Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Γράφει ο Κ. ΣΒΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1825, «τα Ελληνικά Χρονικά» - η θρυλική εφημερίδα του Μεσολογγίου - επιβεβαίωνε την εκπληκτική είδηση: «Ο πάντοτε ολμηρός Κανάρης εμβήκεν εις τον παλαιόν λιμένα της Αλεξανδρείας με πυρπολικά και ήτον μακράν του εκείσε προσωρμισμένου Αιγυπτιακού στόλου έως βολής πιστολιού, όταν ανεκαλύφθη το σχέδιόν του, και εματαιώθη διά τον αιφνηδίως διεγερθέντα εναντίον άνεμον. Εν τοσούτω ο Κανάρης αφού έκαυσεν εν πυρπολικόν, εις μάτην, έφυγε με τους συντρόφους του, πέρνων μεθ' εαυτού και τον λιμενάρχην της Αλεξανδρείας τούρκον, όστις υπήγεν εις επίσκεψίν του, νομίζων ότι το καράβι του Έλληνος ήτον πλοίον φιλικόν (καθότι τωόντι ο Κανάρης είχεν υψωμένην ουδετέραν σημαίαν διά να ήναι αγνώριστος). Τότε ο Μεχμέτ - Αλής επρόσταξεν αμέσως να βαλθούν εις τα πανιά τρεις κορβέται και μία Φρεγάτα δια να καταδιώξουσι τους Έλληνας· εμβήκε δε και ο ίδιος μέσα δια να δράμη εις ζήτησίν των... Θαυμασμού άξιον είναι πώς εκατόρθωσεν ο Κανάρης και έφυγε· μ' όλον τούτο γράμματα ιδιαίτερα επεβεβαιών την ασφαλή εις Ύδραν επίστροφήν του».
Με αυτό τον λιτό και επιγραμματικό τρόπο τα «Ελληνικά Χρονικά» μετέδωσαν πρώτα το εντυπωσιακό γεγονός της απόπειρας του Ψαριανού πυρπολητή να κάψει τον αιγυπτιακό στόλο μέσα στη βάση του - στη μακρινή για την εποχή εκείνη Αλεξάνδρεια! Στο παράτολμο αυτό εγχείρημα αναφέρθηκαν έκτοτε, αρκετά συχνά, τα απομνημονευματογραφικά κείμενα της εποχής - άξια ιδιαίτερης μνείας και η αναφορά του Κ. Νικόδημου, βασισμένη σε σχετική συζήτηση του με τον ίδιο τον Κανάρη. Ξένοι συγγραφείς, σύγχρονοι και μεταγενέστεροι ειδικά απασχολημένοι με τις ναυτικές επιχειρήσεις του Αγώνα, από τον Jurien de la Graviere ως τον Durand - Viel, προσέδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην τολμηρή αυτή επιχείρηση, έστω και αν η έκβαση της υπήρξε άγονη. Η πυκνή όμως αυτή αναφορά στο γεγονός δεν είχε μέχρι σήμερα διασταυρωθεί με μια σύγχρονη άμεση γραπτή μαρτυρία που να προέρχεται από τον ίδιο τον πρωταγωνιστή της. Το κενό αυτό καλύπτει το ανέκδοτο υπόμνημα που υπέβαλε ο πυρπολητής στο Γάλλο στρατηγό Roche, στις 26 Οκτωβρίου του 1825, και που εντόπισα στα Εθνικά Αρχεία της Γαλλίας. Η αφήγηση του Κανάρη έχει ως αφετηρία τον απόπλου του ελληνικού στολίσκου από την Ύδρα, στις 23 Ιουλίου. Η αναφορά του στην εξέλιξη του πλου μέχρι την Αλεξάνδρεια συμπίπτει κατά βάση με τις πληροφορίες και των άλλων πηγών. Προσέγγιση των ακτών της Αιγύπτου στις 29 τα ξημερώματα, συγκέντρωση όλων των κυβερνητών στο κατάστρωμα του «Θεμιστοκλή», τελική απόφαση για την άμεση εκτέλεση του τολμηρού σχεδίου. Από το σημείο όμως αυτό αρχίζουν να εκδηλώνονται οι πρώτες αντιξοότητες, η περιγραφή των οποίων και δεν συμπίπτει απόλυτα με τις παλαιότερες αφηγήσεις. Ο Κανάρης φθάνει πρώτος στις 6 το απόγευμα, έξω από το λιμάνι της Αλεξάνδρειας· δεν αναλαμβάνει όμως οποιαδήποτε πρωτοβουλία περιμένοντας σε εκτέλεση των συμφωνημένων, την προσέγγιση και των δύο άλλων πυρπολικών. Αναμονή τεσσάρων ωρών που έμελλε να αποδειχθεί μοιραία για την έκβαση της επιχείρησης... Στη διάρκεια της αναμονής δεν θα λείψει, εξάλλου, κι ένα τουλάχιστον επεισόδιο που έμελλε όμως να αποδειχτεί ανώδυνο χάρις στην ψυχραιμία και την αποφασιστικότητα του Κανάρη. Το όλο, πράγματι, εγχείρημα θα ήταν δυνατό να έχει πρόωρα αποκαλυφθεί αν ο Ψαριανός πυρπολητής δεν έσπευδε να συλλάβει τον Τούρκο λιμενάρχη που επιχειρούσε να ασκήσει έλεγχο στο σκάφος του - αποκόπτοντας ταυτόχρονα και το σκοινί της βάρκας με την οποία τον είχε πλευρίσει, για να μη κινήσει τελικά υποψίες. Το κείμενο του πυρπολητή δίνει πειστική απάντηση στα ερωτήματα που συνέχονται με το πιο δραματικό σημείο στην εξέλιξη της επιχείρησης: Όταν, ενώ έδυε πλέον ο ήλιος, διακρίνει τα δύο άλλα πυρπολικά σε μακρυνή πάντοτε απόσταση - το πρώτο ακίνητο έξω από το λιμάνι και το δεύτερο να πλέει, και αυτό, στο ανοιχτό πέλαγος - θα αποφασίσει να δράσει μόνος. Στις 10 το βράδυ διεισδύει βαθειά στο λιμάνι με κατεύθυνση προς την εχθρική αρμάδα. Στο σημείο αυτό, προτού κορυφωθεί η δραματικότερη φάση της αφήγησης, παρεμβάλλει ένα αξιοπερίεργο περιστατικό: «Διερχόμουν πλησίον ενός γαλλικού πολεμικού πλοίου (βρικίου), το οποίο αναγνωρίζοντας μας, μας ευχήθηκε, με διάφορα σήματα, καλή επιτυχία και ένας από τους ναύτες μας, ονόματι Γεώργιος Φράγκος, ευχαρίστησε υψώνοντας το καπέλλο του». Η καταγραφή του άγνωστου αυτού περιστατικού ανατρέπει, την καθιερωμένη, βάσει άλλων πηγών, εντύπωση, για την κύρια ευθύνη ενός γαλλικού βρικίου με την επωνυμία «Abeille», στην αποκάλυψη του πυρπολικού και, κατ' ακολουθία, στην αποτυχία της όλης επιχείρησης. Και η αφήγηση εγγίζει το πιο κρίσιμο σημείο: «Στις 11 βρισκόμαστε κοντά στους Τούρκους (sic), με το δαυλό στο χέρι για να εκτελέσουμε το σχέδιόν μας, όταν διέκρινε με απερίγραπτη οδύνη ότι άλλαξε η φορά του ανέμου και μας απομάκρυνε από την αρμάδα. Την ίδια στιγμή ο εχθρός του οποίου είχαν οι κινήσεις μας εγείρει την καχυποψία, κινητοποίησε σκάφη για να μας καταδιώξει. Επιπλέον, η ημέρα τελείωνε. Πυροδοτήσαμε λοιπόν το πυρπολικό και πηδώντας στη βάρκα μας κατευθυνθήκαμε προς την έξοδο του λιμανιού». Το εγχείρημα είχε αποτύχει...». Ο Κανάρης αναφέρεται συνοπτικά στην καταδίωξη του από τα κινητοποιημένα εχθρικά σκάφη, τη ρίψη τεσσάρων κανονιοβολισμών από το γαλλικό μπρίκι ενώ όμως βρισκόταν ήδη έξω από το πεδίο βολής του, την επιβίβαση του στα σκάφη που τους ανέμεναν έξω από από λιμάνι, την καταδίωξη τους, χωρίς αποτέλεσμα, από ένα αιγυπτιακό μπρίκι. Μέσα από το μπαρουτοκαπνισμένο Μεσολόγγι, ο συντάκτης των «Ελληνικών Χρονικών» είχε καταγράψει με έκδηλη ικανοποίηση: «θαυμασμού άξιον είναι πώς εκατόρθωσεν ο Κανάρης και έφυγε». Πώς όμως αισθανόταν ο ίδιος ο ατρόμητος πυρπολητής; Αντί άλλου επιλόγου, ας παρατεθεί το κείμενο της καταληκτηρίου παραγράφου στην αναφορά του Κ. Κανάρη προς τον στρατηγό Roche, η οποία και αποκαλύπτει μια άγνωστη μέχρι σήμερα, αλλά και συγκλονιστική λεπτομέρεια: «Τόνισα στον πλοίαρχο Τομπάζη ότι η στιγμή ήταν κατάλληλη, έχοντας αποτύχει στην πρώτη μας απόπειρα, να επιστρέψουμε προς την κατεύθυνση του εχθρού ενώ ο τελευταίος είχε επαναπαυθεί στην επαγρύπνιση του βρικιού. Οι ναύτες μας και εγώ είμαστε αποφασισμένοι, του είπα, να επιστρέψουμε αύριο πρωί στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, αν θέλετε να μας δώσετε ένα από τα δυο άλλα πυρπολικά και ελπίζουμε να επιτύχομε. Οι ικετευτικές εκκλήσεις μου υπήρξαν μάταιες με το πρόσχημα ότι δεν όφειλα να εκτεθώ εκ νέου σε κίνδυνο· τα πραγματικά όμως κίνητρα εξαιτίας των οποίων δεν εισακούστηκα δεν μου είναι άγνωστα».
7 Ημέρες Η Καθημερινή 1995


from ανεμουριον https://ift.tt/2x7ltBf
via IFTTT

Δημοσίευση σχολίου

To kaliterilamia.gr σέβεται το δικαίωμα όλων των χρηστών να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ωστόσο διατηρεί το δικαίωμα, να μην δημοσιεύει συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια. Έτσι όποια σχόλια, περιέχουν ακατάλληλα προς το κοινό χαρακτηριστικά θα αποσύρονται από τον ιστότοπο.

Νεότερη Παλαιότερη