Κορυφαίος Έλληνας λυρικός ποιητής, αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος της λυρικής μετασολωμικής ποίησης. Ο Ιωάννης Γρυπάρης γεννήθηκε στις 17/29 Ιουλίου 1870 στον Αρτεμώνα Σίφνου από τον Νικόλαο Γρυπάρη και την Ελένη Κολοράκη, το γένος Φραγκουλιάδη. Ο Νικόλαος Ι. Γρυπάρης (1832―1910), πατέρας του ποιητή, δάσκαλος και βιβλιοπώλης, εργάστηκε νεαρός ως υπάλληλος στο μεγάλο βιβλιοπωλείο της Πόλης των Σίφνιων αδελφών Δεπάστα. Το 1869, όταν υπηρετούσε ως δάσκαλος στο Σκουτάρι (Χρυσόπολη) της Κωνσταντινουπόλεως, παντρεύτηκε. Τον επόμενο χρόνο (1870) στη μεγάλη πυρκαγιά της Κωνσταντινούπολης κάηκε το σπίτι της γυναίκας του κι αναγκάστηκε να μετοικήσει με την οικογένεια του στον Αρτεμώνα Σίφνου, όπου και γεννήθηκε ο ποιητής. Το 1877 επανήλθε στην Πόλη κι αγόρασε συνεταιρικά με τον Κώστα Πανώριο το γνωστό βιβλιοπωλείο της Πόλης του Ανδρέα Κορομηλά. Ο ποιητής περνά έτσι τα μαθητικά χρόνια του στην Κωνσταντινούπολη, όπου φοιτά στη Μεγάλη του Γένους Σχολή (1884―88). Το Σεπτέμβριο 1888 έρχεται στην Αθήνα κι εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή του εδώ Πανεπιστημίου. Στο περιοδικό των Αθηνών «Ελικών» του Θεοδωρίδη, πρώην «Ανθοδέσμη», βλέπουν το φως τα πρώτα πονήματα του φοιτητή Ι. Γρυπάρη με το ψευδώνυμο «Ολπις ο Γριπεύς» παρμένο από το Γ' Ειδύλλιο του Θεόκριτου, «Ο τους φολιδωτούς, λεπιδωτούς, ιχθύς αγρεύων». Το 1891 αρχίζει να γράφει την πρώτη ποιητική συλλογή του «Δειλινά» που υποβάλλει τον Οκτώβριο του 1892 στο Φιλαδέλφειο διαγωνισμό. Το 1892, επίσης, το φιλολογικό περιοδικό «Εστία» που εξέδιδαν τότε οι Γεώργιος Δροσίνης και Ι. Πολίτης τού φιλοξενεί ποίημα, ενώ τον ίδιο χρόνο γράφει και δημοσιεύει ποιήματα του με το ψευδώνυμο Γιάννης Αρτεμωνιάτης, που υποδηλώνει το γενέθλιο τόπο του. Μνημόσυνο για τον Γρυπάρη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Επιμνημόσυνη ομιλία από τον αείμνηστο Μάνο Κατράκη, παρουσία εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου της χώρας και του Εθνικού Θεάτρου. Μετά το τέλος των σπουδών του επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη το 1892 —έτος που συμπίπτει με το θάνατο της νεαρής αδελφής του Μαρίνας— και διορίζεται το επόμενο έτος σχολάρχης στο Σκουτάρι (Χρυσόπολη) της Πόλης. Παράλληλα αρχίζει τακτική συνεργασία με το λογοτεχνικό περιοδικό της Πόλης «Φιλολογική Ηχώ» ως Γιάννης Αρτεμωνιάτης μαζί με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και τον Νίκο Φαληρέα. Έχει απαλλαγεί ήδη από τη στρατιωτική θητεία του ως πρωτότοκος υιός πολυμελούς οικογενείας. Υπάρχουν άλλα τρία αδέλφια ακόμα εν ζωή (οι Αντώνης ( ― 1947), Φλώρα ( ― 1953) και Μαρία ( ― 1949), ενώ η Μαρίνα πέθανε το 1892. Υπηρετεί σχολάρχης σε διάφορα σχολεία της Πόλης (Σκουτάρι, Αρτάκη, Διπλοκόνιο) μέχρι το 1897, οπότε και μετατίθεται στο πατρικό νησί του, τη Σίφνο και υπηρετεί ως σχολάρχης μέχρι το 1899 και μετά σ' άλλες πόλεις της Ελλάδος (Σπέτσες, Άμφισσα, Μύκονο), ως καθηγητής (Αίγιο, Αθήνα), ως γυμνασιάρχης (Γύθειο, Μεσολόγγι), γενικός επιθεωρητής Θ' Περιφέρειας με έδρα τη Χαλκίδα (1917 ― 1920). Το Δεκέμβριο του 1920 απολύεται από την υπηρεσία με μικρή σύνταξη, διδάσκει για ένα σχολικό έτος στην ιδιωτική σχολή Αηδονοπούλου και τον Ιανουάριο 1923 διορίζεται τμηματάρχης Α' στο Τμήμα Γραμμάτων και Τεχνών του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων μέχρι το 1926, που προάγεται σε διευθυντή Επιστημών και Καλών Τεχνών του υπουργείου Παιδείας και παραμένει μέχρι το 1930 οπότε και συνταξιοδοτείται. Διορίζεται διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου το 1930 και παραμένει στην τιμητική τούτη θέση μέχρι το 1935. Ο Ιωάννης Γρυπάρης έκανε ιδιαίτερη αίσθηση στο χώρο των Γραμμάτων με τις δύο αλλεπάλληλες εκδόσεις της ποιητικής συλλογής του «Σκαραβαίοι και Τερακότες» που κυκλοφόρησαν το Δεκέμβριο του 1919 και τον Ιανουάριο του 1920, οπότε και τιμήθηκε με το Αριστείο Γραμμάτων. Τα τέσσερα σονέτα από τους «Σκαραβαίους και Τερακότες» πρωτοδημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 1895 στην «Εικονογραφημένη Εστία». Η ποίηση του Ι. Γρυπάρη, ελληνοκεντρική, γεμάτη γνήσιο λυρισμό και πρωτοτυπία συγκινούσε ιδιαίτερα τους νέους. Ο Γρυπάρης «δεν υπήρξε ποτέ και πουθενά μεταπράτης και μιμητής» σημειώνει ο Γιάννης Βαλέτας, ενώ ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος υπογραμμίζει, ότι «η ποίηση του Γρυπάρη γεννιέται μέσα σ' ένα ολόλαμπρο ελληνικό φως και αναδίνει τους στερνούς της αντιπάλους στη μυστική σπηλιά όπου η "ψυχή παραδέρνει απελπισμένη». Ο Ιωάννης Γρυπάρης πέρασε στην αιωνιότητα προβάλλοντας το Αθάνατο Ελληνικό Πνεύμα, το Άσβεστο Ελληνικό Φως που αναβλύζει από το καταγάλανο Αιγαίο και κυρίως την πλούσια, ποικίλη, ενιαία, ελληνική γλώσσα.
ΠΑΥΛΟΣ ΜΠΑΛΟΓΛΟΥ
ΕΛΛΑΔΑ 20ός ΑΙΩΝΑΣ
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ
Ο Ιωάννης Γρυπάρης γεννήθηκε στη Σίφνο, από όπου καταγόταν και η οικογένειά του, πέρασε όμως τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια στην Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και βιβλιοπώλης. Αποφοίτησε από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή και το 1888 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να σπουδάσει φιλολογία. Το 1892 η συλλογή του Δειλινά, γραμμένη στη δημοτική απορρίφθηκε από την επιτροπή του Φιλαδέλφειου διαγωνισμού. Την ίδια χρονιά επέστρεψε για πέντε χρόνια στην Πόλη, όπου εργάστηκε ως ελληνοδιδάσκαλος και επιμελήθηκε (μαζί με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου) της σύνταξης του περιοδικού Φιλολογική Ηχώ του Νίκου Φαληρέα. Στα δύο χρόνια της σύμπραξής του στην Φιλολογική Ηχώ (1896-1897) ο Γρυπάρης πέτυχε συνεργασίες ονομάτων όπως του Παλαμά, του Ψυχάρη, του Εφταλιώτη και άλλων, μετατρέποντας το άλλοτε άσημο περιοδικό σε όργανο των δημοτικιστών. Υπήρξε επίσης συνιδρυτής (από κοινού με τον Κώστα Χατζόπουλο και το Γιάννη Καμπύση) του σημαντικού λογοτεχνικού περιοδικού Η Τέχνη (1898), που υπήρξε πρωτοποριακό σε επίπεδο διεθνούς ενημέρωσης για τη λογοτεχνική κίνηση και άσκησε μεγάλη επίδραση στην ανανέωση του ελληνικού πνευματικού και καλλιτεχνικού τοπίου της εποχής. Το 1897 και ενώ είχε προηγηθεί η σφαγή των Αρμενίων από τις τουρκικές αρχές, ο Γρυπάρης κατέφυγε στην Αθήνα όπου πήρε τελικά το πτυχίο του στη φιλολογία. Από το 1897 και ως το 1911 εργάστηκε ως καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης σε νησιά του Αιγαίου, στην ΄Άμφισσα και το Αίγιο, ενώ το 1911 παντρεύτηκε και έφυγε με υποτροφία στην Ευρώπη (Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία) ως το 1914. Γυμνασιάρχης στο Γύθειο και το Μεσολόγγι (1914-1917), γενικός επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης στη Χαλκίδα (1917-1920) τμηματάρχης Γραμμάτων και Τεχνών στο Υπουργείο Παιδείας (από το 1923), συντάκτης του περιοδικού Εικονογραφημένη Ελλάς (1925) και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου (1930-1936), ο Γρυπάρης ανέπτυξε παράλληλα και λογοτεχνική δραστηριότητα, ποιητική και πεζογραφική. Το μοναδικό ποιητικό έργο του είναι η γραμμένη στη δημοτική συλλογή του Σκαραβαίοι και Τερρακότες (1919), στην οποία συγκέντρωσε ποιήματα που είχε νωρίτερα (1893 - 1909) δημοσιεύσει σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες, και για την οποία τιμήθηκε με το Αριστείο των Γραμμάτων και των Τεχνών. Στα ποιήματα του Γρυπάρη διακρίνονται επιδράσεις από τα ρεύματα του γαλλικού συμβολισμού και του παρνασσισμού. Το πεζό έργο του αποτελείται από χρονογραφήματα, κριτικά σημειώματα , άρθρα και κυρίως μεταφράσεις (όλα τα σωζόμενα έργα του Σοφοκλή και του Αισχύλου, οι Βάκχες του Ευριπίδη, αποσπάσματα των Πλάτωνα, Ομήρου, Βακχυλίδη, Πίνδαρου, Ηροδότου, Κάτουλλου, Οράτιου, καθώς και έργα των Γκαίτε, Σίλλερ, Χάινε, Ζολά, Χάμσουν, Σέλλεϋ και άλλων). Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στις μεταφράσεις του των αρχαίων τραγικών που αποτέλεσαν τη βάση της αναβίωσης του αρχαιοελληνικού δράματος στα πλαίσια των Δελφικών εορτών με την οργάνωση του Άγγελου Σικελιανού και εν συνεχεία από το Εθνικό Θέατρο.
Ποίηση
Σκαραβαίοι και τερρακότες. Αθήνα, Ι.Ν. Σιδέρης, [1919].
Μεταφράσεις
Αισχύλου Ορέστεια Ι · Αγαμέμνων. Αθήνα, ανάτυπο από το περ. Ηλύσια Β', 1906, σ.7-68. 1906. και Αθήνα, Φέξης, 1911. / Αισχύλου Ορέστεια · Χοηφόροι. Αθήνα, Φέξης, 1911. / Αισχύλου Ορέστεια · Ευμενίδες. Αθήνα, Φέξης, 1911. / Αισχύλου Επτά επί Θήβας. Αθήνα, Φέξης, 1911. / Πλάτωνος Πολιτεία· Μετάφρασις Ι.Ν.Γρυπάρη · τόμος πρώτος. Αθήνα, Φέξης, 1911. / Πλάτωνος Πολιτεία· Μετάφρασις Ι.Ν.Γρυπάρη· τόμος δεύτερος. Αθήνα, Φέξης, 1911. / Πλάτωνος Ευθύδημος. Αθήνα, Φέξης, 1912. / Ερρίκου Χάινε Ταξιδιωτικές εικόνες. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1925. / Goethe, Το παραμύθι της αλεπούς. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1930. /Οι τραγωδίες του ΑισχύλουΙ·Ικέτιδες, Προμηθέας Δεσμώτης. Αθήνα, Δελφικές εορτές (τυπ. Σακελλάριου), 1930. / Σοφοκλέους Ηλέκτρα. Αθήνα, Εστία, 1936. / Σοφοκλέους Οιδίπους επί Κολωνώ. Αθήνα, Εστία, 1937. / Σοφοκλέους Φιλοκτήτης. Αθήνα, Εστία, 1937. / Οι τραγωδίες του Αισχύλου ΙΙ· Ορέστεια. Αθήνα, Εστία, 1938. / Σοφοκλέους Αντιγόνη. Αθήνα, Εστία, 1940. / Σοφοκλέους Αίας. Αθήνα, Εστία, 1940. / Φύλλα Τέχνης (τέσσερα τεύχη με ποιήματα). 1935.
ΠΑΥΛΟΣ ΜΠΑΛΟΓΛΟΥ
ΕΛΛΑΔΑ 20ός ΑΙΩΝΑΣ
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ
from ανεμουριον https://ift.tt/2UR4coM
via IFTTT