Σε μια πατρίδα λουσμένη απ’ τη δόξα των αιώνων και το γάργαρο νερό των ποταμών της, εκεί όπου ο Σπερχειός κυλά ακατάπαυστα ανάμεσα σε μνήμες και βουνά, ζουν στη σιωπή της μυθολογίας οι Σπερχείδες — οι Νύμφες του Σπερχειού ποταμού. Πλάσματα αιθέρια, θεϊκής προέλευσης, που με τη χάρη τους έδεσαν τη φύση με το θείο και τον άνθρωπο με το μυστήριο.
Η Γένεση του Μύθου
Ο Σπερχειός ποταμός, ιερός για τους αρχαίους Έλληνες, αναφέρεται ήδη από τα έπη του Ομήρου. Ο ίδιος ο Αχιλλέας, πριν πέσει στην Τροία, είχε υποσχεθεί να του προσφέρει τα μαλλιά του ως τάμα. Δεν πρόκειται για έναν απλό υδάτινο δρόμο, αλλά για ζωντανή οντότητα, για θεότητα – υιό του Ωκεανού και της Τηθύος κατά κάποιες παραδόσεις, πατέρα του Μενεσθίου και άλλων ημίθεων.
Από τον θεοποιημένο αυτό ποταμό γεννιούνται οι Σπερχείδες, Νύμφες του γλυκού νερού, Ναϊάδες που ενσαρκώνουν τη θηλυκή παρουσία της φύσης: ροή, αναγέννηση, δύναμη και γονιμότητα. Φύλακες του ποταμού, οι Σπερχείδες ήταν εκείνες που ελέγχαν τον ρυθμό των νερών, τις ευλογίες του ποταμού στη γη και στις καλλιέργειες, αλλά και το πέρασμα ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και των θεών.
Πρόσωπα της Φύσης και του Θείου
Οι Νύμφες αυτές δεν ήταν απλές μορφές ομορφιάς. Ήταν ιέρειες του νερού, πνεύματα του τόπου, ενσαρκώσεις της γης και του ποταμού. Εμφανίζονταν στους ευσεβείς και ευγνώμονες, προειδοποιούσαν τους αλαζόνες και τιμωρούσαν όσους ρύπαιναν ή ασέβησαν στη φύση.
Συχνά, λατρεύονταν από τους ντόπιους με μικρά ιερά, νυμφαία, κοντά σε πηγές ή όχθες. Τους προσέφεραν λουλούδια, σπονδές, τραγούδια. Και σε αντάλλαγμα, ζητούσαν το αυτονόητο: σεβασμό στη φύση και στο ιερό ποτάμι.
Ο Σπερχειός σήμερα και η σκιά των Νυμφών
Πόσο απόηχο έχουν σήμερα οι Νύμφες αυτές στις όχθες του Σπερχειού; Ίσως, καθώς το φως σπάει στην επιφάνεια του ποταμού, ένας παρατηρητικός ταξιδιώτης να διακρίνει τη σκιά μιας λυγερής μορφής, να αφουγκραστεί ένα τραγούδι απ’ τον άνεμο ή να νιώσει ένα κάλεσμα από το νερό. Ό,τι κι αν πιστεύουμε, η παρουσία των Σπερχείδων είναι σύμβολο. Μια υπενθύμιση πως η φύση δεν είναι άψυχη, αλλά έχει φωνή, έχει πνοή, έχει πρόσωπο — θηλυκό, σοφό και παντοτινό.
Εν κατακλείδι
Οι Σπερχείδες δεν είναι απλώς μυθολογικές φιγούρες. Είναι ο σύνδεσμος της Φθιώτιδας με το θείο παρελθόν της. Είναι μια ιερή υπενθύμιση πως κάθε σταγόνα του Σπερχειού κουβαλά μέσα της ιστορία, πίστη, μυθικότητα. Και αν σταθούμε για λίγο, με σεβασμό και σιωπή στις όχθες του, ίσως τις ακούσουμε ακόμα να ψιθυρίζουν, όπως κάποτε, στο αυτί των ηρώων και των ποιητών.