Το ΠΑΚ του Α. Παπανδρέου ριζοσπαστικοποιείται

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ TOY A. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ», Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ 1971 ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ, ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΑΤΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΤΗΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ (ΠΑΚ). ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ, ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1974

Τέλμα, απογοήτευση και σύγχυση επικρατούν στον πολιτικό κόσμο της χουντοκρατούμενης Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 1971. Το παλιό Κέντρο είναι χωρίς ηγέτη αποδεκτό από όλες τις πτέρυγές του μετά τον θάνατο του Γεωργίου Παπανδρέου. Η ΕΡΕ βρίσκεται εν πλήρει αταξία, καθώς ο Κ. Καραμανλής βρίσκεται στο Παρίσι, ο II. Κανελλόπουλος δεν θεωρείται ικανός να ηγηθεί της πολιτικής αντιπαραθέσεως με το δικτατορικό καθεστώς και μερικοί βουλευτές του κόμματος έχουν αρχίσει επαφές με τους δικτάτορες, πρωτοστατούντος του Ευάγγελου Αβέρωφ. Αυτός μάλιστα με σύντομο σημείωμά του προς τον Κ. Καραμανλή, ήδη από τις 2 Οκτωβρίου 1970, έχει εκφρόσει την ανησυχία του γιατί χαλαρώνει η πειθαρχία του στρατεύματος και ενισχύονται «αι νασερικαί τάσεις» στους κόλπους των πραξικοπηματιών, αναφέροντας μεταξύ άλλων:

«Εκφράζονται κατά τρόπον ασεβέστατον (χυδαίον) διά την ηγεσίαν του Στρατού.

— Πειθαρχούν εις την Επανάστασιν αλλά δεν είναι ικανοποιημένοι διότι δεν έγιναν αι δέουσαι ριζικαί μεταρρυθμίσεις (“να χτυπηθεί το Κολωνάκι”) και έτσι προδίδεται η Επανάστασις.

— Ανακήρυξις Δημοκρατίας απαραίτητος.

Αυτά ηλεγμένα. Δεν γνωρίζω έκτασιν. Πιθανολογώ αφορούν μικρό ποσοστό. Πάντως όχι ολίγους μεμονωμένους αξιωματικούς. Το κακό είναι ότι αυτοί οι ανερμάτιστοι και εμπαθείς είναι και δυναμικοί, ενώ οι πολλοί όχι. Και το άλλο κακό ότι η ηγεσία της Επαναστάσεως, που ασφαλώς θα ξέρη πολλά, επιδίδεται πρωτίστως εις τις έριδές της και αφ’ ετέρου εις το πώς θα κρατήση την εξουσία και θα συκοφαντήση τους άλλους».

Στις 10 Φεβρουάριου του 1971 ο Ευ. Αβέρωφ εκφράζει με νέα επιστολή του προς τον Κ. Καραμανλή τον φόβο ότι το καθεστώς ενδέχεται να οδηγήσει τη χώρα μακριά από τη Δύση: «Βλέπω μια διολίσθησιν προς Αδεσμεύτους και Ανατολικούς. Η σημερινή αναγγελία του ταξιδιού της Λιβύης (με τη διεθνή στάσιν της, με το θέμα των πετρελαίων, με τα περί ελκαντφισμού εδώ τα οποία γνωρίζουν) αποτελεί ένα απίθανο λοφίο. Εχουν προσφότως καταληφθή από αντιδυτικήν και ιδία αντιαμερικανικήν μανίαν! Η επίσκεψις των δύο απεσταλμένων της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Αμερικανικής Γερουσίας και μερικά όντως εξοργιστικά από απόψεως εθνικής υπερηφάνειας σημεία των, έχουν εξαγριώσει μέχρι και τα ανώτατα κλιμάκια. Αληθινή ιστερία. Φοβούμαι ότι αυτά και άλλα (με τον Παπαδόπουλο εξ όσων ξέρω μόνον άκοντα αλλά ανίσχυρο) θα μας κάνουν να διολισθαίνουμε χωρίς να το συνειδητοποιούμε».

Στην ίδια επιστολή ο Ευ. Αβέρωφ εκφράζει την άποψη ότι ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος είναι ο πλέον εχέφρων της χούντας: «Ο Παπαδόπουλος προσωπικώς εμφανίζεται ως λογικός. Αδυνατώ όμως να εκτιμήσω πόσον τούτο είναι ειλικρινές και πόσον είναι τακτική.

Πάντως από διάφορα που ξέρω, ο Παπαδόπουλος φαίνεται να είναι ο μόνος που έχει συναίσθησιν ωρισμένων ευρυτέρων θεμάτων και φαίνεται να είναι ο σχετικά ισχυρότερος, ο προσπαθών να γίνη και ο απόλυτα ισχυρότερος».

Εντελώς αντίθεση γνώμη έχει για το θέμα του Γ. Παπαδόπουλου ο Γεώργιος Ράλλης, ο οποίος σε επιστολή του προς τον ιδρυτή της ΕΡΕ, με ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 1971, χαρακτηρίζει τον επικεφαλής του καθεστώτος «σχιζοφρενή, ο οποίος μου ενθυμίζει εις πλείστας περιπτώσεις τον Χίτλερ».

Στο μεταξύ οι Αμερικανοί, με προεξάρχοντα τον εν Αθήναις πρεσβευτή Χένρι Τάσκα, προσπαθούν να πετύχουν συνδιαλλαγή της χούντας με τον βασιλιά και την ΕΡΕ. Αναφέρει σχετικά ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής σε σημείωμα που έχει καταχωρισθεί στο «Αρχείο» του:

«Την 7η Ιουλίου 1971, ο βασιλεύς μ’ εκάλεσεν από τηλεφώνου και μου είπε ότι ο Τάσκα τον ειδοποίησε ότι επροτίθετο να τον επισκεφθή την επομένη εις Ρώμην. Την επομένην μού ετηλεφώνησε και πάλιν για να μου πη ότι ο κ. Τάσκα ήτο απολογητικός και τον εβεβαίωνε ότι η αμερικανική Κυβέρνησις ασκεί πίεσιν επί της ελληνικής όπως άρη τον στρατιωτικόν νόμον και προβή εις την ολοκληρωτικήν εφαρμογήν του Συντάγματος. Πιστεύει δε ότι ημπορεί μεταξύ Κυβερνήσεως και πολιτικού κόσμου να επέλθη συνεννόησις επ’ αυτών και ότι διά τον λόγον αυτόν επικοινωνεί και ο ίδιος με πολιτικά πρόσωπα τον τελευταίον καιρόν. Πιστεύει ότι ο Παπαδόπουλος είναι ειλικρινής εις την επιδίωξιν αυτήν ότι αντιμετωπίζει εσωτερικός δυσκολίας. Πιστεύει επίσης ότι οι προσεχείς 6 μήνες θα είναι αποφασιστικοί διά την περαιτέρω εξέλιξιν. Με την ευκαιρίαν εξέφρασε τον φόβον ότι οι Τούρκοι θα πιέσουν προσεχώς προς λύσιν του Κυπριακού και ότι είναι πιθανόν να προηγηθή κρίσις. Τέλος, ο βασιλεύς μού είπεν ότι του συνέστησε να μ’ επισκεφθή στο Παρίσι για να έχη τας απόψεις μου επί του πολιτικού θέματος».

Πραγματικά ο X. Τάσκα ζήτησε συνάντηση με τον Κ. Καραμανλή, ο οποίος όμως προτίμησε να φύγει για διακοπές. «Επειδή φρονούμεν ότι η αμερικανική εξωτερική πολιτική διέρχεται, επί του ελληνικού θέματος, μιαν δοκιμασίαν, εκ της κλιμακώσεως των ενστάσεων βουλευτών και γερουσιαστών, Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων, επειδή νομίζομεν ότι και η Κυβέρνησις Νίξον ήρχισε να βλέπη καθαρώτερα τα εν Ελλάδι πρόσωπα και πράγματα, χωρίς όμως να παύση να αναζητή νέα προσχήματα διά να δικαιολογή την εμμονή της εις ψευδαισθήσεις και επειδή βεβαίως ο Κ. Καραμανλής δεν είναι διατεθειμένος να πριμοδοτήση αυτά τα προσχήματα, διά του ονόματος του, δεν απορούμεν διατί δεν έσπευσε να επιστρέψη εν τάχει εις το Παρίσι», έγραψε σχετικά σε κύριο άρθρο της η «Βραδυνή». Τελικά Καραμανλής και Τάσκα συναντήθηκαν στο Παρίσι δύο φορές, στις 30 Σεπτεμβρίου και στις 2 Οκτωβρίου, χωρίς να γίνει ποτέ 

Ο Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΜΕ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΤΩΝ ΒΙΕΤΚΟΝΓΚ ΣΤΗ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ

γνωστό τίποτε για το περιεχόμενο των συνομιλιών τους.

Η επίσκεψη του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Σπίρο Αγκνιου στην Αθήνα έχει ως αποτέλεσμα να υπογράψουν κείμενα κατά του καθεστώτος 170 πρώην βουλευτές. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, με επιστολή του στις 16 Οκτωβρίου, ενημερώνει τον Κ. Καραμανλή για την πραγματική βαρύτητα αυτής της ενέργειας, η οποία δημιουργεί την ψευδαίσθηση συντονισμού των αντιδράσεων κατά της χούντας του συνόλου του πολιτικού κόσμου:

«Πρόεδρέ μου,

Αν ήσουνα εδώ και έβλεπες τα τραβολογήματα, τις στενοκεφαλιές και τις κακότητες που φανερώθηκαν κατά την προσπάθεια να συνταγή το κείμενο αυτό των 170 βουλευτών, θα έλεγες πως μας αξίζουν λοχίες δικτάτορες και όχι συνταγματάρχαι.

Αρνηση των ορθοδόξων Κεντρώων να υπογράψουν οι αποστάται. Αρνηση δικών μας (ποιων δικών μας, ας μη το πω) να υπογράψουν οι επισκεφθέντες τον Παπαδόπουλο, ενώ αυτωνών ακριβώς η υπογραφή άξιζε δέκα δικές μας. Αρνηση του Βαγγέλη (σ.σ. Αβέρωφ) αλλά και άρνηση των δικών μας να τον δεχθούν, ενώ η υπογραφή ήταν η πιο πολύτιμος. Τέλος άρνηση αρκετών για ιδιοτελείς σκοπούς, όχι πολιτικούς, αλλά οικονομικούς. Τέλος πάντων έγινε και αυτό το χαρτί. Λέμε πως θα εργασθούμε από κοινού και δεν λέμε την λυτρωτική λέξη που θα απεδείκνυε και θα εθεμελίωνε την ενότητά μας. Αλλά ο αθεράπευτος φανατισμός των κεντρώων, η πληθώρα των υποψηφίων πρωθυπουργών, η συρροή ανθρωπίνων αδυναμιών και πανουργιών, όλα συντείνουν ώστε να μένωμε κάθε φορά στη μέση του δρόμου. Σε δευτερεύουσες σκοπιμότητες (επιβολή κυρώσεων εις τους απειθαρχήσαντας!) θυσιάζομε τρ κύριο. Αλλά γιατί να σ’ τα λέω αυτά; Τα ξέρεις καλύτερα από μένα. Με αυτό το λεφούσι θα παλαίψης αν δώση ο Θεός και ξανακυβερνήσης την Ελλάδα. Τώρα έχομε την δεξίωση της Αμερικανικής Πρεσβείας. Φαίνεται πως μας καλούν. Αν πάμε, θα επιχειρήση η Χούντα να μας ζυγώση ή θα φερθούμε απρεπώς. Μάλλον δεν θα πάμε. Αυτό μου φαίνεται πιο σοβαρό. Το να πάμε και να φύγωμε ή να απομονωθούμε σε μιαν αίθουσα όλοι μαζί σαν τραγιά, δεν είναι σοβαρό. Στην κυβερνητική δεξίωση θα κληθούν οι 18 συνομιληταί του Παπαδόπουλου. Να δούμε πόσοι από αυτούς θα πάνε. Από τις πιέσεις που δέχεται ο Βαγγέλης φαίνεται τι σημασία δίνουν σε αυτόν τον μισοπροσεταιρισμό».

Την ίδια ημέρα, 16 Οκτωβρίου, ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος ενημερώνει τον Κ. Καραμανλή: «Εις την Περσέπολιν συνηντήθην μετά του βασιλέως. Του διεβίβασα τους χαιρετισμούς Σας, προσεπάθησα να τον εμψυχώσω. Ητο τρομερά απογοητευμένος από την συνέντευξίν του μετά του Αγκνιου. Εάν αληθεύουν αυτό που μου είπεν ο βασιλεύς καθ’ όλην την γραμμήν, τόε σημαίνει ότι ο Αγκνιου δεν αγνοεί μόνον την πραγματικότητα την ελληνικήν, αλλά ότι είναι και ηλίθιος»!

Λίγες μέρες αργότερα γράφει στον Κ. Καραμανλή ο Γ. Ράλλης, ο οποίος δίνει μια συνολικότερη εικόνα της όλης κατάστασης που επικρατεί στη χώρα, τονίζοντας ότι «δεν αποτελούν αι διαπιστώσεις μου μόνον προσωπικός γνώμας, αλλά είναι συμπεράσματα εις τα οποία κατέληξα μετά συζητήσεις και ανταλλαγάς γνωμών με Κ. Παπακωνσταντίνου, Βουρδουμπάν, Παπασπύρου, Κ. Στεφανόκη και εν μέρει Π. Κανελλόπουλον, Γ. Μαύρον, Παπαληγούραν και αρκετούς άλλους ολιγώτερο επιφανείς». Αναφέρει, λοιπόν, μεταξύ άλλων ο Γ. Ράλλης στην επιστολή του της 25ης Οκτωβρίου, η οποία περιέχεται στο «Αρχείο» του Κ. Καραμανλή:

«Κατάστασις πληθυσμού: Εξακολουθεί να είναι αντίθετος, κατά την μεγίστην πλειοψηφίαν, προς το καθεστώς. Ελάχιστοι πρώην οπαδοί μας -περίπου 10%-15% του συνόλου του πληθυσμού- έχουν προσχωρήσει. Τούτο, είτε διότι φοβούνται το μέλλον -οι περισσότεροι- είτε διότι ωφελήθησαν διά παροχών οι πλούσιοι, διό διανομής οφφιτσίων και αξιωμάτων οι υπόλοιποι, ως λ.χ. ο πρώην βουλευτής ανεκδιήγητος Πωλιουδάκης (νομάρχης) ο Μπερνάρης, ο Νόσος Μπότσης, ο Χολέβας, ο Πάτρας και διάφοροι άλλοι.

Παρά την αντίθεσίν του όμως ο κόσμος δέχεται μοιρολατρικώς την κατάστασιν, διότι ουδεμίαν έχει διάθεσιν να ξεσηκωθή (δεν ευνοεί την επανάστασιν η συνεχής άνοδος των εισοδημάτων των αστών) και διότι έχει πεισθή ότι μόνον διά επεμβάσεως των Αμερικανών είναι δυνατόν να απαλλαγή των κυβερνώντων, τους οποίους ειρήσθω εν παρόδω όχι μόνον δεν συμπαθεί, αλλά βαθύτατα περιφρονεί και μυκτηρίζει.

Είναι άλλωστε φυσικόν να τηρή ο πληθυσμός αυτήν την στάσιν, όταν εμείς οι ίδιοι τον αποτρέπομεν από την βίαν, αφού έχομεν υιοθετήσει το σύνθημα “επάνοδος εις την δημοκρατική ομαλότητα διό ειρηνικών μέσων”...

Τα τελευταία πέντε χρόνια, με την παντοδυναμίαν του χωροφύλακος και των αξιωματικών και με το παράδειγμα που δίδει η ηγέτις τόξις, η οποία ως μοναδική της επιδίωξιν έχει την διατήρησιν των κεκτημένων -διά να μη είπω την βελτίωσιν της θέσεώς της πόση θυσία, έστω και εις βάρος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας- η ψυχολογία του ραγιαδισμού έχει εξαπλωθή και εις μεγάλην μερίδα της νεολαίας και προσωπικώς είμαι πεπεισμένος ότι, εντός δύο ή τριών ετών, θα έχουν όλοι οι Ελληνες υποταγή εις την μοίραν τους, όπως οι Ρουμάνοι, οι Πολωνοί, οι Ούγγροι.

Πολιτικός κόσμος: Ανύπαρκτος. Αλλοι απεβίωσαν, άλλοι υποχρεώθησαν από τη ζωή να εγκαταλείψουν ντε φάκτο την πολιτικήν (Ψαρρέας, Μακρής, Γκλαβάνης, Ευταξίας, Καλαντζής, Μελός κ.λπ.) άλλοι -ελάχιστοι ευτυχώς- ερωτοτροπούν με την Κυβέρνησης άλλοι απεξενώθησαν λόγω γήρατος και όλοι σχεδόν δεν αναγνωρίζουν τους εδώ αρχηγούς των. Διά την ΕΡΕ και τους λογικούς κεντρώους (δυστυχώς αποστάτας ή ανωνύμους ως ο Παπαλαζόρου λ.χ. ή ο Σπανορήγας) ο αρχηγός είσθε υμείς, διά τους υπολοίπους ο Ανδρέας.

Προσωπικώς, παρ’ ολίγον να καταληφθώ υπό ναυτίας όταν υποχρεώθην να βάλω την υπογραφήν μου εις την τελευταίαν διακήρυξιν μαζί με τον Κίνια, τον Βασιλάτο, τον I. Παπαοπύρου, τον Παπαδόπουλον της Βέροιας και όταν επληροφορήθην ότι αυτοί οι κύριοι είχαν την αξίωσιν (και το επέτυχον) να μη συνυπογράψουν μαζί τους οι λεγόμενοι “αποστάται”.

Συμπέρασμα, πολιτικός κύκλος δεν υπάρχει, έχουν μόνον επιζήσει ως άτομα ωρισμένοι πρώην βουλευταί και δυστυχώς ελάχιστοι εξ αυτών ανήκουν εις το τέως παπανδρεϊκόν κέντρον. Οι άλλοι είναι της ΕΡΕ ή των αποστατών και το γεγονός αυτό δυσχεραίνει την εμφάνισιν νέας κινήσεως εξ όλων των παρατάξεων.

Νέα πολιτική κίνησις. Μόνον η προβολή η ιδική σας ως ενός Ελληνος Ντε Γκωλ θα γίνη ευχαρίστως αποδεκτή από το σύνολον σχεδόν των Ελλήνων...

Προσπαθώ αφ’ ενός μεν να πείσω τους εις την φυλακήν κεντρώους (Ζίγδην, Ζάννα), αφ’ ετέρου τον Μαύρον και τον I. Πεσμαζόγλου. Αν πεισθούν αυτοί, θα βοηθήση και ο Κανελλόπουλος, μολονότι είναι φυσικόν να αισθάνεται ο ίδιος πικρίαν διότι ουδείς αποβλέπει εις το πρόσωπόν του ως ηγέτην μιας νέας πολιτικής κινήσεως.

Φαντάζομαι ακόμη -το διαισθάνθην κατά την συζήτησίν μου με Τάσκα το τέλος Ιουνίου- ότι μία τοιαύτη κίνησις θα γίνη ευμενώς δεκτή από τους ξένους».

Στις 11 Νοεμβρίου είναι η σειρά του Κ. Παπακωνσταντίνου να γράψει στον Κ. Καραμανλή και να τονίσει ότι «η ανάγκη προσφυγής εις το πρόσωπόν Σας κυριαρχεί εις όλας τας συζητήσεις του πολιτικού κόσμου και των κοινών πολιτών», ισχυριζόμενος ότι και ο Γ. Μαύρος της Ενωσης Κέντρου είναι υπέρ μιας «λύσης Καραμανλή». «Ηδη ο Μαύρος έδωσεν δήλωσιν προς την ιταλικήν “Μεσατζέρο” ότι η Ενωσις Κέντρου θα βοηθήση ή θα υποστήριξή λύσιν υπό την κατεύθυνσίν Σας» γράφει ο Κ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος καταλήγει αναφέροντας τα συμπεράσματα που έβγαλε από τις επαφές του με βουλευτές της Ενωσης Κέντρου: «Η συζήτησις μου έδωσεν, επί πλέον, την ευκαιρίαν να διαπιστώσω διά μίαν ακόμη φοράν, ποιον χάος αντιπροσωπεύει η λεγομένη Ενωσις Κέντρου... Ο συνομιλητής μου εμμέσως, αλλά σαφώς, μου έδωσε να εννοήσω ότι η παρέα τους δεν αναγνωρίζει εις τον Μαύρον δικαίωμα εκπροσωπήσεως. Και πέραν όλων, τους έχει γίνει εφιάλτης ο Ανδρέας και η απήχησίς του εις τους εξτρεμιστάς της παρατόξεως. Δεν τολμούν να αναλάβουν πρωτοβουλίας, συνομολογούν ότι τίποτε δεν μπορεί να γίνη χωρίς την καθοδήγησίν Σας, αλλά δεν θέλουν να το διακηρύξουν. Δυσκολεύονται να καταπιούν το καθόρσιον. Είναι όμως, όπως επαναλαμβάνουν, πρόθυμοι να συμπαρασταθούν κ.λπ.».

Αυτό είναι το πολιτικό κλίμα μέσα στο οποίο συντελείται μια παράλληλη διαδικασία στο εξωτερικό: Η ριζοσπαστικοποίηαη του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ) του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος αποφασίζει να διαρρήξει τις σχέσεις του με την πολιτική κληρονομιά της Ενωσης Κέντρου, που βρίσκεται σε κατάσταση προχωρημένης αποσύνθεσης, και να προχωρήσει στην προσπάθεια έκφρασης των πιο εχθρικών προς τη χούντα και το προδικτατορικό κατεστημένο, τμημάτων του ελληνικού λαού.

Σημαδιακή από την άποψη αυτή είναι μια ομιλία του Α. Παπανδρέου στο Μοντρεάλ στις 30 Ιανουάριου, σε συγκέντρωση Ελλήνων δημοκρατών, όπου αναφέρει μεταξύ άλλων:

«Το πρόβλημα είναι πρόβλημα εθνικής ύπαρξης. Αν είμαστε ή όχι ελεύθεροι σαν έθνος. Είμαστε υπό κατοχή σήμερα. Μια κατοχή ανάλογη με εκείνη των Γερμανών στα 1941. Και η κατοχή είναι αμερικανική. Και ο αγώνας είναι αγώνας εναντίον της Πενταγωνικής Αμερικής. Και αυτό τον αγώνα κηρύσσουμε απόψε στο Μοντρεάλ. Θα με ρωτήσετε, όμως: Και ο Παπαδόπουλος; Είναι ένα πιόνι, όπως και η χούντα είναι μια προέκταση της CIA και του Πενταγώνου. Ο δικός μας αγώνας είναι αγώνας εναντίον της μεγαλύτερης δύναμης του κόσμου. Εχομε την τιμή, την ευθύνη, τη δόξα, το καθήκον, όπως οι Βιετναμέζοι, να διεκδικήσουμε την εθνική μας υπόσταση.

Εχομε να διαλέξομε, σήμερα, ανάμεσα στο ραγιαδισμό και στον απελευθερωτικό αγώνα. Δεν είναι πια αντιδικτατορικός ο αγώνας μας. Είναι γνήσιος απελευθερωτικός...

Εφθασε η ώρα, Έλληνες, να καταλάβουμε βαθιά, πως δεν πρέπει να ξεγελιούμαστε για το ποιες είναι οι προοδευτικές δυνάμεις. Πρώτοι απ’ όλους και πιο ανοικτά εμείς μιλήσαμε για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, για την κατοχή της πατρίδας μας από το Πεντάγωνο και το αμερικανικό κεφάλαιο. Και σήμερα, ακόμα μια φορά, καταγγέλλουμε την κατοχή της πατρίδας μας σαν κατοχή του αμερικανικού Πενταγώνου και του αμερικανικού κεφαλαίου. Εχει όμως καθήκον ο προοδευτικός Ελληνας που πονά τον τόπο του, να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του και με τη μεγάλη πρωτεύουσα του σοσιαλισμού, που ξέρει να φέρνει τα τανκς στην Πράγα και να στηρίζει τους κολονέλους στην Ελλάδα. Δεν ζητούμε βοήθεια ούτε από τους κατακτητές της Δύσης ούτε από τους κατακτητές της Ανατολής. Τον αγώνα θα τον βγάλομε πέρα σαν Ελληνες μαζί με όλες εκείνες τις δυνάμεις του κόσμου, που πιστεύουν στη λευτεριά. Αλλά να τελειώνουν τα ψέματα, να ξεκαθαρίσουμε τους ψευτοπροοδευτισμούς. Εκφράζουμε την ψυχή του λαού μας. Και αυτή την ψυχή δεν θα προσφέρουμε ούτε στην Ουάσινγκτον ούτε στη Μόσχα».

Στις 12 Ιουνίου το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΚ, με διακήρυξή του, καθορίζει τους όρους με τους οποίους θα δεχόταν να συνεργαστεί με οποιαδήποτε άλλη αντιστασιακή οργάνωση ή πολιτικό κόμμα:

«Το ΠΑΚ είναι έτοιμο να συνεργασθεί στο αντιστασιακό επίπεδο με κάθε οργάνωση που:

1. Χαρακτηρίζει τον αγώνα του ελληνικού λαού σαν εθνικοαπελευθερωτικό, δηλαδή σαν αγώνα που στρέφεται όχι μόνο ενάντια στη χούντα, αλλά επίσης ενάντια σε κάθε μορφή κατοχής στη χώρα μας.

2. Εντάσσει τον αγώνα στα πλαίσια των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων που στόχο έχουν την αναχαίτιση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και του επεκτατισμού των μεγάλων δυνάμεων και μάχεται για την αυτοδιάθεση των λαών.

0 Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΣΤΕΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΣΣΟΝΑ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ

3. Σέβεται την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και δεν περιορίζει με κανένα τρόπο την ετυμηγορία του λαού μετά την απελευθέρωση.

4. Πρεσβεύει πως ο μοναδικός δρόμος για την απελευθέρωση της Ελλάδας, για την επίτευξη της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας είναι η δυναμική αναμέτρηση με τις δυνάμεις κατοχής, εγχώριες και ξένες.

Το ΠΑΚ πιστεύει πως κάθε ελπίδα και κάθε προσπάθεια για την προώθηση κάθε εξελικτικής πολιτικής λύσης του ελληνικού προβλήματος οδηγεί στο συμβιβασμό, στη νομιμοποίηση και μονιμοποίηση της κατοχής. Γι’ αυτό η μόνη ενότητα που προωθεί τον αγώνα, είναι ενότητα αντιστασιακή στα πλαίσια ενός καθαρά εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα χωρίς συμβιβασμούς».

Τον Σεπτέμβριο το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΚ δίνει στη δημοσιότητα μια μεγάλη διακήρυξη, στην οποία περιγράφει αναλυτικά το σύνολο της πολιτικής του, καθώς περιέχει και ορισμένα σημεία ενός νέου σχεδίου Συντάγματος. Στο κείμενο αυτό αναφέρονται μεταξύ άλλων:

«Ο αγώνας του ΠΑΚ είναι πρώτιστα και κατά κύριο λόγο αγώνας για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τα αποικιακά δεσμό που χάλκευσε ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός στα πλαίσια της Ατλαντικής Συμμαχίας. Για το ΠΑΚ, το στρατοκρατικό καθεστώς της χούντας δεν είναι παρά μια ιδιαίτερα στυγνή μορφή

ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΤΗΣ ΦΡΑΝΚΦΟΥΡΤΗΣ. ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΝ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΠΟ ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Ο ΚΩΣΤΑΣ ΣΗΜΙΤΗΣ

αποικιοποίησης της Ελλάδας....Η θέση της κυβέρνησης των ΗΠΑ (δηλαδή του Πενταγώνου και της CIA) απέναντι στο ελληνικό θέμα είναι σαφής.

Και είναι καιρός πια για όλους τους Έλληνες, σε όποια παράταξη κι αν ανήκουν, να το εννοήσουν. Να εννοήσουν δηλαδή πως η χούντα είναι κατασκεύασμα των ΗΠΑ. Πως αποτελεί το μόνο σύστημα δύναμης στον ελληνικό χώρο που σήμερα μπορεί να εξυπηρετήσει πλήρως τα στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα της Αμερικανικής αυτοκρατορίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πως ο Παπαδόπουλος είναι πειθήνιος πράκτορας, που στόχο έχει το ξεπούλημα της Ελλάδας σ’ εκείνους που τον ανάδειξαν. Πως η μόνη “πολιτική λύση” που θα στηρίξουν οι Αμερικανοί είναι η πολιτικοποίηση της χούντας στα πλαίσια του συντάγματος του 1968.

Πρέπει μια για πάντα να καταστεί σαφές πως το Σύνταγμα του 1968 είναι ένας Καταστατικός Χάρτης που γράφηκε στην Ουάσινγκτον και αποβλέπει στη μονιμοποίηση της Αμερικανικής κατοχής στην Ελλάδα μέσω της χούντας των συνταγματαρχών την οποία νομιμοποιεί».

Το ΠΑΚ στο κείμενο αυτό προειδοποιεί για δυσμενείς εξελίξεις στο Κυπριακό: «Το ξεπούλημα της Κύπρου -με τη μορφή διχοτόμησης και Νατοποίησης- αποτελεί βασική υποχρέωση της χούντας προς το Πεντάγωνο και το ΝΑΤΟ. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και στη Μεσόγειο γενικώτερα οδηγούν τους Αμερικανούς πάτρωνες του Παπαδόπουλου να επιμένουν σε άμεση εξόφληση αυτού του γραμματίου..

Παρά τις δυσκολίες της η χούντα είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει σε δυναμική λύση του Κυπριακού, να επεκτείνει την Αμερικανική - Νατοϊκή κατοχή στο ελεύθερο και ανεξάρτητο κομμάτι του Ελληνισμού, την Κύπρο. Η “λύση” του Κυπριακού ασφαλώς θα προηγηθεί των Βιετναμικού τύπου εκλογών στην Ελλάδα - γιατί είναι αδύνατο σχεδόν να προχωρήσουν η χούντα και οι Αμερικανοί πάτρωνές της στην “ομαλοποίηση” με την Κύπρο ελεύθερη».

Το ΠΑΚ αρνείται κάθε μορφής συναινετική ή εξελικτική μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία, υπογραμμίζοντας: «Θα πρέπει να είναι κρυστάλλινα σαφές σε όλους τους Έλληνες πως υπάρχουν μονάχα δυο δρόμοι μπροστά στο Εθνος: Ο ένας οδηγεί στην πολιτικοποίηση της χούντας και την Πορτογαλοποίηση της Ελλάδας. Ο άλλος οδηγεί σε Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα, Αγώνα δυναμικής αναμέτρησης ανάμεσα στις δυνάμεις του λαού και τις δυνάμεις κατοχής. Και επειδή “μέση οδός”, εξελικτική πορεία που να οδηγεί στην Εθνική Ανεξαρτησία και τη Δημοκρατία δεν υπάρχει στα δοσμένα ιστορικά πλαίσια, όσοι αρνούνται το γνήσια Εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα του αγώνα του ελληνικού λαού, αργά ή γρήγορα θα ταυτισθούν με την επαίσχυντη πορεία προς την πολιτικοποίηση της χούντας και τη μονιμοποίηση της ξένης κατοχής στην πατρίδα μας».

Αναφορικά με τις αρχές του σχεδίου Συντάγματος, το κείμενο του ΠΑΚ αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής: «Συνταγματικά κατοχυρώνονται:

α) Η κοινωνική ιδιοκτησία (δηλαδή, η εθνική, περιφερειακή, δημοτική, κοινοτική και συνεταιριστική ιδιοκτησία) και εκμετάλλευση των παραγωγικών επιχειρήσεων της χώρας.

Εξαίρεση αποτελούν η μικρή αγροτική, εμπορική και βιοτεχνική επιχείρηση.

β) Το δικαίωμα εργασίας του Ελληνα της υπαίθρου και της πόλης, η δωρεάν παιδεία και κοινωνική ασφάλιση για όλους τους Έλληνες.....

Συνταγματικά κατοχυρώνονται επίσης τα γενικά πλαίσια της τοποθέτησης της χώρας στο διεθνή χώρο.

α) Η χώρα είναι κατ’ αρχήν αντίθετη σε κάθε στρατιωτική συμμαχία ή συνασπισμό, που μπορεί να στρέφεται ενάντια στην ειρήνη και την αυτοδιάθεση των λαών.

β) Η χώρα δεν συμμετέχει σε συμμαχίες που υπονομεύουν την εθνική της ανεξαρτησία ή που περιορίζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού λαού, πάνω στις ένοπλες δυνάμεις ή στο ελληνικό έδαφος.

γ) Η χώρα δεν συμμετέχει σε συμμαχίες που οδηγούν στην πόλωση του Ευρωπαϊκού ή Μεσογειακού χώρου».

Λίγες εβδομάδες αργότερα και συγκεκριμένα στις 10 Οκτωβρίου ο Ανδρέας Παπανδρέου απευθύνει επιστολή στον γενικό γραμματέα της Ενωσης Κέντρου - ΕΔΗΝ Εξωτερικού Σταύρο Καΐκη, εν όψει του επικείμενου συνεδρίου του κόμματος. Στο βαρυσήμαντο αυτό κείμενο ο Α. Παπανδρέου υποστηρίζει ότι μόνο ο ένοπλος αγώνας μπορεί να οδηγήσει στην ανατροπή της χούντας και τάσσεται υπέρ μιας «σοσιαλιστικής και όχι απλώς σοσιαλδημοκρατικής» μεταχουντικής Ελλάδας, τονίζοντας συγκεκριμένα:

«1. Καμιά δεν υπάρχει προοπτική εξελικτικής λύσης του ελληνικού προβλήματος. Μου είναι δύσκολο να καταλάβω σε τι οφείλεται η επίμονη αφέλεια ηγετικών κύκλων που ακόμη πιστεύουν ότι η Αμερική ή οι χώρες του ΝΑΤΟ θα προωθήσουν μια κάποια μη χουντική λύση. Ο κυριαρχικός ρόλος που παίζουν στη διαμόρφωση πολιτικής το Πεντάγωνο και τα μεγάλα μονοπωλιακό συγκροτήματα των ΗΠΑ, καθιστούν αδύνατη μια οποιαδήποτε αλλαγή στην Ελλάδα (με εξαίρεση την εφαρμογή του Συντάγματος του ’68 κάτω από την αιγίδα της χούντας) που δεν θα προέρχεται από δυναμικό ένοπλο αγώνα και σκληρή αναμέτρηση.

2. Ενας τέτοιος αγώνας απαιτεί τη δημιουργία ενός πολιτικο-στρατιωτικού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος στα κλασικά πλαίσια του τρίτου κόσμου. Αλλά η δημιουργία ενός τέτοιου κινήματος απαιτεί κρυστάλλινο όραμα για την αυριανή Ελλάδα και ξεκάθαρες θέσεις. Αλλιώτικα ο ελληνικός λαός δεν έχει κανένα λόγο να προσφέρει τις τεράστιες θυσίες που θ’ απαιτηθούν για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Οι στόχοι είναι απλοί. Οι στόχοι ενός τέτοιου αγώνα δεν μπορεί να είναι άλλοι παρά οι εξής: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Δημοκρατική Διαδικασία. Και η μεταχουντική Ελλάδα θα είναι χώρα ουδέτερη ως προς τα ψυχροπολεμικά μπλοκ. Σοσιαλιστική (και όχι απλώς σοσιαλδημοκρατική). Και Δημοκρατική (η δημοκρατία δε στα πλαίσια μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας ξεπερνά τον απολιθωμένο κοινοβουλευτικό τύπο και προχωρεί σε νέες ζωντανές μορφές συμμετοχής του λαού σε όλες τις αποφάσεις που τον αφορούν).

3. Το βασικό ερώτημα που τίθεται επομένως είναι το ακόλουθο. Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος ενός κόμματος σαν την Ενωση Κέντρου σ’ αυτή τη φάση του απελευθερωτικού αγώνα. Η απάντηση για μένα ήταν και είναι απλή.

α) Πρέπει το κόμμα να εξασφαλίσει με κάθε τρόπο το μπλοκάρισμα όλων των συμβιβαστικών ψευτολύσεων που προωθούνται από τη C.I.A. και το Πεντάγωνο μόνο για να επιφέρουν σύγχυση στις τάξεις μας, να δημιουργούν ψεύτικες ελπίδες και ν’ αποδυναμώνουν τον αγώνα μας.

β) Πρέπει το κόμμα να επιβάλει στα μέλη του ζωντανή και χωρίς όρους συμμετοχή στο πολιτικοστρατιωτικό κίνημα που αποτελεί τη σπονδυλική στήλη του απελευθερωτικού αγώνα. Το ερώτημα που πρέπει να απευθύνεται σε κάθε μέλος κάθε μέρα είναι: Τι πρόσφερες σήμερα στον αγώνα του Ελληνικού λαού;

γ) Και πρέπει το κόμμα στην επαναστατική αυτή περίοδο που διερχόμαστε να ελαχιστοποιήσει κάθε κομματική διαδικασία που απορροφά χρόνο και πόρους. Είναι τέτοιες οι περιστάσεις και τόσο δύσκολος ο αγώνας που κάθε στιγμή και κάθε δεκάρα πρέπει να αξιοποιείται για την προετοιμασία της δυναμικής αναμέτρησης με τις δυνάμεις κατοχής του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και τους πράκτορές του στην Ελλάδα».

Οπως είναι ευνόητο, αυτή η επιστολή, με τέτοιες θέσεις, προκαλεί σάλο στους κόλπους της παλιάς Ενωσης Κέντρου και θύελλα αντιδράσεων κατά τη συζήτησή της στο συνέδριο. Στις 19 Δεκεμβρίου ο Ανδρέας Παπανδρέου δίνει μια εξαιρετικά συγκροτημένη και ενημερωτική για τις θέσεις του συνέντευξη στον Παύλο Μπακογιάννη, συνεργάτη της ελληνικής εκπομπής του ραδιοφωνικού σταθμού του Μονάχου:

«ΕΡΩΤ.: Το γράμμα σας προς το δεύτερο παγκόσμιο συνέδριο των οργανώσεων Ενωσης Κέντρου - ΕΔΗΝ εξωτερικού προκάλεσε πολλές συζητήσεις. Μερικοί μάλιστα μίλησαν για “πολιτική σας αυτοκτονία” επειδή εκφράζατε θέσεις διάφορες από αυτές της Ενωσης Κέντρου μέχρι τώρα. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε διάσπαση της Ενωσης Κέντρου στο εξωτερικό, στο δε εσωτερικό μέσω του Γεωργίου Μαύρου διαχώρισε τη θέση της. Συμφωνείτε αρχικά με τη διαπίστωση ότι έχει διασπασθεί η Ενωση Κέντρου εξωτερικού και αποτελούσε αυτό πρόθεσή σας, όταν γράψατε το γράμμα;

ΑΠΑΝΤ.: Γνωρίζω βέβαια ότι το γράμμα μου στο συνέδριο Βιέννης προκάλεσε πολλές συζητήσεις και σχόλια. Αυτό όμως που με εξέπληξε είναι ότι οι θέσεις που περιέχονται στο γράμμα θεωρήθηκαν νέες θέσεις. Γιατί, όπως θα έπρεπε να είναι γνωστό, το γράμμα δεν περιέχει παρά μια επανάληψη των θέσεων του ΠΑΚ, όπως αυτές διατυπώθηκαν σε εγκύκλιο που κυκλοφόρησε τον περασμένο Ιούνιο. Περιέχονται επίσης σε διάφορες ομιλίες μου και προς Έλληνες και προς ξένους.

Καθόσον αφορά «την πολιτική μου αυτοκτονία», θα έπρεπε να έχει ήδη γίνει σαφές, πως δεν με απασχολεί, τη δύσκολη αυτή ώρα για την επιβίωση του έθνους και του λαού μας, το θέμα της πολιτικής μου καριέρας. Με απασχολεί η απελευθέρωση της

ΦΥΛΛΟ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΑΓΩΝΑΣ», ΠΟΥ ΕΞΕΔΙΔΕ ΤΟ ΠΑΚ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΣΕ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

πατρίδας μας από τη στυγνή αμερικανική κατοχή και η εδραίωση της λαϊκής κυριαρχίας στα πλαίσια της αδέσμευτης εθνικής ανεξαρτησίας της πατρίδας μας. Ασφαλώς το γράμμα μου δεν οδήγησε σε διάσπαση της Ενωσης Κέντρου στο εξωτερικό ή το εσωτερικό. Ήταν ο καταλυτικός παράγοντας που έφερε στην επιφάνεια διαφορές και στόχων και στρατηγικής και τακτικής στις τάξεις των στελεχών του κόμματος.

Σ’ αυτή την κρίσιμη καμπή της ιστορίας του έθνους μας, καμιά δεν έχει χρησιμότητα η διατήρηση επιφανειακής ομόνοιας και ενότητας - όταν διακυβεύεται η επιτυχία του αγώνα του ελληνικού λαού.

ΕΡΩΤ.: Στο γράμμα σας εκείνο γράψατε Κύριε Παπανδρέου: “Η μεταχουντική Ελλάδα θα είναι χώρα ουδέτερη ως προς τα ψυχροπολεμικά μπλοκ”. Εννοείτε μ’ αυτό ότι η “μεταχουντική” Ελλάδα, όπως την ονομάζετε, δεν θα πρέπει πλέον ν’ ανήκει στο Δυτικό Κόσμο γενικώτερα και στο ΝΑΤΟ και την Κοινή Αγορά ειδικώτερα;

ΑΠΑΝΤ.: Ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δίνετε να διευκρινίσω τη θέση του ΠΑΚ πάνω στο σημαντικό αυτό θέμα. Ξεκινούμε από τη βασική διαπίστωση πως ο χαρακτήρας του αγώνα του Ελληνικού λαού είναι εθνικοαπελευθερωτικός. Γιατί δεν θα πρέπει πια να υπάρχει καμιά αμφιβολία για όλους τους Έλληνες πως η δικτατορία της χούντας δεν είναι παρά μια στυγνή μορφή κατοχής της πατρίδας μας από το Πεντάγωνο των Ηνωμένων Πολιτειών στα πλαίσια της Ατλαντικής συμμαχίας με στόχο την πλήρη αποικιοποίηση της Ελλάδας. Δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε ίσως το γεγονός πως η δικτατορία σχεδιάσθηκε στην Ουάσινγκτον από το 1965 και ύστερα. Πως το Φεβρουάριο του 1967, το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΠΑ έδωσε το πράσινο φως για την επιβολή της δικτατορίας και την κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών. Πως η δικτατορία πραγματοποιήθηκε με βάση το σχέδιο “Προμηθεύς” που τρεις μήνες πριν είχε αναπροσαρμοσθεί από το Πεντάγωνο στις ιδιαίτερες συνθήκες που επικράτησαν στην Ελλάδα το 1967. Πως σαν φορείς της δικτατορίας επελέγησαν οι πράκτορες της αμερικανικής ΚΥΠ, δηλαδή ο ΙΊαπαδόπουλος και η συμμορία του - άνθρωποι που υπηρέτησαν επίσης τα Ες-Ες κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, όπως αυτό έχει αποκαλυφθεί και στους “Τάιμς” του Λονδίνου και στην “Ουάσινγκτον Ποστ”. Μια που ο αγώνας μας είναι εθνικοαπελευθερωτικός, είναι σαφές πως ο ελάχιστος στόχος είναι η αδέσμευτη ανεξαρτησία του λαού μας ν’ αποφασίσει πάνω σε όλα τα θέματα που αφορούν το μέλλον της πατρίδας μας, συμπεριλαμβανομένης και της τοποθέτησης της Ελλάδας στο διεθνή χώρο. Και θα έπρεπε όλες οι δυνάμεις που μάχονται για την απελευθέρωση της πατρίδας μας, τουλάχιστον να συμφωνήσουν πάνω σ’ αυτό τον ελάχιστο στόχο άσχετα από τις θέσεις τους σχετικά με την τοποθέτηση της Ελλάδας στο διεθνή χώρο. Το ΠΑΚ βέβαια δεν μπορεί να δεσμεύσει τη θέληση του Ελληνικού λαού. Μετά τη νίκη, ο Ελληνικός λαός θα κρίνει ο ίδιος το μέλλον του. Η θέση όμως του ΠΑΚ, θέση που θα προτείνομε -και θα συνεχίσομε να προτείνομε- στον Ελληνικό λαό, είναι πως η Ελλάδα θα πρέπει να βρει το δρόμο της έξω από τα ψυχροπολεμικό μπλοκ, που σημαίνει ειδικώτερα για μας, έξω από την Ατλαντική συμμαχία. Για τους βόρειους λαούς της Ευρώπης, έχω την υποψία ότι και τα δικά τους συμφέροντα σφαγιάζονται στο βωμό των στρατιωτικών και οικονομικών συμφερόντων της υπερδύναμης

ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΠΟΥ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΕ Ο Γ. ΤΣΟΥΡΑΣ

της Δύσης. Αλλά αυτό θα το κρίνουν οι ίδιοι. Στην περίπτωση όμως των ευρωπαϊκών χωρών της Μεσογείου, έχει καταστεί πασίδηλο πως η Ατλαντική συμμαχία έχει μεταβληθεί σε όργανο κατοχής, καταπίεσης και ολοκληρωτισμού. Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα, Τουρκία. Είναι αδιανόητο για μας πως ένας λαός που μάχεται για την εθνική του οντότητα, για τα κυριαρχικά του δικαιώματα, μπορεί να αποδέχεται και να εγκρίνει συμμετοχή σε στρατιωτική συμμαχία, που όχι μόνο έφερε τη δικτατορία στην εξουσία, αλλά εξακολουθεί να τη στηρίζει μετά την πάροδο πέντε ολόκληρων χρόνων. Θα πρέπει να είμαστε ή αφελείς ή δειλοί για να επιμείνομε πως είμαστε φίλοι εκείνων που σήμερα έχουν καταργήσει στην πατρίδα μας κάθε είδος εθνικής και ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Η Κοινή Αγορά τήρησε μέχρι σήμερα σχετικά θετική στάση στο ελληνικό θέμα. Δεν πρέπει όμως να ξεχνούμε πως η Κοινή Αγορά είναι δημιούργημα και κατευθύνεται από το ίδιο πλέγμα συμφερόντων που συνεργάζεται στα πλαίσια του ΝΑΤΟ για την καταπίεση της Ελλάδας. Για τούτο και το λεγόμενο πάγωμα της συμφωνίας σύνδεσης Ελλάδας - Κοινής Αγοράς κανένα χειροπιαστό αποτέλεσμα δεν φαίνεται να είχε για μας τους Έλληνες.

Πιστεύουμε σε μια Ενωμένη Ευρώπη, Δύση και Ανατολή, που θα στηρίζεται στην ένωση των λαών και όχι των κυβερνήσεων. Μια ενωμένη Ευρώπη που δεν θ’ αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης και που με τη σειρά της δεν θα επιδοθεί η ίδια στην εκμετάλλευση των λαών του Τρίτου Κόσμου.

Ερώτ.: Επίσης γράφατε στο γράμμα σας εκείνο σχετικά με την εσωτερική διάρθρωση της Ελλάδας, ότι θα πρέπει να είναι “σοσιαλιστική και όχι απλώς σοσιαλδημοκρατική”. Εννοείτε με αυτό τη σοσιαλιστική, όσον αφορά τους παράγοντες παραγωγής ή και την καθιέρωση μονοκομματικού συστήματος;

Απάντ.: Στο γράμμα μου έγραψα πως θα πρέπει η Ελλάδα να είναι σοσιαλιστική και όχι απλώς σοσιαλδημοκρατική και πρόσθεσα και “δημοκρατική”. Μπαίνουν δύο ερωτήματα: Το πρώτο, π εννοούμε με μια Ελλάδα σοσιαλιστική. Αναφερόμαστε εδώ ταυτόχρονα και στο κοινωνικό και στο πολιτικό σύστημα. Η σοσιαλδημοκρατία στη δύση είναι βέβαια δημοκρατική στα κλασικά κοινοβουλευτικά πλαίσια. Παρά τις επαγγελίες της όμως, στον κοινωνικό τομέα δεν είναι στην ουσία παρά μια μορφή καπιταλισμού. Οι οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης και καπιταλιστικές είναι και μονοπωλιακές. Κυριαρχούνται δε σε πολλούς τομείς από το αμερικανικό κεφάλαιο. Αν αυτό δημιουργεί συνθήκες ανεκτές για τους Ευρωπαίους του Βορρά, για τους Ευρωπαίους του Νότου, όπως η Ελλάδα, δημιουργεί συνθήκες αποικιακής οικονομίας και καταστρατηγεί τα βασικά οικονομικά συμφέροντα της μάζας του λαού. Είναι πραγματικά αδύνατο να αξιοποιήσει η Ελλάδα τις παραγωγικές της δυνάμεις προς όφελος του Ελληνικού λαού, των αγροτών και εργατών, αν παραμείνει προσηλωμένη σε οικονομικό σύστημα που εκφράζει το σημερινό μονοπωλιακό επεκτατικό καπιταλισμό. Πρέπει να γίνει σοσιαλισπκή με την πλήρη έννοια του όρου στον κοινωνικό τομέα. Ας μην ξεχνούμε ότι σοσιαλδημοκρατική ήταν η γαλλική κυβέρνηση που επέμενε στον πόλεμο της Αλγερίας και διέταξε την απόβαση στο Σουέζ και πως σοσιαλδημοκρατικές είναι μερικές από τις κυβερνήσεις που δεν τολμούν να θέσουν ανοικτά στο ΝΑΤΟ το θέμα της Ελλάδας.

Ταυτόχρονα το ΠΑΚ πιστεύει σε μια Ελλάδα δημοκρατική. Και αυτό είναι το δεύτερο θέμα. Ο όρος “δημοκρατική” ασφαλώς δεν συμβιβάζεται με μονοκομματικό έλεγχο της πολιτικής ζωής. Αλλά όπως θυμάσθε από άλλο σημείο του γράμματός μου, την έννοια της δημοκρατίας δεν την ταυτίζομε με την κοινοβουλευτική και μόνο διαδικασία. Στην πράξη ο κοινοβουλευτισμός περιορίζει τις κρίσιμες αποφάσεις σε μικρούς κύκλους που αποτελούν το πολιτικό κατεστημένο μιας χώρας και που θελημένα ή άθελα εξυπηρετούν τα συμφέροντα του οικονομικού και κοινωνικού κατεστημένου. Είναι γι’ αυτό απαραίτητο, παράλληλα με την κοινοβουλευτική διαδικασία, ν’ αναπτυχθούν ζωντανοί τρόποι άμεσης συμμετοχής του λαού στις αποφάσεις που τον αφορούν. Και αυτό θα πάρει την μορφή ενός αποκεντρωτικού σοσιαλιστικού συστήματος με ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων στη διαχείριση των κοινωνικοποιημένων και όχι κατ’ ανάγκη κρατικοποιημένων μέσων παραγωγής.

ΕΡΩΤ.: Έχοντας υπ’ όψη σας τη φάση στην οποία βρίσκεται σήμερα το ελληνικό πρόβλημα και ιδιαίτερα την έλλειψη οποιοσδήποτε προοπτικής ανατροπής του καθεστώτος, τουλάχιστο στο άμεσο μέλλον, πιστεύετε ότι οι απόψεις αυτές βοηθούν από πλευράς τακτικής στη λύση του ελληνικού προβλήματος;

ΑΠΑΝΤ: Το ερώτημα βασικά είναι αν οι θέσεις του ΠΑΚ δημιουργούν ή όχι εμπόδια στο να εξευρεθεί μια εξελικτική λύση με την έγκριση των δυνάμεων κατοχής, δηλαδή των Ηνωμένων Πολιτειών. Έχω πολλές φορές τονίσει πως δεν υπάρχει καμιά προοπτική για μια πολιτική εξελικτική πορεία προς τη δημοκρατία. Να μην ξεχνούμε πως η Αμερική των Μυλάι και των

ΠΡΟΜΕΤΩΠΙΔΑ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ», ΜΕ ΣΚΛΗΡΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΗΠΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ

βάναυσων βομβαρδισμών της Ινδοκίνας επέβαλε τη δικτατορία στην Ελλάδα για να αποτρέψει την νίκη της Ενωσης Κέντρου, που το πρόγραμμά της ασφαλώς δεν μπορούσε να θεωρηθεί ριζοσπαστικό ή επικίνδυνο για τα βασικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Κι όμως το έκανε. Γιατί στα πλαίσια της ψυχροπολεμικής επεκτατικής πολιτικής του Πενταγώνου, η Ελλάδα σαν ένα κομμάτι γης πρέπει να ελέγχεται απόλυτα για την προώθηση των στόχων των στρατοκρατών της Αμερικής.

Με τη δικτατορία κατάργησαν οι Αμερικανοί όλους τους παλιούς μηχανισμούς της Δεξιάς με τους οποίους ασκούσαν έλεγχο πάνω στην Ελλάδα, άσχετα, σχεδόν, από τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Με τη δικτατορία η Αμερική έχασε οριστικά τη φιλία του ελληνικού λαού. Ο λαός τούς βλέπει σαν στυγνούς εισβολείς. Γι’ αυτό ο μόνος μηχανισμός που διαθέτουν σήμερα ή θα διαθέσουν στο μέλλον είναι η στρατιωτική κατοχή. Δεν πρόκειται με κανένα τρόπο θεληματικά να επιτρέψουν την ανάπτυξη στη χώρα μιας γνήσιας δημοκρατικής διαδικασίας σαν έκφρασης της κυριαρχίας του ελληνικού λαού. Όσοι πιστεύουν ότι, με το να παίρνομε θέσεις αρεστές στα μονοπωλιακά συγκροτήματα και στο Πεντάγωνο που κυβερνούν σήμερα την Αμερική, θα χαράζαμε κάποια πορεία προς τη δημοκρατία, κάνουν μεγάλο λάθος. Με ραγιαδισμό ποτέ δεν θα γίνουμε ελεύθεροι άνθρωποι. Αυτό το γνωρίζουν άριστα οι Αμερικανοί και προωθούν γι’ αυτό ύπουλα κάθε συζήτηση, κάθε ψίθυρο που μπορεί να δίνει στους αφελείς ελπίδες πως με το χαμόγελο και τη δουλοπρέπεια μπορεί ίσως να βρεθεί μια κάποια λύση. Μόνον όταν όλοι μας αντιληφθούμε το νόημα της εποχής και δούμε τον αγώνα μας σαν αγώνα ενάντια στους κατακτητές της Δύσης, σαν αγώνα για μια ελεύθερη, ανεξάρτητη, κυρίαρχη Ελλάδα, μόνο τότε θα γίνουμε ελεύθεροι και η Ελλάδα δημοκρατική».

Οι θέσεις αυτές θα ασκήσουν τρία χρόνια αργότερα καταλυτική επίδραση στη φυσιογνωμία του ΠΑΣΟΚ και στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού της μεταχουντικής Ελλάδας.

Ιστορικό λεύκωμα 1971

Η Καθημερινή

Αθήνα
1998

from ανεμουριον https://ift.tt/2ql1Oee
via IFTTT