Κάθοδος των Δωριέων ή ταξική επανάσταση;

Πυρπόληση μυκηναϊκού ανακτόρου από Δωριείς (όπως τη φαντάστηκε ο Χρ. Κωφίτης, λαμβάνοντας υπόψη του τις οδηγίες του συγγραφέα του άρθρου και ακολουθώντας αυστηρά τα αρχαιολογικά δεδομένα)

AΙΩΝΕΣ τώρα η Ελληνική Ιστορική Σκέψη τρέμει μπρος στη σιδηρόφραχτη απειλή των «ορδών» των Δωριέων που «εισβάλλουν από το Βορρά» και καταστρέφουν «διά πυρός και σιδήρου» το Μυκηναϊκό πολιτισμό. Μυθολογίες και θεωρίες στήθηκαν που ενισχύουν την «Ινδοευρωπαϊκή άποψη» για τους «βάρβαρους» εισβολείς που ανατρέπουν το ολάνθιστο Μυκηναϊκό σύστημα και «βεβαρβαρώνουν» την Ελλάδα που πλέον «σιδηροφορεί». Ο Θουκυδίδης, έφριττε προφανώς θυμούμενος την τρομακτική αυτή Δωρική «Κάθοδο» που έρριξε τον Μυκηναϊκό Νατουραλισμό στα βάθη της Γεωμετρικής «Ατεχνίας». Καιρό τώρα οι Δωριείς θεωρούνταν το κακό παρεπόμενο της «Ινδοευρωπαϊκής» επέκτασης που μόνο το νέο τους αίμα πρόσφεραν στον Ελλαδικό χώρο ενώ κατάστρεψαν τα πάντα. Οι Δωριείς που λογικά θα έπρεπε να ήσαν για τους Μυκηναίους ότι οι Oύννοι για τις δυο όψεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Ανατολική και Δυτική) 1500 περίπου χρόνια μετά και οι Μογγόλοι του Τζένγκις Χάν για τη Χριστιανοσύνη 2.400 περίπου χρόνια μετά, αφού οι γνωστές αναπαραστάσεις επιτρέπουν τέτοιους παραλληλισμούς. Δωριείς «η φρίκη του πολιτισμού». Αίμα και Σίδερο, βαρβαρότητα και αγριάδα που ανασκάπτει εκ θεμελίων το «λαμπρό» Μυκηναϊκό πολιτισμό του 1100 π.χ. Κάπως έτσι θεωρείται, λοιπόν, ιστορικά, η λεγόμενη «Κάθοδος» των Δωριέων. Βέβαια επειδή η κάθε θεωρία έχει και τον αντίλογό της, δεν ήταν δυνατό και η περί «Καθόδου» άποψη, αρκετά ευάλωτη σε πολλά σημεία άλλωστε, να παραμείνει χωρίς αντίλογο. Δημιουργήθηκε και η περί «Ανόδου» άποψη. Άποψη που θέλει τους Δωριείς να φτάνουν στον Ελλαδικό χώρο από τα Μικρασιατικά παράλια. Ορισμένοι ερευνητές έφθασαν μέχρι του σημείου να ισχυρίζονται ότι οι Δωριείς ήσαν Σημιτικό φύλλο που εγκαταστάθηκε (πάντα δια «πυρός και σιδήρου») στον Ελλαδικό χώρο. Μερικοί μίλησαν για σταδιακή επέκταση, κάτι ανάλογο δηλ. με τη λεγάμενη «Σλαβική διείσδυση» των Βυζαντινών χρόνων. Αλλοι τέλος μίλησαν για απλή μετακίνηση μιας βορειοελλαδικής ορεινής Ελληνικής φυλής προς τα πεδινά και τα νότια, πάντα όμως «δια πυρός και σιδήρου». Ομως παραμένει γεγονός ότι κανείς ιστορικός ερευνητής δεν είδε το θέμα από μια άλλη σκοπιά. Δηλ. τη σκοπιά της κοινωνικής σύγκρουσης, με βάση τη διαλεκτική μέθοδο ανάλυσης. Κάτι τέτοιο θα επιχειρήσω εδώ, σεβόμενος πάντα τον περιορισμένο χώρο ενός περιοδικού, και προσπαθώντας να δώσω μια αφορμή για άλλες εκτενέστερες αναλύσεις σε άλλους ιστορικούς ερευνητές. Γιατί υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι το Δωρικό γεγονός υπήρξε η πρώτη ιστορικά (όσον αφορά τουλάχιστον τη γνωστή ιστορία του ανθρώπου) Κοινωνική Ανατροπή με ΣΑΦΕΣΤΑΤΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ που αναστάτωσε τον τότε γνωστό κόσμο, και ίσως αποδειχθεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα τής Παγκόσμιας Ιστορίας.

Κόρες Μυκηναίων και Δωριέων. Η μυκηναϊκή βαρύτιμη αριστοκρατική ενδυμασία σε χτυπητή αντίθεση με τη λιτή δωρική αμφίεση (ακριβής αναπαράσταση από το Χρ. Κωφίτη)

Ας δούμε όμως πόσο ευσταθεί η καθιερωμένη ιστορική άποψη. Πολύτιμός μας σύμβουλος η αρχαιολογική σκαπάνη και οι Χεττιτικές, Αιγυπτιακές και Μυκηναϊκές εγχάραχτες γραπτές πινακίδες της εποχής εκείνης. Πόσο «λαμπρός» αλήθεια υπήρξε κατά τον IB' π.χ. αιώνα ο Μυκηναϊκός πολιτισμός; Ας μην λησμονούμε ότι λίγο πριν οι Δωριείς «εισβάλλουν» στην Ελλάδα οι «Λαοί της Θάλασσας» ερημώνουν την κραταιά Χεττιτική Αυτοκρατορία και σχεδόν ταυτόχρονα οι Αχαιοί και οι Ίωνες εισβάλλουν στην Τροία. Μετά εμφανίζονται οι Δωριείς. Αλλά ποιά σύνδεση μπορεί να έχουν όλα αυτά τα πράγματα μεταξύ τους;

ΟΙ ΣΤΕΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΧΑΙΩΝ-ΧΕΤΤΑΙΩΝ...

Οι Αχαιοί (που οι Χετταίοι τους ονομάζουν Ahhijawa) είχαν εποικίσει την Κύπρο και τα νότια παράλια της Μ. Ασίας. Μια απ’ αυτές τις αποικίες είναι και η Millawanta (Μίλητος) κατά τους Χετταίους. Η Μίλητος με την Ιασό, την Επισκοπή και την Αλικαρνασσό γύρω στο 1250 π.Χ. περιλαμβάνονται στη ζώνη επιρροής της μεγάλης Χεττιτικής Αυτοκρατορίας. (Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι οι Χετταίοι και οι Αχαιοί είναι αδελφά φύλλα και ότι οι Χετταίοι έχουν κυκλαδική προέλευση). Οι πόλεις αυτές συγκροτούν την ομοσπονδία της Arzawa (περιοχή που αντιστοιχεί στην Λυκία και Πισιδία). Η Arzawa διατηρεί το Μυκηναϊκό της χαρακτήρα και εξεγείρεται διαρκώς κατά των Χετταίων. Απ’ το 1400 π.Χ. κιόλας κατακτιέται απ’ τον Σουπιλουλιούμας ενώ το 1334 π.χ. επαναστατεί ήδη κατά του Μουρσίλις Β' και συνεχίζει μέχρι το 1220 π.Χ. τις επαναστάσεις (εναντίον του Τουδαλίγιας Δ'). Η περιοχή της Τροίας και των γύρω πόλεων είναι η ομοσπονδία της Assuwa.

…ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΑ

Η Μίλητος είναι υπό τη Χεττιτική κυριαρχία αλλά τη διοικεί η Ahhijawa μέσω ενός ντόπιου αντιπροσώπου. Είναι ενδιαφέρον ότι οι Χετταίοι την Κεντρική και Νότια Ελλάδα τη θεωρούν ενιαίο κράτος και την αποκαλούν Ahhijawa. Έχουν δε ισότιμες σχέσεις. Ας δούμε τη λέει ένα απόσπασμα συνθήκης του βασιλιά Τουδαλίγια του Δ' με το βασιλιά του Αμμουρού: «...ο βασιλεύς της Αίγυπτου, ο βασιλεύς της Βαβυλώνος, ο βασιλεύς της Ασσυρίας και ο βασιλεύς της Ahhijawa...». Δεν λείπουν όμως και οι προστριβές. Σε εποχή πολέμων οι Αχαιοί εφοδιάζουν τους εχθρούς των Χετταίων τους Ασσυρίους μέσω της Συρίας. Τέλος ενώ ο Τουδαλίγιας πολεμούσε στο Μαίανδρο ποταμό βασιλιάς της Ahhijawa βρίσκεται σε Μικρασιατικό έδαφος κάτω από ελάχιστα φωτεινές συνθήκες. Οι εχθροπραξίες θα κορυφωθούν με τον Τρωικό Πόλεμο όταν δηλ. η Ahhijawa επιτίθεται στην Assuwa που οι Χετταίοι την κρατούσαν κλειστή στους Αχαιούς και ειδικά στις πόλεις της Wilusa (Ίλιον) και Truisa (Τροία). Οι νεότερες αρχαιολογικές ανασκαφές αναπλάθουν την Ιλιάδα βήμα προς βήμα. Μέχρι και η επιστολογραφία των Χετταίων επιβεβαιώνει το Τρωικό δράμα. Οι Χετταίοι χτυπημένοι από Ασσύριους και τους «Λαούς της Θάλασσας» τσακισμένοι απ’ τις εξεγέρσεις της Arzawa αδυνατούν να αντιμετωπίσουν την εισβολή της Ahhijawa που τα επεκτατικά της σχέδια προς την περιοχή της Assuwa (Άσιος λειμών κατά τον Όμηρο) είχαν αρχίσει από νωρίτερα πράμα που φανερώνει και η επιστολή που είναι γνωστή ως «Ταβαγκαλάβας» που ο βασιλιάς των Χετταίων Μουβατάλλις (κατ’ άλλους ο Μούρσιλις ο Β') απευθύνει στο βασιλιά της Ahhijawa (Αχαιών) που τον αποκαλεί «αδελφό» και σχεδόν τον εκλιπαρεί να μην υποστηρίξει τους αντάρτες της Μιλλαβάντα (Μιλήτου) και του ζητάει συγγνώμη που τον είχε παλαιότερα αποκαλέσει δειλό και του φερόταν επιθετικά: «Βλέπεις αδελφέ μου τότε ήμουν νέος. Αν έγραψα τότε κάτι προσβλητικό για σένα, το έκανα χωρίς να σκεφτώ...». Ο Τρωικός πόλεμος για τους Αχαιούς ουσιαστικά θα είναι μια οικτρή αποτυχία καθώς μόνο το Ίλιον θα εκπορθήσουν και δεν θα μπορέσουν να εγκατασταθούν στην Assuwa. Αλλά το τραγικότερο θα έλθει με τη μεγάλης διάρκειας απομάκρυνσή τους από τον κυρίως Ελλαδικό χώρο. Είναι η εποχή που οι μόνοι άντρες στις πολιτείες θα είναι οι γέροντες και οι μη προνομιούχοι.

ΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΟΙ ΦΙΛΙΣΤΑΙΟΙ;

Τον ίδιο καιρό και λίγο μετά, οι λεγόμενοι Λαοί της θάλασσας ανάμεσα τους και οι Peleset (Φιλισταίοι), οι Tursha (Τηρρηνοί), οι Lukka (Λύκιοι), οι Shekelesh (Σικελοί), οι Sherden (Σαρδήνιοι) και οι Akaiwasha (Αχαιοί;) κατά τις αιγυπτιακές πηγές θα κατέβουν σαν λαίλαπα και θα αφανίσουν ότι ζωντανό βρουν στα παράλια της Παλαιστίνης και Συρίας, μέχρις ότου αποκρουστούν απ’ το βασιλιά της Αιγύπτου Φαραώ Μερνεφθά το 1219 π.Χ. Οι Akaiwasha είναι αμφίβολο αν είναι οι Αχαιοί γιατί κατά τις αιγυπτιακές πηγές εφαρμόζουν την περιτομή (καθαρά σημιτικό έθιμο). Ποιοι όμως ήσαν οι Peleset (Φιλισταίοι;). Ήταν ο μόνος απ’ τους λαούς αυτούς που εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Παλαιστίνη και η τέχνη τους είναι σαφώς Μυκηναϊκή. Αλλά ας δούμε τι λέει η Παλαιά Διαθήκη: «και ράξει ο θεός τους επανιπταμένους επί του Θρως Σιών επ’ αυτούς και τους εχθρούς αυτών διασκεδάσει, Συρίαν αφ’ ηλίου ανατολών και τους ΕΛΛΗΝΑΣ (υπογράμμιση δική μου) αφ’ ηλίου δυσμών, τους κατεσθίοντας τον Ισραήλ όλω τω στόματι· επί πάσι τούτοις ουκ απεστράφη ο θυμός αλλ' έτι η χείρ υψηλή» (ΗΣΑΪΑΣ 9, 11-12) Δηλαδή: «Θα τσακίσει ο Θεός αυτούς που συμμάχησαν κατά της Σιών, και τους εχθρούς αυτούς θα διασκορπίσει, την Συρία απ’ τα ανατολικά και τους 'Ελληνες απ’ τα δυτικά που καταβροχθίζουν το Ισραήλ με ολόκληρο το στόμα τους σ’ όλους αυτούς δεν έχει καταπαύσει ο θυμός, αλλά ακόμη είναι ψηλά το χέρι (Του)». ή: «Ουαί οι κατοικούντες το σχοίνισμα της θαλάσσης πάροικοι των Κρητών λόγος Κυρίου εφ’ υμάς, Χαναάν γη αλλοφύλων, και απολώς υμάς εκ κατοικίας. Και έσται Κρήτη νομή ποιμνίων και μάνδρα προβάτων» (ΣΟΦΩΝΙΑΣ 2, 5-6). Δηλαδή: «Αλλοίμονο σ’ αυτούς που κατοικούν στις παραλίες (οι Φιλισταίοι δηλ.), τους απογόνους των Κρητών. Ο λόγος του Κυρίου θα πέση επάνω σου γη Χαναάν των ΑΛΛΟΦΥΛΩΝ, και θα καταστρέψω και σας και τις κατοικίες σας. Και θα γίνει η Κρήτη βοσκότοπος και ποιμνιοστάσιο». Η για τον Γολιάθ λέγεται: «ότι τις αλλόφυλος ΑΠΕΡΙΤΜΗΤΟΣ (υπογρ. δική μου) αυτός, ότι ωνείδιοεν παράταξιν Θεού ζώντος;» (Βασιλειών Α', 17, 26 β). Μάλιστα! όσο και αν φαίνεται παράξενο ο Γολιάθ και οι Φιλισταίοι ήσαν Έλληνες, Κρήτες όπως τουλάχιστον υπογραμμίζει η Παλαιά Διαθήκη, αλλά και επιβεβαιώνει η αρχαιολογική σκαπάνη.

Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΜΥΚΗΝΩΝ

Έτσι λοιπόν ας αυαπλάσουμε το σκηνικό στον κυρίως ελλαδικό χώρο. Πόλεις ερημωμένες απ’ το εξουσιαστικό στοιχείο (των πολεμιστών και των ευγενών) μιας και όλοι οι άντρες λείπουν σε πολέμους στην Assuwa ή στην Παλαιστίνη. Εξουσία παραλυμένη που ασκείται από Αίγισθους και Κλυταιμνήστρες, γραφειοκρατία αδύναμη να επιβληθεί μιας και απουσιάζουν οι πολεμιστές και δούλοι που ξαφνικά συνειδητοποιούν όπ είναι το μόνο ενεργό στοιχείο στον ελλαδικό χώρο. Το εμπόριο παραλύει μιας και οι πειρατικές ομάδες, αλλά και η υπό διάλυση Χεττιτική αυτοκρατορία, κόβουν κάθε εμπορικό δρόμο. Πόλεμος απ’ άκρη σ’ άκρη της Αν. Μεσογείου και μια χώρα (η Ελλάδα) που αιμοραγεί και υποσιτίζεται με μια εμπορική και γραφειοκρατική κάστα που αδυνατεί να λειτουργήσει. Η αρχαιολογική σκαπάνη είναι σαφέστατη, φαίνεται μια παρακμή ενδογενής του Μυκηναϊκού χώρου, πουθενά δεν φαίνεται εισβολή ή «κάθοδος» λαών. Όπως παραδέχεται και ο Σπ. Ιακωβίδης ειδικός Μυκηναιολόγος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών (βλ. Ιστορία Ελλ. Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών) οι «επιδρομείς» δεν αφήνουν πουθενά ίχνη της καθόδου τους και πολύ περισσότερο κάποιο νέο στοιχείο ιδιόμορφο τεχνικά, μορφολογικά ή πολιτιστικά. Οι περιπτώσεις καταστροφής Μυκηναϊκών πόλεων από πυρκαγιές είναι όλες κι όλες μόνο οχτώ. Οι πυρκαγιές μάλλον αποδίδονται σε «εσωτερικές συγκρούσεις και αναστατώσεις οφειλώμενες στην παράλυση της κεντρικής εξουσίας εξ αιτίας της μακροχρόνιας απουσίας των ηγεμόνων από τους τόπους τους και την αποτυχία της εκστρατείας κατά της Τροίας». Οι οχτώ διάσπαρτοι συνοικισμοί που καίγονται είναι η Κρίσα στη Φωκίδα, η Γλάς στην Βοιωτία, ένα μέρος μόνο του συνοικισμού των Ζυγουριών στην Κορινθία, τμήματα μόνο των ακροπόλεων των Μυκηνών και της Τίρυνθας στην Αργολίδα, το το ανάκτορο του Εγκλιανού και ο οικισμός Νιχώρια στη Μεσσηνία και το Μενελάιο στη Λακωνία. Μάλιστα «η καταστροφή του Γλά... μοιάζει να ήτανε πράγματι ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΜΕΝΗ».

Πιστεύοντας ότι θα ξυπνούσε το «Άρειο» φυλετικό ασυνείδητο στους Γερμανούς, ο Χίτλερ αντέγραφε το μυκηναϊκό χαιρετισμό και τη μυκηναϊκή σβάστικα αφού τη μετέτρεψε σε αριστερόστροφη (σύμβουλο των δυνάμεων του Κακού) καθώς, όπως λέγεται, αποκρυφιστικοί λόγοι του το επιβάλλανε (σκίτσο Χρ. Κωφίτη)

 Όλες οι υπόλοιπες ακροπόλεις εξακολουθούν να κατοικούνται (στις Μυκήνες μάλιστα κατασκευάστηκε και μια σειρά αποθηκών στο εσωτερικό του βόρειου τείχους) ενώ η Κρίσα, τα Ζυγούρια, το Μενελάιο και το Εγκλιανό εγκαταλείπονται οριστικά. «Σε μια χώρα τόσο πυκνοκατοικημένη όπως η ηπειρωτική Ελλάδα ο αριθμός των καταστροφών αυτών είναι πολύ μικρός και η διασπορά τους ανάμεσα στα άλλα κέντρα που έμειναν ανέπαφα πολύ μεγάλη ώστε να είναι δυνατόν να οφείλονται σε μεγάλης ή μικρής κλίμακας εχθρική επιδρομή». Η Πύλος μάλιστα, που επειδή ακριβώς είναι στο κέντρο του δρόμου οποιουδήποτε εισβολέα απ’ το βορρά θα έπρεπε να καταστραφεί, παραμένει ανέγγιχτη.

ΚΑΝΕΝΑ ΙΧΝΟΣ ΕΠΙΔΡΟΜΗΣ

Οι πινακίδες του Εγκλιανού απόλυτα σύγχρονες με την πυρκαγιά του ανακτόρου, μιλάνε για ένα σωρό διαχειριστικά ζητήματα αλλά δεν αναφέρεται λέξη για πολεμικές προετοιμασίες, αν εξαιρέσει κανείς την αναφορά σε 30 κωπηλάτες που στέλνονται στην Πλευρώνα. Θα έπρεπε να ήσαν πολύ ανόητοι αυτοί οι γραφειοκράτες, που ενώ την ίδια ώρα «ορδές μαινομένων Δωριέων» έκαιγαν και κατέστρεφαν το Μυκηναϊκό πολιτισμό, εισβάλλοντας απ’ το βορρά, αυτοί ασχολούνταν ήρεμα με τρέχοντα θέματα και... κινητοποίησαν 30 κωπηλάτες. Αυτά, όπως λέει και ο Σπ. Ιακωβίδης: «δύσκολα συμβιβάζονται με την ανπμετώπιση μιας ορδής εισβολέων που διέσχιζε την Πελοπόννησο δια ξηράς καίγοντας τις ακροπόλεις και δηώνοντας την ύπαιθρο» όπως υποτίθεται ότι έγινε. Και όμως οι πόλεις σιγά-σιγά ερημώνονται. Ο R. Carpenter μίλησε για κλιματολογική μεταβολή, αλλά όπως ομολογούν οι σκεπτικιστές μόνο παγετώνες θα ήσαν ικανοί να διώξουν τον πληθυσμό απ’ τους παλιούς συνοικισμούς και τις ακροπόλεις κα. όχι βέβαια κάποια σχετική κλιματολογική μεταβολή του Μεσογειακού κόσμου, που άλλωστε τόσες έγιναν, ουδέποτε όμως ακολούθησε τέτοια μαζική απομάκρυνση από πόλεις. Η ΥΠΑΙΘΡΟΣ ΑΛΛΩΣΤΕ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ΝΑ ΚΑΤΟΙΚΕΙΤΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ. Τι ήταν αυτή η μυστήρια φυσιολατρεία που έπιασε ξαφνικά τους κατοίκους των ακροπόλεων (και μόνο) και το 'ριξαν στο βουκολισμό ή τη μετανάστευση στη Μ. Ασία ενώ στην ύπαιθρο οι αγρότες και οι κυνηγοί παραμένουν χωρίς να τους επηρεάσουν οι «κλιματολογικές αλλαγές» και μάλιστα αυξάνονται; Πάντως τέτοια μυστήρια «εισβολή βαρβάρων» που δυναμώνει την ύπαιθρο και αποδυναμώνει τις ακροπόλεις χωρίς να τις καταστρέφει η ιστορία δεν έχει ομολογώ, ξαναγνωρίσει.

Ο «ΔΩΡΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» ΠΡΟΫΠΑΡΧΕΙ ΤΗΣ «ΚΑΘΟΔΟΥ

Αλλά όπως παραδέχεται ο καθηγητής Μιχαήλ Σακκελαρίου (διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Lyon και κοσμήτορας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης απ’ το ’64-65) στην Ιστορία του Ελληνικού Εθνους (Εκδοτική Αθηνών), οι «εισβολείς» θα έπρεπε να φέρουν κάποια νέα πολιτιστικά ίχνη μαζί τους. Τίποτα όμως δεν φέρνουν από πουθενά. «Παλαιότερα απέδωσαν στους εισβολείς το γεωμετρικό ρυθμό, την καύση των νεκρών, τη χρήση σιδηρών όπλων και άλλα στοιχεία. Ωστόσο όλες αυτές οι υποθέσεις έχουν εγκαταλειφθεί, γιατί εν τω μεταξύ αποδείχτηκαν αβάσιμες. Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει επανειλημένα υποστηριχθεί όπ οι νεοφερμένοι διέδωσαν τους κιβωτιόσχημους τάφους και συνέβαλλαν στη δημιουργία του υπομηκυναϊκού ρυθμού, γύρω στα 1125 π.χ. στην Αττική, και του πρωτογεωμετρικού κατά τα μέσα του ΙΑ' π.χ. αιώνος, στη Θεσσαλία, στην Αττική, στη Λακωνία, και μάλιστα ότι ο πρωτογεωμετρικός ρυθμός μεταδόθηκε από την Αττική στην Αργολίδα με μετακινήσεις δωρικών ομάδων. Αλλά, όπως αντιπαρατηρήθηκε, κιβωτιόσχημοι τάφοι απαντούν σε πολλές ελληνικές χώρες, τόσο κατά τη μεσοελλαδική όσο και κατά τη μυκηναϊκή εποχή. Επομένως η αλλαγή που σημειώνεται στο τέλος της Μυκηναϊκής εποχής αναφορικά με τα σχήματα τάφων δεν είναι η εμφάνιση των κιβωτιόσχημων αλλά η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΩΝ ΘΟΛΩΤΩΝ (υπογράμμιση δική μου) και των θαλαμοειδών κατασκευών, γεγονός που έχει όχι εθνική, αλλά πολιτική και κοινωνική εξήγηση, γιατί παρακολουθεί την παρακμή των μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων και της μυκηναϊκής αριστοκρατίας. Αναφορικά με τον υπομυκηναϊκό ρυθμό, νεότερες έρευνες έδειξαν όπ διαμορφώθηκε στην Αργολίδα και από εκεί πέρασε στην Αττική και στην 'Ηλιδα. Αλλά και ο πρωτογεωμετρικός ρυθμός δεν μπορεί να αποδοθεί στους εισβολείς, εφ ’ όσον οι αρχαιότερες ποικιλίες του δημιουργήθηκαν κάτω απ ’ την επίδραση των υπομυκηναϊκών δεδομένων και σε τρία διαφορετικά κέντρα που αποδεδειγμένα έχουν παραμείνει στα ΧΕΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥΣ (υπογράμμιση δική μου). Πραγματικά, έξω από την Αθήνα, η λακωνική πρωτογεωμετρική κεραμεική έχει την πηγή της όχι στη δωρική Σπάρτη αλλά στις αχαϊκές Αμύκλες, και η Θεσσαλική παραλλαγή διαμορφώθηκε όχι μεταξύ των Θεσσαλών, αλλά στην Ιωλκό που διατήρησε το μυκηναϊκό χαρακτήρα της. Καμιά λοιπόν απ’ τις αλλαγές που παρατηρούνται στην τεχνική, στις τέχνες, στα ταφικά έθιμα, μέσα στο χώρο της διαδόσεως του Μυκηναϊκού πολιτισμού γύρω στο 1200 π.Χ. ως την αρχή του Θ' αιώνος π.Χ. δεν φαίνεται να έχει εισαχθεί απ’ τις διεισδύσεις εθνικών ομάδων» Και αναρρωτιέται χωρίς να απαντήσει ο κ. Σακκελαρίου «Γιατί όμως (οι εθνικές εκείνες ομάδες) δεν άφησαν ίχνη;»

ΜΗΠΩΣ ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ... ΕΙΣΒΟΛΗ;

Εδώ θα ήθελα να απαντήσω: μήπως επειδή απλούστατα δεν υπήρξε εισβολή; Γιατί είναι αναμφισβήτητο ότι και ο γεωμετρικός ρυθμός και οι κιβωτιόσχημοι τάφοι και το σίδερο απαρτίζουν το Δωρικό πνεύμα. Δηλαδή παραδέχεται η επίσημη αρχαιολογία ότι το Δωρικό πνεύμα προϋπήρξε της Δωρικής «εισβολής». Φοβάμαι όμως κάτι τέτοιο θα δικαιολογούνταν μόνο σε μια περίπτωση. Δηλαδή όταν απλά παραδεχόμαστε ότι δεν υπήρξε ποτέ Δωρική «εισβολή», αλλά ότι έγινε μια επανάσταση που καθιέρωσε σαν τρόπο ζωής αυτό που ήταν ήδη πολιτισμός των λαϊκών στρωμάτων (υπομηκυναΐκός πολιτισμός), μιας και η παρακμή της Μυκηναϊκής άρχουσας αριστοκρατίας είχε φέρει (σαν φυσικό της επακόλουθο) και την παρακμή του άμεσα συνδεδεμένου μ’ αυτήν Μυκηναϊκού πολιτισμού. Και συνεχίζει ο καθ. Σακελλαρίου διαφωτίζοντας όμως πλέον τα πράγματα: «Ως προς τα ταφικά έθιμα ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΚΑΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΝΑΜΕΣΣΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΦΕΡΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΛΑΪΚΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ που είχαν συμπράξει στο Μυκηναϊκό πολιτισμό». Με λίγα λόγια δηλαδή οι συνήθειες των λαϊκών στρωμάτων γίνονται συνήθειες όλης της κοινωνίας, ενώ η αριστοκρατία όπως φαίνεται όταν δεν συμβιβάζεται παίρνει των ομματιών της και πάει να αποικίσει την Κύπρο και τη Μ. Ασία. Νεοφερμένοι δεν πρέπει να υπήρξαν. Αν είχαν υπάρξει θα έχουν στοιχειώδη πολιτιστικά ίχνη. Και οι Ούνοι άλλωστε και οι Μογγόλοι είχαν ίχνη πολιτισμού.

Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΘΟ

Ποιοι ήσαν όμως οι Δωριείς και ποιά «κρυμμένη» αρχαία Δωρική παράδοση προσπάθησαν να αναστήσουν οι πρώτοι παραδεκτοί κοινωνικοί επαναστάτες στον κόσμο, ο Άγις και ο Κλεομένης της Σπάρτης, στην ελληνιστική περίοδο; Τί συμβολίζει και εκφράζει ο Ηρακλής «ο γενάρχης» των Δωριέων;

Ο βασιλιάς Ευρυσθέας τρυπώνει έντρομος σ’ ένα πιθάρι. Γελοιοποίηση του βασιλικού θεσμού; (Παρίσι, μουσείο Λούβρου)

Όλοι οι αρχαίοι ημίθεοι ήρωες συνδυάζουν τη δύναμη με την παιδεία, μόνο ένας ξεχωρίζει: ο Ηρακλής. Δυνατός όσο κανείς, λες και έχει φτιαχθεί από ΣΙΔΕΡΟ, λιτός, απέριττος, «τούβλο» από μόρφωση και αρνητής κάθε ΕΞΟΥΣΙΑΣ. Ενώ όλοι οι αρχαίοι ημίθεοι έγιναν τελικά βασιλείς και γενικά «σκίζονται» ποιός θα πρωτοπάρει το καλύτερο βασίλειο και ποιός θα γευτεί καλύτερα την εξουσία, ο Ηρακλής την αρνιέται συστηματικά και αμετάκλητα. Αρνιέται τελικά και τον πλούτο, αν και κινδυνεύει να παρασυρθεί απ’ αυτόν, και τη χλιδή που ενσαρκώνουν η βασίλισσα Ομφάλη και η Κακία. Ακολουθεί το δρόμο της ΑΡΕΤΗΣ, της λιτής και απέριττης. Σκοτώνει το δάσκαλο του που του διδάσκει μουσική (μουσική παιδεία για τους αρχαίους είναι γενικά η μόρφωση) σπάζοντάς του τη λύρα στο κεφάλι. Δεν παίρνει αυτός από γράμματα, δεν τον ενδιαφέρει η μόρφωση της άρχουσας τάξης, του αρκεί ο τιμητικός τίτλος του «μεγαλύτερου κοπροκαθαριστή του κόσμου» καθώς καθαρίζει τους σταύλους του Αυγεία. Αλήθεια ποιός «ήρωας» θα καταδεχόταν ή θα τολμούσε να κάνει τέτοια «βρωμερή» δουλειά, τέτοια «μπας-κλας» εργασία αντάξια μόνο των δούλων (και μάλιστα των κατώτατων) για την εποχή εκείνη; Ιστορικά τέτοιους τίτλους τιμής διεκδικεί μόνο ο σταχανοβισμός επί Στάλιν (και στην Αλβανία του Εμβέρ Χότζα) με περηφάνεια. Όμως ο Ηρακλής παινεύεται για τους άθλους του, εργατικούς στην πλειοψηφία τους. Ο μύθος βέβαια έχει επικαλύψει τους περισσότερους άθλους του με συμβολιστικά στοιχεία. Ο Ηλ. Τσατσόμοιρος όμως στο βιβλίο τους «Αιγαίο Βουνό - Το Αιγαίο πριν το μεγάλο κατακλυσμό» πολύ όμορφα αποδεικνύει το περιεχόμενο τους. Ο λέων της Νεμέας γεννήθηκε από τον Ορθο και τη Χίμαιρα σύμφωνα με το μύθο. Γιός της Χίμαιρας πούχε το κεφάλι Λέοντα και ουρά δρακόφιδου (όπως λέει ο Όμηρος), χείμαρρος της Νεμέας που μέσα απ’ τα Δερβενάκια ξεχύνεται στον Κορινθιακό. Αυτόν το χείμαρρο, το Λέοντα με την ουρά δρακόφιδου τιθασσεύει ο Ηρακλής. Η Λερναία Ύδρα είναι επίσης ιστορία με εννιά χειμάρρους που καταλήγουν στον κάμπο της Λέρνης, τα νερά απομονώνονται εκεί και γίνονται στάσιμα και δηλητηριώδη. Ο Ερυμάνθιος Κάπρος κάτι παρόμοιο, μιας και Συάδες αποκαλούν οι αρχαίοι «τα κοπάδια απ’ τα γουρούνια που οι πρώτες βροχές τα προσκαλούν στις νερολακκούβες για να κυλιστούν στη λάσπη». Αλλά αυτή η αγάπη του Ηρακλή στα εγγειοβελτιωτικά έργα αντανακλάται καθαρά στη μυθική του πάλη με του Αχελώο που πλημμύριζε τότε τους κάμπους των Ακαρνάνων και Αιτωλών. Ο Ηρακλής τον νίκησε μας λέει ο μύθος. Αλλά και τα άλογα του Διομήδη μάλλον με κτηνοτροφικά έργα και μεταφορά κοπαδιών (όπως και τα βόδια του Γυρηόνη) έχουν να κάνουν.

ΕΝΑΣ ΛΑΪΚΟΣ ΗΡΩΑΣ

Και βέβαια ο Ηρακλής δεν έχει πολλά-πολλά με τη Μυκηναϊκή αριστοκρατία της εποχής του. Δολοφονεί την ίδια του την οικογένεια (βασιλικής καταγωγής) και γυρίζει ελεύθερος με νύμφες και χωριατοπούλες. Αγνοεί και σνομπάρει το πολύτιμο εξουσιαστικό «οικογενειακό κύτταρο». Εκτιμάει μόνο τη δύναμη και περιφρονεί τη λεπτότητα, την ευαισθησία, την τέχνη της Μυκηναϊκής εποχής. Σκάει στα γέλια με τους τρόπους του βασιλιά Ευρυσθέα που τον περιφρονεί βαθύτατα, αλλά είναι «υποχρεωμένος» να τον υπακούει εξ αιτίας του ιερατείου. Ώσπου με τους άθλους του δικαιώνεται και απαλάσσεται από τη βασιλική εξουσία μια για πάντα. Χοντράνθρωπος, άξεστος, «αμπλαούμπλας» ώρες-ώρες μανιακός, αλλά λιτός, απέριττος, ΔΥΝΑΤΟΣ και πάνω απ’ όλα ΕΝΤΙΜΟΣ. Πιστός στους όρκους του και στην τιμή του. Μόνο αυτός ανάμεσα στους λεπτεπίλεπτους και «ελεγκάν» Μυκηναίους άρχοντες της εποχής του. Προστάτης των αδυνάτων που γελιοποιεί τη βασιλική εξουσία της εποχής, την ίδια ώρα που όλοι οι άλλοι ήρωες στέκονταν με σεβασμό απέναντι στους βασιλιάδες. Για τους παράνομους και «νόμιμους» εκμεταλλευτές του λαού έχει μόνο μια απάντηση: θάνατος. Σφάζει ληστές και άδικους βασιλιάδες αδιαφορώντας κι αν ακόμη είναι γιοι Θεών (π.χ. Ανταίος). Πριν πεθάνει δεν ζητάει θολωτούς τάφους και τύμβους όπως οι άλλοι ημίθεοι. Ζητάει να καεί όπως έκαναν στα λαϊκά στρώματα που δεν είχαν την πολυτέλεια των θολωτών τάφων και κτερισμάτων. Όταν όλοι οι άλλοι ήρωες, ανεξαίρετα, γεύονταν παλάτια και θρόνους και αυτοανακηρύσσονταν βασιλιάδες, αυτός δήλωνε ΕΡΓΑΤΗΣ, «Δούλος του Ευρυσθέα». Μα ποιοι ήσαν λοιπόν αυτοί οι Δωριείς που ανακήρυξαν σαν γενάρχη τους και πρότυπό τους τον πρώτο ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟ ΗΡΩΑ όλης της ανθρωπότητας;

ΜΙΑ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΩΝ ΦΤΩΧΩΝ

Οι ίδιοι το δηλώνουν ξεκάθαρα (σε πείσμα του ότι κανείς ιστορικός δεν πήρε στα σοβαρά αυτή τους τη δήλωση). «Είμαστε Υλλείς, Δυμάνες και Πάμφυλοι». Αυτά είναι τα τρία κύρια «φύλλα» τους. Θα επιχειρήσω να ετυμολογήσω όμως πρώτα τη λέξη Δωριεύς. Πολλοί ισχυρίζονται ότι σημαίνει τον προερχόμενο απ’ την Δωρίδα. Όμως συγγενεύει με τη ρίζα —δως—, (δίδωμι, δώς, δώρου). Δωριείς, δηλ. αυτοί που προσφέρουν, που δίνουν, που δωρίζουν χωρίς να παίρνουν τίποτα σαν αντάλαγμα. Ο Όμηρος μας έχει φυλάξει μια πολύτιμη συγγενή λέξη: ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ. Ο «κατασκευασμένος από ξύλο ίππος που δίνεται ως δώρο κρύβοντας όμως δύναμη καταστροφής μέσα του». Η ρίζα έχει να κάνει με το δώρο, την κατασκευή και την κρυφή δύναμη. Παράγεις και προσφέρεις χωρίς αντάλλαγμα δηλ. Δουρ—, Δουλ—, (τα υγρά σύμφωνα ρ και λ εναλλάσσονται γλωσσολογικά). Δουλεία, Δούλος. Αυτός που δίνει χωρίς να παίρνει. Ο κατασκευαστής που προσφέρει την εργασία του χωρίς αποζημίωση. Ο «προλετάριος» λοιπόν; Αλλά ας έρθουμε στη «φυλή» Δυμάνες. Λέξη συγγενής κι αυτή του δίδωμι (δυFάνοι είναι τύπος του διδοίη του δίδωμι). Έχει κι αυτή να κάνει με το δώρο και την κατασκευή αλλά πιθανόν και με το ΔΥΝΑΜΑΙ, ΔΥΝΑΜΙΣ κλπ. Υλλείς. Η λέξη έχει να κάνει ξεκάθαρα με την 'Υλη (υλοτομία κλπ.). Ύλη: σημαίνει το ξύλο που χρησιμοποιείται για ΦΩΤΙΑ, (επεξεργασία πιθανόν του σιδήρου) και για ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ. Οσο για τους Παμφύλους η λέξη μιλάει από μόνη της. Θα μπορούσε να αποδοθεί κάπως πιο ελεύθερα στη σημερινή πολιτική ορολογία με του όρο «Πολυεθνιστές». Ίσως μια πανσπερμία φυλών δηλ. όχι μια φυλή ξεχωριστή. Η ακόμα καλύτερα μια ιδεολογία που δεν αποδεχόταν τα περί ξεχωριστών φυλών και γενών. Απείχε άραγε πολύ η ιδεολογία των ΠΑΜΦΥΛΩΝ από την ιδεολογία των σημερινών ΔΙΕΘΝΙΣΤΩΝ; Όμως οι λέξεις είναι τόσο εντυπωσιακά παρόμοιες...

ΑΡΧΗΓΟΙ... ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

Αλλά ας έρθουμε τώρα στους μύθους. Σύμφωνα λοιπόν με αυτούς οι αρχηγοί των Δωριέων ήσαν οι Τήμενος, Κρεσφόντης και Αριστόδημος. Αλλά ας δούμε την ετυμολογία αυτών των ονομάτων (πάντα κατά τη γνώμη μου). Για το Αριστόδημος δεν υπάρχει θέμα. Λέξη σύνθετη από το Αριστος και το Δήμος. Το όνομα είναι από κάθε άποψη συνδεδεμένο με την εξουσία που ασκεί ο Δήμος. Η γνώμη μου όμως είναι ότι εκτός αυτούς το Δήμος έχει σχέση και με τη Γη (Γήμος-Δήμος, Γημήτηρ-Δημήτηρ). Ίσως δηλ. το όνομα έχει να κάνει και με εργασία που έχει σχέση με τη Γη (γεωργική) μιας και το δήμος (δωρ. δάμος σημαίνει στα αρχαϊκά ελληνικά την γεωργική περιοχή, τη χώρα). Ίσως δηλ. το Αριστόδημος να σημαίνει και τον άριστο αξιοποιητή της γης. Τήμενος: Το τή σημαίνει λάβε, πάρε. Μένος είναι η ιερή, η δίκαιη οργή. Με λίγα λόγια, θεωρώ ότι το όνομα σημαίνει «Λάβε Μένος», δηλ. αυτόν που δίνει τη δικαιολογημένη ιερή οργή του. Του τιμωρό. Ίσως δεν θα ήταν άστοχη, μια σύνδεση αυτού του μένος του Τήμενου με την «μα υία» που έπιανε ώρες-ώρες του Ηρακλή και σκότωνε δασκάλους, βασιλιάδες και την βασιλικήε καταγωγής οικογένειά του. Πολύ συγκεκριμένοι στόχοι για μανία, θα έλεγε κανείς... Όμως το εκπληκτικότερο είναι το όνομα Κρεσφόντης. Σημαίνει επί λέξει: ο «Δολοφόνος των Αριστοκρατών», ο «Δολοφόνος των εξουσιαστών», ο «Φονιάς των Κρεισσόνων». Και Κρείσσονες ήταν οπωσδήποτε εκείνη την εποχή οι Μυκηναίοι άρχοντες και αριστοκράτες.

ΤΟ ΦΩΣ ΤΩΝ ΤΑΞΙΚΑ ΚΑΤΑΠΙΕΣΜΕΝΩΝ

Όμως ας δούμε δυο άλλα χαρακτηριστικά ονόματα. Ο καλύτερος φίλος και συνεργάτης του Ηρακλή υπήρξε ο Ιόλαος και η μεγάλη του ερωμένη η Ιόλη. Και τα δυο ονόματα είναι συγγενή. Το Ιόλαος (τα ίδια ακριβώς ισχύουν για το Ιόλη) είναι λέξη σύνθετη από το Ιός και το Λαός. Ιός σημαίνει Βέλος, Σαΐτα. Βέλος του Λαού δηλαδή. Άλλωστε σ’ ένα μύθο έχει διατηρηθεί άμεσο το στοιχείο της ταξικής εξέγερσης. Είναι όταν ο Ηρακλής ξεσηκώνει τους Θηβαίους εναντίου του βασιλιά του Ορχομενού και επικυρίαρχου των Θηβαίων Εργίνου και τους απαλάσσει απ’ τους ΦΟΡΟΥΣ που κατέβαλλαν, σφάζοντας του Εργίνο. Αλλά και ο μύθος του έρωτα του Ηρακλή για την Αύγη τι άλλο να εκφράζει απ’ την ελπίδα που γέμισε τους καταπιεσμένους ο Ηρακλής; Την ελπίδα ότι μια καλύτερη ζωή θα ξεπρόβαλλε γι’ αυτούς, όπως ακριβώς η Αύγη, η Αυγή (η πρώτη λάμψη του Ήλιου) φέρνει το μήνυμα του ερχομού της μέρας μεσ’ απ’ τα πιο βαθιά σκοτάδια; Γιος του Ηρακλή και της Αυγής ο Τήλεφος (δηλ. το φως που έρχεται από μακριά). Αλλά και ο «μετά θάνατον» γάμος του Ηρακλή με την Ήβη, τι άλλο άραγε να σημαίνει απ’ την ελπίδα για την ωριμότητα που θ’ ακολουθήσει; Η Ήβη ήταν η θεά της εφηβείας. Της πιο κρίσιμης ηλικίας για τους αρχαίους. Του έφηβο η Ήβη του βοηθούσε να ξεπεράσει την αδυναμία του (σαν παιδιού) και να φτάσει στον ανδρισμό, τη ΔΥΝΑΜΗ, την ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ. Η Ήβη (θεϊκιά σύζυγος πλέον του Ηρακλή) ήταν η προσωποποίηση της ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον. Μέλλον που θα έκανε τους ΠΑΙΔΑΣ (= δούλους), ΑΝΔΡΑΣ (= πολίτες). Δεν χρειάζεται νομίζω περισσότερη ετυμολογία.

ΤΟ ΦΩΣ ΤΩΝ ΤΑΞΙΚΑ ΚΑΤΑΠΙΕΣΜΕΝΩΝ;

Θα ήθελα να σταματήσω εδώ λιγάκι και να αναρωτηθώ ποιός εισβολέας μισεί του πλούτο του κατακτημένου; Ποιός εισβολέας δεν μεθάει απ’ τον πλούτο και τον πολιτισμό του υποταγμένου και δεν προσπαθεί να τον μιμηθεί (έστω άτεχνα, όπως θα έκανε η Ρώμη 900 χρόνια μετά και οι Οθωμανοί 2500 χρόνια μετά) τον πολιτισμό του και να οικειοποιηθεί τον πλούτο του; Η διαλεκτική και η ιστορία όμως μας διδάσκουν ότι πουθενά δεν αναφέρονται εισβολείς που να μην ενστερνίστηκαν τελικά τον ανώτερο πολιτισμό των κατακτημέυωυ ή δεν ιδιοποιήθηκαν του πλούτο τους. ΜΟΝΟ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΣ έχουν κάθε λόγο να μισήσουν αυτά που για αιώνες τους κρατούσαν σκλάβους. Τι θα πρότειναν; Μα είναι λογικό. ΛΙΤΟΤΗΤΑ, ΚΟΙΝΟΚΤΗΜΟΣΥΝΗ, ΙΣΟΤΗ ΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΛΩΝ, ΑΝΤΙΕΜΠΟΡΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ, ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ. Μα μήπως αυτών ακριβώς των προτάσεων δεν είναι φορέας το Δωρικό και Σπαρτιατικό πνεύμα; Η τέχνη «βαρβαρώνεται» λένε οι ιστορικοί. Μα βαρβαρώνεται ή απλά προτείνεται για πρώτη φορά στον κόσμο σαν τεχνοτροπία ή προσγειωμένη λογική του προλετάριου, η απαλλαγμένη από νατουραλισμούς και μεταφυσικούς συμβολισμούς, η λιτή, η γεωμετρική, η ρεαλιστική. Δωρικοί κίονες, δωρική η γεωμετρική Τέχνη, δωρικό ντύσιμο (ο δωρικός χιτών είναι απλός και απέριττος), δωρικός λόγος (λιτός-δυο λόγια και σταράτα). Φιλοσοφία εκπληκτικά όμοια, με τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό και τον σταχανοβισμό, που θα μπορούσε μόνο από προλετάριους να προέλθει.

ΑΛΛΗ ΗΘΙΚΗ, ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΖΩΗΣ

Μια επανάσταση που συγκλονίζει τον ελλαδικό χώρο για χρόνια και αντιπροτείνει στους αριστοκράτες ήρωες των Μυκηναίων τον προλετάριο Ηρακλή, στην επιτηδευμένη ρητορεία των αρχόντων το δωρικό λόγο, στην αριστοκρατική ατομική μόρφωση την ομαδική γυμναστική και το χορό, στο επιμελημένο και χρυσοποίκιλτο «παριζιάνικο» Μυκηναϊκό ντύσιμο τους μάλλινους χιτώνες, στη Μυκηναϊκή πατριαρχία την ισοτιμία των δυο φύλλων, την κατάργηση της οικογένειας και τα κοινόβια όπως και τάσεις κοινοκτημοσύνης στον έρωτα, στη γαιοκτησία το μοίρασμα της γης σε ίσους κλήρους, στη λεπτή και εξεζητημένη Μυκηναϊκή χρυσοποίκιλτη τέχνη τη «βάρβαρη» και τετράγωνη γεωμετρική, στην δουλοκτημοσύυη την ειλωτεία (η αντίστοιχη δουλοπαροικία άρχισε να εφαρμόζεται στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία σαν προοδευτικότερη απ’ την δουλοκτημοσύνη 1500 χρόνια μετά), στους Μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους με τα πολύτιμα κτερίσματα την καύση των νεκρών, στις αριστοκρατικές ακροπόλεις τις αγροτοεργατικές κώμες (τέτοια κώμη που ιδρύθηκε τότε ήταν και η Σπάρτη). Τείχη δεν χρειάζονται πια για να προστατεύουν τον πλούτο των αρχόντων. Υπάρχουν τα σώματα των πολεμιστών που είναι, τα καλύτερα τείχη για μια φτωχή αλλά περήφανη κώμη. Υπάρχει μίσος προς τον πολιτισμό των Μυκηναίων αρχόντων. Οι Σπαρτιάτες έντρομοι μην και τυχόν καταστραφεί η παράδοση θα έφτιαχναν τεράστια και ασήκωτα νομίσματα, όταν το νόμισμα θα εισέβαλε σαν θεσμός και στην Σπάρτη μετά από 5 αιώνες. Ο χρυσός καταργήθηκε και θεοποιήθηκε το σίδερο: Η γεμάτη χλιδή ζωή της Μυκηναϊκής άρχουσας τάξης αντικαταστάθηκε από το πρότυπο της προλεταριακής ζωής σε ξύλινα και αιχμηρά κρεββάτια. Αλλά και ο Καιάδας ποιά λογική άραγε κρύβει; Μήπως την παλιά απλή λογική ότι ανάπηρος δούλος ή φτωχός είναι άχρηστος παραγωγικός συντελεστής; Βέβαια οι Μυκηναίοι άρχοντες ουδέποτε είχαν διανοηθεί για τους εαυτούς τους κάτι τέτοιο. Η πολυτέλεια της ζωής τους έκανε περισσότερο ανθρωπιστές για τους δικούς τους αναπήρους. Πόσο δράμα όμως θάταν για μια οικογένεια πενήτων τότε ένα ανάπηρο παιδί; Ένα στόμα παραπάνω προορισμένο να ζήσει σε φριχτή μιζέρια και που αδυνατούσε να συμβάλλει στην οικοτεχνική παραγωγή; Ο Δωρικός ανθρωπισμός επέβαλλε την εξόντωσή του.

Ο ΦΩΤΟΔΟΤΗΣ ΛΑΟΣ

Να γιατί λοιπόν ο Όμηρος δεν αναφέρει πουθενά στην Ιλιάδα τους Δωριείς (που σύμφωνα με τους οπαδούς της καθόδου θάπρεπε να υπάρχουν ήδη στη Δωρίδα απ’ το 1300-1200 π.Χ.). Τους αναφέρει μόνο στην Οδύσσεια ως κατοίκους περιοχής της Κρήτης και τους αποκαλεί «Δωριείς τριχάικες», δηλαδή στα τρία χωρισμένους. Γιατί οι Δωριείς δεν ήσαν φυλή. Ήσαν απλά όλος ο Ελλαδικός τότε λαός. Να γιατί και ο Θουκυδίδης λέει ότι οι μόνοι Έλληνες είναι οι Δωριείς. Οι φορείς της ταξικής αυτής εξέγερσης ανακάλυψαν ένα νέο όνομα για τους εαυτούς τους. Δεν τους κάλυπταν τα γενο«φυλετικά» αριστοκρατικά πλέον ονόματα των Αχαιών, των Δαναών κλπ. Ανακάλυψαν το όνομα ΕΛΛΗΝΑΣ που σημαίνει ο ΦΩΤΟΔΟΤΗΣ ΛΑΟΣ κι όχι βέβαια ο προερχόμενος από την Σελλασία. Τότε μετά το 1100 π.Χ. εμφανίζεται ο όρος Έλληνας. Κάτι που οι Δυτικοί και Ανατολικοί δεν μας το αναγνώρισαν και ονομαστικά τουλάχιστον ποτέ, αφού οι μεν δυτικοί εξακολουθούν να μας φωνάζουν με το παλιό όνομα ενός δυτικού ελληνικού φύλου, των Γραικών, πούναι παλιότερο απ’ το Έλληνες (μιας και ο Αλκμάν και ο Αριστοτέλης ισχυρίζονται έτσι) αφού με τους Δυτικούς Ελληνες έρχονταν σε επαφή, ενώ οι Ανατολικοί με το όνομα του ελληνικού επίσης ανατολικού φύλου των Ιώνων αφού μ’ αυτούς (όπως τουλάχιστον ισχυρίζονταν οι Ινδοί) απ’ το 12.000 ήδη π.Χ. έρχονταν σε επαφή (και ο Θουκυδίδης ονομάζει τους Ιωνες αυτόχθονες με την έννοια ότι σαν φύλο «ουδαμή κω εξεχώρησε» υπήρχε δηλ. από ανέκαθεν στην Αττική και στην Αν. Ελλάδα). Ο Γ Φουράκης στο βιβλίο του «Ελληνισμός-Έβραιοσιωνισμός» επιχειρεί μια μοναδική τοποθέτηση ετυμολογική του «Έλληνας» και κατά τη γνώμη μου την ορθότερη. Παραθέτω αυτούσια την άποψή του. 

«Το όνομα Ελην ή Ελαν της ΔΩΡΙΚΗΣ (υπογράμμιση δική μου) και αιολικής είναι σύνθετο. Η ρίζα του είναι το Ελ και το θέμα του το λ ή ν, ή λ αν. Το ΠΡΩΤΟ συνθετικό, το "Ε λ είναι η αντωνυμία αν (ά, δ, 'έ ν) αρχή του είναι ή του νοείν, (ή ν, ή ν) παρατατικός του ρήματος ε I μ ι, ή μ ι = (ήσί, ήσι, ήτί), ήμην = (ήμα ι) κλπ. που σημαίνουν: Ο Ένας, Εγώ, Ο Μοναδικός. Ο Αναξ-Βασιλεύς * Άρχων. Ο Ισχυρός. Ο Δυνατός. Ο Ρωμαλέος. Ο Νεβρόν (Νεογέννητος). Ο Φωτεινός. Ο Φωτοδότης. [π.Χ. α)Έ λ-λάμπω-Έλ-λάμπω - Αστράφτω, φωτίζω μέσα ή επάνω μου, μέσα λαμπρύνω το όνομά μου, γίνομαι περίφημος. β)Έ λ - λ α μ π ρ ύ ν ω - Έ λ -λαμπρύνω - (έ ν) Κάμνω τι λαμπρόν μέσα, συνθ. κατά μέσ. διάθ. Γίνομαι λαμπρός, ένδοξος, καυχώμαι δυα π]. Το ΔΕΥΤΕΡΟ συνθετικό, το λ ή ν ή λ δ ν είναι τύπος του ΔΩΡΙΚΟΥ (δική μου υπογράμμιση) ρήματος Λ ά ω \ Λαός που παράγεται απ’ το Λ ώ. Το Λάω, στο β' και γ' του ενικού γίνεται λ ή ς και λ ή και στο γ' πληθ. λ ώ μ ε και λώντε (ο Μύθος του Δευκαλίωνος Κατακλυσμοί μας λέει: «Ο Έλλην γεννήθηκε από τον λίθο που πέ· τάξε, κατόπιν οδηγών τον Δία, ο Δευκαλίων». Λίθος λέγεται ο λ ά-α και λά α σημαίνει Λαός). 'Οπως λοιπόν βλέπουμε από το πρώτο συνθετικό του Έλλην το Έλ σχηματίζεται: ο Ένας, Εγώ. Ο Μοναδικός Άναξ-Βασιλεύς. Ο Ισχυρός Δυνατός Ρωμαλέος Νεογέννητος (Νεβρόν) Φωτεινός Φωτοδότης κλπ. Από το δεύτερο το λήν, ο Λαός. Έτσι από το "Ε λ και λ ή ν σχηματίζεται: α) Ο Ένας η Εγώ ο Μοναδικός Βασιλεύς (Άναξ) Λαός, β) Ο Ένας ή Εγώ ο Δυνατός Λαός, γ) Ο Ένας ή Εγώ ο Ρωμαλέος Λαός, δ) Ο Ένας ή Εγώ ο Νεογέννητος Λαός. Και ε) Ο Ένας ή Εγώ ο Φωτεινός ή Φωτοδότης Λαός». Στο περίφημο «Πάριο Μάρμαρο» αναγράφεται: «Α[φ’ ου Αμφι]κτύων ο Δευκαλίωνος εβασίλευσεν εν Θερμοπύλαις... βασιλεύοντος Αθηνών Αμφικτύονος ...και 'Ελληνες [ων]ομάσθησαν το πρότερον Γραικοί καλούμενοι». Ο δε Αλκμάν, ποιητής του 7οι: π.χ. αιώνα, τραγουδάει: «Γραίκες των Ελλήνων μητέρες». Αλλά το γεγονός της μετονομασίας επιβεβαιώνουν και οι Ησίοδος και Αριστοτέλης.

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

Αλλά ας δούμε και την ετυμολογία που παραθέτει ο Αριστείδης Κόλλιας (σοβαρή άποψη επίσης) στο βιβλίο του «Οι Αρβανίτες...»: 'Ελληνας λέει σημαίνει ο Υψηλά Ιστάμενος (απ’ το Ελλ- ). Και το ερμηνεύει σαν «ο ορεσείβιος. Θάλεγα όμως ότι το Υψηλά Ιστάμενος δεν είναι αναγκαίο να σημαίνει το ορεσείβιο λαό τόσο, όσο τον εξουσιαστή λαό. Τον λαό που στέκεται ψηλά, που Μεγαλουργεί. Θα ήθελα εδώ να παραθέσω και τη δική μου άποψη. Αρχίζω με τον Όμηρο και συγκεκριμένα με το Ιλ. Ρ 371 «πέπτατο δ’ αυγή ηελίου». ΗΕΛΙΟΣ είναι ο 'Ηλιος. Όμως ας μην ξεχνάμε ότι το Η δηλώνει και την δασύτητα. Έτσι οι αργικές αρχαϊκές γραφές του Φ, X και Ξ ήσαν οι ΠΗ, ΚΗ, QH. Το δυτικό μεταγενέστερο αλφάβητο διατήρησε το Η, όχι ως το ελληνικό φωνήεν η, αλλά ως το ελληνικό δασύ δηλωτικό h. Οι πρώτες αρχαϊκές επιγραφές λοιπόν μιλάνε για ΗΕΛΛΕΝΕΣ (αυτό έγινε Έλληνες όταν το δασύ Η μετατράπηκε στη γνωστή δασεία). HELLAS είναι ο δυτικός τρόπος γραφής του ΕΛΛΑΣ. Ας πάρουμε τώρα μαζί τα τρία πρώτα γράμματα της αρχικής αρχαϊκής γραφής του Ήλιου και του Έλλην: ΗΕΛ—ΙΟΣ (ήλιος), ΗΕΛ—ΛΗΝ (έλλην). Θεωρώ ότι η σύμπτωση είναι εκπληκτική για να είναι απλή σύμπτωση. ΗΕΛ— ΛΗΝ σημαίνει λοιπόν ο Ήλιος-Λαός. Το λην όμως πέρα απ’ το λαός σαν απαρέμφατο του λάω (που σημαίνει βλέπω και κρατώ) μπορεί να αποδώσει το ΗΕΛ—ΛΗΝ και ως «Το να βλέπεις τον ήλιο», «το να κρατάς τον ήλιο». Δηλ. ο Λαμπρός Λαός, ο Φωτοδότης Λαός (Ο Ήλιος είναι Ζωοδότης, Βασιλιάς, Λαμπρός). Ο λαός που βλέπει του ήλιο ή κρατάει του ήλιο στα χέρια του, που πήρε το φως στα χέρια του (Προμηθεϊκή ιδέα), που πήρε τη μοίρα στα χέρια του; Συνοψίζω: ο Βασιλιάς Λαός, ο Δυνατός Λαός, ο Αναγεννημένος Λαός, ο Υψηλά Ιστάμενος Λαός, ο Φωτοδότης Λαός που παίρνει το φως στα χέρια του. Έλλην. Πόσο άραγε απέχουν οι όροι αυτοί απ’ τους σύγχρονους επαναστατικούς: Αφέντης Λαός, Λαμπρός Λαός, Μπροστάρης Λαός, Λαός που καθορίζει τη μοίρα του;

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ

Μήπως λοιπόν οι «μετακινήσεις των Δωρικών φύλων», δεν είναι παρά η ΠΡΩΤΗ ΤΑΞΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ που συγκλόνισε του κόσμο; Μια απ’ τις λαμπρότερες πιθανόν σελίδες του παγκόσμιου πολιτισμού και ιστορίας; 'Αλλωστε και οι ίδιοι οι Δωριείς δεν δέχονταν του χαρακτηρισμό του επήλυδα με κανένα τρόπο. Ο Ηρακλής είχε διωχθεί λέει ο μύθος και οι απόγονοί του ξαναγύρισαν για να διεκδικήσουν την χαμένη εξουσία. Ίσως πήγαν στη φιλόξενη Δωρίδα ορισμένοι πρόσφυγες, τα πρώτα πολιτικά θύματα των κοινωνικών αναστατώσεων, για να ξανακατεβούν μετά δριμύτεροι. Ομολογεί άλλωστε η αρχαιολογία έκθαμβη ότι ο Μυκυναϊκός Πολιτισμός είναι γεγονός πως καταστράφηκε μυστήρια. Οι πόλεις δεν φαίνονται να είναι χτυπημένες από τα έξω. ΕΙΝΑΙ ΧΤΥΠΗΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΜΕΣΑ. Αυτή είναι λοιπόν η «Κάθοδος» των Δωριέων που χτύπησε τις μυκηναϊκές πόλεις από τα ΜΕΣΑ. Ιδιόρρυθμα θάλεγε κανείς συμπεράσματα. Το επαναστατικό κύμα θα διαβρώσει όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Ιστορίες που αντανακλώνται στους μύθους για τις εκστρατείες του Ηρακλή σε Δύση και Ανατολή μέχρι των Ινδιών. Η Χεττιτική αυτοκρατορία λυγίζει από εξεγέρσεις ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ. Οι Ίωνες (βλ. και Ιστορία Ελληνικού Έθνους τόμος Α') θα γλιτώσουν την ταξική επανάσταση χάρη στο Θησέα που κάνει τις αναγκαίες μετταρυθμίσεις πριν αρχίσουν να ξεσηκώνονται οι σκλάβοι. Προλαβαίνει ν’ αλλοτριώσει την εξέγερση σε μεταρύθμιση εκ των άνω. Όσο για την άποψη ότι οι «Δωριείς έφεραν από τα βόρεια του σίδηρο μαζί τους» ας έχει υπ’ όψιν ο αναγνώστης ότι επεξεργασμένα σιδερομεταλλεύματα έχουν βρεθεί στον Ελλαδικό χώρο προ του 1100 π.Χ. Οι δούλοι όμως είχαν κρατήσει το ΜΥΣΤΙΚΟ για του εαυτό τους κι όχι για τους αφέντες τους. Αυτοί επεξεργάζονταν τη φωτιά και έλιωναν το χαλκό κι αυτοί ήταν λογικό να πρωτοανακάλυψαν το ατσάλι. Μόνο που το ΜΥΣΤΗΡΙΟ της «ΦΩΤΙΑΣ», του Φωτός και του ΑΤΣΑΛΙΟΥ θα κρατιόταν μυστικό. Ο Ηρακλής όμως θα απελευθέρωνε του αλυσσοδεμένο Προμηθέα για να δώσει το ΣΙΔΕΡΟ το νέο όπλο που ’βγαινε απ’ τη φωτιά, το ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ, στους εξεγερμένους δούλους, που ζούσαν στο σκοτάδι μέχρι τότε. Βέβαια οι κατοπινοί αρχαίοι ιστορικοί είχαν κάθε λόγο να μιλήσουν για «κάθοδο των Δωριέων». Πώς θα μπορούσαν αλλοιώς να αιτιολογήσουν και να θάψουν μιαν ολάκερη κοινωνική επανάσταση; θα ’μενε όμως ο λιτός Δωρικός τρόπος που για πρώτη φορά καθιερώθηκε σαν ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ. Θά 'μενε το εθνικό Έλληνες να μας συνοδεύει σ’ όλη την κατοπινή μας ιστορία. Βέβαια σαν λαός έχουμε τη τάση απ’ τα πανάρχαια χρόνια να ψάχνουμε να βρούμε έξω τις ρίζες τις πλουσιότατης κληρονομιάς μας. Γιατί ασφαλώς αν το Δωρικό γεγονός δεν είναι «Κάθοδος» τότε κρίμα μας γιατί μέχρι και την πρώτη ταξική και κοινωνική επανάσταση στον κόσμο εισαγόμενο φρούτο την κάναμε. Παρόμοια είναι και η ιστορία με το μονοθεϊσμό, αφού όπως φαίνεται οι πρώτοι μονοθεϊστές δεν ήσαν φυσικά οι Ισραηλίτες αλλά οι «προ» — Έλληνες Ορφικοί και ο Φαραώ Ακενατόν. Πάλι καλά που δεν τολμάμε να αμφισβητήσουμε ότι και η δημοκρατία (στην άμεσή της μορφή) σ’ αυτόν εδώ του τόπο προωτοεμφανίστηκε και ήταν δικό μας δημιούργημα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μαν. Ανδρόνικος: «Η Αρχαϊκή Τέχνη» Εκδ. Αθηνών

Μαν. Ανδρόνικος: «Η Γεωμετρική Τέχνη» (1050-700 π.Χ.) Εκδ. Αθηνών

Σπ. ΙακωβΙδης: «Η Μυκηναϊκή Τέχνη μεταξύ ΙΑ '-ΙΑ' π.Χ. αιώνος, Εκδ. Αθηνών.

Σπ. ΙακωβΙδης: «Αιώνες της Αχαϊκής κυριαρχίας» Εκδ. Αθηνών.

Παυλ. ΚαρολΙδης: «Εισαγωγή» στην «Ιστορίαν του Ελληνικού Έθνους».

Αρ. Κόλλιας: «Αρβανίτες και η Καταγωγή των Ελλήνων».

Κων. Παπαρρηγόπουλος: «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους».

Νικ. Παπαχατζής: «Ελληνική Μυθολογία» Εκδ. Αθηνών.

Δημ. Πετρόπουλος: «Ο Ιδιωτικός Βίος των Ελλήνων» Εκδ. Αθηνών.

Νικ. Πλάτων: «Η Γένεση της Μυκηναϊκής Δυνάμεως».

Μιχ. Σακκελαρίου: «Η Ακμή του Αρχαϊκού Πολιτισμού».

Μιχ. Σακκελαρίου: «Η αποκρυστάλλωση του Ελληνικού Κόσμου (112-700 π.Χ.).

Μιχ. Σακκελαρίου. «Οι Γλωσσικές και Εθνικές Ομάδες πς Ελληνικής Προϊστορίας».

Ηλ. Τσατσόμοιρος: «Το Αιγαίο Βουνό - Το Αιγαίο πριν τον μεγάλο Κατακλυσμό».

Γιάννη Φουρόκη. «Ελληνισμός - Εβραιοσιωνισμός».

ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ (Μετάφραση Ο')

«Η Εποποΐια του Ανθρώπου» Εκδ. TIME-UFE INTERNATIONAL.

Judge Joseph: «Minoans and Mycenaens-Greece’s brilliant Bronze Age».

Ευχαριστώ τον κ. Χρήστο Κωφίτη, που με βάση τις υποδείξεις μου, σχεδίασε τις αναπαραστάσεις ειδικά γι’ αυτό το άρθρο. Τα παλάτια, ο οπλισμός, τα κοσμήματα, η ενδυμασία, και τα σκεύη των Μυκηναίων και των Δωριέων σχεδιάστηκαν ακολουθώντας αυστηρά τα αρχαιολογικά ευρήματα και τις ζωγραφικές και πλαστικές απεικονίσεις της εποχής.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

1. «Είναι κοινή η διαπίστωση των ιστορικών της τέχνης ότι η πρωτογεωμετρική τέχνη αποτελεί συνέχεια της μυκηναϊκής, ενώ την ίδια στιγμή θέτει νέες αρχές και δημιουργεί νέες μορφές, άγνωστες στο μυκηναϊκό κόσμο. Αυτό πρέπει να σημαίνει μια βαθιά, ριζική μεταβολή στον ιστορικό χώρο. ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΤΟΜΗ ΠΟΥ ΚΟΒΕΙ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ... Τώρα τα σχήματα των αγγείων αποκαθαίρονται από τις παλιές αναμνήσεις και κερδίζουν μια πλαστική καθαρότητα... έρχεται η στιγμή που απελευθερώνονται απ' τον ξένο πλούτο και αναγνωρίζουν την αξία της δικής τους λιτής γραμμής (θα λέγαμε πως ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ της μεσοελλαδικής εποχής)... Την τελευταία μυκηναϊκή περίοδο... δείχνει την κάμψη της δημιουργικής πνοής των τεχνιτών... αλλά ... «εξαίφνης», όπως θα έλεγε ο Πλάτων, μια νέα δημιουργική πνοή εμψυχώνει τον πηλό των κεραμέων και καταλύει το αδιέξοδο». Μανόλης Ανδρόνικος.

και συμφωνώντας με τον κ. Ανδρόνικο θα ρωτούσα τους οπαδούς της «Καθόδου» ή «Ανόδου»:

— «Εισβολή ξένων», λοιπόν, που επαναφέρει την τέχνη στις ρίζες της;;;; !!

2) «Δεν μπορεί κανείς να μην εντυπωσιασθεί από δυο ακόμη γεγονότα: οι περιοχές όπου κατέληξαν αυτά τα τμήματα (υπονοεί τα δωρικά), η κεντρική Μεσσηνία, η κεντρική Λακωνία, η πεδιάδα του Άργους, η περιοχή του Ισθμού, βρίσκονται πολύ μακριά απ' το σημείο της κοινής αφετηρίας (υπονοεί τη Δωρϊδα) και σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, όλες ωστόσο είχαν κοινό ιστορικό παρελθόν. ΩΣ ΚΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΙΣΧΥΡΩΝ ΑΧΑΪΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ. Αν οι Δωριείς είχαν κινηθεί ως μετανάστες. δεν θα έμεναν αδιάφοροι στις πρώτες χώρες που συνάντησαν μετά την απόβαση τους στο Ρίο». Μιχαήλ Σακελλαρίου.

Ούτε λοιπόν σταδιακή διείσδυση κατά το σλαβικό «στυλ».

3) Είναι, μέχρι γέλωτος, ενδεικτικό στοιχείο ότι το Δωρικό γεγονός ήταν ταξική επανάσταση, το ότι ένας απ' τους αρχηγούς των Δωριέων (κατά τους μύθους) ονομάζεται... Αλήτης. Είναι ο αρχηγός των Δωριέων που παίρνουν την Κόρινθο. «Αλήτης» στον Όμηρο σημαίνει ο ζητιάνος, ο επαίτης, ο... αλήτης.

4) Η ελευθερία που κερδίζουν οι γυναίκες εκφράζεται και στο ντύσιμο. Η έκφραση «δωριάζειν» χρησιμοποιείται για τις γυναίκες που φορούσαν απλό, κοντό χιτώνα, σχιστό στο πλάγια και αποκαλύπτανε έτσι τη θέα του κορμιού τους. Ο γραμματικός Μοίρις λέει: «δωριάζειν το παραγυμνούσθαι τινα μέρη», ο δε λυρικός ( Ανακρέων: «εκδύσα χιτώνα δωριάζειν». Αλλά και στη Σπάρτη, οι γυναίκες γυμνάζονταν και εκπαιδεύονταν παρόμοια με τους άνδρες.

5) Το αντιεμπορικό πνεύμα ήταν τόσο έντονο ώστε το εμπόριο παρακμάζει και στον εσωτερικό Ελλαδικό χώρο, γιατί οι μάζες στρέφονται προς την παραγωγή για ατομικούς και συλλογικούς σκοπούς, όχι όμως πια για αποθησαυρισμό. Οι έμποροι στη Σπάρτη για αιώνες θα παραμείνουν εκτός της κυρίως πόλης. Ο αποθησαυρισμός θα καταπολεμηθεί τόσο πολύ, ώστε η σπαρτιατική κοινωνία δεν θεωρεί τον κλέφτη ένοχο τιμωρίας και αποποινικοποιεί την κλοπή. Απεναντίας τιμωρεί αυτόν που προκαλεί με τον πλούτο του.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

ΤΟΤΕ...

ΤΕΥΧΟΣ 21

1985

from ανεμουριον https://ift.tt/2V3d3Vz
via IFTTT