1940
Ιανουάριος
26 Ιανουαρίου: Υπογράφεται εμπορική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Μεγάλης Βρετανίας, ως αντίβαρο στη γερμανική οικονομική επιρροή στην Ελλάδα. Τέσσερις μέρες νωρίτερα (22/1) είχε υπογραφεί συμφωνία μεταξύ του βρετανικού υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και Ελλήνων πλοιοκτητών για εκμίσθωση στη Βρετανία 60 εμπορικών σκαφών.
Ιούλιος
Ιταλικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν ελληνικά πολεμικά πλοία στις ακτές της Κρήτης (18/7) και στη Ναύπακτο (31/7). Η ιταλική κυβέρνηση προβάλλει τη δικαιολογία ότι οι πιλότοι εξέλαβαν τα πλοία για αγγλικά.
Αύγουστος
15 Αυγούστου: Το εύδρομο «Έλλη» τορπιλίζεται από τους Ιταλούς έξω από το λιμάνι της Τήνου. Η ελληνική κυβέρνηση καταγγέλλει την άνανδρη ενέργεια, αλλά προσποιείται άγνοια για την ταυτότητα του ενόχου.
Σεπτέμβριος
20 Σεπτεμβρίου: Εμπορική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, ως αντίβαρο στην ελληνοβρετανική εμπορική συμφωνία του Ιανουαρίου.
Οκτώβριος
28 Οκτωβρίου: Στις 3 το πρωί, ο πρέσβης της Ιταλίας Εμανουέλε Γκράτσι επιδίδει τελεσίγραφο στον Ιω. Μεταξά, με το οποίο του γνωστοποιεί την πρόθεση της Ιταλίας να καταλάβει θέσεις εντός της ελληνικής επικράτειας, συνοδευόμενο από τη δήλωση ότι, αν η Ελλάδα δεν συμμορφωθεί εντός τριών ωρών, ο ιταλικός στρατός θα εισβάλει στο ελληνικό έδαφος. Η απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού (Alors, c'est la guerre: Λοιπόν, έχουμε πόλεμο), που έμεινε στην ιστορία ως το ΟΧΙ του Μεταξά, εξέφρασε τη θέληση του ελληνικού λαού να μην υποταχθεί.
31 Οκτωβρίου: Με επιστολή του από τη φυλακή, ο Νίκος Ζαχαριάδης, γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, καλεί τον ελληνικό λαό «στον πόλεμο αυτό, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, να δώσει όλες του τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη».
Νοέμβριος
4 Νοεμβρίου: Οι ιταλικές δυνάμεις προχωρούν μέσα στο ελληνικό έδαφος στον παραλιακό τομέα. Στον τομέα της Κορυτσάς ο ελληνικός Στρατός αποκρούει τις ιταλικές επιθέσεις και αντεπιτίθεται.
10 Νοεμβρίου: Η ιταλική μεραρχία αλπινιστών εισδύει στον ορεινό όγκο του Σμόλικα και του Γράμμου έως τη Σαμαρίνα. Τα ασθενή ελληνικά τμήματα αμύνονται γενναία, και όταν φθάνουν ενισχύσεις, αντεπιτίθενται και τρέπουν σε φυγή τους Ιταλούς.
15 Νοεμβρίου: Οι Ιταλοί εκτοπίζονται από το ελληνικό έδαφος στην περιοχή της Πίνδου.
16-22 Νοεμβρίου: Σκληρές μάχες και κατάληψη της Κορυτσάς. 26-30 Νοεμβρίου: Οι ελληνικές δυνάμεις προελαύνουν σε όλα τα μέτωπα.
Δεκέμβριος
1-8 Δεκεμβρίου: Ο ελληνικός Στρατός καταλαμβάνει το Πόγραδετς (1/12), την Πρεμετή (4/12), τους Αγίους Σαράντα (6/12), το Δέλβινο (7/12) και το Αργυρόκαστρο (8/12).
22 Δεκεμβρίου: Ελληνικά τμήματα μπαίνουν στη Χειμάρρα. Συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι 730 Ιταλοί.
25 Δεκεμβρίου: Το υποβρύχιο «Παπανικολής», με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Ιατρίδη, βυθίζει δύο ιταλικά μεταγωγικά ανοικτά της Αυλώνας.
31 Δεκεμβρίου: Το υποβρύχιο «Λάμπρος Κατσώνης», με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Σπανίδη, βυθίζει ιταλικό πετρελαιοφόρο ανοικτά του Δυρραχίου.
Γιώργος Σεφέρης: Τετράδιο Γυμνασμάτων Α' και Ημερολόγιο Καταστρώματος Α’. / Οδυσσέας Ελύτης: Προσανατολισμοί / Άγγελος Σικελιανός: Σίβυλλα. / Μ. Καραγάτσης: Γιούγκερμαν και Τα στερνά του Γιούγκερμαν. / Θάνατος Ζαχαρία Παπαντωνίου(1877-1940).
1941
Ιανουάριος
10 Ιανουαρίου: Ελληνικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την Κλεισούρα και, την επομένη, το στρατηγικής σημασίας ύψωμα 1890.
29 Ιανουαρίου: Θάνατος του Ιωάννη Μεταξά. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Αλέξανδρος Κορυζής.
Φεβρουάριος
12 Φεβρουαρίου: Η ιταλική αεροπορία βομβαρδίζει τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη.
16 Φεβρουαρίου: Ελληνικά τμήματα καταλαμβάνουν το βουνό Στέντελι.
27 Φεβρουαρίου: Οι Αγγλοι καταλαμβάνουν το Καστελλόριζο.
Μάρτιος
14 Μαρτίου: Το υποβρύχιο «Νηρεύς» τορπιλίζει ιταλικό μεταγωγικό στην Αδριατική. Την ίδια μέρα το αντιτορπιλικό «Ψαρά» βυθίζει ιταλικό υποβρύχιο.
17 Μαρτίου: Βρετανικές δυνάμεις φθάνουν στην Ελλάδα. Παραμένουν νοτίως του Αλιάκμονα για να μην δώσουν το πρόσχημα στους Γερμανούς να εισβάλουν.
Απρίλιος
6 Απριλίου: Ο Γερμανός πρέσβης στην Αθήνα επισκέπτεται ξημερώματα τον πρωθυπουργό Κορυζή και του ανακοινώνει ότι γερμανικός στρατός θα εισβάλει στην Ελλάδα, λόγω της παρουσίας αγγλικών δυνάμεων. Το πρωί αρχίζει η γερμανική επίθεση εναντίον της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας.
8 Απριλίου: Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τη Δοϊράνη και το έδαφος μεταξύ Δοϊράνης και Αξιού.
9 Απριλίου: Τα πρώτα γερμανικά τμήματα εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη.
13 Απριλίου: Παραδίδονται οι ελληνικές δυνάμεις που είχαν αποκοπεί ανατολικά της Θεσσαλονίκης.
15 Απριλίου: Ο ελληνικός Στρατός του αλβανικού μετώπου συμπτύσσεται για να ευθυγραμμιστεί με το μέτωπο της Μακεδονίας. Εκκενώνεται η Κορυτσά.
18 Απριλίου: Ο πρωθυπουργός Αλ. Κορυζής, αδυνατώντας να αντιμετωπίσει την κατάσταση, αυτοκτονεί.
21 Απριλίου: Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Εμμανουήλ Τσουδερός. Οι διοικητές των τριών Σωμάτων Στρατού, Γ. Τσολάκογλου, Π. Δεμέστιχας και Γ. Μπάκος συνθηκολογούν με τους Γερμανούς εισβολείς.
23 Απριλίου: Ο βασιλιάς, ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση καταφεύγουν στην Κρήτη.
27 Απριλίου: Οι Γερμανοί εισέρχονται στην Αθήνα. Η χιτλερική σημαία υψώνεται στην Ακρόπολη.
Μάιος
3 Μάιου: Παρέλαση γερμανικών και ιταλικών στρατευμάτων κατοχής σε μια έρημη Αθήνα.
20 Μαίου: Μάχη της Κρήτης: Αρχίζει η γερμανική επίθεση. Οι μικρές ελληνικές δυνάμεις, οι Αγγλοι που είχαν μεταφερθεί εκεί, όλος ο πληθυσμός, αντιστέκονται γενναία.
30 Μαΐου: Ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας κατεβάζουν από τον βράχο της Ακρόπολης τη σημαία με τη σβάστικα. Η γενναία πράξη τους γίνεται σύμβολο αντίστασης. 37 Μαΐου: Υστερα από δέκα μέρες σκληρών μαχών, η Κρήτη καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς. Μια βδομάδα νωρίτερα, ο βασιλιάς και η κυβέρνηση είχαν διαφύγει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Ιούνιος
Αρχίζει η ανασυγκρότηση του ελληνικού Στρατού στη Μέση Ανατολή. Η συγκρότηση της 1ης Ταξιαρχίας ολοκληρώνεται γρήγορα.
10 Ιουνίου: Η Ελλάδα χωρίζεται σε τρεις ζώνες κατοχής: γερμανική, ιταλική και βουλγαρική.
Ιούλιος
6 Ιουλίου: Παύση του Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου με απόφαση της Ιεράς Συνόδου, επειδή αρνήθηκε να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση. Τον διαδέχεται ο Δαμασκηνός, που αργότερα, θα εναντιωθεί στο σχέδιο πολιτικής επιστράτευσης και θα τεθεί γι' αυτό υπό κράτηση στην κατοικία του.
Σεπτέμβριος
9 Σεπτεμβρίου: Ιδρύεται στην Αθήνα ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) ως πολιτική οργάνωση από βενιζελικούς αξιωματικούς, με επίτιμο αρχηγό τον Νικόλαο Πλαστήρα. Πραγματικός αρχηγός είναι ο Ναπολέων Ζέρβας, με υπαρχηγό τον Κομνηνό Πυρομάγλου.
27 Σεπτεμβρίου: Το ΚΚΕ, μαζί με το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ), την Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ), και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ) ιδρύουν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ).
28 Σεπτεμβρίου: Κίνημα Ελλήνων χωρικών στο Δοξάτο της Δράμας εναντίον των Βουλγάρων κατακτητών καταστέλλεται βίαια. Στη Νιγρίτα οι Βούλγαροι εκτελούν 221 πατριώτες. Στο Κιλκίς οι εκτελέσεις είναι μαζικές.
Οκτώβριος
Ιδρύεται στο Κάιρο η Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση (ΑΣΟ) με σκοπούς στρατιωτικούς (κυρίως την ενεργό συμμετοχή των ελληνικών δυνάμεων στον πόλεμο κατά του Άξονα), αλλά και πολιτικούς (τον αγώνα εναντίον της σχεδιαζόμενης επιβολής καθεστώτος μεταξικού τύπου μετά τον πόλεμο).
Δεκέμβριος
Η μεγάλη πείνα, που τα θύματα της θα φτάσουν τις 300.000 αρχίζει να μαστίζει την Αθήνα.
Ο ΟΕΣΒ εκδίδει τη Νεοελληνική Γραμματική. / Θάνατος Γιώργου Σαραντάρη(1908-1941). / Αυτοκτονία της Πηνελόπης Δέλτα(1874-1941).
1942
Φεβρουάριος
16 Φεβρουαρίου: Ιδρύεται ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ). Την οργάνωση του ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο αναλαμβάνει ο Άρης Βελουχιώτης.
Μάρτιος
25 Μαρτίου: Επιδεικτική απουσία του λαού από τις επίσημες τελετές. Μεγάλες πατριωτικές διαδηλώσεις στην Αθήνα και αλλού.
Απρίλιος
14 Απριλίου: Οι δημόσιοι υπάλληλοι πραγματοποιούν την πρώτη απεργία στην Αθήνα.
20 Απριλίου: Έκδοση της παράνομης εφημερίδας του ΕΑΜ «Ελεύθερη Ελλάδα».
Ιούλιος
11 Ιουλίου: Αρχίζουν οι διωγμοί εναντίον των 44.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης.
30 Ιουλίου: Ο Ν. Ζέρβας συγκροτεί ανταρτική ομάδα του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο.
Σεπτέμβριος
22 Σεπτεμβρίου: Στη Αθήνα, η ΠΕΑΝ (Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων) ανατινάσσει τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ (Εθνικοσοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση) στην οδό Πατησίων.
Οκτώβριος
28 Οκτωβρίου: Ο λαός εορτάζει την επέτειο του ΟΧΙ.
Νοέμβριος
19 Νοεμβρίου: Παραιτείται η πρώτη κατοχική κυβέρνηση, του Γ. Τσολάκογλου. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο έως τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κων. Λογοθετόπουλος.
25 Νοεμβρίου: Ανδρες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, μαζί με Άγγλους σαμποτέρ ανατινάσσουν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου. Ήταν η πιο επιτυχημένη επιχείρηση δολιοφθοράς στην κατεχόμενη Ευρώπη έως εκείνη τη στιγμή. Ο ανεφοδιασμός του Ρόμελ στο αφρικανικό μέτωπο διεκόπη επί ενάμιση μήνα.
 |
| Αθήνα, 25 Μαρτίου 1943. Στο Σύνταγμα, Ιταλοί έφιπποι εφορμούν κατά του πλήθους, χτυπούν με λύσσα, αφήνοντας πίσω τους αμέτρητα θύματα. (Φωτ.: Αρχείο ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ.) |
Δεκέμβριος
22 Δεκεμβρίου: Μεγάλες διαδηλώσεις και απεργίες στην Αθήνα και τον Πειραιά.
Δημήτρης Γληνός: Τι είναι και τι θέλει το ΕAM. / Θάνατος του ιστορικού και ακαδημαϊκού Δημ. Καμπούρογλου (1852-1942). /Θάνατος Ιωάννη Γρυπάρη(1870-1942).
1943
Ιανουάριος
Δραστηριοποιείται η στρατιωτική οργάνωση της ΕΚΚΑ στην Παρνασσίδα με στρατιωτικό αρχηγό τον Δημήτριο Ψαρρό. Η ΕΚΚΑ είχε ιδρυθεί το φθινόπωρο του 1942 από τους Δ. Ψαρρό, Απ. Καψαλόπουλο και Γ. Καρτάλη.
14 Ιανουαρίου: Σε σπίτι της οδού Πατησίων 86, σκοτώνεται σε συμπλοκή με διωκτικό απόσπασμα των ιταλικών αρχών κατοχής ο Γιάννης Τσιγάντες, μυστικός απεσταλμένος της εξόριστης κυβέρνησης και των συμμάχων στην Αθήνα.
Φεβρουάριος
10-20 Φεβρουαρίου: Ο ΕΛΑΣ Θεσσαλίας συγκρούεται με δυνάμεις κατοχής στον Όλυμπο, στην Ελασσόνα και στο Πήλιο.
23 Φεβρουαρίου: Ίδρυση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων (ΕΠΟΝ).
24 Φεβρουαρίου: Μαζικές κινητοποιήσεις του ελληνικού λαού κατά της πολιτικής επιστράτευσης.
Μάρτιος
1 Μαρτίου: Μαζική εκδήλωση του λαού της Αθήνας στην κηδεία του Κωστή Παλαμά.
5 Μαρτίου: Λήγουν οι κινητοποιήσεις κατά της πολιτικής επιστράτευσης με νίκη του λαού, που ματαιώνει τα σχέδια των κατοχικών αρχών.
12-24 Μαρτίου: Απελευθέρωση της Καρδίτσας και των Γρεβενών από τον ΕΛΑΣ.
Απρίλιος
7 Απριλίου: Προσχώρηση στρατηγού Στέφανου Σαράφη στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Παραιτείται η κυβέρνηση Κων. Λογοθετόπουλου. Πρωθυπουργός ο Ιωάννης Ράλλης, ιδρυτής των διαβόητων «Ταγμάτων Ασφαλείας».
Ιούνιος
2 Ιουνίου: Ο ΕΛΑΣ ανατινάσσει τη σήραγγα του Κούρνοβου.
6 Ιουνίου: Οι Γερμανοί εκτελούν σε αντίποινα 106 κρατούμενους κομμουνιστές στο Κούρνοβο.
29 Ιουνίου: Αρχή στρατολογίας των «Ταγμάτων Ασφαλείας».
Ιούλιος
22 Ιουλίου: Διαδηλώσεις στην Αθήνα εναντίον της επέκτασης της ζώνης βουλγαρικής κατοχής, με νεκρούς και τραυματίες.
Αύγουστος
9 Αυγούστου: Εκπρόσωποι του ΕΑΜ (Ηλ. Τσιριμώκος, Κ. Δεσποτόπουλος, Τζίμας και Π. Ρούσος), του ΕΔΕΣ (Κομν. Πυρομάγλου) και της ΕΚΚΑ (Γ. Καρτάλης) αναχωρούν για το Κάιρο. Η προσπάθεια δημιουργίας ενιαίου αντιστασιακού κινήματος αποτυγχάνει, εξαιτίας της άρνησης του βασιλιά να δεχθεί το αίτημα όλων των αντιστασιακών οργανώσεων να μην επιστρέψει στην Ελλάδα πριν ο ελληνικός λαός αποφανθεί με δημοψήφισμα.
Σεπτέμβριος
Ο ΕΔΕΣ εμφανίζεται διασπασμένος. Η οργάνωση της Αθήνας συνεργάζεται με την κυβέρνηση Ράλλη στη συγκρότηση των «Ταγμάτων Ασφαλείας».
8 Σεπτεμβρίου: Συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Αφοπλισμός και αιχμαλωσία Ιταλών στρατιωτών από τους Γερμανούς.
26 Σεπτεμβρίου: Η ιταλική μεραρχία Πινερόλο παραδίδεται στον ΕΛΑΣ με όλο της τον οπλισμό.
 |
| Αθήνα, χειμώνας 1941-42. Πείνα και θάνατος (Φωτ.: Βούλα Παπαϊωάννου.) |
Οκτώβριος
9 Οκτωβρίου: Σημειώνονται οι πρώτες συγκρούσεις δυνάμεων του ΕΛΑΣ με δυνάμεις του ΕΔΕΣ.
Νοέμβριος
30 Νοεμβρίου: Επιχείρηση των «Ταγμάτων Ασφαλείας» εναντίον αναπήρων του αλβανικού πολέμου στα νοσοκομεία της Αθήνας.
Δεκέμβριος
13 Δεκεμβρίου: Εκτέλεση 1.000 ανδρών και εφήβων στα Καλάβρυτα από τους Γερμανούς.
Νίκος Γκάτσος: Αμοργός. / Ηλίας Βενέζης: Αιολική Γη. / Στρατής Μυριβήλης: Βασίλης Αρβανίτης. / Ν. Γ. Πεντζίκης: Ο Πεθαμένος και η Ανάσταση. / Θάνατος Κωστή Παλαμά (1859-1943) / Θάνατος Δ. Γληνού (1882-1943). / Θάνατος Μιλτιάδη Μαλακάση(1869-1943).
1944
Φεβρουάριος
4 Φεβρουαρίου: Υπογράφεται προσωρινή ανακωχή μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ και προγραμματίζεται συνδιάσκεψη στις επόμενες εβδομάδες.
29 Φεβρουάριου: Πραγματοποιείται η Διάσκεψη Μυροφύλλου-Πλάκας. Συμμετέχουν εκπρόσωποι του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ, της ΕΚΚΑ, και αξιωματικοί των Συμμάχων. Επικυρώνεται η ανακωχή ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ, καθορίζονται οι περιοχές επιχειρήσεων των διαφόρων ανταρτικών οργανώσεων και καταδικάζεται η κυβέρνηση δοσιλόγων της Αθήνας.
Μάρτιος
10 Μαρτίου: Η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ αποφασίζει την ίδρυση Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ). Προσωρινός πρόεδρος ορίζεται ο συνταγματάρχης Ευριπίδης Μπακιρτζής (ΕΚΚΑ). Συμμετέχουν, επίσης: στρατηγός Μάντακας (ΕΛΑΣ), Σιάντος (ΚΚΕ), Ηλίας Τσιριμώκος (ΕΛΔ) και Κωνσταντίνος Γαβριηλίδης (Αγροτικό Κόμμα).
31 Μαρτίου: Αίγυπτος. Η Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση (ΑΣΟ) καταθέτει στον πρωθυπουργό Τσουδερό αίτηση με τις υπογραφές χιλιάδων στρατιωτών, ναυτών και αξιωματικών για το σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας με βάση την ΠΕΕΑ.
Απρίλιος
Αρχές Απριλίου: Η ΠΕΕΑ καλεί τον συνταγματάρχη Δ. Ψαρρό να περιορίσει τους αξιωματικούς του και να δεχθεί την ένταξη του συντάγματος του (του 5/42) στον ΕΛΑΣ. Ο Ψαρρός αρνείται. Την ίδια στιγμή, στη Φωκίδα, αξιωματικός του 5/42 αφοπλίζει ομάδα του ΕΛΑΣ. Κατά τις επιχειρήσεις σκοτώνεται ο Βάρσος, αρχηγός της ανταρτικής ομάδας του ΕΛΑΣ.
5 Απριλίου: Αίγυπτος: Η ΑΣΟ αναλαμβάνει τον έλεγχο της 1ης Ταξιαρχίας, συλλαμβάνοντας τους μεταξικούς αξιωματικούς. Η στάση επεκτείνεται στο Ναυτικό. Οι στασιαστές θέτουν υπό τον έλεγχο τους πέντε πολεμικά πλοία, μεταξύ των οποίων το θωρηκτό «Αβέρωφ» και το αντιτορπιλικό «Πίνδος».
17 Απριλίου: Δύναμη 5.000 ανδρών του ΕΛΑΣ επιτίθενται στο σύνταγμα 5/42 του Ψαρρού στο Κλήμα Δωρίδας. Αξιωματικοί του 5/42 διαφεύγουν και προσχωρούν στα «Τάγματα Ασφαλείας». Ο Ψαρρός μένει και παραδίδεται στο τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ. Ενώ μεταφέρεται στο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ, συναντά μονάδα του ΕΛΑΣ, ο διοικητής της οποίας διατάσσει την εκτέλεση του.
7 Απριλίου: Παραιτείται ο Εμμ. Τσουδερός. Αναλαμβάνει ο Σοφοκλής Βενιζέλος.
18 Απριλίου: Η ΠΕΕΑ διευρύνεται με προσωπικότητες του ευρύτερου δημοκρατικού χώρου. Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Αλέξανδρος Σβώλος και υπουργός Οικονομικών ο Άγγελος Αγγελόπουλος. Η ΠΕΕΑ οργανώνει πανελλαδικές εκλογές για την ανάδειξη 180 αντιπροσώπων για τη σύγκληση «Εθνικού Συμβουλίου». Συμμετέχουν ένα εκατομμύριο ψηφοφόροι.
23 Απριλίου: Τελευταία προειδοποίηση -συνοδευόμενη από απειλές- του Τσώρτσιλ προς την ελληνική κυβέρνηση να καταστείλει τη στάση στη Μέση Ανατολή. Ομάδα 200 κομάντος καταλαμβάνει δύο πολεμικά πλοία, που βρίσκονταν στα χέρια των στασιαστών. Νεκροί 12 και τραυματίες 30. Αποφασίζεται η λήξη της εξέγερσης.
26 Απριλίου: Ο Σοφ. Βενιζέλος παραιτείται. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Γεώργιος Παπανδρέου.
27 Απριλίου: Γενική απεργία στην Αθήνα.
Μάιος
1 Μαΐου: Οι Γερμανοί εκτελούν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 κρατούμενους από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου.
14-27 Μαΐου: Σύγκληση Εθνικού Συμβουλίου στους Κορυσχάδες. Εγκρίνεται ψήφισμα που διακηρύσσει: Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και ασκούνται από τον λαό. Όλοι οι Έλληνες, άνδρες και γυναίκες, έχουν τα ίδια πολιτικά και αστικά δικαιώματα. Η εργασία είναι βασική κοινωνική λειτουργία που δημιουργεί δικαίωμα για την απόλαυση όλων των κοινωνικών αγαθών. Γλώσσα της εκπαίδευσης είναι η γλώσσα του λαού.
17-20 Μαΐου: Πραγματοποιείται στο Λίβανο συνέδριο, εμπνεύσεως Γ. Παπανδρέου. Συμμετέχουν εκπρόσωποι δεκατεσσάρων πολιτικών κομμάτων και όλων των αντιστασιακών οργανώσεων. Στην Αριστερά επιφυλάσσεται θέση κατηγορουμένου. Καλείται να απολογηθεί για την ανταρσία στο ελληνικό Ναυτικό και για τη δολοφονία του Ψαρρού. Ο Γ. Παπανδρέου καταλογίζει στο ΕΑΜ την ευθύνη για τη συγκρότηση των «Ταγμάτων Ασφαλείας». Στο κλίμα αυτό, οι εκπρόσωποι της Αριστεράς υπογράφουν ένα «Συμβόλαιο του Έθνους», που νομιμοποιεί τις εκκαθαρίσεις στο Στρατό της Μέσης Ανατολής και προβλέπει την υπαγωγή όλων των ανταρτικών μονάδων στις διαταγές της ενιαίας κυβέρνησης. Ως αντάλλαγμα, ο Παπανδρέου προσφέρει στην Αριστερά πέντε δευτερεύοντα υπουργεία.
Ιούνιος
10 Ιουνίου: Οι Γερμανοί εκτελούν 269 πατριώτες στο Δίστομο και πυρπολούν την πόλη.
Αύγουστος
15 Αυγούστου: Η ηγεσία του ΕΑΜ στέλνει υπουργούς στην κυβέρνηση του Καΐρου.
Σεπτέμβριος
3 Σεπτεμβρίου: Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει τη Δυτική Θράκη.
5 Σεπτεμβρίου: Ο ΕΛΑΣ ολοκληρώνει την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας.
22 Σεπτεμβρίου: Φθάνουν στο Κάιρο και ορκίζονται υπουργοί της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας οι Αλέξανδρος Σβώλος, Ν. Ασκούτσης, Ηλίας Τσιριμώκος, Γιάννης Ζεύγος και Μ. Πορφυρογένης.
26 Σεπτεμβρίου: Συμφωνία της Καζέρτας. Έπειτα από διαπραγματεύσεις, στις οποίες συμμετείχαν ο Βρετανός υπουργός Μακ Μίλαν, ο στρατηγός Σκόμπι, ο Παπανδρέου, ο στρατηγός Σαράφης και ο Ν. Ζέρβας, υπογράφεται συμφωνία με την οποία: α) η ελληνική κυβέρνηση θέτει όλες τις δυνάμεις της υπό τις διαταγές του Σκόμπι, β) οι αρχηγοί των ανταρτικών ομάδων δεσμεύονται να μην επιδιώξουν την κατάληψη αρχής, γ) απαγορεύεται η ανάληψη δράσης εντός της Αθήνας χωρίς την έγκριση του Σκόμπι, δ) τα «Τάγματα Ασφαλείας» θα αντιμετωπισθούν ως όργανα του εχθρού, ε) ορίζονται οι περιοχές δράσης των ανταρτικών ομάδων. Η Συμφωνία της Καζέρτας επέτρεψε στους Άγγλους να αποβιβάσουν δυνάμεις στην Ελλάδα.
 |
| Αθήνα, 12 Οκτωβρίου 1944. Οι Αθηναίοι κατακλύζουν την πλατεία Συντάγματος και τους γύρω δρόμους ανεμίζοντας ελληνικές και συμμαχικές σημαίες. (Φωτ.: Αρχείο ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ.) |
Οκτώβριος
12 Οκτωβρίου: Απελευθέρωση της Αθήνας. Ο αγώνας κατά του Άξονα στη βασανισμένη Ελλάδα έληξε με νίκη - μια νίκη που ήλθε ως επιστέγασμα σκληρού αγώνα και της θυσίας σχεδόν μισού εκατομμυρίου Ελλήνων και Ελληνίδων.
18 Οκτωβρίου: Σκόμπι και Παπανδρέου φθάνουν στην Αθήνα.
20 Οκτωβρίου: Ορκίζεται η πρώτη μεταπολεμική κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου. Η ΠΕΕΑ συμμετέχει με έξι υπουργούς.
Νοέμβριος
3 Νοεμβρίου: Απελευθέρωση όλης της ελληνικής επικράτειας, εκτός της Κρήτης και της Μήλου.
9 Νοεμβρίου: Φθάνει στην Ελλάδα από την Ιταλία, όπου πολέμησε στο πλευρό των Συμμάχων, η Ορεινή Ταξιαρχία.
28 Νοεμβρίου: Ο Παπανδρέου ζητεί από τον ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ να αποστρατευθούν μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου.
Δεκέμβριος
1 Δεκεμβρίου: Παραιτούνται οι υπουργοί της ΠΕΕΑ στην κυβέρνηση. Το υπουργικό συμβούλιο εγκρίνει την απόφαση του Παπανδρέου για αποστράτευση του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ.
 |
| Αθήνα, 3 Δεκεμβρίου 1944. Η μεγάλη συγκέντρωση του ΕΑΜ στην πλατεία Συντάγματος. Το πλήθος αραιώνει, καθώς πληθαίνουν οι πυροβολισμοί, σποραδικοί στην αρχή - και άγνωστης προέλευσης... Πέφτουν νεκροί - οι πρώτοι του εμφυλίου. Δεκεμβριανά... (Φωτ. Ντιμίτρι Κέσελ). |
3 Δεκεμβρίου: Πυροβολισμοί εναντίον άοπλων διαδηλωτών του ΕΑΜ στην Πλατεία Συντάγματος. Αρχίζουν τα Δεκεμβριανά.
4 Δεκεμβρίου: Ο Σκόμπι κηρύσσει στρατιωτικό νόμο. Oι συγκρούσεις γενικεύονται. Στην αρχή, οι δυνάμεις του ΕΑΜ περιορίζουν τους αντιπάλους τους στην Πλατεία Συντάγματος, στο στρατόπεδο Μακρυγιάννη και στο Γουδί. Γρήγορα, όμως, η κατάσταση αλλάζει, καθώς καταφθάνουν σημαντικές βρετανικές ενισχύσεις.
22 Δεκεμβρίου: Ο ΕΛΑΣ επιτίθεται εναντίον του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο με σκοπό τη διάλυση τους.
23 Δεκεμβρίου: Είσοδος του ΕΛΑΣ στα Ιωάννινα.
Εκδίδεται το λογοτεχνικό περιοδικό «Μακεδόνικα Γράμματα» (Θεσσαλονίκη, 1944-1952.). / Κάτοικος της Κερατέας Αττικής παραδίδει στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έναν κούρο, τον Αριστόδικο, που χρονολογείται γύρω στο 480 π.Χ. / Γιώργος Σεφέρης: Δοκιμές. / Στρατής Τσίρκας: Αλλόκοτοι άνθρωποι (Διηγήματα). / Θάνατος Τέλλου Αγρα (1899-1944). / Αυτοκτονία Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888-1944).
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ
Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1940-1945
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/2SZVJzc
via IFTTT