Ξεφυλλίζοντας τον τύπο της πρώτης οθωνικής περιόδου, βρίσκουμε τούτο το βασιλικό διάταγμα, με το οποίο καθιερώθηκε η 25η Μαρτίου ως εθνική γιορτή:
«Όθων - ελέω Θεού Βασιλεύς της Ελλάδος.
Επί τη προτάσει της Ημετέρας επί των Εκκλησιαστικών κτλ. Γραμματείας, θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25ης Μαρτίου, λαμπρά καθ' εαυτήν εις πάντα Έλληνα δια την εν αυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος δια την κατ' αυτήν την ημέραν έναρξιν του περί της ανεξαρτησίας αγώνος του ελληνικού έθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν εθνικής εορτής.
Εν Αθήναις την 15(27) Μαρτίου 1838»
Δε θα ασχοληθούμε ούτε με τους λόγους που οδήγησαν τη βασιλική κυβέρνηση στο να επιλέξει τη συγκεκριμένη ημερομηνία (σε άλλο σημείωμα μας θα ασχοληθούμε με το πρόβλημα: «από πού ξεκίνησε η Επανάσταση»), ούτε με την περιγραφή του πρώτου γιορτασμού, που — απ' ότι μας πληροφορεί η εφημερίδα «Αθηνά» της εποχής — έγινε με λαμπρότητα και με μεγάλη συμμετοχή κόσμου. Εδώ θα αναφερθούμε αποκλειστικά στα γεγονότα που συνόδεψαν το γιορτασμό του 1841, χρησιμοποιώντας ως πηγή το αντιβαυαρικό περιοδικό «Τοξότης» (φυλλάδιο Απριλίου 1841), που εξέδιδε ο νεαρός διανοούμενος Θεόδωρος Ορφανίδης (αργότερα μέγας βοτανολόγος και πανεπιστημιακός καθηγητής).
Σημειώνουμε, πάντως, ότι το φυλλάδιο αυτό του «Τοξότη» ήταν και το τελευταίο του…
Η σχετική δημοσίευση επιγράφεται με τον τίτλο «Ποικίλα της ημέρας - Η 25η Μαρτίου και τα κατ' αυτήν». Ο συγγραφέας αρχικά μας πληροφορεί ότι ο γιορτασμός είχε χάσει πια — τρία μόλις χρόνια μετά την καθιέρωση του — κάθε πανηγυρικό και επίσημο χαρακτήρα. Ούτε κανονιοβολισμοί, ούτε μουσικές, ούτε κάποιο άλλο σημάδι δεν πρόδιδε την ιδιαιτερότητα της ημέρας. Μόνο μια μικρή δοξολογία γύρω στις 9 η ώρα το πρωί και μετά τίποτα. Γράφει σχετικά:
«Σκυθρωποί οι αγωνισταί περιφέρονται τας αγυιάς, οι μεν αναπολούντες εις την μνήμην τα τρόπαια των, οι δε συγκρίνοντες την προτέραν κατάστασίν των με την παρούσαν περίλυποι οι πληγωμένοι, εκθέτοντες εις το ηλιακόν φως παρατηρούσι τας πληγάς των, αίτινες τοις φαίνονται ότι αναβλύζουν αίμα· παινώσαι, αι χήραι και τα ορφανά, με άνθινους στεφάνους εις τας χείρας, επισκέπτονται τα νεκροταφεία και τα αιμόφυρτα πεδία μας…».
Συνεχίζοντας, αποδίδει πλήρη ευθύνη για την περιφρόνηση της επετείου στην ξενοκρατία, με τούτα τα λόγια;
«... οι ξένοι δεν ήθελον δείξη την αυτήν προς ολόκληρον έθνος καταφρόνησιν, αναλογιζόμενοι ότι αυτή η ιδία ημέρα είναι η πρώτη αιτία της εις την Ελλάδα αφίξεώς των, είναι η πρώτη αιτία της παρούσης ευδαιμονίας των…». Κι ύστερα μπαίνει στα πολύ ενδιαφέροντα επεισόδια εκείνης της ημέρας. Συνηθιζόταν, λέει, να γιορτάζεται «ιδιωτικά» από πολλούς νεολαίους, φοιτητές, μαθητές και άλλους, η καταφρονημένη από τους Βαυαρούς επέτειος. Εκείνο το χρόνο, κάποιος κύριος Μαλανδρίνος είχε παραχωρήσει το σπίτι του για το σκοπό αυτό και οι οργανωτές της γιορτής φρόντισαν να το φωταγωγήσουν κατάλληλα, παράλληλα προετοίμασαν λιτό δείπνο — ήταν Μεγαλοβδόμαδο — και κάλεσαν μουσικούς. Πλήρωσαν, τέλος, ζωγράφους που σχεδίασαν πατριωτικές εικόνες («ο τάφος της τυραννίας», «Έλλην ρακένδυτος εκτείνων την χείρα δι’ επαιτείαν», «η Κρήτη θραύουσα τας αλυσσίδας της» και άλλες), με τις οποίες γέμισαν τους τοίχους.
Όμως η Βαυαροκρατία παραμόνευε. Όταν πια είχαν ολοκληρωθεί οι προετοιμασίες, δύο ενωματάρχες, μαζί με τέσσερις χωροφύλακες, ακούστηκαν να ανεβαίνουν θορυβώδικα τη σκάλα. Φθάνοντας στην αίθουσα, έβγαλαν τα σπαθιά τους, έσκισαν τις εικόνες, διέκοψαν βίαια τη γιορτή και συνέλαβαν έναν από τους βασικούς οργανωτές της για να τον οδηγήσουν στη φυλακή…
Η αντίδραση — όπως μας πληροφορεί ο Ορφανίδης — ήταν άμεση: «Η αγανάκτησις του πλήθους μαθόντος τα διατρέξαντα εκορυφώθη, αι κεφαλαί των νέων ήναψαν, και ίσως ήθελον συμβή δυσάρεστα αποτελέσματα με ζημείαν της εξουσίας· αλλά συνελθόντες απεφάσισαν να αναφέρωσι πρώτον το συμβάν δια του παθόντος εις την Εισαγγελείαν, προς καταφρόνησιν δε των χαμερπών ανδραρίων, των τυφλών οργάνων της εξουσίας, των δούλων και τυραννοφρόνων, των κολάκων και παρασίτων, να ζωγραφίσωσι εικόνας νέας, αίτινες εν ριπή οφθαλμού αντικατέστησαν τας πρώτας».
Ο εισαγγελέας φαίνεται ότι ζύγισε τα πράγματα και δεν τόλμησε να δικαιώσει τους επιδρομείς. Αντίθετα, επέπληξε τον αστυνόμο και διέταξε την αποφυλάκιση του πολίτη. Έτσι, «η μεν εορτή ετελέσθη, οι δε στιγματισμένοι και μισητοί δούλοι απέμειναν μόνον με την εντροπήν…».
Ίσως το επεισόδιο φαίνεται κοινό και συνηθισμένο. Όμως σε κείνην την εποχή είχε μια ιδιαίτερη σημασία, αποτελούσε μια μικρή αλλά σπουδαία λαϊκή νίκη, που προμύνηε νέες εποχές…
Και ο Ορφανίδης κατέληγε (με την όχι και τόσο ευγενική γλώσσα του): «Εκ του ανωτέρω περιστατικού γίνεται καταφανής ο σκοπός των τυφλών της εξουσίας οργάνων επιθυμούντων την κατάσβεσιν παντός ευγενούς φρονήματος, και την εις κτήνη μταμόρφωσιν πάντων αλλ' ω τρισάθλια και ανόητα όντα! ω χαμερπέστερα των ανδραπόδων ανδράποδα! φαντάζεσθε ότι δια των τοιούτων μέσων θέλετε κατορθώση τους σκοπούς σας; Παρανομούντες τοσούτον αναισχύντως, μόνοι σας ταλαίπωροι, βάλλετε πυρ εις υπόνομον ήτις άλλοτε εκραγείσα κατέθαψε τυραννίαν τοσούτων αιώνων, και πολλά όμοια με σας κτήνη- εμποδίζοντες το φρόνημα και τας γνώμας του λαού, και εξάπτοντες κρατήρα αγανακτήσεως, σεις οι ίδιοι εξοπλίζετε τας στιβαράς χείρας του κατά των κεφαλών σας…».
Πιστεύουμε να κατάλαβες αναγνώστη γιατί το φυλλάδιο αυτό του «Τοξότη» ήταν και το τελευταίο…
ΤΟΤΕ… ΤΕΥΧΟΣ Νο2 ΙΟΥΝΙΟΣ 1983
from ανεμουριον https://ift.tt/2pce1km
via IFTTT