Σε ένα στενό πέρασμα, ανάμεσα στο βουνό και τη θάλασσα, γεννήθηκε ο μύθος που δεν έσβησε ποτέ. Οι Θερμοπύλες δεν είναι απλώς τοποθεσία· είναι σύμβολο. Είναι το σημείο εκείνο που η Ελευθερία κοίταξε κατάματα τον Θάνατο και δεν λύγισε. Εκεί όπου 300 Σπαρτιάτες και λίγες ακόμη εκατοντάδες Έλληνες — από Θεσπιείς, Θηβαίους, Φωκείς και άλλες πόλεις — στάθηκαν απέναντι στην πιο οργανωμένη δύναμη του τότε γνωστού κόσμου: τον στρατό της Περσικής Αυτοκρατορίας.
Ο βασιλιάς Λεωνίδας, το πρόσωπο που σφράγισε με τη μορφή του την έννοια της αυτοθυσίας, ήξερε. Δεν πολεμούσε για να νικήσει. Πολεμούσε για να καθυστερήσει, για να εμπνεύσει, για να αφήσει φλόγα αναμμένη για τους ελεύθερους ανθρώπους που θα ακολουθούσαν. Και αυτή η φλόγα ακόμη καίει.
Το παράδειγμα των 700 Θεσπιέων
Συχνά στη σκιά των Σπαρτιατών, αλλά εξίσου ήρωες, οι 700 Θεσπιείς που έμειναν μέχρι τέλους στις Θερμοπύλες, αρνούμενοι να εγκαταλείψουν την τιμή τους, προσέφεραν το αίμα τους δίχως ασπίδα. Χωρίς κανενός είδους υποχρέωση. Πολέμησαν γιατί το ήθος δεν διαπραγματεύεται. Η ιστορία τούς χρωστά μια θέση στο ίδιο βάθρο με τους Λακεδαιμόνιους.
Το μήνυμα που φτάνει μέχρι σήμερα
Οι Θερμοπύλες δεν είναι απλώς ένα κεφάλαιο στα σχολικά βιβλία· είναι καθρέφτης μας. Κάθε φορά που στεκόμαστε όρθιοι απέναντι σε κάτι μεγαλύτερο, άδικο ή καταπιεστικό, επαναλαμβάνουμε εκείνη την ιστορία. Κάθε φορά που κάποιος επιλέγει το «χρέος» αντί για το «συμφέρον», κάθε φορά που η ηθική νικά τον φόβο, οι Θερμοπύλες αναβιώνουν.
Εδώ, στην καρδιά της Φθιώτιδας…
Η Λαμία, η γη που αγκαλιάζει τις Θερμοπύλες, δεν ξεχνά. Δεν πρέπει να ξεχάσει. Γιατί οι ρίζες μας είναι ποτισμένες με αίμα και ελπίδα. Οφείλουμε να μνημονεύουμε, να τιμούμε, να αφηγούμαστε. Για να μην γίνει ποτέ η θυσία τους ένα απλό σημείωμα στην άκρη της Ιστορίας.
«Ξένε, ανάγγειλε στους Λακεδαιμονίους ότι εδώ κειτόμαστε, υπακούοντας στους νόμους τους.»
— Επιγραφή του Σιμωνίδη, πάνω στο μνημείο των Θερμοπυλών