Η έγχρωμη φωτογραφία ή, πιο σωστά, η έγχρωμη διαφάνεια ανακαλύφθηκε σε μια πολύ πρώιμη περίοδο της φωτογραφίας, γεγονός που δεν είναι γνωστό σε πολλούς. Συγκεκριμένα το 1859 ο διάσημος Σκωτσέζος φυσικός και μαθηματικός James Maxwell (Τζέιμς Μάξγουελ) κατόρθωσε να αναπαραγάγει ένα έγχρωμο αντικείμενο, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά μαυρόασπρες πλάκες. Ονομάστηκε μέθοδος τριχρωμίας ή προσθετική μέθοδος, και το έγχρωμο είδωλο ήταν δυνατό να γίνει ορατό μόνο με προβολή (διαφάνεια). Ο Maxwell δεν ενδιαφέρθηκε για την εμπορική εκμετάλλευση της μεθόδου του, κάτι που έκανε ο Αμερικανός εφευρέτης Eugene Ives (Γιουτζήν Άιβς) το 1892, όταν παρουσίασε το χρωμοσκόπιό του. Το 1907 οι γνωστοί σε όλους εφευρέτες του κινηματογράφου, οι αδελφοί Lumiere (Λυμιέρ), που είχαν ως κύρια ενασχόλησή τους τη φωτογραφία, εφηύραν μια απλοποιημένη τεχνική της μεθόδου του Maxwell, πάνω σε μία μόνο γυάλινη πλάκα. Για περισσότερο από 30 χρόνια οι έγχρωμες γυάλινες διαφάνειες της μεθόδου τους, που την αποκάλεσαν «αυτοχρωμία» (Autochrome), κυριάρχησαν στην αγορά.
Auguste Leon. Κέρκυρα (1913). Έγχρωμη αυτοχρωμική διαφάνεια.
Το 1909 ένας πλούσιος Γάλλος τραπεζίτης, ο Albert Kahn (Αλμπέρ Καν), αποφάσισε να δημιουργήσει ένα τεράστιο αρχείο με εικόνες από όλα τα μέρη, τα μνημεία και τις φυλές του κόσμου, που το ονόμασε «Αρχείο του Πλανήτη». Έτσι από το 1910 μέχρι το 1930, οπότε και σταμάτησε μετά τη χρεοκοπία του, έστειλε φωτογράφους να καταγράψουν με τις έγχρωμες αυτές διαφάνειες, για λογαριασμό του, τα πιο σημαντικά μέρη του κόσμου και τους ανθρώπους που ζούσαν σε αυτά. Στο πλαίσιο αυτής της τεράστιας εξόρμησης οι φωτογράφοι του ήρθαν και στην Ελλάδα, για πρώτη φορά το 1912, λίγες μέρες πριν από την έναρξη του Α' Βαλκανικού Πολέμου. Επρόκειτο για τον Γάλλο φωτογράφο Auguste Leon (Ωγκύστ Λεόν), ο οποίος επανήλθε το Μάιο του 1913. Στη Θεσσαλονίκη παρέμεινε τρεις μέρες και τράβηξε 73 αυτοχρωμικές πλάκες. Σε άλλη του αποστολή στην Ιταλία, ήρθε ξανά και φωτογράφισε την Αθήνα, τους Δελφούς, την Κέρκυρα και την Κόρινθο. Τελευταία επίσκεψή του ήταν στην Κέρκυρα το 1914. Όπως αναφέρει και η Αγγελική Γραμματικοπούλου, «Ο Auguste Leon είναι ένας εξαίρετος τεχνίτης της αυτοχρωμικής πλάκας. Μια πανοραμική ματιά στις φωτογραφίες της Αθήνας μάς αποκαλύπτει πως ο φακός εδώ είναι εστιασμένος στα μνημεία της Ακρόπολης και στα άλλα αρχαιολογικά και αρχιτεκτονικά κέντρα της πόλης, χωρίς βέβαια να λείπουν οι σκηνές της πόλης [.. .]».
Ο Stephane Passet (Στεφάν Πασέ) ήρθε στην Ελλάδα κατά την περίοδο 30 Αυγούστου - 16 Σεπτεμβρίου 1913, επιστρέφοντας από ένα μεγάλο φωτογραφικό ταξίδι στην Κίνα, τη Μογγολία και τη Βόρεια Αφρική. Στο διάστημα της παραμονής του επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη, όπου φωτογράφισε σκηνές από τα στρατόπεδα των προσφύγων, μουσουλμάνους πρόσφυγες της Στρωμνίτσας καθ' οδόν προς την Τουρκία κ.ά.
Φωτογράφισε επίσης πολλά μοναστήρια του Αγίου Όρους, ορισμένα εσωτερικά τους και πορτρέτα μοναχών. Ακολούθησε ο μουσικός και φωτογράφος Louis-Fernand Cuville (Λουί-Φερνάν Κυβίλ), ο οποίος υπηρετούσε στο Φωτογραφικό Τμήμα του γαλλικού στρατού (SPA). Το Σεπτέμβριο του 1918 φωτογράφισε για λογαριασμό του A. Kahn, στο Άγιο Όρος, τα μοναστήρια και τους μοναχούς. Από το σύνολο των 412 σωζόμενων αυτοχρωμικών διαφανείων από το Άγιο Όρος, στη συλλογή Albert Kahn, τα δύο τρίτα έχουν γίνει από τον Cuville. «[...] Οι φωτογραφίες του Cuville», γράφει στο άρθρο της η Α. Γραμματικοπούλου, «διεισδύουν με διακριτικότητα και σεβασμό στο εσωτερικό των μοναστηριών, περιγράφοντας πιο διεξοδικό την οργάνωση της μοναστηριακής ζωής και τα Αγιορείτικα κειμήλια. Το έργο και των δύο φωτογράφων [εννοεί τον Cuville και τον Passet] έχει ανεκτίμητη αισθητική και πληροφοριακή αξία για την πλούσια εικονογραφία του Αγίου Ορους». Ο Leon Busy (Λεόν Μπυσύ) υπήρξε ένας από τους πιο αναγνωρισμένους φωτογράφους που εργάστηκαν για λογαριασμό του Albert Kahn. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο και έκανε καριέρα, με το βαθμό του λοχαγού, στον γαλλικό αποικιακό στρατό στο Ανόι. Το 1906 έγινε μέλος της Γαλλικής Φωτογραφικής Εταιρείας, η οποία του απένειμε το 1914 το Βραβείο Nicephore Niepce και Louis Daguerre. Αργότερα έγινε μέλος της Γαλλικής Γεωγραφικής Εταιρείας. Επίκεντρο των φωτογραφίσεών του στην Ελλάδα ήταν η Θεσσαλονίκη και τα περίχωρά της κατά το 1918. Φωτογράφισε κυρίως περιοχές έξω από τα τείχη, όπου ήταν εγκατεστημένοι άνθρωποι από τα πιο φτωχά στρώματα. Φωτογράφισε επίσης τα μνημεία που είχε ήδη φωτογραφίσει ο συνάδελφός του Auguste Leon. Αποθανάτισε ακόμα ανθρώπινες μορφές, κοινωνικές δραστηριότητες και τοπικές ενδυμασίες. Ο George Chevalier (Ζωρζ Σεβαλιέ) ήταν ο τελευταίος απεσταλμένος φωτογράφος στην Ελλάδα το 1927. Επισκέφθηκε και φωτογράφισε στην Αθήνα, την Τίρυνθα, τις Μυκήνες, τη Δήλο και την Κρήτη. Η φωτογράφισή του, που έγινε σε μεταγενέστερη εποχή από τους προηγούμενους φωτογράφους, έχει χαρακτήρα πληροφοριακό, καθώς επικεντρώνει το ενδιαφέρον του περισσότερο σε αρχαιολογικά μνημεία, χωρίς όμως να αγνοεί τελείως την εικόνα της Ελλάδας εκείνης της εποχής. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των έγχρωμων αυτών διαφανειών του «Αρχείου του Πλανήτη» έχει διασωθεί και βρίσκεται στο Παρίσι. Τέτοιες έγχρωμες διαφάνειες χρησιμοποίησε αργότερα και η Nelly's για ορισμένες λήψεις της στην Ελλάδα.
ΑΛΚΗΣ Ξ. ΞΑΝΘΑΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ 1839-1970
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΥΡΟΣ
AΘΗΝΑ
2008
from ανεμουριον https://ift.tt/2UMcmyA
via IFTTT