ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΝΤΟΚΩΣΤΑΣ: ΜΕΛΙ, ΕΝΑ «ΦΑΡΜΑΚΟ» ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Μέλι , ένα «φάρμακο» από την αρχαιότητα 

H βιοποικιλότητα της ελληνικής χλωρίδας είναι απo τις πιο πλούσιες στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Καταγράφονται 1275 είδη φυτών που φύονται μόνο στην χώρα μας και πουθενά αλλού. Πλήθος αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών με μελισσοτροφική αξία, μεταφέρουν τις ιδιότητες τους στο ελληνικό μέλι. Το μέλι αποτελεί προϊόν υψηλής βιολογικής και θρεπτικής αξίας, μιας και περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις ιχνοστοιχείων, βιταμίνες, αμινοξέα, μέταλλα, ένζυμα, πρωτεΐνες κ.α. Περιέχει πολυφαινόλες, φαινολικά οξέα, μονοτερπένια , που είναι φυσικά αντιοξειδωτικά.

Πολλές από τις φαρμακευτικές ιδιότητες του μελιού ήταν γνωστές από την αρχαιότητα. Χαρακτηριστικά ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης, συνιστούσε το μέλι σε όλους τους ασθενείς του. Ο Πυθαγόρας είχε το μέλι απαραίτητο στην καθημερινή του διατροφή και ο Δημόκριτος υποστήριζε πως το μυστικό της μακροζωίας του ήταν τα προϊόντα της μέλισσας. Στις μέρες μας πλήθος ιατρικών ερευνών αποδεικνύουν συνεχώς τη θεραπευτική αξία του μελιού, όπως τις αντικαρκινικές, αντισηπτικές, καταπραϋντικές ιδιότητες του κ.α.

Μελανόμορφος αμφορέας με σκηνή κλοπής μελιού.Βασιλεία/Ελβετία, Μουσείο Αρχαιοτήτων(540-520 π.Χ.) Πηγή: Λιβέρη Αγγελική. Πρακτικά ΣΤ' τριήμερο εργασίας ΠΤΙ ΕΤΒΑ, 2000

Οι Έλληνες μελισσοκόμοι παράγουν αρκετές ποικιλίες μελιού που εντάσσονται σε δυο κύριες κατηγορίες:

 1) Μέλι ανθέων ή μέλι από νέκταρ λουλουδιών, όπως το θυμάρι, το ρείκι, η κουμαριά, βαμβάκι, ο ηλίανθος. Μέλι που συλλέγει η μέλισσα απο τα άνθη βοτάνων της ελληνικής φύσης.

 2) Μέλι μελιτώματος που συλλέγει η μέλισσα από εκκρίσεις άλλων εντόμων που τρέφονται από φυτά όπως το έλατο, το πεύκο, η δρύς κ.α.

Τα μέλια των δύο παραπάνω κατηγοριών είναι εξίσου άριστα σε ποιότητα και η κάθε κατηγορία περιλαμβάνει μέλια με ξεχωριστά χαρακτηριστικά και ιδιότητες.

Αρκετοί καταναλωτές, ρωτούν συχνά για το ποιο μέλι είναι το καλύτερο. Συγκεκριμένη απάντηση σε αυτό όμως δεν υπάρχει! Η κοινωνία της μέλισσας είναι τόσο σοφά πλασμένη, που παράγει πάντα μέλι άριστης ποιότητας, μιας και η μέλισσα επιλέγει να συλλέξει το ποιοτικότερο νέκταρ από τα λουλούδια  μιας περιοχής. Τα μελισσοκομικά φυτά στη χώρα μας είναι τόσα πολλά και κάθε φυτό δίνει γεύσεις, αρώματα και ιδιότητες στο μέλι, κάνοντας το ιδιαίτερο. Στην Ελλάδα παράγουμε μέλι Ελάτης, Πεύκου, Θυμαριού, Ερείκης, Κουμαριάς, Καστανιάς, Πορτοκαλιάς, Βελανιδιάς και αρκετά ακόμη που εντάσσονται στις παραπάνω κατηγορίες. Επίσης πολλά μέλια μπορεί να προέρχονται από δεκάδες διαφορετικά άνθη μιας περιοχής χωρίς έτσι να μπορούν να χαρακτηριστούν από ένα βοτανικό όνομα.

Είναι στη κρίση του καθενός για το ποιο μέλι του αρέσει περισσότερο γευστικά. Κάθε μέλι είναι ιδιαίτερο και ξεχωριστό, αρκεί να είναι αγνό. Αν ένα μέλι υποβαθμιστεί, για αυτό θα ευθύνεται ο άνθρωπος που ίσως έχει παρέμβει και όχι η μέλισσα.

Η κρυστάλλωση του μελιού είναι φυσική ιδιότητα του μελιού και δεν θα πρέπει να δυσαρεστεί τους καταναλωτές. Χαρακτηρίζει όλα τα μέλια εκτός από τα αμιγή μέλια του έλατου και του πεύκου. Κάποια μέλια κρυσταλλώνουν αργά και άλλα γρήγορα, αυτό εξαρτάται από τη φυτική προέλευση του μελιού, τη δομή του αλλά και τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος χώρου. Όταν ένα μέλι κρυσταλλώσει μπορούμε να το ρευστοποιήσουμε ξανά με ήπια θέρμανση, βάζοντας το βάζο σε μία κατσαρόλα με ζεστό νερό (Μπέν Μαρί).  Το μέλι θα επανέρθει στην αρχική του μορφή, χωρίς να έχει χάσει καθόλου τις θρεπτικές του ιδιότητες. Είναι τελείως λάθος η άποψη πως το κρυσταλλωμένο μέλι είναι κακής ποιότητας και αντιθέτως η ομοιόμορφη κρυστάλλωση αποτελεί δείγμα ποιότητας για τα μέλια ανθέων.

Συμβουλές
 -Προτιμήστε αγνό μέλι από έμπιστους παραγωγούς ή ομάδες παραγωγών, που δεν έχει υποστεί βιομηχανική επεξεργασία κλπ.
 -Αποθηκεύετε το μέλι σε μέρος σκιερό και σε θερμοκρασίες δωματίου.
- Μην βάζετε λερωμένο η βρεγμένο κουταλάκι μέσα στο βάζο. Μπορεί να προκληθεί αλλοίωση στο μέλι.
-  Προτιμήστε μέλι Ελληνικό.


Κοντοκώστας Σταύρος -  Γεωπόνος