Από τα Ιουλιανά στη Δικτατορία 1965-1970

του Γιώργου Δελαστίκ

Αθήνα, 16 Φεβρουαρίου 1966. Άποψη της πολυανθρωπότερης ίσως πολιτικής συγκέντρωσης που πραγματοποιήθηκε ποτέ στην πρωτεύουσα. Τη συγκέντρωση εκείνη, στην πλατεία Κλαυθμώνος, οργάνωσε η Ένωση Κέντρου, στη δεύτερη επέτειο της εκλογικής νίκης της του 1964. Ο Γ. Παπανδρέου στην ομιλία του ζήτησε εκλογές για «αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του πολιτεύματος» (φωτ.: Αφοί Φλώρου).

Η 15η Ιουλίου 1965 είναι μια από τις κορυφαίες αποφράδες ημέρες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Άναυδος ο ελληνικός λαός μαθαίνει ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, κλιμακώνοντας την επίθεση του εναντίον του νόμιμου πρωθυπουργού της χώρας Γεωργίου Παπανδρέου, αφού τον εξανάγκασε σε παραίτηση έχει ήδη ορίσει... τριμελές (!!!) κυβερνητικό κλιμάκιο, με πρωθυπουργό τον Γ. Αθανασιάδη-Νόβα, υπουργό Άμυνας τον Στ. Κωστόπουλο και υπουργό Δημόσιας Τάξης τον ναύαρχο Ιω. Τούμπα, βουλευτές όλοι της Ένωσης Κέντρου. Με το δραματικό αυτό γεγονός σηματοδοτείται η έναρξη της τελικής φάσης προς την ολοκληρωτική κατάλυση της Δημοκρατίας, με την οποία θα επισφραγισθεί το ανώμαλο μετεμφυλιακό καθεστώς.

Η δήλωση του Γ. Παπανδρέου απέναντι στο «βασιλικό πραξικόπημα» και την «αποστασία», όπως θα μείνουν στην πολιτική ιστορία του τόπου, είναι διακήρυξη αντίστασης: «Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του πολιτεύματος. Η κυβέρνησις του λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν και εκλήθη να κυβερνήση μία ομάς προδοτών της Ενώσεως Κέντρου... Καταγγέλλω προς τον δημοκρατικόν κόσμον της χώρας την ομάδα των προδοτών και τον καλώ εις πάνδημον ειρηνικήν εκδήλωσιν εναντίον της προδοσίας... Αρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της δημοκρατίας». Δεκάδες χιλιάδες οπαδοί της Ένωσης Κέντρου και της ΕΔΑ ξεχύνονται αμέσως στους δρόμους της Αθήνας και πολλών άλλων πόλεων. Σε διάστημα ενός μήνα, από τις 16 Ιουλίου ως τις 17 Αυγούστου σημειώνεται η μεγαλύτερη έκρηξη διαδηλώσεων που έχει γνωρίσει ποτέ η Ελλάδα, καθώς σημειώνονται 383 συγκεντρώσεις και πορείες, εκ των οποίων 67 στην Αθήνα, με τη συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων διαδηλωτών και ακραία συνθήματα, όπως «Οι προδότες στο Γουδί» και «Κάτω η μοναρχία». Απαιτείται, τελικά, η άμεση παρέμβαση της αμερικανικής πρεσβείας της Αθήνας για να καταστεί δυνατή η υποτυπώδης συμπλήρωση της κυβέρνησης των «αποστατών» του Νόβα, καθώς κορυφαία στελέχη αυτής της ομάδας της Ένωσης Κέντρου, όπως ο Κ. Μητσοτάκης και ο Δ. Παπασπύρου, διστάζουν να οριστούν υπουργοί. Η Αθήνα συγκλονίζεται από γιγαντιαίες, αλλεπάλληλες διαδηλώσεις. Στις 19 Ιουλίου ο Γ. Παπανδρέου γνωρίζει την κορυφαία στιγμή λαϊκής αποθέωσης στην καριέρα του, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες λαού κατακλύζουν τους δρόμους της πρωτεύουσας, από το σπίτι του στο Καστρί ως το πολιτικό του γραφείο, στο κέντρο της Αθήνας, την ώρα που ο νόμιμος πρωθυπουργός μεταβαίνει εκεί εν μέσω μιας πορείας θριάμβου. «Την κυβέρνησιν των προδοτών κατήργησεν απόψε η παντοδύναμος οργή τον λαού», δηλώνει. Η κυβέρνηση Νόβα, η οποία συνειδητοποιεί ότι αποκλείεται να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης εν μέσω τέτοιας θύελλας λαϊκών αντιδράσεων, αποφασίζει να επιχειρήσει την κάμψη της αντίστασης του λαού με τη χρήση βίας. Έτσι, στις 21 Ιουλίου, η αστυνομία δολοφονεί τον αριστερό φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα, καθώς διαλύει με δακρυγόνα, κλομπ και υποκόπανους όπλων τεράστια αντικυβερνητική διαδήλωση, στην οποία συμμετέχουν και πολλοί βουλευτές της Ένωσης Κέντρου. «Η κυβέρνησις δεν ηρκέσθη να είναι κυβέρνησις προδοτών. Έγινεν επίσης και κυβέρνησις του αίματος. Πρέπει να εξαφανισθή από τον πρόσωπον της γης και να λογοδοτήσει δια τα εγκλήματα της», δηλώνει ο Γ. Παπανδρέου. Στις 24 Ιουλίου, σε συνέντευξη του στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, ο Κ. Μητσοτάκης προσπαθεί να αποσείσει την κατηγορία περί «προδοσίας» που του προσάπτεται: «Η κατηγορία είναι χυδαία όσον και εξωφρενική. Και η απάντησις απλή. Μετέχω εις την κυβέρνησιν Νόβα, κυβέρνησιν αμιγή της Ενώσεως Κέντρου, διότι δεν επετρέπετο να αφεθεί η χώρα ακυβέρνητος στο έλεος των σκοτεινών δυνάμεων της ανωμαλίας... Συνταγματικώς και πολιτικώς η λύσις η οποία εδόθη ήτο ορθή και δεν εδίστασα να αναλάβω τας ευθύνας μου». Στις 27 Ιουλίου κηρύσσεται γενική πολιτική απεργία, η οποία σημειώνει μεγάλη επιτυχία και επιτείνει το κλίμα απομόνωσης της κυβέρνησης Νόβα. Τρεις ημέρες αργότερα, στις 30 Ιουλίου, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ζητεί να δει τον επιτετραμμένο της αμερικανικής πρεσβείας Norbert L. Anschutz για να ζητήσει την ακόμη μεγαλύτερη υποστήριξη και δραστηριοποίηση των ΗΠΑ στον πειθαναγκασμό του αναγκαίου αριθμού βουλευτών της Ένωσης Κέντρου, ώστε να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης ο Νόβας. Όπως αποδεικνύεται από αμερικανικά έγγραφα, ασφυκτική πίεση προς την κατεύθυνση αυτή ασκεί και ο σταθμός της CIA στην Αθήνα, ο οποίος διατηρεί στενότατες σχέσεις με τον Κωνσταντίνο και το παλάτι.

Αθήνα, 22 Ιουλίου 1965. Διαδηλωτές διαμαρτυρόμενοι εναντίον της κυβέρνησης «αποστατών» του Γ. Νόβα, αντιμέτωποι με αστυνομικές δυνάμεις στο κέντρο της πόλης, σε ατμόσφαιρα ιδιαίτερα φορτισμένη μετά το θάνατο, την προηγουμένη, του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα (φωτ.: Αφοί Αναγνωστοπουλοι).

Στο πλαίσιο αυτό, στις 2 Αυγούστου η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα στέλνει έκθεση προς το State Department  ισχυριζόμενη ότι υπάρχει κίνδυνος έκρηξης... εμφυλίου πολέμου(!) λόγω της συνεργασίας των Γεωργίου και Ανδρέα Παπανδρέου με τους κομμουνιστές, με πιθανή μάλιστα την ένοπλη αντίσταση των κομμουνιστών και την εισβολή στην Ελλάδα των ανταρτών που είχαν καταφύγει στις χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού» μετά τον εμφύλιο! Παράλληλα, μέσα στον Ιούλιο, εκπρόσωποι της συνωμοτικής στρατιωτικής ακροδεξιάς οργάνωσης του μετέπειτα δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου, η οποία έχει αποκαταστήσει επαφές, πέραν της CIA, και με το ανώτατο διπλωματικό προσωπικό της αμερικανικής πρεσβείας από το Σεπτέμβριο του 1964, παρουσιάζουν στους Αμερικανούς σχέδιο πραξικοπήματος, για την πραγματοποίηση του οποίου δηλώνουν ότι χρειάζονται διάστημα 30 ημερών, με στόχο την εγκαθίδρυση δικτατορίας πενταετούς διάρκειας. Οι επίδοξοι πραξικοπηματίες δηλώνουν ότι είναι πρόθυμοι να δεχθούν σχέδιο των ΗΠΑ για διχοτόμηση της Κύπρου και εκχώρηση τμήματος της στην Τουρκία. Καθώς πλησιάζει η κρίσιμη νύχτα της ψηφοφορίας στη Βουλή για την τύχη της κυβέρνησης Νόβα, στις 4 προς 5 Αυγούστου, ο Κωνσταντίνος και ο έμπιστος του αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού στρατηγός Γεννηματάς, από τους πρωταγωνιστές του σχεδίου «Περικλής» για την άσκηση βίας και νοθείας στις εκλογές του 1961, μετακινούν στρατιωτικές μονάδες από τα νησιά σε νευραλγικά σημεία της Αττικής, ενισχύοντας τις υποψίες για επικείμενη εκδήλωση πραξικοπήματος και επιχειρώντας με τον τρόπο αυτό να ασκήσουν ψυχολογική βία στους βουλευτές. Μάταιος κόπος. Με 131 ψήφους υπέρ και 166 κατά, η κυβέρνηση Νόβα καταψηφίζεται. Με 135 υπέρ και 159 κατά καταψηφίζεται, στις 28 Αυγούστου, και η δεύτερη κυβέρνηση «αποστατών» που ορίζει ο Κωνσταντίνος στις 18 Αυγούστου, αυτή τη φορά με επικεφαλής τον Ηλία Τσιριμώκο, ο οποίος επετίθετο λαύρος εναντίον της κυβέρνησης Νόβα! Τώρα όλοι αρχίζουν να δουλεύουν για να προωθηθεί τρίτη κυβέρνηση «αποστατών» με επικεφαλής τον Στέφανο Στεφανόπουλο, ο οποίος συμμετείχε ενεργά σε όλες αυτές τις διαδικασίες και από τις 16 Σεπτεμβρίου ανεξαρτητοποιείται από την Ένωση Κέντρου. Ταυτόχρονα, στελέχη της ΕΡΕ και των «αποστατών» προσανατολίζονται πλέον στην κήρυξη δικτατορίας, περισσότερο ή λιγότερο απροκάλυπτη. Στις 13 Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος της ΕΡΕ επί κυβερνήσεων Καραμανλή, Κωνσταντίνος Ροδόπουλος, προτείνει στον Αμερικανό επιτετραμμένο Ν. Ανσιουτς την ανάθεση σχηματισμού κυβέρνησης στον Πιπινέλη, έμπιστο του Κ. Καραμανλή και του παλατιού, ο οποίος αργότερα υπηρέτησε τη χούντα ως υπουργός Εξωτερικών, με σχέδιο ο Πιπινέλης να εμφανιστεί κατόπιν στη Βουλή και να ζητήσει από τους βουλευτές την κήρυξη στρατιωτικού νόμου και το κλείσιμο της Βουλής για έξι ή περισσότερες μήνες - και αν δεν υποκύψουν, να κηρύξει ο Πιπινέλης δικτατορία.

Η κυβέρνηση Νόβα, αμέσως μετά την ορκωμοσία της ενώπιον του βασιλιά το βράδυ της 16ης Ιουλίου 1965. Στο μέσον, με το παπιγιόν, ο πρωθυπουργός (φωτ.: Κ. Γ. Μεγαλοκονόμου).

Ο υπουργός Άμυνας των «αποστατών» Στ. Κωστόπουλος προτείνει στους Αμερικανούς άλλη, πρωτότυπη μορφή κοινοβουλευτικού πραξικοπήματος: Να συλλάβει η Ασφάλεια και τους 22 βουλευτές της ΕΔΑ και αμέσως να συνεδριάσει η Βουλή, οπότε οι αντιπαπανδρεϊκές δυνάμεις θα έχουν πλειοψηφία 10 ψήφων λόγω της απουσίας των βουλευτών της ΕΔΑ και έτσι θα σχηματίσουν κυβέρνηση! Αυτό το απερίγραπτα νοσηρό κλίμα της αθρόας εξαγοράς βουλευτών, των συνωμοτικών σχεδίων και της απερίγραπτης διαφθοράς οδηγεί τελικά, πάλι με την άμεση ανάμειξη των Αμερικανών, στο σχηματισμό της τρίτης κυβέρνησης των «αποστράτων» αυτή τη φορά υπό τον Στέφ. Στεφανόπουλο, στις 17 Σεπτεμβρίου. Ο Γ. Παπανδρέου δηλώνει, αναφερόμενος στους έξι ακόμη βουλευτές της Ένωσης Κέντρου που τον εγκαταλείπουν χάριν υπουργικών θώκων: «Προχθές ήσαν εις τους εξώστας παρά το πλευρόν μου και εχειροκροντούντο από τον λαόν ως πιστοί στρατιώται της Δημοκρατίας. Και σήμερον τον προδίδουν! Και με ποίον τρόπον; Ενεκλείσθησαν εις μιαν οικίαν γειτονικήν προς τα Ανάκτορα, διά να βεβαιωθή έκαστος ότι υπάρχουν και άλλοι πρόθυμοι προδόται. Και κατόπιν μετεφέρθησαν ομαδόν και πεζή εις τα Ανάκτορα, υπό συνοδείαν, προς αποφυγήν δραπετεύσεως, διά να ορκισθούν ως υπουργοί και κυβερνήται της χώρας! Αίσχος! Αυτό πλέον δεν είναι παραβίαση του πολιτεύματος. Είναι εξευτελισμός του πολιτεύματος. Περίγελως του κόσμου κατέστη ο δημόσιος βίος μας». Παρά τις ρητορικές κορώνες του Γ. Παπανδρέου, όμως, η κυβέρνηση Στεφανόπουλου αποσπά ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή στις 24 Σεπτεμβρίου, με 152 υπέρ και 148 κατά. Ο Κωνσταντίνος έχει πετύχει μια πύρρεια νίκη, η οποία θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας, ενώ θα στοιχίσει στον ίδιο την κατάλυση της μοναρχίας, δέκα χρόνια αργότερα. Δεν έχει περάσει ούτε ένας μήνας από την αναρρίχηση στην εξουσία της κυβέρνησης Στεφανόπουλου και οι «αποστάτες» τοποθετούν αρχηγό Στρατού του Γρ. Σπαντιδακη, ο οποίος θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Αμέσως μετά την τοποθέτηση του στη θέση αυτή, ο Γρ. Σπαντιδάκης αρχίζει τις μεταθέσεις σε θέσεις-κλειδιά δεκάδων αξιωματικών οι οποίοι έλαβαν μέρος αργότερα στην οργάνωση του πραξικοπήματος. Στις 11 Δεκεμβρίου, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Phillips Talbot έχει μια πολύ σημαντική συζήτηση με τρία κορυφαία στελέχη της ΕΡΕ: Τον Ευάγγελο Αβέρωφ, τον Παναγιώτη Πιπινέλη και τον Παναγιώτη Παπαληγούρα, οι οποίοι τάσσονται υπέρ της κήρυξης δικτατορίας στην περίπτωση που ο Γ. Παπανδρέου κερδίσει τις εκλογές! Αυτό τουλάχιστον αναφέρει ο Αμερικανός πρεσβευτής στο State Department. Στις 29 Δεκεμβρίου 1965, ο Κ. Καραμανλής γράφει προς τον Κ. Παπακωνσταντίνου: «Όταν προσπαθώ με τα σημερινά δεδομένα να διαγράψω το μέλλον του τόπου, δεν ευρίσκω πώς θα ημπορούσε να επιβίωση το ελεύθερον πολίτευμα της χώρας». Έχει δίκιο. Ο Κωνσταντίνος, αισθανόμενος ότι ελέγχει τις εξελίξεις, προκαλεί σάλο με το μήνυμα του για την Πρωτοχρονιά του 1966. «Ο κομμουνισμός αποτελεί μίασμα γεννηθέν έξω της Ελλάδος, εμπνεόμενον και κινούμενον έξωθεν. Ηθική του είναι το ψεύδος και η προδοσία. Μολύνει και καθιστά ανύποπτον εχθρόν της πατρίδος πάντα ερχόμενον εις επαφήν με αυτόν», αναφέρει ο νεαρός μονάρχης. Στις 17 Ιανουαρίου 1966, ο βουλευτής Σερρών της Ένωσης Κέντρου Άγγελος Αγγελούσης καταγγέλλει με ερώτηση του στη Βουλή ότι ο γνωστός από το «σαμποτάζ του Έβρου» αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος τοποθετήθηκε στη νευραλγική θέση του Γραφείου Πληροφοριών (Α2) της Στρατιάς στη Λάρισα. Καταγγέλλει επίσης, ότι επανήλθε στην ενεργό υπηρεσία από την κυβέρνηση Στεφανόπουλου ο απόστρατος ταξίαρχος της Αεροπορίας Αντώνης Σκαρμαλιωράκης, ο οποίος είχε αποστρατευθεί για διοχέτευση στον Τύπο απορρήτων εγγράφων με στόχο να προκληθεί αναταραχή και είχε θεωρηθεί ύποπτος για παράδοση εθνικών μυστικών στη CIA και ο οποίος πραγματικά, όπως αποκαλύφθηκε εκ των υστέρων, ήταν από τους πρωτεργάτες του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου και σύνδεσμος των πραξικοπηματιών με τους Αμερικανούς, όπως προκύπτει από αμερικανικά έγγραφα. Σε έκθεση της CIA με ημερομηνία 7 Μαρτίου 1966, την οποία έφερε στη δημοσιότητα ο Αλέξης Παπαχελάς στο βιβλίο του Ο βιασμός της ελληνικής Δημοκρατίας, αναφέρεται ότι λίγο πριν από μια τεράστια συγκέντρωση της Ένωσης Κέντρου στην Αθήνα, στις 16 Φεβρουαρίου 1966, ήρθε στην πρωτεύουσα ο Γ. Παπαδόπουλος και συζήτησε με τους άλλους ομοϊδεάτες του συνταγματάρχες το ενδεχόμενο οργάνωσης πραξικοπήματος. Στην ίδια έκθεση της CIA δίνεται μια πλήρης εικόνα πώς η κυβέρνηση των «αποστατών» φέρνει στην Αθήνα όλους τους πρωτεργάτες του πραξικοπήματος: «Οι κάτωθι αξιωματικοί-μέλη της συνωμοτικής ομάδος επέστρεψαν πρόσφατα στην περιοχή της Αττικής. Ο αντισυνταγματάρχης Κώστας Παπαδόπουλος, αδελφός του Γεωργίου, τοποθετήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου αρχηγός του συντάγματος στον Διόνυσο. Ο συνταγματάρχης Δημήτρης Σταματελόπουλος διορίστηκε διοικητής του συντάγματος Αγίας Παρασκευής, στα μέσα Οκτωβρίου 1965. Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Μέξης αναμένεται να αναλάβει σύντομα τη διοίκηση συντάγματος στην Αθήνα. Ο αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς είναι τώρα διοικητής της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας (ΕΣΑ), που εδρεύει στο αρχηγείο Στρατού. Ο αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Ιωαννίδης αναμένεται να αναλάβει σύντομα τη διοίκηση συντάγματος στην Αθήνα. Ο αντισυνταγματάρχης Μιχάλης Ρουφογάλης τοποθετήθηκε προσωρινά επικεφαλής του τμήματος ασφαλείας της ΚΥΠ, αλλά αναμένεται να αναλάβει σύντομα τον Α' κλάδο της υπηρεσίας. Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Λέκας αναμένεται να αναλάβει σύντομα διοίκηση μονάδας στην Αθήνα». Όλοι οι ανωτέρω αναφερόμενοι αξιωματικοί στην έκθεση της CIA θα παίξουν πρωτεύοντα ρόλο στο πραξικόπημα και θα αποτελέσουν κορυφαία στελέχη του δικτατορικού καθεστώτος.

Αθήνα, 23 Ιουλίου 1965. Η κηδεία του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα. Στιγμιότυπο από τη διέλευση της πομπής στο ύψος της Πύλης του Αδριανού και των Στύλων του Ολυμπίου Διός (φωτ.: Ρετζής).

Στις 11 Απριλίου, Δευτέρα του Πάσχα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ηλίας Τσιριμώκος παραιτείται, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση Στεφανόπουλου να χάσει την πλειοψηφία, αλλά δύο ακόμη προσχωρήσεις βουλευτών της Ένωσης Κέντρου, εν μέσω οργίου καταγγελιών για απόπειρες εξαγοράς, της επιτρέπουν να επιβιώσει στη Βουλή με 151 ψήφους, στις 25 Απριλίου. Στα τέλη Απριλίου αποστρατεύονται μαζικά 35 υποστράτηγοι, ταξίαρχοι και συνταγματάρχες που πρόσκεινται λίγο πολύ στην Ένωση Κέντρου και προωθούνται σε ακόμη σημαντικότερες θέσεις οι επίδοξοι πραξικοπηματίες. Ο Γ. Παπαδόπουλος τοποθετείται επικεφαλής του 7ου Επιτελικού Γραφείου του ΓΕΣ, υπεύθυνου για «ψυχολογικές επιχειρήσεις», «διαφώτιση» και «πολιτική προπαγάνδα», ενώ Α’ βοηθός αρχηγού ΓΕΣ γίνεται ο Οδυσσέας Αγγελής, εκ των πρωτεργατών του απριλιανού πραξικοπήματος. Στις αρχές του καλοκαιριού, η κυβέρνηση Στεφανόπουλου απομακρύνει με άκρως ανώμαλες εκλογικές διαδικασίες την ηγεσία της ΓΣΕΕ, η οποία πρόσκειται στον Ανδρέα Παπανδρέου. Επανενεργοποιεί επίσης το ΜΘ' ψήφισμα της εποχής του εμφυλίου περί «νομιμοφροσύνης», καθαιρώντας έτσι εκατοντάδες αγρότες από τις διοικήσεις των αγροτικών συνεταιρισμών και των ενώσεων τους και αντικαθιστώντας τους με οπαδούς της. Στις 10 Ιουλίου, η κυβέρνηση αιματοκυλά τους αγρότες στη Θεσσαλονίκη, καθώς δεκάδες χιλιάδες σιτοπαραγωγοί μπαίνουν με τρακτέρ και μαύρες σημαίες σε πολλές πόλεις της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της Στερεάς. Στη συμπρωτεύουσα η χωροφυλακή κάνει και χρήση όπλων εκτός από δακρυγόνων, ενώ ταυτόχρονα η κυβέρνηση κινητοποιεί και μερικά τανκς, τα οποία εν συνέχεια αποσύρει. Στο μεταξύ, όπως αποκαλύπτεται αργότερα από αμερικανικά έγγραφα, από τα μέσα του 1966 ο αρχηγός ΓΕΣ στρατηγός Σπαντιδάκης και 11 ακόμη αντιστράτηγοι έχουν δώσει την έγκριση τους να καταστρωθεί ένα σχέδιο πραξικοπήματος, βάσει του οποίου ο στρατός θα διέλυε τη Βουλή και θα διόριζε πρωθυπουργό του δικτατορικού καθεστώτος τον Παν. Πιπινέλη. Ο Κωνσταντίνος, βάσει βρετανικών εγγράφων, είχε δώσει τη συγκατάθεση του για την κατάρτιση του σχεδίου αυτού αλλά προτιμούσε να αναλάβει ο ίδιος την πρωθυπουργία.

Βουλή, 22 Σεπτεμβρίου 1965. Ο Στέφανος Στεφανόπουλος, πρωθυπουργός από 17 Σεπτεμβρίου 1965 έως 22 Δεκεμβρίου 1966, μετά την άρση της εμπιστοσύνης της ΕΡΕ προς την κυβέρνηση του. Δίπλα του, αριστερά, ο Γεώργιος Νόβας, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Στεφανόπουλου, πρόεδρος της πρώτης-βραχύβιας- κυβέρνησης «αποστατών» τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου (φωτ.: Αφοί Φλώρου).

Στις 29 Σεπτεμβρίου η πολιτική όξυνση φτάνει στο αποκορύφωμα καθώς εκδίδεται το βούλευμα για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, το οποίο παραπέμπει 28 αξιωματικούς να δικαστούν με την κατηγορία της «ενώσεως προς στάσιν» και της «συνωμοσίας προς εκτέλεσιν πράξεων εσχάτης προδοσίας», αναφέροντας ταυτόχρονα ως συμμετέχοντα στον ΑΣΠΙΔΑ τον Ανδρέα Παπανδρέου και αποδίδοντας ευθύνες στον Γεώργιο Παπανδρέου. Στις 3 Οκτωβρίου, ο απόστρατος πτέραρχος Πέτρος Μητσάκος, αναμειγμένος σε κάθε συνωμοτική απόπειρα μετά τον εμφύλιο, παραδίδει στον Κωνσταντίνο απόρρητη έκθεση περί του συντριπτικού πλήγματος που θα δεχθεί ο θεσμός της μοναρχίας αν γίνουν εκλογές. Ο Κωνσταντίνος δίνει εντολή στους στρατηγούς για το σχεδιασμό πραξικοπήματος, όπως αναφέρεται στα αρχεία του State Department. Στις αρχές Νοεμβρίου ο αρχηγός του ΓΕΣ στρατηγός Σπαντιδάκης ενημερώνει τους Αμερικανούς ότι έχει ήδη προχωρήσει στην υλοποίηση της βασιλικής εντολής και καταρτίζεται το σχέδιο πραξικοπήματος υπό την επωνυμία «Ιέραξ 2», κατά τα πρότυπα του ΝΑΤΟϊκού σχεδίου «Προμηθεύς». Ενημερώνει επίσης τους Αμερικανούς ότι έχει ήδη απομακρύνει από τις κρίσιμες για την επιτυχία του πραξικοπήματος θέσεις όλους τους αξιωματικούς που πρόσκεινται στην Ένωση Κέντρου και τους έχει αντικαταστήσει με ανθρώπους της εμπιστοσύνης του παλατιού, έτοιμους να συμμετάσχουν στο κίνημα, το οποίο πρόκειται να εκδηλωθεί πριν από τις εκλογές. Ειδικότερα, σημειώνουν οι αναλύσεις του State Department και της CIA, η διοίκηση των τεθωρακισμένων της Αθήνας, του στρατοπέδου Χαϊδαρίου και των ΛΟΚ έχει ήδη ανατεθεί σε ανθρώπους των επίδοξων πραξικοπηματιών. Στις 3 Νοεμβρίου ο Παναγιώτης Πιπινέλης συναντάται με τον Αμερικανό επιτετραμμένο Norbert L. Anschutz και τον ενημερώνει, ότι είναι έτοιμος να δεχτεί τη θέση του πρωθυπουργού δικτατορικής κυβέρνησης αν του το ζητήσει ο βασιλιάς. Με τόσους επίδοξους πραξικοπηματίες, είναι προφανές ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα πνέει τα λοίσθια...

Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1965-1970 ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΘΗΝΑ 12 ΔΕΚ 1999

from ανεμουριον https://ift.tt/3b9SWdi
via IFTTT