γράφει ο ΝΙΝΟΣ Α. ΔΟΝΤΑΣ
Για τη λόγια ελληνική μουσική, η αυλαία του 20ού αιώνα υψώθηκε με μεγάλες ελπίδες, που αντλούσαν τη δύναμη τους από ενός περίπου αιώνα αρραγή παράδοση δυτικής αρμονίας στα Επτάνησα, δηλαδή από τα χρόνια της ακμής του Στέφανου Πογιάγου, ανάμεσα στα 1791 και 1819. Το Ιόνιο δεν γνώρισε τον τουρκικό ζυγό και οι Επτανήσιοι μουσικοί, τόσο ο Μάντζαρος (1795 - 1872), μαθητής του Πογιάγου και δάσκαλος των περισσότερων, όσο και οι Ξύνδας (1812 - 1896), Ν. Λαμπελέτ (1864 - 1932) και Λαυράγκας (1860 - 1941) παρέλαβαν το φως από την Ιταλία, φοιτώντας στη Νάπολι. Εύλογα, ιταλικά πρότυπα υιοθέτησε και ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, που το 1828 επεχείρησε να οργανώσει το ορφανοτροφείο της Αίγινας όμοια με εκείνα της Βενετίας, που αποτελούσαν κύριους φορείς της μουσικής ζωής της «Γαληνότατης». Το 1832, με την έλευση του Βαυαρού βασιλέα Όθωνα ήχησε στις ελληνικές
πόλεις για πρώτη φορά στρατιωτική μπάντα, ενώ το 1836 το μάθημα της μουσικής έγινε υποχρεωτικό στο «Αρσάκειο» εκπαιδευτήριο. Στην ελεύθερη Ελλάδα η αστική κοινωνία υποδεχόταν την ιταλική όπερα ανεγείροντας τις σχετικές αίθουσες: το 1858 ο «Κέφαλος» της Κεφαλληνίας εγκαινιάστηκε με την «Τραβιάτα» του Βέρντι, η Σύρος απέκτησε τον «Απόλλωνα» (1868), ενώ ο Ερνέστος Τσίλερ σχεδίασε τα θέατρα της Πάτρας (1871) της Ζακύνθου (1871), το Δημοτικό (1872) αλλά και το Βασιλικό Θέατρο (1891) της Αθήνας. Παντού εμφανίζονταν, σχεδόν αποκλειστικά, ιταλικοί θίασοι μελοδράματος με ένα ρεπερτόριο έργων των Βέρντι, Ντονιτζέτι και Πουτσίνι. Την ίδια εποχή ιδρύθηκαν στην Πάτρα τρεις φιλαρμονικές ορχήστρες και ακολούθησαν ανάλογα σχήματα σε Πύργο και Κόρινθο. Το 1871 ιδρύθηκε το Ωδείο Αθηνών, ενώ το 1887 το «Πρώτο Ελληνικό Μελόδραμα» εγκαινιάσθηκε με τον «Υποψήφιο Βουλευτή» (1867) του Ξύνδα, την πρώτη όπερα σε ελληνικό λιμπρέτο. Ήδη από την επόμενη χρονιά, το «Δεύτερο Ελληνικό Μελόδραμα» περιόδευσε στις εστίες του απόδημου ελληνισμού: Αίγυπτο, Ρωσία, Τουρκία, Ρουμανία. Το 1888 και πάλι με πρωτοβουλία Επτανησίων, ιδρύθηκε η «Φιλαρμονική Εταιρεία Αθηνών». Το 1891 ο Ανδρέας Συγγρός αξίωσε την τοποθέτηση του Γεωργίου Ναζού (1862 - 1934) ως διευθυντή του Ωδείου Αθηνών. Αποδέκτης σημαντικών κληροδοτημάτων αλλά και διαθέτοντας την εύνοια της βασίλισσας Σοφίας, αδελφής του Κάιζερ, ο Νάζος παρέμεινε ακλόνητος σχεδόν επί τρεις δεκαετίες. Προτιθέμενος να στρέψει τη μουσική ζωή του τόπου προς τα βορείως των Άλπεων ιδιώματα, ήρθε σε αναπόφευκτη ρήξη με τους Επτανήσιους συνθέτες, που αποτελούσαν τη σημαντικότερη μουσική δύναμη της χώρας. Το 1894 ο Νάζος ίδρυσε τη Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών, που έδωσε την πρώτη της συναυλία στις 19 Μαρτίου 1894. Η θέση του ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο το 1899 με την ίδρυση ενός νέου ωδείου - και της πρώτης ελληνικής μικτής χορωδίας - από την πιανίστα Λίνα φον Λότνερ, μαθήτριας του Χανς φον Μπίλοου, αγαπημένου αρχιμουσικού του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Ο 19ος αιώνας ολοκληρώθηκε με την ίδρυση από τον Λαυράγκα του «Τρίτου Ελληνικού Μελοδράματος» (1900), που εγκαινιάζεται με την «Μποέμ» του Πουτσίνι, όπερα που είχε παρουσιαστεί σε παγκόσμια πρώτη μόλις τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Το ρεπερτόριο του θιάσου είναι κυρίως ιταλικό και γαλλικό. Βάγκνερ ακούγεται για πρώτη φορά σε ελληνικό έδαφος το 1902, στην Κέρκυρα, όταν παρουσιάζεται ο «Λόενγκριν» πιθανώς από ιταλικό θίασο. Το 1903 ιδρύεται σχολή ψαλτικής προσαρτημένη στο Ωδείο Αθηνών. Το 1908 ο Νάζος προσλαμβάνει το Βέλγο βιολιστή, συνθέτη και διευθυντή ορχήστρας Αρμάνδο Μαρσίκ (1877 - 1959) ως διευθυντή της ορχήστρας του Ωδείου Αθηνών. Σε αυτόν οφείλεται η ουσιαστική οργάνωση και αξιοποίηση των δυνάμεων της ορχήστρας. Η εύλογη αύξηση του φιλόμουσου κοινού είχε αποτέλεσμα την καθιέρωση συστήματος συνδρομητών με πρωτοφανή ανταπόκριση. Το 1908 πραγματοποιείται επίσης η πρώτη επίσημη εμφάνιση ενώπιον του αθηναϊκού κοινού του Μανόλη Καλομοίρη (1883 - 1962). Το 1910, με τη μόνιμη εγκατάσταση του Σμυρνιού συνθέτη στην Αθήνα, το τοπίο της ελληνικής μουσικής πραγματικότητας έμελλε να αλλάξει ριζικά.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΘΗΝΑ 1999
from anemourion https://ift.tt/MAyRHpq
via IFTTT