά». Μετά το «Χριστός Ανέστη», γύριζαν στα σπίτια για να φάνε μαγειρίτσα και τζιγεροσαρμά, «κοκορέτσι» όπως συνηθίζουμε να το λέμε στο Ροδολίβος. Την επόμενη μέρα τρώγανε το αρνάκι ή το κατσικάκι ψημένο στο φούρνο. Το έθιμο του σουβλίσματος μας ήρθε τα τελευταία χρόνια από τη Νότια Ελλάδα.
Ορφικοί αντίλαλοι
Τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι του Δήμου Ροδολίβους, έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και διάφορα άλλα πολιτιστικά δρώμενα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, προσφορά της Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτισμού και Ανάπτυξης του Δήμου Ροδολίβους (ΔΕΠΑ).
from ανεμουριον https://ift.tt/2YdNHE3
via IFTTT