ΛΕΝΑ ΣΑΒΒΙΔΗ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΤΣΙΡΚΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ
2000
Τον Στρατή Τσίρκα, τον Γιάννη δηλαδή, γιατί κανείς δεν τον έλεγε Στρατή, τον γνωρίσαμε προσωπικά με τον άντρα μου την άνοιξη του 1961, όταν πήγαμε στην Αλεξάνδρεια, ψάχνοντας τα ίχνη του Καβάφη. Ήταν μια Αλεξάνδρεια που φιλοξενούσε ακόμη τον φίλο του Σεφέρη, Νάνη Παναγιωτόπουλο, τον Max Debane με τη θαυμαστή βιβλιοθήκη του, την πάντα νεανική και χαριτωμένη κυρία Ζελίτα (σύζυγο του εκδότη του περιοδικού ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΤΕΧΝΗ, Στέφανου Πάργα), τον φωτογράφο Abcar, και τον Τίμο Μαλάνο, τον μόνο που αρνήθηκε να μας δεχθεί. Παλιά πράγματα, μακρινά σαν να ανήκουν σε μιαν άλλη ζωή... Όμως η ανάμνηση του Γιάννη λάμπει, ξεχωριστή. Από την πρώτη στιγμή που τον γνωρίσαμε με τη γυναίκα του Αντιγόνη και τον μικρό Κωστή, ήταν σαν να βρίσκαμε έναν φίλο που περιμέναμε: Θερμός και άμεσος, καθόλου δογματικός, με μια πείρα πικρή της
ζωής που δεν τον έκανε ποτέ απαισιόδοξο, στάθηκε για μας ανεκτίμητος σύμβουλος και φίλος. Όταν ο Γιάννης με την οικογένεια του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1963, η φιλία στέργιωσε. Αγάπησε τους δικούς μας φίλους, και αγαπήσαμε τους δικούς του, ιδιαίτερα τη Νανά Καλλιανέση. Καθημερινές ήταν οι συναντήσεις μας τα βράδια στα ταβερνάκια ή στα σπίτια, τα Σαββατοκύριακα με εκδρομές και το καλοκαίρι με εβδομάδες πότε στο Σούνιο, πότε στη Σκύρο ή τη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, σαν το 1967, ο Γιάννης συνεργαζόταν στο περιοδικό Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ. Οι βιβλιοκρισίες του ήταν υποδειγματικές, όπως π.χ. για την ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΚΟΡΠΙΑΣ ΖΩΗΣ του Ν. Γ. Πεντζίκη, όπου βοηθά τον αναγνώστη, βήμα βήμα, να κατανοήσει το έργο, το οποίο ο ίδιος θαυμάζει. Αργότερα, συχνά ανώνυμα, τα σχόλια της ξένης πολιτικής επικαιρότητας, σε συνεργασία με τον Αστέρη Στάγκο, ήταν γραμμένα με οξυδέρκεια και νηφαλιότητα. Το 1963 λοιπόν, όταν έφτασε στην Αθήνα, ήταν τραυματισμένος από τη διαγραφή του από το Αιγυπτιακό Κομουνιστικό Κόμμα γιατί δεν είχε δεχθεί να αποκηρύξει τη ΛΕΣΧΗ, τον πρώτο τόμο της Τριλογίας του ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ. Πίστευε πως στην Ελλάδα θα τον αντιμετώπιζαν με περισσότερη κατανόηση. Όμως δεν πέρασε ένας χρόνος στην Αθήνα κι ο Μάρκος Αυγέρης δημοσιεύει ένα επικριτικό άρθρο για το έργο του Τσίρκα στο περιοδικό ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ. Βέβαια, δεν ήταν όλοι οι «αριστεροί» σύμφωνοι με τη γνώμη του Αυγέρη, οι νεότεροι αντέδρασαν, όμως θυμάμαι πόσο κλονισμένος ήταν ο Γιάννης τις πρώτες μέρες. Έπειτα σιγά σιγά, ξεπέρασε την απογοήτευση του, και δεν τον άκουσα ποτέ ούτε να μεμψιμοιρεί ούτε να παραπονιέται. Και αν με ρωτούσε κανείς ποιο ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του θα έλεγα ανεπιφύλακτα: η γενναιοδωρία του που είχε σαν οδηγό μιαν απίθανη ευαισθησία. Ο Παύλος Ζάννας την ένιωσε αυτήν στη φυλακή τον καιρό της Χούντας, όταν ο Γιάννης τον ώθησε να ξεκινήσει τη μετάφραση του Προυστ, και μετά κοίταζε προσεκτικά τα δοκίμια. Και όταν, το 1971, εκδόθηκε από τον «Κέδρο» Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ, θέλοντας να δείξει στον Γιώργο Σαββίδη την εκτίμηση που είχε για τις ατέλειωτες συζητήσεις γύρω από το έργο και τη ζωή του Αλεξανδρινού και τις αλλεπάλληλες ανταλλαγές επισημάνσεων, πληροφοριών και συσχετισμών, έγραψε στο αντίτυπο που του χάρισε: Για τον αγαπημένο μου Γ.Π.Σ. «Ου το εμόν ή το σον»... θυμάσαι; (Σ. Τσίρκας). Και, για να θυμίσω με τη σειρά μου το ποίημα του Καβάφη, απ' όπου προέρχεται η φράση αυτή, το αντιγράφω:
ΑΝΝΑ ΔΑΛΑΣΗΝΗ
Εις το χρυσόβουλλον που έβγαλ’ ο Aλέξιος Κομνηνός
για να τιμήσει την μητέρα του επιφανώς,
την λίαν νοήμονα Κυρίαν Άννα Δαλασσηνή —
την αξιόλογη στα έργα της, στα ήθη —
υπάρχουν διάφορα εγκωμιαστικά:
εδώ ας μεταφέρουμε από αυτά
μια φράσιν έμορφην, ευγενική
«Ου το εμόν ή το σον, το ψυχρόν τούτο ρήμα, ερρήθη».
from anemourion https://ift.tt/TCIl34Z
via IFTTT