Είναι κτισμένη επάνω σε μεγάλο βράχο «που προεξέχει σαν αληθινό μπαλκόνι πάνω στην πλαγιά του Ιτάμου (Γκούρας) και προβάλλει σαν φανταστική προβλήτα στο πέλαγος του θεσσαλικού κάμπου, ενώ τριγύρω το κυκλώνει πυκνό καταπράσινο δάσος». Η ίδρυση του πρώτου μικρού ναού στο σημείο αυτό ανάγεται στο έτος 1740, οπότε, κατά την τοπική παράδοση, ένας βοσκός βρήκε εικόνα της Παναγίας που «έφυγε» από το πλησίον της Πύλης Τρικάλων μετόχι της Μονής Ξενιάς Βόλου. Ο ίδιος με τη βοήθεια των περιχωριτών έκτισε το ναό και τοποθέτησε την ευρεθείσα εικόνα. Όντας, όμως, το σημείο αυτό ένα φυσικό και μυστικό από τους Τούρκους πέρασμα των κατοίκων της ορεινής Πίνδου προς τα χωριά του θεσσαλικού κάμπου, καθώς και των κλεφτών και αρματολών, «σιγά σιγά το εκκλησάκι εξελίχθηκε σε ένα φυσικό μυστικό σταθμό των διερχομένων». Εξαιτίας των συχνών επιδρομών των Τούρκων, οι κάτοικοι των χωριών κατέφευγαν για προστασία στη Μονή του αγίου Βησσαρίωνος Δουσίκου, αλλ' επειδή αυτή ήταν άβατη για τις γυναίκες, το 1743, όπως βεβαιώνεται από επιγραφή σκαλισμένη σε πέτρα, «διά κινδύνου και κόπου του παναγιωτάτου ηγουμένου Κοσμά και διά Θεού και δαπάναις του εντιμοτάτου κυρ. Δημάκη και των υπολοίπων αρχών συνακολουθούντων τον λόγον αυτών», ανοικοδομήθηκε είτε η Μονή είτε νέος μεγαλύτερος ναός (δεν διευκρινίζεται στην επιγραφή: «αύτη ανηγέρθη...»). Ο Δημάκης ήταν οπλαρχηγός, από το Χαλίκι της Πίνδου, και αρκετά άτομα της οικογένειας των Δημάκηδων υπήρξαν σημαίνοντα πρόσωπα στην αυλή του Αλή πασά, η δε αδελφή του Ξάνθη ήταν μητέρα του Κωλέτη. Σύντομα το μοναστήρι εξελίχθηκε όχι μόνο σε τόπο προσευχής και ασκήσεως, αλλά και σε καταφύγιο των αμάχων και ορμητήριο πολεμιστών, γι' αυτό και γνώρισε κατ' επανάληψη την οργή των Τούρκων: Στη διάρκεια των Ορλοφικών (1770) έσφαξαν 3.000 στα Τρίκαλα και καταδίωξαν όσους κατέφυγαν στη Μονή, την οποία και λεηλάτησαν. Όταν ο αφέντης των Τρικάλων Σούλτσια Κόρτζα νικήθηκε από τον Οδ. Ανδρούτσο, εκδικήθηκε για την ήττα του καίγοντας τη Γκουρά και το Δούσικο (1823). Νέα καταστροφή γνώρισε το 1854, όταν, εξαιτίας του ρωσοτουρκικού πολέμου στην Κριμαία, ξεσηκώθηκε η υπόδουλη Ελλάδα. Από άλλη σωζόμενη πέτρινη επιγραφή πληροφορούμαστε ότι «εξανανεώθη του Ιερού διά συνδρομής του θεοφιλεστάτου Τρίκκης κυρίου κυρίου Μελετίου υπό των ευσεβών συγχωριανών. Αιωνία η μνήμη, 1864 Απριλίου 4». Και νέα καταστροφή ανέμενε το μοναστήρι την άνοιξη του 1878, από τον Χατζή Μεχμέτ αγά των Τρικάλων, που νίκησε τους Έλληνες καπεταναίους, σκότωσε τον γενναίο ηγούμενο Ιερώνυμο και δήωσε τη Μονή. Η ανόρθωσή της οφείλεται αυτή τη φορά στη σπουδαία φυσιογνωμία του ηγουμένου Μελετίου Καρανίκα, από τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων, που είχε αποφοιτήσει και από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Το ξανάκτισε στα 1893, αλλά λόγω της θρησκευτικής και εθνικής δράσεώς του, δύο φορές το κατέστρεψαν οι Τούρκοι και πάλι εκείνος το ανοικοδομούσε. Μετά την απελευθέρωση της περιοχής ο Μελέτιος επιδόθηκε στο φιλανθρωπικό έργο για την ανακούφιση των πασχόντων.
Το 1924, με βασιλικό διάταγμα, στη μονή Γκούρας υπήχθησαν και τα μοναστήρια Αγίας Παρασκευής Νεραϊδοχωρίου, Αγίου Μοδέστου Πύρρας και Βυτουμά. Νέα σημαντική καταστροφή γνώρισε στη διάρκεια της Κατοχής, επί ηγουμένου Θεοφάνη Αμβράζη: Οι Γερμανοί, στις 8 Ιουνίου 1943, χτύπησαν το Μοναστήρι με κανόνια από τον Προφ. Ηλία (Μπελέσι) και το έκαναν ετοιμόρροπο, ενώ συνέλαβαν και ανέκριναν με βασανισμούς το μοναχό Σπυρίδωνα, «γιατί θεωρούσαν το Μοναστήρι βάση και νοσοκομείο των ανταρτών». Στην καταστροφή αυτή χάθηκε και η παλαιά εφέστια εικόνα της Παναγίας, ενώ ο ναός (καθολικό) κατέρρευσε το 1960, και σε μία καλύβα, «σαν τελευταία σπίθα ζωής» έμενε ο τελευταίος μοναχός της Σπυρίδων. Νέα λαμπρή περίοδος αρχίζει για την πολυδοκιμασμένη Μονή το 1961 όταν μετετράπη σε γυναικεία, με απόφαση του μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών Διονυσίου, και εγκαταστάθηκαν στα ερείπια οι δύο πρώτες μοναχές Αμβροσία και Ευτυχία. Έκτισαν δύο κελλιά για τη διαμονή τους και άρχισαν το επίπονο έργο ανοικοδομήσεως της Μονής, με τη βοήθεια των χριστιανών της περιοχής και του μητροπολίτου. Το 1964 κτίσθηκε απλή μονόκλιτη βασιλική. Όταν οι δύο μοναχές, κουρασμένες από την υπεράνθρωπη προσπάθεια απεχώρησαν το 1972, δύο άλλες, η Θεονίκη και η Θεοδότη, τις αντικατέστησαν στο έργο ανορθώσεως της Μονής. Το 1979 εκοιμήθη η πρώτη και ανέλαβε την ηγουμενία η Θεοδότη, που σήμερα ηγείται οκταμελούς αδελφότητος. Ο μόχθος όλων, με τη συνεργία του μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών Αλεξίου, απέδωσε πλούσιους καρπούς: Ανοικοδομήθηκαν η ανατολική πτέρυγα (κελλιά, εργαστήρια, παρεκκλήσιο αγίου Νεκταρίου), το 1986 θεμελιώθηκε το νέο μεγαλοπρεπές καθολικό, που ανοικοδομείται με δαπάνη και επιστασία του μεγάλου ευεργέτου Ευαγγέλου Πανάγιου από το Μέτσοβο, σε σχέδια του ναοδόμου Γ. Αξιώτη, και η Μονή παρουσιάζει πλέον την εικόνα ενός νοικοκυρεμένου συγκροτήματος, στο οποίο τα πάντα βρίσκονται σε τάξη.©
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΛΕΚΚΟΣ
ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ
1995
from anemourion https://ift.tt/8FKkQ64
via IFTTT