Σε μια εποχή όπου ο χρησμός και το πεπρωμένο υφαίνονταν με νήματα θεϊκά, ο Μεγιστίας αναδύεται σαν σκιά φλόγας μέσα στο ηρωικό πανόραμα των Θερμοπυλών. Μάντης, ιερέας, σύντροφος των Σπαρτιατών, και πάνω απ’ όλα άνθρωπος που είδε το μέλλον και δεν το φοβήθηκε.
Ο Μεγιστίας ήταν Ακαρνάν, δηλαδή από την αρχαία Ακαρνανία, περιοχή της δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της ιστορίας, μας τον παρουσιάζει ως τον μάντη που συνόδευσε τον Λεωνίδα και τους 300 στις Θερμοπύλες. Δεν ήταν στρατιώτης κατά κυριολεξία, αλλά ούτε και θεατής. Ήταν αυτόπτης μάρτυρας του πεπρωμένου, και υπηρέτης του λόγου των θεών.
Ο Χρησμός της Θυσίας
Λέγεται πως ο Μεγιστίας προείδε την τελική σφαγή. Δεν υπήρχε ελπίδα σωτηρίας, καμία στρατηγική, κανένας δρόμος διαφυγής. Ο ίδιος προειδοποίησε τον Λεωνίδα και τους συμπολεμιστές του για τον επικείμενο θάνατο. Ωστόσο, όπως καταγράφει ο Ηρόδοτος (Βιβλίο Ζ', 219), όταν του προτάθηκε να αποχωρήσει, να σωθεί, αρνήθηκε. Επέλεξε να παραμείνει και να πεθάνει μαζί με τους ήρωες. Δεν ήταν απλώς προφήτης· ήταν πιστός στην τιμή, στο ήθος, στο "ὑπὲρ πάντων ἡ Πατρίς".
Μνήμη και Μαρτυρία
Το όνομά του δεν γράφτηκε σε μαρμάρινες στήλες δίπλα στους στρατηγούς· γράφτηκε όμως στην καρδιά του λαού, στην αφήγηση των ποιητών, στον σιωπηλό θαυμασμό των ελευθέρων ανθρώπων. Στην επιτύμβια επιγραφή του, η οποία συντάχθηκε –κατά την παράδοση– από τον ποιητή Σιμωνίδη τον Κείο, αναφέρεται:
“Ἐνθάδε πίστιν ἔσχεν ὁ μάντις Ἀκαρνὰν Μεγιστίας,
ὃς τάδε μαντεύσας, Περσέων ἄρηι πέσεν,
ἢν παρὰ Σπάρτας ἄνδρασι σὺν θανάτῳ μενέαινεν.”
"Εδώ έπεσε ο μάντης ο Ακαρνάν Μεγιστίας,
που αφού προείδε τούτο, στον πόλεμο των Περσών έπεσε,
μοιραζόμενος τον θάνατο με τους άνδρες της Σπάρτης."
Δεν αποσύρθηκε στον ίσκιο των βουνών. Δεν επέλεξε τη σιγουριά της ζωής. Επέλεξε τη δόξα του θανάτου. Κι έτσι, ο Μεγιστίας δεν είναι απλώς ένας αρχαίος προφήτης. Είναι ένας ύμνος στην ελληνική ψυχή. Μια μορφή που διδάσκει πως η γνώση του μέλλοντος δεν είναι καταδίκη – είναι κάλεσμα.
Η Σημασία του στην Παράδοση
Ο Μεγιστίας ενσαρκώνει εκείνη τη διαχρονική αρχή της ελληνικής σκέψης: πως η ελεύθερη βούληση νικά ακόμα και τη μοίρα. Δεν ήταν δεισιδαίμων, δεν ήταν οπαδός της φυγής. Ήταν άνθρωπος των αξιών. Και στις Θερμοπύλες, δίπλα στους ήρωες, έγραψε με το αίμα του ένα από τα πιο σπουδαία κεφάλαια της εθνικής μνήμης.