Η Ίδρυση της Μονής ανάγεται στο έτος 1100 περίπου. Δεν σώζονται, βέβαια, γραπτές μαρτυρίες, αλλά στη χρονολογία αυτή παραπέμπουν λείψανα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής που ενυπάρχουν στο καθολικό της: «πλινθοπερίβλεπτη τοιχοδομία, μαρμάρινα μέλη, δίλοβο παράθυρο της ανατολικής κόγχης, η πρώτη μορφή της επιζωγραφισμένης Πλατυτέρας...». Η «Σκαφιδιώτισσα» γνώρισε όλες τις επιπτώσεις, συνήθως καταστροφικές, από την εναλλαγή των κατακτητών: της φραγκοκρατίας, που «κληροδότησε» στο χαρακτηριστικό φρούριο, «μια κτυπητή μορφολογική παραφωνία» με τις επεμβάσεις που επέφεραν σ' αυτό, έτσι που να δίνει την εντύπωση ότι είναι ενετικό, ενώ πρόκειται για κτίσμα βυζαντινό, που εντυπωσιάζει με το ύψος τον (9 μ.) και τους 4 προμαχώνες του.
Της α' τουρκοκρατίας, οπότε ερημώθηκε, οι μοναχοί της διασκορπίστηκαν και χάθηκε και η εικόνα της Παναγίας της «Σκαφιδιώτισσας». Της β' ενετοκρατίας (1685-1715), οπότε η Μονή προστατεύεται από τους Ενετούς, που εκλέγουν και τον ηγούμενο. Το 1696 γίνεται μετόχια της Μονής Στροφάδων Ζακύνθου. Το 1686 επισκευάζεται ο πύργος της και η εικόνα της Παναγίας βρίσκεται στη Μονή Σκοπού Ζακύνθου, απ' όπου παραλαμβάνεται με έγγραφο, που σώζεται, κι επαναφέρεται στη Μονή. Της β' τουρκοκρατίας (1715-1821), που γνωρίζει νέα μερική καταστροφή και ερήμωση. Επαναλειτουργεί το 1723 και στη χρονιά που ακολουθούν κατασκευάζεται το τέμπλο, πλακοστρώνεται το καθολικό, ανακαινίζεται ο ναός του αγίου Ανδρέα, ανυψώνεται ο περίβολος της. Νέα καταστροφή από πυρπόληση γνωρίζει το 1770 εκ μέρους των Τουρκαλβανών, αλλά αναγεννάται και πάλι εκ των ερειπίων της. Στα χρόνια της Εθνικής Επαναστάσεως του 1821 η Μονή συμμετέχει ενεργά στον Αγώνα, τόσο ηθικά όσο και υλικά, με επικεφαλής τον ηγούμενο της Γρηγόριο και τον παπά Φώτη. Η αναγνώριση της προσφοράς αυτής ήρθε το 1838, με την απονομή στον ηγούμενο χάλκινου παρασήμου από τον 'Οθωνα. Το 1825, τέλος Δεκεμβρίου με αρχές Ιανουαρίου 1826, παρά την αντίσταση που προέβαλε, λύγισε στις επιθέσεις των Τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ, που την σύλησαν και την πυρπόλησαν. Οι μοναχοί της και πάλι κατέφυγαν στη Ζάκυνθο. Στην περίοδο μετά την απελευθέρωση της χώρας, οι μοναχοί αγωνίσθηκαν να δώσουν νέα ζωή στο παλαίφατο μοναστήρι τους, μέσα σε ανυπέρβλητες δυσκολίες που προκαλούσε η βαριά φορολογία και οι ανεξέλεγκτες καταπατήσεις των κτημάτων της, ενώ ισχυρός σεισμός το 1886 προκάλεσε σημαντικές φθορές στο καθολικό και τα άλλα κτίσματα, που αποκαταστάθηκαν με αδέξιο τρόπο.
Ιδιαίτερα δοκιμάσθηκε η Μονή και στη διάρκεια της γερμανοϊοταλικής κατοχής, οπότε ληστεύτηκε από τους Ιταλούς και ανατινάχθηκε από τους Γερμανούς (ο ναός των αγίων Αναργύρων). Αμέσως μετά, από το 1946 ως το 1956 λειτούργησε στη Σκαφιδιά εκκλησιαστικό φροντιστήριο και αργότερα γυμνασιακό οικοτροφείο και παιδικές κατασκηνώσεις, ενώ το 1970 μετετράπη σε γυναικεία. Με τη φροντίδα και το μόχθο της αδελφότητος των μοναζουσών η Μονή γνωρίζει ημέρες τάξεως, ευπρεπισμού και προόδου. Τα κτίρια επισκευάσθηκαν, τοιχογραφήθηκε η τράπεζα, κτίσθηκαν νέες πτέρυγες, ευπρεπίσθηκε και οργανώθηκε το κειμηλιοφυλάκιό της, τακτοποιήθηκε το αρχείο της. Το μοναστηριακό συγκρότημα «παρονσιάzει γενικά το συνηθισμένο τετράπλευρο σχήμα με ανεπαίσθητο σχεδόν άνοιγμα προς τη βόρεια πλευρά, πολυπλευρική διαμόρφωση ελάχιστα μεν προς αυτή και κυρίως πολυπλευρική τη δυτική του πλευρά, λόγω της δια-μόρφωσης του εδάφους και τον ευρισκομένου στο κέντρο του πύργου, ώστε από μακριά η μονή έχει την όψη μεσαιωνικού φρουρίου». Ο ναός είναι μονόχωρη βασιλική με νάρθηκα και προστώο. Από την προγενέστερη μορφή τον διατηρούνται κάποια τμήματα, εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη και μερικά διάσπαρτα, ενώ το ιερό βήμα είναι το καλύτερα διατηρούμενο, και χωρίζεται από τον κυρίως ναό με χτιστό τέμπλο. Στο νάρθηκα σώζονται τοιχογραφίες. Στο κειμηλιοφυλάκιο φυλάσσονται μερικά πολύ αξιόλογα κειμήλια, που διασώθηκαν κατά τις αλλεπάλληλες δηώσεις και καταστροφές και μεταξύ αυτών μερικές δεκάδες φορητών εικόνων, Θυμιάματα, ιερά. καλύμματα, δισκοπότηρα, αρτοφόρια, δοχεία αγιασμού, αντιμήνσια, ιερά άμφια, χρυσοί σταυροί, λειψανοθήκες, κανδήλες, πόρπες, σφραγίδες της Μονής, μία αγία Ζώνη (τον 1765), όπλα του Αγώνος κ. ά., καθώς και αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, πιθανώς της Πρωτοελλαδικές περιόδου. Στον ίδιο χώρο φυλάσσονται και μερικά παλαίτυπα βιβλία, οι βιβλιοθήκες τον μοναχού Θεόδωρου (Παρασκευοπούλου), του Χρ. Ρουχίτσα (γιατρού-δικηγόρου), τον Χριστοδούλου (Φλεβοτόμου) κ. ά., όπως και χειρόγραφα από το 14ο αιώνα κι εντεύθεν, έγγραφα ενετικά, τούρκικα, πατριαρχικά, μετεπαναστατικά. Οι αδελφές καταγίνονται με ιδιαίτερη επιτυχία και στην αγιογραφία, την ιερορραπτική, την κατασκευή θυμιάματος, επιδίδονται δε και σε έργα πνευματικά. Στη Μονή λειτουργεί μικρός ξενώνας και έκθεση.ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Π. ΛΕΚΚΟΥ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΑΘΗΝΑ 1995
from ανεμουριον https://ift.tt/2K2YWco
via IFTTT