Ο Βύρων και το Θέατρο

ΑΛΕΚΟΣ ΛΙΔΩΡΙΚΗΣ, ΛΟΡΔΟΣ ΒΥΡΩΝ (1934). ΚΑΘΙΣΤΟΣ: ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΡΑΜΗΣ (ΛΟΡΔΟΣ ΒΥΡΩΝ). ΦΩΤΟ: ΤΑΣΟΣ ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ.

Η πολύπλευρη σχέση του Βύρωνα με το θέατρο είναι αδύνατο να περιοριστεί στο σημείωμα αυτό. Αναγκαστικά αφήνουμε έξω από τη δική του θεατρική παραγωγή (ΚΑΙΝ, ΟΙ ΔΥΟ ΦΟΣΚΑΡΙ, ΣΑΡΔΑΝΑΠΑΛΟΣ, ΒΕΡΝΕΡ, ΜΑΡΙΝΟΣ ΦΑΛΙΕΡΟΣ, ΔΟΓΗΣ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΚΑΙ ΓΗ, ΜΑΝΦΡΕΝΤ κ.ά.), καθώς και τα έργα που γράφτηκαν στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα κάτω από την επίδραση του ποιητικού του ύφους. Ο Σιδέρης θεωρεί αυτή την επίδραση τέτοια που της αφιερώνει ένα τμήμα στον Α' τόμο της ΙΣΤΟΡΙΑΣ του επιγράφοντας το «Βυρωνισμός».

Εδώ θ’ ασχοληθούμε με τα θεατρικά έργα που έχουν τον ποιητή δραματικό πρόσωπο. Ενας ολόκληρος θεματικός κυκλος της νεοελληνικής δραματουργίας άντλησε τα θέματά του από την πινακοθήκη των αγωνιστών του ’21. Ωστόσο σ’ αυτόν ο Βύρων δεν κέρδισε μία θέση. Ενα μόνο έργο βρίσκουμε στο Λασσάνειο διαγωνισμό του 1903 με τίτλο «Ο Βύρων εις το Μεσολόγγι», γραμμένο σε 1.745 ιαμβικούς στίχους, την ώρα που οι επιτροπές ζητούσαν επίμονα τα θέματα να αντλούνται από την Εθνική Παλιγγενεσία ή το Βυζάντιο. Αυτό σχετίζεται με την πολυτάραχη ζωή του ποιητή που δεν προσφερόταν στο σύνολό της για να υπηρετηθεί το μεγαλοϊδεατικό ιδεώδες.

Στις 10 Ιουνίου 1909 παίζεται επίσης ο «Βύρων» του Σπ. Ποταμιάνου με Βύρωνα την Κυβέλη(!), Κόρη των Αθηνών την Αγνή Ροζάν, καθως και τους Αθ. Μαρίκο, Σ. Αλκαίου, Ν. Ροζάν, Ν. Παπαγεωργίου κ.ά.

Ο Γ.Π. Σαββίδης μας δίνει την πληροφορία που αντλεί από πατραϊκή εφημερίδα της ίδιας περιόδου ότι ο Σικελιανός επρόκειτο να «ενσαρκώσει τον Βύρωνα σε υψηλήν φερώνυμον τραγωδίαν» (Σέλας των Πατρών, 18 Δεκεμβρίου 1909). Είναι άγνωστο αν ο ανώνυμος συντάκτης εννοεί τη συγγραφή τραγωδίας ή το ανέβασμά της με το Σικελιανό πρωταγωνιστή. Το σχέδιο έτσι κι αλλιώς δεν υλοποιήθηκε.

Τον Μάρτιο του 1934 ανεβαίνει στο Εθνικό ο «Λόρδος Βύρων» του Αλέκου Λιδωρίκη. Στην εισήγηση του Γ. Ξενόπουλου στο Δ.Σ. διαβάζουμε: «Σε 11 εικόνες προσπάθησε να αναπαραστήσει την περιπετειώδη ζωή και τον ανώμαλον χαρακτήρα του Αγγλου ποιητού... Κάποιες απ’ αυτες... δείχνουν κυρίως πως φέρνεται με τον ποδόγυρο που έπαιξε τόσο ρόλο στη ζωή του, με διάφορες δηλαδή γυναίκες, τη μητέρα του, τη γυναίκα του και ένα σωρό ερωμένες». Ο Ξενόπουλος συνηγορεί και το έργο ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Φ. Πολίτη. Βύρων ο Ν. Δενδραμής, 6ετής Βύρων η Θάλεια Καλλιγά, Κόρη των Αθηνών η Βάσω Μανωλίδου, Αυγούστα Λεει η Κατίνα Παξινού, Ανναμπέλλα Μπάιρον η Ελένη Παπαδάκη. Η υποδοχή του έργου από την κριτική, μάλλον ψυχρή.

Το κοινό είτε συνηθίσει να βλέπει αψεγάδιαστους τους εθνικούς ήρωες επί σκηνής. Ηταν δύσκολο να δεχτεί για ήρωα έναν «κολασμένο» ποιητή και τη δράση να εκτυλίσσεται στα ευρωπαϊκά σαλόνια και ότι στις τάπιες του Μεσολογγιού. Μέχρι τότε οι παραστάσεις με ανάλογα θέματα προκαλούσαν ρίγη εθνικής συγκίνησης. Σε κάποια από αυτές παλιότερα το κοινό απαίτησε να σουβλιστεί ο αγάς αντί του Αθανασίου Διάκου, ενώ σε παράσταση του «Κωνσταντίνου Παλαιολόγου» ο κρητικός οπλαρχηγός Κωνσταντίνος Κριάρης έβγαλε την πιστόλα του και ετοιμαζόταν να ρίξει κατά του ηθοποιού που υποδυόταν τον Μωάμεθ τον Β΄.

Το 1931, στον εορτασμό της 100ετηρίδας από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, παίχτηκε η φιλολογική επιθεώρηση «Η ιστορία της Αθήνας», με τεράστια επιτυχία. Στο έργο υπήρχε και η σκηνή της συνάντησης του Βύρωνα με την Κόρη των Αθηνών.

Τους ρόλους υποδύονταν ο Κώστας Μουσούρης και η Ελένη Παπαδάκη, αντίστοιχα. Το Νοέμβριο του 1955 ο Μάνος Κατράκης παίζει στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά το «Λόρδο Μπάυρον» του Μανώλη Σκουλούδη με το Λαϊκό Θέατρο του, σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη.

Ακολουθεί ένα τεράστιο διάστημα σιωπής εδώ, ενώ το 1946 στην Αμερική ο Τενεσί Ουίλιαμε τυπώνει το μονόπρακτο «Lord Byron’s love letter». Την τελευταία 20ετία είταμε μια επανάληψη του έργου του Αλ. Λιδωρίκη από τον Γ. Μεσσάλα και την ταινία του Ν. Κούνδουρου για τον Μπάιρον το 1992-93 που έκοψε 30.000 εισιτήρια. Παράλληλα στην Αγγλία το 1984 ο Howard Brenton γράφει το έργο «Bloody poetry» με θέμα τη φιλία του Βύρωνα με τον Σέλεΐ. Παίχτηκε το 1985 και ξανανέβηκε 12 χρόνια αργότερα.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι σήμερα που η κρίση του ρεπερτορίου όλο και βαθαίνει κάποιες μορφές προσφέρονται ιδιαίτερα για μια νέα ματιά από την πλευρά των συγγραφέων, ειδικά τώρα που έχει σβήσει η ιδεολογική φόρτιση και οι μορφές μπορούν να εξεταστούν από την ανθρώπινη και ίσως αντιηρωική πλευρά τους.
Λόρδος Βύρων 7 Ημέρες Η Καθημερινή Αθήνα 2000

from ανεμουριον https://ift.tt/2Tv8fpB
via IFTTT