Η κληρονομιά της Μενδενίτσας

Η στρατηγική θέση του χωριού είναι εξαιρετικά σημαντική. Λέγεται πως ουσιαστικά αυτό το κάστρο υποστήριξε η μάχη των Θερμοπυλών

Ο θόρυβος που προκάλεσε η απόφαση της κυβέρνησης να τεμαχίσει τα ευρήματα στο μετρό της Θεσσαλονίκης για να τα επανατοποθετήσει αργότερα έφερε στην επιφάνεια και τη συχνή διαπίστωση ότι σε πάμπολλα σημεία της χώρας ανακαλύπτονται ιστορικά ευρήματα διαφορετικών μεταξύ τους περιόδων.

Μια τέτοια περίπτωση είναι και το χωριό Μενδενίτσα, που βρίσκεται σκαρφαλωμένο στο όρος Καλλίδρομον στη Φθιώτιδα, πάνω ακριβώς από τις Θερμοπύλες. Εδώ, η ιστορία ξεκινά από τα ομηρικά χρόνια. Ευρήματα στο μεσαιωνικό κάστρο του χωριού οδηγούν τους επιστήμονες στη διαπίστωση ότι αυτό έχει χτιστεί πάνω στα ερείπια της οχυρής ακρόπολης της Αρχαίας Επικνημίδιας Λοκρίδας. Εικάζεται πως είναι οι ομηρικές πόλεις Τάρφη ή οι Φαρύγαι.

Η στρατηγική θέση του χωριού είναι εξαιρετικά σημαντική. Λέγεται πως ουσιαστικά αυτό το κάστρο υποστήριξε η μάχη των Θερμοπυλών. Γιατί, αν κάποιος το κυρίευε, τότε μέσα από δύο περάσματα του Καλλιδρόμου καταλήγει στην πίσω μεριά του βουνού, στο τέλος δηλαδή του κάμπου της Κωπαΐδας, από όπου έχει άνετη πρόσβαση προς Θήβες, Αθήνα και Πελοπόννησο.

Μετά λοιπόν από την αρχαία εποχή, η Μενδενίτσα ξαναγεννιέται ως Μαρκιωνία Βοδονίτσης, επί φραγκοκρατίας, όταν ο Λομβαρδός ιππότης Γκουίντο Παλαβιτσίνι στέλνεται από τον βασιλιά της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιο τον Μομφερατικό να φυλάξει το στενό των Θερμοπυλών. Ο Παλαβιτσίνι επέλεξε το στρατηγικό σημείο της Μενδενίτσας χτίζοντας πάνω στα ερείπια των αρχαίων τειχών το μεσαιωνικό κάστρο. Η μαρκιωνία μακροημέρευσε.  Έζησε για διακόσια χρόνια, με μέλη της ίδιας οικογένειας να διαδέχονται το ένα μετά το άλλο στο αξίωμα του μαρκήσιου. Πιο γνωστή είναι η Γουλιέλμα Παλαβιτσίνι, μια εκρηκτική όπως φαίνεται προσωπικότητα. Οι σχέσεις της με τη Βενετία δεν ήταν καθόλου καλές.  Έτσι λοιπόν η Γαληνοτάτη Δημοκρατία προσπάθησε να την ελέγχει μέσω... συζύγων που της έστελνε. Οι σύζυγοι όμως δεν μακροημέρευαν. Ο τελευταίος μάλιστα, ο Τζώρτζης της Καρύστου, έφυγε από τη Μενδενίτσα σε φορείο. Μετά τον θάνατό της, ηγεμόνευσαν τα παιδιά της από τον Τζώρτζη σε ένα ενιαίο κρατίδιο που περιελάμβανε τις περιοχές της Μενδενίτσας και της Καρύστου. Το 1414 το κάστρο έπεσε στους Οθωμανούς.

Ενδιαφέρον έχει και η ύπαρξη στο χωριό του πιο ονομαστού Ιμαρέτ των Βαλκανίων, (κάτι σαν πτωχοκομείο και μοναστήρι μουσουλμάνων δερβίσηδων), που ίδρυσε ο άραβας Βελιουλάχ, απευθείας απόγονος του Προφήτη, κάπου στα 1240, διακόσια χρόνια δηλαδή πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Κατά την τουρκοκρατία, η Μενδενίτσα ήταν έδρα ισχυρού διοικητικού κέντρου και έδρα μητροπόλεως. Με την κήρυξη της Επανάστασης του 1821, ο Γιάννης Δυοβουνιώτης, ο Αθαθανάσιος Διάκος και ο Κομνάς Τράκας πολιορκούν τους Τούρκους στο κάστρο. Με την παράδοσή τους, καταστρέφεται και το Ιμαρέτ του Βελιουλάχ. Κατά την ανακατάληψη του κάστρου από τους Τούρκους αφανίζεται όλος ο χριστιανικός πληθυσμός του χωριού. Με την απελευθέρωση βρίσκουμε στην Εθνοσυνέλευση του 1843 για την καθιέρωση συντάγματος δύο αντιπροσώπους από την Μενδενίτσα. Τους Αναγνώστη Εγκολφόπουλο και Γεώργιο Ντερνιτσιώτη.

Τα χρόνια περνούν και νέα στρώματα ιστορίας δημιουργούνται σ’ αυτόν τον μικρό τόπο της πατρίδας μας. Κατά τη γερμανική κατοχή οι κάτοικοί της αντιστάθηκαν με ψυχή. Πολλοί Μενδενιτσέοι κατατάχθηκαν στις ομάδες αντίστασης, στον ΕΛΑΣ και στην ομάδα του Ψαρού. Οι δραστηριότητες για τη λευτεριά της Ελλάδας πληρώθηκαν ακριβά. Οι Γερμανοί παραδίδουν στις φλόγες τη Μενδενίτσα στις 9 Οκτωβρίου του 1943. Οι κάτοικοι παρακολουθούσαν από δυσπρόσιτες πλαγιές του Καλλιδρόμου το βιος τους να καίγεται, τα πατρογονικά τους να γίνονται στάχτη. Αυτή η θυσία κατέταξε τη Μενδενίτσα στα «μαρτυρικά χωριά» της πατρίδας μας.

Αυτό λοιπόν το όμορφο ρουμελιώτικο χωριό δεν είναι παρά μόνο μία περίπτωση από τους εκατοντάδες χιλιάδες τόπους της Ελλάδας που κρύβουν στα σπλάχνα τους ιστορικές περιόδους ειρήνης, πολέμων, πολιτισμού, ζωής.

Από την αρχαία Τάρφη στη Μαρκιωνία Βοδονίτσης κι από κει στα 1821 και στο 1943, στρατιώτες, αγρότες, Φράγκοι, μουσουλμάνοι Δερβίσιδες, ο Αθανάσιος Διάκος, αντάρτες ενάντια στους Γερμανούς, σημερινοί κάτοικοι της Μενδενίτσας συνθέτουν έναν σπουδαίο πίνακα διαρκούς ζωής, φέροντας ακριβά φορτία πολιτισμού.

Είναι μεγάλη η κληρονομιά που έφτασε έως εμάς. Ελπίζουμε πως θα τη διαχειριστούμε με τη σοβαρότητα και τον σεβασμό που της αρμόζει.

Πάνος Σκουρολιάκος

* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία

www.avgi.gr

Δημοσίευση σχολίου

To kaliterilamia.gr σέβεται το δικαίωμα όλων των χρηστών να εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους ωστόσο διατηρεί το δικαίωμα, να μην δημοσιεύει συκοφαντικά και υβριστικά σχόλια. Έτσι όποια σχόλια, περιέχουν ακατάλληλα προς το κοινό χαρακτηριστικά θα αποσύρονται από τον ιστότοπο.

Νεότερη Παλαιότερη