ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ

Για την ελληνική εργατική τάξη η δεκαετία του ’30 υπήρξε, στο πεδίο των ιδεολογικών αναζητήσεων και της πολιτικής και συνδικαλιστικής έκφρασης και δράσης, πλούσια σε γεγονότα. Από το 1930 ως τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936 πλήθος οργανώσεων και κομμάτων της Αριστεράς αποπειράθηκαν να αρθρώσουν τον δικό τους πολιτικό λόγο και να καταθέσουν τις προτάσεις τους για την ελληνική κοινωνία. Η προσπάθειά τους αυτή αντανακλάται καθαρά στον αριστερό Τύπο, που εμφάνισε νέο πρόσωπο, μεγαλύτερη αμεσότητα και πλήθος νέων εντύπων. Το εργατικό κίνημα επηρεάστηκε από πολλούς παράγοντες, σημαντικότεροι από τους οποίους υπήρξαν η αριθμητική μεγέθυνση της εργατικής τάξης, αποτέλεσμα κυρίως της έλευσης των προσφύγων, η εκβιομηχάνιση της χώρας, η διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών, οι εξελίξεις στο διεθνές εργατικό κίνημα, η ανάμιξη των περισσότερων πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων στο συνδικαλιστικό κίνημα.
ΜΕΛΗ ΤΟΝ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΤΩΝ ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ. ΔΕΞΙΑ ΠΙΣΩ, ΜΟΛΙΣ ΔΙΑΚΡΙΝΟΜΕΝΟΣ, Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΙΑΝΝΙΟΣ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ, ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΟΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (1911). ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ (ΑΡΧΕΙΟ Θ. ΜΠΕΝΑΚΗ).

Το ελληνικό συνδικαλιστικό κίνημα, ενιαίο μέχρι το 1928, διασπάστηκε τον χρόνο αυτό, στη διάρκεια του 4ου Συνεδρίου της Γενικής Συνομομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ), και τον Φεβρουάριο του επόμενου χρόνου τα ελεγχόμενα από το Κομμουνιστικό Κόμμα σωματεία ίδρυσαν την «Ενωτική ΓΣΕΕ». Τον Σεπτέμβριο του 1930 η ΓΣΕΕ διασπάται και πάλι, τη φορά αυτή από τους σοσιαλιστές, οι οποίοι ίδρυσαν τα Ανεξάρτητα Εργατικά Συνδικάτα (ΑΕΣ). Η 4η Αυγούστου θα βρει το συνδικαλιστικό κίνημα διασπασμένο (σε περίπου επτά οργανώσει), σε αδυναμία να επιτύχει την επανένωσή του, παρά και τη σχετική απόφαση των κυριότερων συνδικαλιστικών οργανώσεων τον Ιούλιο του 1936.

ΔΙΑΣΠΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΕΣ

Από το 1928 έω5 το 1933 το σκηνικό της Αριστερας σχεδόν μονοπωλήθηκε από δύο ισχυρούς μονομάχους, το ΚΚΕ και τον αρχειομαρξισμό, που συγκρούστηκαν σε όλα τα πεδία: στο συνδικαλιστικό κίνημα, στους φοιτητές, στα δημοτικά πράγματα. Οι αντίπαλοι μετέφεραν στην Ελλάδα τις μεγάλες διαφορές των διεθνών αναφορών τους, της Κομμουνιστικής Διεθνούς, τμήμα της οποίας ήταν το ΚΚΕ, και της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης του Τρότσκι, τμήμα της οποίας ήταν οι αρχειομαρξιστές. Ο ανταγωνισμός τους έδωσε ώθηση ανάπτυξης στον αριστερό Τύπο. Ο ημερήσιος «Ριζοσπάστης», όργανο του ΚΚΕ, και η εβδομαδιαία, και κάποτε τρισεβδομαδιαία, «Πάλη των Τάξεων», όργανο των αρχειομαρξιστών, πρόβαλλαν για πρώτη φορά το εργατικό ρεπορτάζ δίπλα am πολιτικές αναλύσεις, τα θεωρητικά άρθρα και τις κομματικές ανακοινώσεις. Παράλληλα αναπτύχθηκε ο κλαδικός Τύπος , όπου προβάδισμα ως προς τον αριθμό των τίτλων είχαν οι αρχειομαρξιστές, και τα έντυπα για τις γυναίκες και τους φοιτητές. Ο «Αρτεργάτης», ο «Φοιτητής», η «Αγωνίστρια», ο «Εμποροϋπάλληλος» ήταν μερικά από τα έντυπα αυτά, που κατέκλυζαν τους χώρους εργασίας και μάθησης. Και ακόμα, επέστρεψε, σε ρόλο επικουρικό πλέον, το θεωρητικό έντυπο, το περιοδικό δηλαδή, που εκτός από θεωρητικά κείμενα δημοσίευε και τα υλικά από τα κομματικά συνέδρια. Η «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», που είχε πρωτοεκδοθεί το 1921 αλλά διέκοψε την έκδοσή της μετά την επιβολή της δικτατορίας Πάγκαλου το 1925, επανήλθε ως θεωρητικό όργανο της Κ.Ε. του ΚΚΕ το 1932, σαν απάντηση στο θεωρητικό περιοδικό των αρχειομαρξιστών «Δαυλός», που είχε εκδοθεί ένα χρόνο νωρίτερα. Οι κουμουνιστές εξέδωσαν ένα ακόμη περιοδικό, τη «Μαρξιστική Βιβλιοθήκη», που δημοσίευε μόνο μεταφράσεις κλασικών του μαρξισμού.
ΠΕΙΡΑΙΑΣ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1918. ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΡΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ (ΓΣΕΕ-ΑΡΧΕΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ).

Ο,τι δηλαδή είχε κάνει το περιοδικό «Αρχείον Μαρξισμού» την προηγούμενη δεκαετία. Το ΚΚΕ έφτασε στη δεκαετία του ’30 σοβαρά κτυπημένο. Η οργανωτική του διάρθρωση, στηριγμένη στους κομματικούs ομίλους, ήταν εύκολος στόχος για την αστυνομία του καθεστώτος Παγκάλου, ενώ η θέση του για το Μακεδονικό πρόσφερε ένα ακόμη επιχείρημα στο κράτος για την καταστολή του. Η εσωτερική κρίση που έπληξε το κόμμα αυτό, με τη σταδιακή διαγραφή ή απομάκρυνση κάθε αντιπολιτευόμενα τάσης - η ομάδα του Παντελή Πουλιόπουλου, πρώην Γ.Γ., η ομάδα των Σεραφείμ Μάξιμου, Τάσου Χαϊνόγλου και Κώστα Σκλάβου, μελών της ηγεσίας του, ο κάποτε Γ.Γ. Θωμας Αποστολίδηε, ο Κώστας Ασημίδης, μέλος της ηγεσίας κ.ά. - απογύμνωσε την ηγεσία του ΚΚΕ από κάθε διανοούμενο και σκεπτόμενο στοιχείο. Στη θέση των διαγραμμένων βρέθηκαν, διορισμένοι από τη Μόσχα, κομματικοί γραφειοκράτες και εργάτες χωρίς καμία θεωρητική κατάρτιση. Η θέση της Κομμουνιστικής Διεθνούς για την «Τρίτη και τελευταία περίοδο του καπιταλισμού», σύμφωνα με την οποία ο καπιταλισμός είχε πλέον εισέλθει στο τελευταίο στάδιό του και η επανάσταση ήταν προ των πυλών, επιβάρυνε ακόμα περισσότερο την κατάσταση στο ΚΚΕ, καθώς οι «μαχητικές» διαδηλώσεις του οδηγούσαν στη σύλληψη, φυλάκιση ή εξορία πολλών μελών του. Εκλογικά το ΚΚΕ είχε στις αρχές της δεκαετίας του ’30 πτώση, προσωρινή πάντα, αφού μεταξύ 1933 και 1936 παρουσίασε άνοδο, αν και με διακυμάνσεις: στις εκλογές του Μαρτίου 1933 συγκέντρωσε ποσοστό 4,64%, του Ιουνίου του 1935 9,59%, του Ιανουάριου του 1936 5,76%. Οι αρχειομαρξιστές είχαν ξεκινήσει ως φράξια, πρώτα μέσα στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (ΣΕΚ) τον Σεπτέμβριο του 1921, και χωρίς στην απόλυτα συνωμοτική δράση τους διαφύλαξαν τα στελέχη τους στη διάρκεια της δικτατορίας Πάγκαλου. Μετά το 1927, η ανάπτυξή τους, κυρίως στα σωματεία των μη βιομηχανικών εργατών (αρτεργάτες, υποδηματεργάτες, οικοδόμοι, ζαχαροπλάστες, εμποροϋπάλληλοι κ.ά.) τους έφερε σε άμεση και οξεία αντιπαράθεση με το ΚΚΕ, αντιπαράθεση που συχνά οδηγούσε σε βιαιότητες με μοιραία, ενίοτε, κατάληξη. Το 1930 συνδέθηκαν με την Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση του Λ. Τρότσκι και μετονομάσθηκαν σε Κομμουνιστική Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών Ελλάδος (ΚΟΜΛΕΑ). Η ανάπτυξή τους συνεχίστηκε ραγδαία μέχρι το 1933, όταν εσωτερικές διαμάχες, σε συνδυασμό με τη διαλλακτικότερη στροφή στη στάση του ΚΚΕ, τους οδήγησαν σε κρίση και τελικά, το 1934, σε διάσπαση. Η πλειοψηφία, με ηγέτη τον Δημήτρη Γιωτόπουλο, δημιούργησε το Κομμουνιστικό Αρχειομαρξιστικό Κόμμα Ελλάδας και προσανατολίστηκε σταδιακά προς τα κινήματα της ευρωπαϊκής επαναστατικής Αριστεράς. Το άλλο κομμάτι, του οποίου αναμφισβήτητος ηγέτα υπήρξε ο ηθοποιός Γιώργος Βιτσώρης, σταθερά προσανατολισμένο προς τον Τρότσκι, δημιούργησε πρώτα την Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών (με την εφημερίδα «Μπολσεβίκος ») και, αργότερα, με συναρχηγό τον Αγι Στίνα, την Κομμουνιστική Διεθνιστική Ενωση (με την εφημερίδα «Εργατικό Μέτωπο»). Στις παρυφές τις κεντρικής σύγκρουσης έκαναν την εμφάνισή τους πολλές ακόμα οργανώσει και κινήσεις σοσιαλιστικές ή της κομουνιστικής Αριστεράς, κατέθεταν και αυτές θεωρητικές προτάσεις και δημιουργούσαν οργανωτικές δομές εναλλακτικής πολιτικής.

ΟΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΕΣ

Το σοσιαλιστικό κίνημα έκλεινε το 1930 σαράντα χρόνια δράσης και ετοιμαζόταν να περάσει σε νέα φάση. Μέσα από διάφορα οργανωτικά σχήματα και με σημαντικό συγγραφικό έργο, δεν είχε ακόμα επιτύχει να προσελκύσει σημαντικές εργατικές δυνάμεις και να αποτελέσει ελληνικό ανάλογο των αδελφών του κομμάτων στην Ευρώπη. Ο τελευταίος ηγέτης της πρώτης περιόδου υπήρξε ο Νικόλαος Γιαννιός, του οποίου το περιοδικό «Σοσιαλιστική Ζωή» (1928-1934) έδωσε την ιδεολογική μάχη για λογαριασμό των Ελλήνων σοσιαλιστών. Το 1931 οι σοσιαλιστές επικεντρώθηκαν σε μια ακόμη απόπειρα δημιουργίας κόμματος, που οδήγησε στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΚΕ), το οποίο, υπό την ηγεσία του Στρατή Σωμερίτη, κινήθηκε στη γραμμή της μαρξιστικής σοσιαλδημοκρατίας. Το περιοδικό του «Σοσιαλιστική Επιθεώρηση», που άρχισε να εκδίδεται το 1933, υπήρξε υπόδειγμα θεωρητικού εντύπου. Στις σελίδες του δημοσιεύθηκαν κείμενα διανοητών της εποχής, όπως του Ευάγγελου Λεμπέση, καθώς και άλλων, διαφόρων σοσιαλιστικών τάσεων, όπως του αγροτικού σοσιαλισμού (Απόστολος Βογιατζής). Το ΣΚΕ, αμέσως μετά την εγκατάλειψη από το ΚΚΕ της θέση περί «τρίτης περιόδου» και τη στροφή του προς τα αντιφασιστικά μέτωπα, θα επεξεργασθεί ένα πρόγραμμα σύμπλευσης με αυτό και δημιουργίας Ενιαίου Αντιφασιστικού Μετώπου (ΕΑΜ) στην Ελλάδα. Δίπλα στο ΣΚΕ συνέχισαν να λειτουργούν και άλλες σοσιαλιστικές κινήσεις ήσσονος αριθμητικώς σημασίας, αλλά που άφησαν θεωρητικό έργο ή ανέπτυξαν συνδικαλιστική δράση, όπως το Ενωτικό Εργατικό Κόμμα του παλιού ηγέτη του Σεκ Γ. Γεωργιάδη, το Εργατικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Πειραιώς, το Αγροτικό Κόμμα κ.ό. Αριστερότερα του ΚΚΕ, εκτός του βασικού του αντιπάλου, του αρχειομαρξισμού, αναπτύχθηκε επίσης πληθώρα οργανώσεων με εξαιρετικά πλούσιο εκδοτικό έργο. Η επονομαζόμενη «Αριστερή αντιπολίτευση», που επιδίωξε να συνδεθεί ή και συνδέθηκε με τον Τρότσκι, είχε την πλουσιότερη συγγραφική συμβολή. Η κίνηση γύρω από το περιοδικό «Σπάρτακος», με ηγέτη τον άλλοτε Γ.Γ. του ΚΚΕ Παντελή Πουλιόπουλο υπήρξε η σημαντικότερη. Ο «Σπάρτακος» εκδόθηκε το 1928 ως περιοδικό μαρξιστικής-λενινιστικής θεωρίας και υπήρξε από τις σοβαρότερες εκδοτικές απόπειρες πολιτικού θεωρητικού εντύπου. Στις σελίδες του έγραφαν, εκτός του Πουλιόπουλου, όλοι σχεδόν οι διανοούμενοι που είχαν απομακρυνθεί από το ΚΚΕ (Σ. Μάξιμος, Κ. Σκλάβος, Γ. Νίκολης κ.ό.). Εκδόθηκαν συνολικά τέσσερα τεύχη, πριν μετατραπεί σε εφημερίδα. Συνέχισε την έκδοσή του μέχρι τα μέσα του 1934, άλλοτε ως εφημερίδα και άλλοτε ως περιοδικό. Μέσα στην πληθώρα των αριστερών οργανώσεων θα πρέπει να αναφερθούν ακόμα η Κομμουνιστική Ενωτική Ομάδα (με ηγέτες τους Μ. Ράπτη και Δ. Σούλα), που δραστηριοποιήθηκε από το 1930 ως το 1932, η Λενινιστική Αντιπολίτευση του ΚΚΕ (με ηγέτες τους Αγι Στίνα και Μ. Ράπτη), η υπερσταλινική Κομμουνιστική Ενωση (Σεϊτανίδης), που είχε προέλθει από την ομώνυμη μαχητική οργάνωση που έδρασε στον Πειραιά το 1924, και η ομάδα της εφημερίδας «Μαρξιστικό Βήμα», που είχαν διαγράφει από το ΚΚΕ και διακήρυτταν την ανάγκη δημιουργίας νέου Κομμουνιστικού Κομματος. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου έθεσε εκτός νόμου και υπό απηνή διωγμό όλες τις οργανώσετε της Αριστεράς. Το ΚΚΕ, οι αρχειομαρξιστές και, λιγότερο, οι τροτσκιστές ενεργοποίησαν τις παράνομες οργανωτικές δομές τους και, παρά τις πολλές συλλήψεις, οργάνωσαν το κίνημα αντίστασης στη δικτατορία. Οι σοσιαλιστές αντίθετα, συνηθισμένοι στην ανοικτή δράση και χωρίς εξοικείωση στη συνωμοτικότητα, οδηγήθηκαν στη διάλυση. Τα γκρίζα χρόνια της δικτατορίας δεν έπληξαν μοιραία την ελληνική Αριστερά, αντίθετα την προετοίμασαν για τη δράση που θα ανέπτυσσε στη διάρκεια της Κατοχής. Το 1941 οι σοσιαλιστές, δηλ. το ανασυγκροτημένο ΣΚΕ και η Ενωση Λαϊκής Δημοκρατίας των Στρατή Σωμερίτη και Ηλία Τσιριμώκου, το Αγροτικό Κόμμα και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας ίδρυσαν στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΠΕΝΑΚΗΣ
ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ
2003


from ανεμουριον https://ift.tt/3kRGBQ0
via IFTTT

Δημοσίευση σχολίου

To kaliterilamia.gr σέβεται το δικαίωμα όλων των χρηστών να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ωστόσο διατηρεί το δικαίωμα, να μην δημοσιεύει συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια. Έτσι όποια σχόλια, περιέχουν ακατάλληλα προς το κοινό χαρακτηριστικά θα αποσύρονται από τον ιστότοπο.

Νεότερη Παλαιότερη