ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΛΕΣΣΑΣ | Το θεμελιωμένο πάνω σε ζωντανό και δρώντα στίχο τραγούδι, έχει στην Ελλάδα γερή και μακραίωνα παράδοση. Αν γυρίσουμε πίσω μέσα στο χρόνο θα δούμε πως η μουσική και η ποίηση υπήρξανε πάντα στοιχεία αδελφικά δεμένα για να εκφράσει ο λαός μας τους πόνους και τους πόθους του, τις στιγμές της έξαρσής του, καθώς και τις στιγμές του πένθους του. Από τον αρχαιότερο ποιητή Αλκμάνα, τον Όμηρο, και τους ομηρίδες, μέχρι τα αδόμενα χορικά της τραγωδίας ως το έπος, και το εκκλησιαστικό άσμα, όπως επίσης μέχρι τις ημέρες μας στο Δημοτικό τραγούδι, το λαϊκό, ακόμα και το ελαφρό, πάντα ο μουσικός προστρέχει στον έντεχνα ή αυτοσχέδια πραγ-ματωμένο ποιητικό λόγο, για να ενώσει τη μουσική του έκφραση με τον ποιητή, και να δώσει στο έργο του τη μορφή μιας ολοκληρωμένης έκφρασης. Φυσικά, θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς πως ανάλογα με τα είδη του ποιητικού και του μουσικού λόγου έχουμε και τις ουσιώδεις διαφορές στο μέγεθος, στην έκταση, καθώς και στη σημασία κάθε μιας απ' αυτές τις δημιουργίες. Εν τούτοις μπορούμε παρά τις διαφορές να μείνουμε με ασφάλεια στη διαπίστωση πως η γνήσια ώρα της κάθε δημιουργίας, δίνει το γνήσιο έργο και τα δυνατά και διαρκή μέσα στο χρόνο αποτελέσματά του. Έτσι βλέπουμε το δημοτικό τραγούδι να παίρνει τις σοβαρές διαστάσεις, και τη σημασία που έχει το εκκλησιαστικό άσμα, το έπος, τα χορικά στην τραγωδία. Μια εσωτερική ενότητα κρατάει τη μουσική και τον στίχο μέσα στην πάροδο των αιώνων σαν μια κορυφαία και αδάμαστη έκφραση, ικανή να μαρτυρήσει τον κυμάτισμά των αισθημάτων του λαού μας, και να γίνεται το πιστό και γνήσιο κάτοπτρο της δια μέσου του χρόνου αδιάπτωτης αγωνίας του.
Σε μια τέτοια κορυφαία ώρα αγωνίας εμφανίζεται ανάμεσα σε άλλους δημιουργούς και ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης. Περασμένος απ' την σκληρή πυρά των εθνικών μας μουσικών και ποιητικών παραδόσεων της αγωνίας και της έξαρσης, εισβάλλει με το γερό μουσικό του ένστικτο, και επιχειρεί νικηφόρα την ανανέωση και την ανασύζευξη, στίχου και μουσικής, μετατρέποντας το τυχαίο και το αυτοσχέδιο, σε συνειδητή στιγμή υψηλόφρονης εκφράσεως. Τοποθετώντας τη μουσική του στιγμή, πάνω στις δοκιμασμένες πλάτες του υπάρχοντος ποιητικού λόγου, στρέφει τη δημιουργία του, στους στέρεους δρόμους της εθνικής μας παραδόσεως, όπου στίχος και μουσική βαδίζουν αδελφικά, χαρίζοντας έτσι, απ' τη μια μεριά ένα ιστορικό σταυροδρόμι ανανεωμένης εκ-φράσεως, κι απ' την άλλη, δημιουργώντας την αιχμή που 8α δείχνει στους νεωτέρους τον σταθερό δρόμο ενός λαμπρού και υγιούς μέλλοντος του ελληνικού λαϊκού μας τραγουδιού. Ποιητές με δοκιμασμένη γραφίδα 8α δώσουν το παρών στον μουσικό δρόμο του Μίκη Θεοδωράκη. Ο Γιώργος Σεφέρης με την αιχμή της βαθιάς νοσταλγίας του, δίνει την ευκαιρία στον συνθέτη να δοκιμάσει τον μουσικό του οίστρο σε τόνους που έρχονται κατ' ευθείαν από τη μεγάλη βυζαντινή μας παράδοση. Ο Γιάννης Ρίτσος τον οδηγεί σε σπάνιες θρηνητικές και θριαμβικές στιγμές του πάσχοντος ανθρώπου μέσα από τον στίβο των αέναων κοινωνικών αγώνων, με τον "Επιτάφιό" του και ο Οδυσσέας Ελύτης με το "Αξιόν εστί" θα του δώσει τη δύναμη να αναμοχλεύσει τον υποβόσκοντα λαϊκό διθύραμβο, χτίζοντας ένα μουσικό οικοδόμημα έξοχης ευφροσύνης. Με τον Δημήτρη Χριστοδούλου, θα βρει στον "Καϋμό", τον "Μετανάστη", τον απομονωμένο άνθρωπο του "Βράχου" και του "Παράπονου", τον βαθύτατο μουσικό θρήνο του ανθρώπου της εσωτερικής απελπισίας.
Με τους στίχους του Νίκου Γκάτσου, θα μας δώσει την εαρινή ώρα της "Μυρτιάς" και τους πικρούς τόνους του "Ροδόσταμου" και με τον Τάσο Λειβαδίτη, θα οδηγήσει τον θρήνο σε κραυγή με το "Μάνα μου και Παναγιά", την "Δραπετσώνα" και το "Σαββατόβραδο". Επίσης ο I. Καμπανέλλης, ο Νότης Περγιάλης με τους στίχους τους, θα τον εμπνεύσουν να δώσει στιγμές ατομικής παραφοράς και ο Γιάννης Θεοδω-ράκης με τους "Λιποτάχτες" θα του προσφέρει στίχους, που θα ακουστούν σε μουσικούς τόνους σπάνιας έντασης. Τέλος, ο ίδιος θα εκτείνει τη μουσική του έμπνευση σε προσωπικό έμμετρο, δίνοντας το "Παλληκάρι", τα τραγούδια του "Νεκρού αδελφού". Στο Θέατρο με τον "Όμηρο" του Μπέρναρντ Μπίαν και την "Γειτονιά των Αγγέλων" του Ιάκ. Κα-μπανέλλη, θα γράψει δυο σειρές τραγουδιών, αγγίζοντας έτσι τις δραματικές στιγμές των ηρώων του ποιητικού θεάτρου.
Τελειώνοντας το σύντομο τούτο σημείωμα θα ήθελα να παρακαλέσω τον αναγνώστη να το θεωρήσει σαν μια απλή νύξη σ' ένα τόσο σημαντικό και ουσιώδες για την πολιτιστική μας παράδοση έργο, επιφυλάσσοντας για τον εαυτό μου, ή άλλον αρμοδιότερο, την ευκαιρία μιας εκτεταμένης του φαινομένου μελέτης.
ΓΙΑΝΝΗ ΦΛΕΣΣΑ
70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
ΕΘΝΟΣ
1995
from ανεμουριον https://ift.tt/33XcoGh
via IFTTT