της Ελίζας-Άννας Δελβερούδη
 |
Μαρία Πενταγιώτισσα, του Αχιλλέα Μαδρά, βουκολικό έργο, ηρωϊκού-πατριωτικού περιεχομένου, 1929. |
Οι απόπειρες να στηθεί κινηματογραφική βιομηχανία στην Ελλάδα προσέκρουσαν, στην αρχή της δεκαετίας, σε ένα επιπλέον πρόβλημα, στην αποσταθεροποίηση που προκάλεσε η Μικρασιατική Καταστροφή. Το κινηματογραφικό υλικό που σώζεται από αυτή την εποχή περιορίζεται στις σκηνές που τράβηξαν οι οπερατέρ, ο Ζοζέφ Χεπ, ο Δημήτρης Γαζιάδης, ο Γεώργιος Προκοπίου, από την προέλαση και την υποχώρηση του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία. Η ταινία του Δήμου Βρατσάνου Της μοίρας τ' αποπαίδι (1925) ήταν η τελευταία προσπάθεια αυτού του παθιασμένου πρωτεργάτη να προωθήσει την υπόθεση του κινηματογράφου στην Ελλάδα. Στη συνέχεια τα πράγματα άρχισαν να κινούνται δειλά, με εξαγγελίες στον Τύπο για ίδρυση εταιρειών παραγωγής. Τα αποτελέσματα ήταν πολύ μικρότερα των φιλοδοξιών. Μόνο η δραστηριοποίηση της DAG film των αδελφών Γαζιάδη στον τομέα των ταινιών μυθοπλασίας έδωσε υπόσταση στην αντίστοιχη παραγωγή της δεκαετίας.
Αφοί Γαζιάδη
Το 1927 οι αδελφοί Γαζιάδη καλούνται να κινηματογραφήσουν την παράσταση του Προμηθέα δεσμώτη, μια από τις εκδηλώσεις των Δελφικών Εορτών που διοργάνωσαν ο Άγγελος και η Εύα Σικελιανού. Οι εμπνευστές της Δελφικής Ιδέας θεώρησαν χρήσιμη την αποτύπωση του γεγονότος με ένα μέσον, που επέτρεπε αφ' ενός την διάσωση του και αφ' ετέρου την αναπαραγωγή του στο μέλλον και στο κοινό άλλων τόπων. Επέλεξαν για το σκοπό αυτό τους αδελφούς Γαζιάδη, που οπωσδήποτε συγκαταλέγονταν ανάμεσα στους πιο έγκυρους κινηματογραφιστές. Σε αυτούς οφείλουμε ένα τρίλεπτο σωζόμενο δείγμα της παράστασης.
Από αυτή την εποχή και μετά η DAG film εμφανίζεται αποφασιστική και έτοιμη να αναλάβει δράση. Το 1928 παρουσιάζεται η πρώτη της ταινία μυθοπλασίας, Έρως και τα κύματα, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Γαζιάδη και σενάριο του λογοτέχνη Λάμπρου Αστέρη. Η συνεργασία του Γαζιάδη με έναν λογοτέχνη στο σενάριο έδειχνε τη σοβαρή του πρόθεση να εργασθεί πάνω σε γερές βάσεις, ακολουθώντας την πρακτική των μεγάλων κινηματογραφικών βιομηχανιών, που ανέθεταν τα σενάρια των ταινιών τους σε γνωστούς πεζογράφους και θεατρικούς συγγραφείς. Ο Γαζιάδης ακολούθησε με συνέπεια αυτή τη γραμμή. Στο σενάριο της δεύτερης ταινίας του, Το λιμάνι των δακρύων (1929), συνεργάσθηκε με έναν εικοσάχρονο ποιητή, που μόλις είχε κάνει δυναμική εμφάνιση στα πρωτοποριακά έντυπα της εποχής, τον Ορέστη Λάσκο. Στη συνέχεια πέρασε σε ένα καθιερωμένο, μεγάλο όνομα, αυτό του ακαδημαϊκού Παύλου Νιρβάνα, που διασκεύασε για τη DAG film το σενάριο της αμερικανικής παραγωγής Ραμόνα (1928), προσαρμόζοντας το στις ανάγκες ενός ελληνικού βουκολικού δράματος. Έτσι, γυρίστηκε η Αστέρω, το 1929, με πρωταγωνιστές την Αλίκη Θεοδωρίδη, τον Κώστα Μουσούρη, τον Δημήτρη Τσακίρη και τον Αιμίλιο Βεάκη. Την ίδια χρονιά ο Νιρβάνας έγραψε το σενάριο της Μπόρας, που αναφερόταν στην περιπέτεια της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά που βρέθηκε να έχει συγγένειες με την Επάνοδο, έργο του Γερμανού Λέοναρντ Φρανκ, το οποίο παρουσίασε το καλοκαίρι του 1929 η Ελευθέρα Σκηνή της Μαρίκας Κοτοπούλη. Η Επάνοδος, της οποίας κινηματογραφική διασκευή είχε επίσης παρουσιασθεί στο ελληνικό κοινό, προκάλεσε πολλές συζητήσεις ανάμεσα στους Αθηναίους διανοουμένους. Η προσαρμογή της στα ελληνικά δεδομένα και μάλιστα στην πρόσφατη εθνική περιπέτεια, την καθιστούσε ελκυστική για το ελληνικό κοινό. Οι αδελφοί Γαζιάδη χρησιμοποίησαν μάλιστα υλικό από τη μικρασιατική εκστρατεία, γεγονός που προσέδιδε αυθεντικότητα στο αποτέλεσμα.
Παράλληλα με τις βελτιώσεις του οπτικού αποτελέσματος που προσπαθούσαν να επιτύχουν οι αδελφοί Γαζιάδη σε κάθε νέα τους παραγωγή, δεν παρέλειπαν να παρακολουθούν τις εξελίξεις στο θέμα του ήχου. Η Αστέρω και οι επόμενες ταινίες τους, οι οπερέτες Οι απάχηδες των Αθηνών, Φίλησε με Μαρίτσα και το Έξω φτώχεια, ήταν ηχητικές: η προβολή τους συνοδευόταν από ήχο, προερχόμενο από γραμμόφωνο, που ένας χειριστής συγχρόνιζε με την εικόνα στη διάρκεια της προβολής. Η στροφή στην οπερέτα, και μάλιστα σε μία ακόμη, αλλά μεγάλη αυτή τη φορά θεατρική επιτυχία, στους Απάχηδες των Αθηνών των Γιάννη Πρινέα-Νίκου Χατζηαποστόλου, είναι ενδεικτική της έλξης που ασκούσε η μουσική στο κοινό. Από την Αστέρω και μετά, οι ηθοποιοί θα τραγουδούν, είτε με τη δική τους φωνή είτε ντουμπλαρισμένοι, μερικά τραγούδια προς τέρψιν των θεατών.
Εν τω μεταξύ, η υπόθεση του ομιλούντος προόδευε με μεγάλα βήματα στη Δύση. Την εποχή που η DAG film κατάφερε να σταθεί στα πόδια της, το πείραμα του σύγχρονου ήχου, του ήχου που ήταν τυπωμένος επάνω στο φιλμ και μεταδιδόταν από αυτό ταυτόχρονα με την εικόνα, είχε κατακτήσει την αγορά και έφθανε στην Ελλάδα. Οι αίθουσες άρχισαν να εκσυγχρονίζουν τα μηχανήματα τους με γοργούς ρυθμούς και μπροστά σε αυτό το νέο θαύμα, το κοινό εγκατέλειπε τον βωβό ολοκληρωτικά. Το 1929 και το 1930, οι ελληνικές ταινίες, που άρχισαν να πολλαπλασιάζονται με γοργούς ρυθμούς, διαφημίζονταν ως ομιλούσες, με τη διευκρίνιση, που δινόταν με ψιλά γράμματα, ότι -στην πραγματικότητα- επρόκειτο για ηχητικές. Το βάρος που δινόταν στη διαφήμιση του ηχητικού μέρους ήταν προάγγελος των εξελίξεων, οι οποίες θα κατέλυαν αυτή την παραγωγή στην πρώτη ανθοφορία της. Οι Έλληνες παραγωγοί ήξεραν ότι δεν ήταν σε θέση, από οικονομικής άποψης, όχι μόνο να εκσυγχρονίσουν τις εγκαταστάσεις τους με μηχανήματα ηχογράφησης, μετεγγραφής του ήχου και εκτύπωσης του στο φιλμ, αλλά ούτε να υποστούν το αυξημένο κόστος που αναλογούσε σε κάθε ομιλούσα ταινία.
Από το 1929 και μετά η DAG film δεν είναι μόνη της στο χώρο της παραγωγής. Την ίδια χρονιά εμφανίζεται ο ιδιόρρυθμος Αχιλλέας Μαδράς με τη Μαρία Πενταγιώτισσα, βουκολικό έργο ηρωικό-πατριωτικού περιεχομένου, και το 1930 οι ελληνικές ταινίες ξεπερνούν τις δέκα. Οι περισσότερες προέρχονται από εταιρείες της μιας παραγωγής. Δίπλα σ' αυτές, όμως, εμφανίζονται η Ελλάς φιλμ, με τη φιλόδοξη Στέλλα Βιολάντη (1930) - στην οποία πρωταγωνιστούσε η Ελένη Παπαδάκη - και η Ολύμπια φιλμ του Παναγιώτη Δαδήρα, με τον Αγαπητικό της Βοσκοπούλας (1932), η μόνη εταιρεία που θα επανεμφανισθεί στο προσκήνιο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1920-1930
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/2OvtRQe
via IFTTT