Η Ικαριακή επανάσταση του 1912

του Θεολόγου Μπινίκου

Η ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ (ΦΩΤ.: ΑΡΧΕΙΟ Χ. ΜΑΛΑΧΙΑ).

Αιγαίο 1912. Ο ιταλοτουρκικός πόλεμος, που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 1911 στη Λιβύη, μεταφέρεται από τους Ιταλούς στο νότιο Αιγαίο. Σκοπός, η κατάληψη των Δωδεκανήσων, ώστε να ανακοπεί η αποστολή τουρκικών ενισχύσεων από τα παράλια της Μικράς Ασίας προς τη Λιβύη. Τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1912 οι ιταλικές δυνάμεις καταλαμβάνουν τα Δωδεκάνησα εκτός από το Καστελόριζο και την Ικαρία. Οι Ιταλοί χρησιμοποιούν ως δικαιολογία για την κατάληψη των νησιών την προάσπιση των προνομίων τους εναντίον των Τούρκων. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι τα νησιά από την Ικαρία έως το Καστελόριζο εκτός από τη Ρόδο και την Κω, απολάμβαναν κοινά προνόμια, που είχαν παραχωρηθεί με φιρμάνια από τον Σουλεϊμάν Α’ το 1522 και τον Μαχμούτ Β’ ο 1835. Μ' αυτά προβλέπονταν η πλήρης αυτονομία τους και η απαγόρευση τουρκικής εποίκισης και παραμονής τουρκικού στρατού. Μόνη υποχρέωση ήταν η καταβολή ενός φόρου, του Μακτού. Τα προνόμια είχαν παραχωρηθεί σκόπιμα για να μην ερημωθούν τα νησιά και γεμίσουν πειρατές, που θα εμπόδιζαν τη διέλευση προς την Κωνσταντινούπολη και θα έκαναν επικίνδυνη την πορεία προς την ανατολική Μεσόγειο.

Οι Τούρκοι άρχισαν σταδιακά από το 1869 να καταργούν τα προνόμια αυτά, ενώ στις αρχές του αιώνα, στο πλαίσιο του εκτουρκιστικού προγράμματος των Νεότουρκων, επέβαλαν μέχρι και υποχρεωτική στρατολόγηση των κατοίκων των νησιών.

Προετοιμασία της Επανάστασης

Αμέσως μετά την εμφάνιση των Ιταλών στο Αιγαίο και την κατάληψη των Δωδεκανήσων, πραγματοποιείται στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο συνέδριο αντιπροσωπειών των νησιών, από τις 3 έως τις 5 Ιουνίου του 1912, στο οποίο συμμετέχουν και εκπρόσωποι της Ικαρίας. Εκδίδεται ψήφισμα στις 4 Ιουνίου 1912, με το οποίο κηρύσσεται η δημιουργία της Πολιτείας του Αιγαίου, που θα συμπεριλάμβανε τα Δωδεκάνησα και εκφράζεται η θέληση για ένωση με την Ελλάδα, ενώ υπονοείται η αποχώρηση των Ιταλών. Η Ικαρία όμως βρίσκεται σε διαφορετική θέση από τα υπόλοιπα νησιά, καθώς δεν έχει καταληφθεί από τους Ιταλούς. Ο εκπρόσωπος της Ικαριακής εν Αιγύπτω Αδελφότητος Χ. Παμφίλης, Ικάριος δικηγόρος, θέτει το θέμα της ένοπλης εξέγερσης κατά των Τούρκων στην Ικαρία και της κήρυξης της αυτονομίας μαζί με τα άλλα νησιά, σε κοινή συνεδρίαση των αδελφοτήτων των νήσων του Αιγαίου στην Αλεξάνδρεια.

ΣΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟ ΤΗΣ -ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΜΟΛΙΣ 6 ΜΗΝΩΝ- Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ ΕΙΧΕ ΔΙΚΗ ΤΗΣ ΣΗΜΑΙΑ, ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΚΥΑΝΗ ΜΕ ΛΕΥΚΟ ΣΤΑΥΡΟ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΥΜΝΟ ΣΕ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΟΥ ΦΡ. ΚΑΡΕΡ, ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ Κ. ΨΑΧΟ (ΦΩΤ.: ΑΡΧΕΙΟ ΘΕΟΛ. ΜΠΙΝΙΚΟΥ).

Οι επαφές των Ικαριωτών με την ελληνική κυβέρνηση πραγματοποιούνται μέσω του γιατρού Ιωάννη Μαλαχία και αρχίζουν οι προετοιμασίες για την ένοπλη εξέγερση κατά των Τούρκων με τη μύηση των κατοίκων του νησιού από τον απεσταλμένο του υπουργείου Εξωτερικών, Κ. Μυριανθόπουλο Κυπραίο. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο εγκριτικό για την επανάσταση μήνυμα προς τον Ι. Μαλαχία, τον ενθαρρύνει με τις φράσεις θαρσείν χρει και οι βραδύνοντες ου στεφανούνται. Έτσι, τη νύχτα της 16ης προς 17η Ιουλίου του 1912 πραγματοποιείται η εξέγερση: ένα τμήμα των επαναστατών με αρχηγό τον ιερέα Κ. Κουλουλία καταλαμβάνει το χωριό Ράχες. Παράλληλα, άλλη ομάδα αναγκάζει σε παράδοση τη φρουρά του Ευδήλου. Τα επαναστατικά τμήματα προχωρούν στην κατάληψη των χωριών και φθάνουν στο χωριό Χρυσόστομος, όπου λαμβάνει χώρα αιματηρή συμπλοκή, στη διάρκεια της οποίας σκοτώνεται ο Ι. Σπανός. Τελευταίο πολιορκείται το τουρκικό διοικητήριο στον Αγιο Κήρυκο. Οι προασπιστές του παραδίδονται και μαζί με τους υπόλοιπους αιχμαλώτους μεταφέρονται στη Σάμο, απ' όπου κατευθύνθηκαν στην Έφεσο.

Παρά την επιθυμία των Ικαριωτών για ένωση με την Ελλάδα, αυτό δεν κατέστη δυνατό εκείνη τη στιγμή. Η ελληνική κυβέρνηση ενθάρρυνε την επανάσταση, στην οποία όμως δεν είχε φανερή συμμετοχή και μετά την επιτυχή της έκβαση συνέστησε στους Ικάριους να κηρύξουν την νήσο ανεξάρτητη.

Ο Χ. ΠΑΜΦΙΛΗΣ, ΙΚΑΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ, ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΚΗΣ ΕΝ ΑΙΓΥΠΤΩ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΗΤΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΘΕΣΑΝ ΘΕΜΑ ΕΝΟΠΛΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ (ΦΩΤ.: ΑΡΧΕΙΟ ΘΕΟΛ. ΜΠΙΝΙΚΟΥ).

Έτσι, με ψήφισμα που εγκρίθηκε από πάνδημο συλλαλητήριο των Ικαριωτών, το νησί ανακηρύχθηκε Ελεύθερη Αυτόνομη Πολιτεία. Ορίσθηκε Διοικητική Επιτροπή αποτελούμενη αρχικά από εννέα και στη συνέχεια από δώδεκα δημογέροντες, που ασκούσε την εξουσία με πρόεδρο τον Ι. Μαλαχία. Καθορίσθηκε η σημαία, που ήταν κυανή και έφερε λευκό σταυρό στο κέντρο και ο ύμνος της Πολιτείας σε στίχους του Φρ. Καρέρ και μελοποίηση του Κ. Ψάχου. Στο σύντομο βίο της η Ελεύθερη Πολιτεία της Ικαρίας οργάνωσε τη διοίκηση, εξέδωσε εφημερίδα, λειτούργησε τελωνείο, ταχυδρομείο, δικαστήρια, συγκρότησε δύναμη χωροφυλακής και ακτοφυλακής. Υπήρξαν ωστόσο και σημαντικά προβλήματα, που προέκυψαν κυρίως από αντιθέσεις και προσωπικές φιλοδοξίες και εκδηλώθηκαν με τη διαφωνία γύρω από το εάν θα έπρεπε ο Εύδηλος ή ο Άγιος Κήρυκος να κηρυχθεί πρωτεύουσα του νησιού.

Οι εξελίξεις όμως, καθώς ξέσπασε ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος, υπήρξαν ραγδαίες: ένα σώμα Ικαρίων, που συμμετείχαν στην απελευθέρωση της Χίου υπό τις διαταγές του ναυάρχου Π. Κουντουριώτη, επέστρεψαν στην Ικαρία με το αντιτορπιλικό Θύελλα, υπό τον αντιπλοίαρχο Α. Βλαχόπουλο, που αποβίβασε δυνάμεις για την κατάληψη και κατοχή του νησιού. Στις 4 Νοεμβρίου 1912 πραγματοποιήθηκε στον Εύδηλο η επίσημη τελετή ένωσης της Ικαρίας με την Ελλάδα, που αναγνωρίσθηκε διεθνώς με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913.

ΙΚΑΡΙΑ

7 ΗΜΕΡΕΣ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΑΘΗΝΑ 1998

from ανεμουριον https://ift.tt/3aXq9s4
via IFTTT