Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ γεννήθηκε στην Αθήνα, σε μια οικογένεια που είχε έρθει από τα Μουδανιά στην Ελλάδα και είχε άλλα 5 παιδιά. Μαθήτευσε στο 4ο Γυμνάσιο, στο Παγκράτι. Οπως όλοι οι Μικρασιάτες, οι γονείς της ήταν Βενιζελικοί και η ίδια θυμάται πως η πρώτη συλλογή που έκανε ήταν φωτογραφίες του Βενιζέλου, κομμένες από τις εφημερίδες. Έβγαζε και λόγους στ' άλλα παιδιά υπέρ του Μεγάλου Κρητικού πολιτικού... Κάποτε ήρθε ο Μεταξάς στο σχολείο της, ζήτησε να του δείξουν ποια ήταν η καλύτερη μαθήτρια, κι ήταν πολύ υπερήφανη που του έδειξαν εκείνην. Στη διάρκεια της Κατοχής η Ελένη οργανώθηκε στη γυναικεία οργάνωση του Ζέρβα, που λεγόταν Σπίθα. Γνωρίστηκε έτσι με πολλούς αντιστασιακούς: Ενας καθοδηγητής μου ― είπε σε μια συνέντευξή της ― ήταν ο γνωστός δημοσιογράφος Χρήστος Πασαλάρης. Λεγόταν τότε Αλέξης στη συνωμοτική γλώσσα. Κι εγώ πάντα τον φωνάζω Αλέξη. Αργότερα, πάντα στην Κατοχή, η Ελένη εντάχθηκε στην Αριστερά, αλλά είχε εκεί δυσάρεστες εκπλήξεις. Μετά τις εξετάσεις του Γυμνασίου ― λέει στην ίδια συνέντευξη ― με πιάσανε και με πήγαν στο Γουδί. Λοιπόν εκεί, τι να δω! Βρίσκομαι μπροστά σ' έναν καθοδηγητή. Έναν καθοδηγητή της ΕΠΟΝ, ο οποίος ήταν συνεργάτης των Γερμανών! Και θυμάμαι ότι μ’ αυτόν πηγαίναμε ν' ακούσουμε τις συναυλίες στο Ηρώδειο, κι όταν στρίβαμε δεξιά γιατί φοβόμασταν να περάσουμε μέσα από τον κεντρικό δρόμο, μη μας πιάσουν οι Γερμανοί, όταν στρίβαμε δεξιά να πάμε απ’ το Κουκάκι, εκείνος έλεγε: Παιδιά, ποτέ δεξιά, όλο αριστερά!. Δεν έμεινε τίποτα όρθιο μέσα μου! Δεν μπορούσες πια να πιστέψεις ούτε στον τόπο, ούτε στους ανθρώπους. Γι' αυτό λέω πάντα ότι η Κατοχή για μένα ήταν μια μεγαλοσύνη και μια μιζέρια μαζί... Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου σπούδασε αρχαιολογία, ειδικεύτηκε στον κόσμο της χριστιανικής Ανατολής, και ιδίως στη μελέτη του κράτους και της κοινωνίας του Βυζαντίου, και αρίστευσε. Η ίδια διηγείται: «Τέλειωσα τις σπουδές μου καλά. Ο Μαρινάτος μού είχε δώσει άριστα, κι όταν το είδε ο Ζακυνθινός μου είπε: «Θα σου δώσω κι εγώ άριστα, κι ο θεός να σε φυλάει, παιδί μου, από δύο κεφαλλονίτικα άριστα...». Και με φύλαξε πράγματι ο θεός. Είχα άλλωστε κι ένα τρίτο άριστα: Του Ορλάνδου...». Στη Σορβόννη, η Ελένη είχε έναν πολύ καλό δάσκαλο, τον Πωλ Λεμέρκ. Μελέτησε επίσημα έγγραφα και άλλα χειρόγραφα που βρίσκονταν σε διάφορες βιβλιοθήκες, κι έγραψε μια σειρά συγγράμματα για τη διοίκηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για την κοινωνική διάρθρωση του Βυζαντίου, την πολιτική ιδεολογία του και άλλα πολλά. Δίδαξε στο Χάρβαρντ, έλαβε μέρος σε διεθνή συνέδρια, έγινε αντεπιστέλλον μέλος σε διάφορες ακαδημίες και φυσικά και στην Ακαδημία Αθηνών. Το 1966, σ’ ένα συνέδριο στην Οξφόρδη, παρουσίασε για πρώτη φορά μια μελέτη για την ιστορική γεωγραφία του Βυζαντίου. Της είχε κάνει εντύπωση η οικουμενικότητα του Βυζαντίου, το πολυεθνικό στοιχείο του, όλοι αυτοί οι άσπροι, μαύροι, Σλαύοι, Αρμένιοι που βρίσκονταν ενωμένοι κάτω από μια ιδέα και είχαν ως συνδετικό κρίκο την ελληνοσύνη και την Ορθοδοξία... Η Ελένη Γλύκατζη παντρεύτηκε στη Γαλλία και η σταδιοδρομία της την οδήγησε σε υψηλά αξιώματα: Καθηγήτρια στη Σορβόννη, πρύτανις της Σορβόννης, και όταν τελείωσε η θητεία της, πρύτανις όλων τουν γαλλικών πανεπιστημίων. Την πρυτανεία της Σορβόννης την πήρε επί κυβερνήσεως του Ζισκάρ ντ’ Εσταίν και την πρυτανεία όλων των πανεπιστημίων από τον Φρανσουά Μιττεράν, το 1982. Το Φεβρουάριο του 1989 διορίστηκε πρόεδρος του Κέντρου Πομπιντού, γνωστού ως «Μπωμπουάρ», όπου έκανε σημαντικές ανακαινίσεις, όπως λ.χ. το σύστημα των εκθέσεων με εισιτήριο, που έφερε μεγάλα έσοδα στο πολιτιστικό αυτό Κέντρο, αφού το επισκέπτονται 25.000 επισκέπτες την ημέρα. Η Ελένη Αρβελέρ έφτιαξε επίσης ένα αμφιθέατρο για κοντσέρτα, ένα υπαίθριο θέατρο και έβαλε τεράστιες οθόνες για κινηματογραφικά έργα. «Στο Μπωμπουάρ - είπε η ίδια - πλησιάζω το παρόν με το μέλλον, ενώ στη Σορβόννη ήταν το αντίθετο». Και πράγματι, στο Μπωμπούρ έγιναν, κάτω από τη δική της διεύθυνση, εκθέσεις και παρουσιάσεις των πιο μοντέρνων καλλιτεχνών... Η Ελένη Αρβελέρ έχει μια κόρη, την Μαρί-Ελέν. Οταν τη ρώτησαν αν το παιδί της στάθηκε εμπόδιο στην καριέρα της απάντησε: «Μα τι είναι αυτά που λέτε! Ποια καριέρα; Μπροστά στο παιδί; Χωρίς ένα παιδί, οι μεγαλόσταυροι μπαίνουν πάνω σε άδειες καρδιές».
©
ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΑΜΨΑΣ
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ 20 ΑΙΩΝΩΝ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ
1995
from anemourion https://ift.tt/KVZpByW
via IFTTT