της Μαρίας Κατσουνάκη
 |
| Ληξιαρχική πράξη γέννησης του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου θεωρείται η «Αναπαράσταση» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, που άνοιξε τον δρόμο στη διεθνή καριέρα του δημιουργού. |
Τη στιγμή που ο Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος έκανε την επίσημη είσοδο του στην οθόνη με τη θριαμβευτική προβολή της «Αναπαράστασης» του Θόδωρου Αγγελόπουλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1970), ο εμπορικός κινηματογράφος εκτοξεύεται στην κορυφή με την «Υπολοχαγό Νατάσα» και τα 751.117 εισιτήρια, αριθμός που θεωρείται ο μεγαλύτερος, έως σήμερα, στην ιστορία του ελληνικού σινεμά. Ενώ όμως η πορεία του πρώτου είναι ανοδική, καταξιώνεται και επιβεβαιώνεται μέσα στην ερχόμενη δεκαετία, η πορεία του δεύτερου είναι πτωτική, καθώς η εξάπλωση της τηλεόρασης και η αλλαγή των συνηθειών του κοινού μετατοπίζουν τα ενδιαφέροντα και μειώνουν δραματικά τα εισιτήρια.
Η απριλιανή δικτατορία φάνηκε, προς στιγμήν, να ανακόπτει την ορμή μιας νέας κινηματογραφίας, με κοινωνική άποψη και προσωπικό βλέμμα, που έκανε την εντυπωσιακή εμφάνιση της στο Φεστιβάλ του 1966. Το «μούδιασμα» του πρώτου χρόνου ακολουθεί η εκτίναξη, που έγινε περισσότερο αισθητή από το '70 και μετά. Στο ενδιάμεσο, μεταβατικό στάδιο, οι ταινίες που όρισαν τη διαδικασία της μεταμόρφωσης συνάντησαν δυσκολίες, απαγορεύτηκαν ή λογοκρίθηκαν. Η «Ανοιχτή επιστολή» του Γιώργου Σταμπουλόπουλου, έχοντας κερδίσει το βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο, απορρίπτεται από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1968). Μια ειλικρινής μαρτυρία, με λιτή ρεαλιστική αφήγηση, της αλλοτριωμένης μικροαστικής ελληνικής νεολαίας στα τέλη της δεκαετίας του '60. Το πολιτικό θρίλερ του Δήμου Θέου «Κιέριον» (αναφέρεται στην περιβόητη υπόθεση Πολκ) ήταν απαγορευμένο στην Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια της επταετίας. Προβλήθηκε στο εξωτερικό (Φεστιβάλ Βενετίας 1968, γερμανική τηλεόραση) και «επαναπατρίστηκε» στο Φεστιβάλ του 1974. Τέλος, «Οι βοσκοί» του Νίκου Παπατάκη, Έλληνα σκηνοθέτη της διασποράς, «μια άγρια νατουραλιστική σύνθεση πάνω στις πατριαρχικές εξουσιαστικές δομές και στην έκρηξη της ανταρσίας και του τρελού έρωτα» (όπως αναφέρει ο κριτικός Γιάννης Μπακογιαννόπουλος), αντιμετώπισε πολλά προβλήματα (ολοκληρώθηκε στο εξωτερικό). Στις ταινίες της «μεταβατικής περιόδου» ανήκει και «Το κανόνι και το αηδόνι» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που μέσα από τρεις ιστορίες, οι οποίες εκτυλίσσονται γύρω από το θέμα της Κατοχής και της Αντίστασης, ο σεναριογράφος και κατ' εξαιρεσιν σκηνοθέτης τονίζει το πνεύμα ελευθερίας μέσα σε συνθήκες σκλαβιάς και διωγμών (βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ του 1968). Την ίδια χρονιά, το βραβείο καλλιτεχνικής ταινίας μοιράζονται η ακραία φορμαλιστική και λυρική «Παρένθεση» του Τάκη Κανελλόπουλου μαζί με τη γλυκόπικρη, αθώα και ευχάριστη παραγωγή του Βασίλη Γεωργιάδη «Κορίτσια στον ήλιο». Το Φεστιβάλ του 1968, όμως, σφραγίζουν οι μικρομηκάδες: Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με την «Εκπομπή», ο Κώστας Σφήκας και ο Σταύρος Τορνές με τον «Θηραϊκό όρθρο».
Εν τω μεταξύ ο εμπορικός κινηματογράφος διανύει την περίοδο της μεγαλύτερης ακμής και ευφορίας του. Η παραγωγή ταινιών σημειώνει ιστορικό ρεκόρ (117 ταινίες στο διάστημα 1966 - 67) το ίδιο και η προσέλευση του κοινού στις αίθουσες (137 εκατομμύρια κόπηκαν το 1968, σχεδόν 15 εισιτήρια κατά κεφαλήν, αριθμός που κατέτασσε τους Έλληνες στους πιο κινηματογραφόφιλους λαούς). Η Αλίκη Βουγιουκλάκη δεσπόζει, απόλυτη κυρίαρχος των ταμείων και του σταρ σύστεμ: «Το πιο λαμπρό αστέρι» (652.661 εισιτήρια), «Η αρχόντισσα και ο αλήτης» (750.380 εισιτήρια), «Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά» (739.000 εισιτήρια). Η φαρσοκωμωδία ανθεί, το μελόδραμα αντέχει πάντα (βασιλεύει το «παιδί του λαού», ο Νίκος Ξανθόπουλος), ενώ ευδοκιμούν και οι πολεμικές υπερπαραγωγές («Όχι», «Οι γενναίοι του Βορρά» κ.ά.), αλλά και ταινίες απόλυτα ευθυγραμμισμένες με την ιδεολογία των συνταγματαρχών («Στα σύνορα της προδοσίας», παραγωγής του Τζ. Πάρις). Τα στούντιο της Φίνος Φιλμ, ο Καραγιάννης - Καρατζόπουλος, αλλά και η Κλακ Φιλμ (παραγωγός των ταινιών του Ν. Ξανθόπουλου) ζουν τις τελευταίες ημέρες ακμής και δόξας. Ο πιο χαρακτηριστικός και δημιουργικός κωμικός της εποχής είναι ο Θανάσης Βέγγος, ταλέντο μοναδικό που αντιπροσωπεύει τον πολυμήχανο Έλληνα, Καραγκιόζης μαζί και Οδυσσέας, σε δεκάδες ταινίες πολλές από τις οποίες σκηνοθέτησε μόνος του.
Οι δομές της ελληνικής κοινωνίας μεταβάλλονται, η μέση και ανώτερη τάξη αλλάζει συνήθειες, οι μικροαστοί αρχίζουν να γεύονται και να μαγεύονται από μια νέα μορφή ψυχαγωγίας: την τηλεόραση.
Μέσα σε αυτό το κινηματογραφικό-κοινωνικό πλέγμα κάνει την εμφάνιση του ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με την «Αναπαράσταση» (Βραβείο καλλιτεχνικής ταινίας στο Φεστιβάλ του 1970), μια ταινία που αγγίζει την καρδιά του κοινωνικού προβληματισμού: η «άλλη Ελλάδα» της δεκαετίας του '60. Ένα έγκλημα δεμένο με το τοπίο, το ερειπωμένο χωριό Βίτσα στην Ήπειρο.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ 1965-1970
7 ΗΜΕΡΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΑΘΗΝΑ 1999
from ανεμουριον https://ift.tt/2TAQXIW
via IFTTT