 |
|
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ. ΑΠΟ ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Π. ΖΕΡΒΟΣ, Σ. ΛΗΝΑΙΟΣ (ΤΟ ΝΤΕΜΠΟΥΤΟ ΤΟΥ), ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ, ΚΑΙ Β. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
|
Η θεατρική φωτογραφία αποτελεί έναν εξειδικευμένο κλάδο της φωτογραφίας. Απαιτεί ιδιαίτερη ικανότητα από μέρους του φωτογράφου, ο οποίος πρέπει να μετασχηματίσει την άμεση εικονογραφική πληροφορία της θεατρικής παράστασης από κάτι στατικό σε μια πρωτότυπη αισθητική εμπειρία. Η σωστή θεατρική φωτογραφία είναι ιδιαίτερα σημαντική, αν σκεφτεί κανείς ότι τις πιο πολλές φορές αποτελεί τελικά τον μοναδικό μάρτυρα μιας θεατρικής παραγωγής, για το μέλλον. Η θεατρική φωτογραφία απαιτεί δραματικότητα, άσχετα αν αποτυπώνει μια κωμική σκηνή, μια συγκινητική στιγμή ή ένα δραματικό μήνυμα. Και αυτό πρέπει να γίνει κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής παράστασης ή σε μια στημένη λήψη στο στούντιο. Συχνά οι συνθήκες φωτισμού είναι αντίξοες (το φλας είναι σχεδόν απαγορευμένο, αφού διαλύει κυριολεκτικά την ατμόσφαιρα του θεατρικού φωτισμού), η επανάληψη μιας σκηνής είναι αδύνατη και ο χώρος στον οποίο κινείται ο φωτογράφος είναι περιορισμένος. Τον 19ο αιώνα και μέχρι τουλάχιστον το 1935 ήταν αδύνατον να φωτογραφίσει κανείς ζωντανή παράσταση θεάτρου. Και αυτό γιατί ήταν απαραίτητη η χρήση φλας. Τα φλας μαγνησίου όμως που χρησιμοποιούσαν τότε δημιουργούσαν ένα πυκνό σύννεφο καπνού μετά την πυροδότησή τους, κάτι που καθιστούσε απαγορευτική τη χρήση τους σε κλειστούς χώρους. Οι φωτογράφοι αρκούνταν τότε να φωτογραφίζουν στο στούντιο τους τους ηθοποιούς, οι οποίοι συχνά φορούσαν τα ρούχα του ρόλου που υποδύονταν. Ο Nadar και ο Etienne Carjat ήταν οι πρώτοι που έκαναν τέτοιες φωτογραφίες στο Παρίσι, μετά το 1855. Στην Ελλάδα κάτι αντίστοιχο έκαναν οι αδελφές Κάντα την περίοδο 1888-1900 στην Αθήνα. Το 1902 το περιοδικό Πινακοθήκη δημοσίευσε ολοσέλιδη «φωτογραφία νυκτός διά μαγνησίου» της άδειας, βέβαια, σκηνής του Βασιλικού Θεάτρου, που είχε τραβήξει ο Carl Boehringer. Μετά το 1935 η χρήση λαμπτήρων μαγνησίου μιας χρήσης επέτρεψε πια τη φωτογράφιση σε κλειστούς χώρους με τέτοιου είδους φλας. Επίσης, η μεγάλη βελτίωση της ευαισθησίας των φιλμ έδωσε τη δυνατότητα για λήψεις σε κλειστούς χώρους χωρίς τη χρήση του, όταν ήταν απαραίτητο να διατηρηθεί η δραματικότητα του υπάρχοντος φωτισμού. Όταν επρόκειτο για υπαίθριες παραστάσεις, εκεί βέβαια δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα. Έτσι φωτογραφήθηκαν και οι πρώτες Δελφικές Εορτές από τον Arnold Genthe (1927) και οι δεύτερες από τη Nelly's (1930). Το ενδιαφέρον για τη θεατρική φωτογραφία άρχισε να αυξάνεται μετά την Απελευθέρωση. Ο Δήμος Πατρίδης ήταν ένας από τους πρώτους που φωτογράφισε ηθοποιούς την ώρα που έπαιζαν, ανάμεσα τους και τη Λένα Παπαδάκη το 1944, η οποία βρήκε τραγικό τέλος κατά τα Δεκεμβριανά. Σημαντικό είναι επίσης το αρχείο του Ντίμη Χαρισιάδη από το Εθνικό Θέατρο αλλά και από άλλα θέατρα στα οποία κατά καιρούς φωτογράφιζε. Το 1948 ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως βοηθός του Κυριάκου Κουρμπέτη ο Παναγιώτης Δεληκάρης. Από την αρχή στράφηκε στο θεατρικό ρεπορτάζ. Ήταν από τους πρώτους που άλλαξαν τον μέχρι τότε καθιερωμένο τρόπο φωτογράφισης στο χώρο αυτό. Τράβηξε πολύ μεγάλο αριθμό φωτογραφιών από παραστάσεις για τις ανάγκες περιοδικών, εφημερίδων, καθώς και για τις προθήκες των θεάτρων. Μέσα από αυτές διαγράφεται με μοναδικό τρόπο όλη η ιστορία του ελληνικού θεάτρου, οι χρυσές στιγμές και η αγωνία των ηθοποιών στα παρασκήνια, πριν από την πρεμιέρα. Ο ίδιος λέει για τη δουλειά του: «Ως τότε οι καλλιτέχνες στηνόντουσαν για μια φωτογραφία. Εγώ χρησιμοποίησα τη μηχανή μου για να φωτογραφήσω τους ηθοποιούς την ώρα που έπαιζαν. Το ζητούμενο για μένα ήταν η ξεχωριστή στιγμή, ένα βλέμμα, μια κίνηση μοναδική». Ο Αναστάσιος Κουτσούκος γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη και από το 1930 εργάστηκε στο φωτογραφείο του Ιωάννη Ξανθάκη, στην Αθήνα. Αποχώρησε το 1949 για να ανοίξει δικό του φωτογραφείο, στη διασταύρωση των οδών Θήρας και Φωκίωνος Νέγρη. Το ονόμασε «Φωτό-Elite» και από αυτό έγινε γνωστός ως «ο κύριος Ελίτ». Τον ίδιο χρόνο στράφηκε στη θεατρική φωτογραφία, στην οποία απέκτησε μοναδική ειδίκευση. Το θέατρο «Ντορέ» και θίασοι όπως της Βέμπο, της Κυβέλης και του Γούναρη ήταν μεταξύ αυτών με τους οποίους συνεργάστηκε. Η Λαμπέτη, ο Χορν, ο Χατζιδάκις, η Καρέζη, η Βουγιουκλάκη, η Μερκούρη ήταν επίσης μερικοί από τους διάσημους πελάτες του. Για 16 χρόνια δούλεψε συστηματικά και με το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Συνεργάστηκε ακόμα με το Εθνικό Θέατρο και φωτογράφισε τις περισσότερες παραστάσεις του Μάνου Κατράκη. Είχε βιώσει τόσο πολύ τα θέατρα ώστε συχνά οι θιασάρχες, μετά τη γενική πρόβα, ρωτούσαν τη γνώμη του για το πώς θα πάει το έργο τους. Το αρχείο του περιλαμβάνει πολύ μεγάλο αριθμό φωτογραφιών από θεατρικές παραστάσεις και πορτρέτα ηθοποιών. Η θεατρική φωτογραφία αποτελεί μία από τις πτυχές του πολυποίκιλου φωτογραφικού έργου (πορτρέτα και τοπία) του Λέοντα Φραντζή, κατά την περίοδο 1935-1955. Φωτογράφισε θεατρικές παραστάσεις από το Εθνικό Θέατρο, την Εθνική Λυρική Σκηνή, καθώς και πάμπολλα πορτρέτα ηθοποιών. Το Μάιο του 2003 εκδόθηκε από το ΕΛΙΑ το λεύκωμα Λέων Φραντζής. Φωτογραφίες Ελλήνων ηθοποιών 1937-1946, το οποίο περιλαμβάνει μεγάλο μέρος του αρχείου αυτού, ενώ παράλληλα οργανώθηκε ομώνυμη έκθεση φωτογραφιών του στο «Χώρο Τέχνης 24». Θα πρέπει τέλος να αναφερθεί και ο Emile Seraf (Αιμίλιος Σαράφης, 1905-1990), ο οποίος δημιούργησε μεγάλο αρχείο με φωτογραφίες θεατρικών παραστάσεων, πολλών θεάτρων και θιάσων. Αρκετοί, ήταν επίσης οι φωτορεπόρτερ που ασχολήθηκαν περιστασιακά με τη θεατρική φωτογραφία.
ΑΛΚΗΣ Ξ. ΞΑΝΘΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ 1939-1970 ΤΟΜΟΣ Β’ ΠΑΠΥΡΟΣ ΑΘΗΝΑ 2008
from ανεμουριον https://ift.tt/34YYDHZ
via
IFTTT
