Ιλίου Μέλαθρον

Ερνέστου Τσίλερ, υδατογραφία της πρόσοψης του Ιλίου Μέλαθρον (1878), στη Δημοτική Πινακοθήκη της Αθήνας. Το Μέγαρο-κατοικία του Ερρίκου Σλήμαν κτίστηκε το 1878-79. Ο Τσίλερ επέλεξε τον αρχιτεκτονικό τύπο της ιταλικής Αναγέννησης, τον οποίο προσάρμοσε στο νεοκλασικό πνεύμα της εποχής και ιδιαίτερα προς τον ισχύοντα νεοκλασικισμό.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤ. ΚΟΡΡΕΣ | Ο Ερνέστος Τσίλερ ευτύχησε να διδαχθεί δίπλα σε ένα μεγάλο αρχιτέκτονα της εποχής του, σ' έναν Μπετόβεν των ρυθμών της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής, τον Θεόφιλο Χάνσεν, στη Βιέννη. Ο ίδιος, όμως, είχε και το προνόμιο ως προικισμένος σχεδιαστής να αντιλαμβάνεται τις δυνατότητες εφαρμογής αυτής της αρχιτεκτονικής. Είχε την αμέριστη εμπιστοσύνη του δασκάλου του, την πρόσβαση σε όλα τα σχέδια του, ήταν κοινωνός των μύχιων σκέψεων του, αλλά και τη δυνατότητα να ζει μέσα στα επιβλητικά αρχοντικά και άλλα δημόσια μνημεία που είχε κτίσει ο δάσκαλός του στη Βιέννη, να απολαμβάνει από πρώτο χέρι τις δυνατότητες της κλασικής διακόσμησής τους. Χάρη στη συνεργασία και την αλληλογραφία των δύο ανδρών, ο Τσίλερ είχε αποκτήσει την ικανότητα να μπορεί να εκλεπτύνει τους στιβαρούς όγκους των κτισμάτων, να τα ελληνοποιεί, να τα μετατρέπει σε χαρίεντα έργα που έγιναν, πλέον, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. στην Αθήνα και την Ελλάδα, η ελληνοποιητική δύναμη της διαδόχου αρχιτεκτονικής του εκλεκτικισμού, που αναβίωσε στην πόλη της Παλλάδας.

Ο Τσίλερ είχε την άδεια να αντιγράφει τις συλλήψεις του Χάνσεν, να τις αναμοχλεύει, να τις προσαρμόζει στις επιθυμίες των εκάστοτε πελατών, ανάλογα με το πολιτισμικό τους περιβάλλον. Το αποτέλεσμα που προέκυπτε ήταν ότι σε πολλές περιπτώσεις ο προικισμένος μαθητής αναλάμβανε να καθορίζει την τελική μορφή της πρότασης, έτσι που ακόμη και σήμερα να μην μπορούμε να ξεχωρίσουμε τι οφείλεται στον Χάνσεν και τι στον Τσίλερ. Επίσης, ως εντολοδόχος αρχιτέκτων και οιονεί «εργολάβος» του, πέτυχε να θέσει τη δική του σφραγίδα στα ανά την Ελλάδα και το λεκανοπέδιο αρχιτεκτονήματα του. Τα οποία, χάρη στην εκλεκτιστική προδιάθεση του Τσίλερ, αποτελούν έργα κλασικής αντίληψης και έκφρασης, καθρέφτες του ανδρούμενου ελληνισμού του 19ου αι.

Το «Ιλίου Μέλαθρον», κατοικία τον Ερρίκον Σλήμαν, σε καρτ ποστάλ του 1905, την εποχή, δηλαδή, που ζούσε ακόμη ο ιδιοκτήτες του. Σήμερα, τα διακοσμητικά αγάλματα της οροφής δεν υπάρχουν πια (φωτ.: Συλλογή Αντώνη Σ. Μαΐλλη).

Στην περίπτωση του μεγάρου Ιλίου Μέλαθρον, η επιτυχία υπήρξε απόλυτη χάρη στην επιθυμία και προδιάθεση του Ερρίκου Σλήμαν. Το αποτέλεσμα που προέκυψε είναι, η πραγματικά ανακτορική κατοικία του Σλήμαν να αποτελεί το κλασικό έργο του Τσίλερ. Κι αυτό συνέβη, γιατί δόθηκαν στη διάθεση του τα πάντα και μάλιστα το ουσιαστικότερο: πλήρης ελευθερία στην επιλογή του αρχιτεκτονικού ρυθμού. Απλώς ο ιδιοκτήτης έθεσε ορισμένες προδιαγραφές. Οι λόγοι του Σλήμαν ήταν χαρακτηριστικοί: «Έζησα όλον τον βίον εν μικρά οικία, θέλω όμως να διέλθω τα υπολειπόμενα μοι έτη εν μεγάλη οικία· ζητώ ευρυχωρίαν και ουδέν πλέον έκλεξον οιονδήποτε ρυθμόν θέλεις, οι μόνοι μου όροι είναι πλατεία μαρμάρινη κλίμαξ άγουσα από του εδάφους μέχρι του άνω πατώματος και επί της κορυφής ταράτσα».

Σχέδια και διακόσμηση

Είναι γνωστό, ότι ο Τσίλερ επέλεξε αρχιτεκτονικό τύπο της ιταλικής αναγέννησης, τον οποίον προσάρμοσε κατάλληλα και με ευφυΐα προς το νεοκλασικιστικό πνεύμα της εποχής και, ιδιαίτερα προς τον ισχύοντα εκλεκτικισμό. Τα σχέδια που διαφυλάσσονται μαζί με άλλα στο αρχείο Τσίλερ της Δημοτικής Πινακοθήκης, παρεδόθησαν προς έγκριση κατά τα τέλη Μαρτίου 1878 στον Ερρίκο Σλήμαν και εξετελέσθησαν με γοργό ρυθμό, επιβλέποντος του μηχανικού Βασ. Δροσινού, έτσι ώστε, η οικογένεια να εγκατασταθεί εκεί το 1880, ενώ συνεχιζόταν οι εργασίες διακόσμησης. Τις ζωγραφικές εργασίες έφερε σε πέρας ο Σέρβος ζωγράφος Juri Subic, ενώ τα μωσαϊκά δάπεδα δύο οικογένειες από το Λιβόρνο της Ιταλίας. Σε διάφορα εργαστήρια με τα οποία συνεργαζόταν ο Τσίλερ στην Αθήνα και τον Πειραιά, κατασκευάστηκαν τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, τα πήλινα διακοσμητικά στοιχεία, τα μαντεμένια κιγκλιδώματα και τα μαρμάρινα τζάκια.

Τα πήλινα υπερμεγέθη αγάλματα που κοσμούν τον κήπο και την μπαλουστράδα της ταράτσας, είναι αντίγραφα ή pastizza έργων της κλασικής αρχαιότητας που είχαν κατασκευαστεί στη Βιέννη και ήταν όμοια με άλλα που είχαν κοσμήσει τις κόγχες της πρόσοψης του κτιρίου της Akademia für Angewandte Küte (Ακαδημία Εφαρμοσμένων Τεχνών) της Βιέννης, έργο επίσης του Θεόφιλου Χάνσεν και γι' αυτό επιλέγησαν από τον Τσίλερ. Αντίστοιχα αγάλματα εχρησιμοποιούσε και σε άλλα οικοδομήματα του στην Αθήνα.

Η κυρία όψη του κτιρίου ήταν επί της οδού Πανεπιστημίου με δυο παρεμβαλλόμενους (μεσαίος και άνω όροφος) εστεγασμένους εξώστες, που στηρίζονται σε ιωνικούς κίονες, με αποτέλεσμα να μην δημιουργείται μονοτονία από τα παρατακτικώς τοποθετημένα παράθυρα. Η διαμόρφωση αυτή θυμίζει τη Βίλα Ρόσα στη Δρέσδη και άλλες κατοικίες της Τοσκάνης, αλλά και της Βενετίας. Μεταξύ των δύο εξωστών είχε αναγραφεί το όνομα του μεγάρου «ΙΛΙΟΥ ΜΕΛΑΘΡΟΝ» με επίχρυσα γράμματα, που σήμαινε το αρχοντικό του Ιλίου (Τροία) με τζάκι.

Η οροφή (λεπτομέρεια) της αίθουσας χορού στον πρώτο όροφο τον «Ιλίου Μέλαθρον», με ερωτιδείς σε αλληγορικές σκηνές (φωτογραφία τον Η. Γεωργουλέα από το βιβλίο τον Δημ. Φιλιππίδη «Διακοσμητικές τέχνες - Τρεις αιώνες τέχνης στην Ελληνική Αρχιτεκτονική», εκδ. «Μέλισσα»). 

Στους εξωτερικούς τοίχους του κτιρίου υπήρχαν πρόστυποι (εξωτερικά ανάγλυφοι) πεσσοί με ιωνικό επίκρανο στο μεσαίο όροφο και με κορινθιακό επίκρανο στον άνω όροφο, όπως στο Κολοσσαίο της Ρώμης. Αρχικά, υπήρχε μεγαλοπρεπής είσοδος με ιωνικούς κίονες στη νοτιοανατολική πλευρά του ισογείου, η οποία καταστράφηκε το 1923, όταν η Σοφία Σλήμαν πήρε προκαταβολή από την Καθολική Κοινότητα Αθηνών για την πώληση του μεγάρου, λόγω του διαζυγίου του γιου της Αγαμέμνονα και τις οικονομικές απαιτήσεις της πρώην συζύγου του Ναντίν Λίνκολν.

Χώροι δεξιώσεων

Στη βορειοδυτική πλευρά του κτιρίου υπάρχει είσοδος για τον κυρίως μεσαίο όροφο με μεγαλοπρεπή διπλή μαρμάρινη σκάλα, όπως συνηθιζόταν στις παλλαδιανές βίλες και στα άλλα αρχοντικά του 19ου αιώνα, αλλά και παλαιότερα. Επίσης, τη βορειοδυτική γωνία του όλου κτιρίου καταλαμβάνει μεγαλοπρεπές κλιμακοστάσιο που περικλείει και δύο υπερκείμενα ζεύγη ραδινών ιωνικών κιόνων, όπως άλλο ζεύγος ομοίων κιόνων οδηγεί από το κλιμακοστάσιο στους χώρους του μεσαίου ορόφου, ο οποίος διέθετε αποκλειστικά χώρους υποδοχής και φιλοξενίας, αν και γενικώς απουσίαζαν οι χώροι υγιεινής. Στον κεντρικό θάλαμο, στην αίθουσα χορού, στο νότιο κόκκινο γωνιακό σαλονάκι για το τσάι και στους άλλους χώρους με τα μωσαϊκά δάπεδα και τους κατάκοσμους τοίχους με πομπηιανές τοιχογραφίες ή συνθέσεις του Σέρβου ζωγράφου Juri Subic, γινόταν οι περιώνυμες κάθε Πέμπτη δεξιώσεις του ζεύγους Σλήμαν, στις οποίες συμμετείχαν μέχρι και 600 άτομα, άλλα προσκεκλημένα κι άλλα απρόσκλητα. Το Ιλίου Μέλαθρον διατηρούσε επί δεκαετίες τη φήμη του πλέον φιλόξενου αρχοντικού της Αθήνας.

Η διευθέτηση των χώρων του μεσαίου ορόφου από τον Τσίλερ, αποδείχθηκε ιδανική, λόγω του μεγάλου κεντρικού θαλάμου, από τον οποίον ήταν δυνατή η επικοινωνία με τους υπόλοιπους χώρους. Συνολικά, χάρη σε στοιχεία που δανείστηκε ο Τσίλερ από αρχοντικά και κτίρια της Βιέννης, η αίθουσα του χορού, καθώς και ο κεντρικός θάλαμος αποπνέουν καθαρά βιεννέζικη ατμόσφαιρα. Αυτό όμως που πραγματικά ξεχωρίζει, είναι η ζωφόρος στην αίθουσα του χορού, με την ιστορία των ανασκαφών του Σλήμαν: στη νοτιοανατολική πλευρά ερωτιδείς μελετούν τα ομηρικά έπη και την Περιήγηση του Παυσανία για την προετοιμασία των ανασκαφών Τροίας και Μυκηνών. Νοτιοδυτικά: η ανασκαφή της Τροίας. Βορειοδυτικά: μελέτη ευρημάτων από τις ανασκαφές των Μυκηνών. Βορειοανατολικά: επίδειξη των πολυτίμων ευρημάτων της πολύχρυσης Μυκήνης. Οι τοίχοι φέρουν μακρά αποσπάσματα αρχαίων ποιητικών έργων από τα ομηρικά έπη και τα «Έργα και Ημέρες» του Ησιόδου, μέσα σε πλαίσια με θαυμάσιες πομπηιανές μπορντούρες, ενώ το μωσαϊκό δάπεδο έχει σε κύκλους ευρήματα από την Τροία και τις Μυκήνες.

Η τραπεζαρία, με πρωτότυπες και αντίστοιχες με τον προορισμό της οροφογραφίες -τοιχογραφίες και επιγραφές, διακοσμημένη στους τοίχους, ήταν ο κύριος χώρος συναναστροφής με τα επίσημα γεύματα που δινόταν εκεί. Υπήρχε και μεταλλική σκάλα-διακοσμημένη με σβάστικες και σουβάστικες- που οδηγούσε στον κήπο. Στο γωνιακό δυτικό «μπλε» δωμάτιο εγκαταστάθηκε μετά τον θάνατο του Σλήμαν η Σοφία, που απέφευγε να επισκέπτεται τον άνω όροφο. Εκεί δεχόταν , τους επισκέπτες της, σε ένα βαρυφορτωμένο από βαρύτιμα έπιπλα δωμάτιο.

Οροφή μνημειακού πλατύσκαλου στον προθάλαμο εισόδου του πρώτου ορόφου του «Ιλίου Μέλαθρον», με αντίγραφο τον πίνακα «Αυγή» του G. Reni (φωτογραφία του Η. Γεωργουλέα από το βιβλίο του Δημ. Φιλιππίδη «Διακοσμητικές τέχνες - Τρεις αιώνες τέχνης στην Ελληνική Αρχιτεκτονική», εκδ. «Μέλισσα»).

Από το πλατύσκαλο του κλιμακοστασίου βρίσκεται κανείς στον άνω όροφο, (αριστερά υπήρχε ένα ακόμη ζεύγος ραδινών ιωνικών κιόνων, έργο και αυτοί του Τσίλερ). Το μωσαϊκό δάπεδο ήταν διακοσμημένο με σβάστικες και σουβάστικες. Στους τοίχους υπήρχαν μπορντούρες πομπηιανού τύπου, στεφάνια που λειτουργούσαν ως πλαίσια, στο εσωτερικό των οποίων είχαν αναγραφεί διδακτικά αποφθέγματα των Επτά Αρχαίων Ελλήνων σοφών («Λάλει καίρια», «Θεόν σέβου», «Μηδέν άγαν», «Καιρόν γνώθι» κ.λπ.). Ακόμη, οι εισερχόμενοι αντίκριζαν διακόσμηση αντίστοιχη με εκείνη της οροφής του ισογείου, ενώ στους τοίχους υπήρχαν πλαίσια-μπορντούρες πομπηιανού τύπου, όμοια με εκείνα του κεντρικού θαλάμου.

Αριστερά υπήρχε το υπνοδωμάτιο του ζεύγους Σλήμαν με επιγραφές τοίχου που επαναλάμβαναν αποσπάσματα από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, όπως και φράσεις για τη σημασία των ονείρων (υποδήλωναν τις απύθμενες γνώσεις του αρχαιολάτρη Σλήμαν, που κατείχε τα Έπη από στήθους), και μαρμάρινο τζάκι που εξαφανίστηκε αργότερα. Δεξιά, η βιβλιοθήκη και το γραφείο του Σλήμαν, όπου εύρισκε καταφύγιο και θαλπωρή ο Ελευθέριος Βενιζέλος (ένοικος της παρακείμενης λιτής νεοκλασικής οικίας Ζωγράφου στη γωνία των οδών Πανεπιστημίου και Λυκαβηττού), προκειμένου να εργαστεί απερίσπαστος, καθώς η Σοφία και η Ανδρομάχη (σύζυγος και κόρη του Σλήμαν) ανήκαν στο κόμμα των Φιλελευθέρων, ενώ ο Αγαμέμνων είχε εγκαταλείψει την πατρική οικία ως βασιλόφρων. Στο ευρύχωρο γραφείο υπήρχε βιβλιοθήκη, στους τοίχους αναρτημένα πολυάριθμα τιμητικά διπλώματα που τους είχαν απονεμηθεί, η πλουσιότατη νομισματική συλλογή και το θησαυροφυλάκιο του Σλήμαν, σε ένα περιβάλλον με μωσαϊκά δάπεδα, στα οποία είχαν αποδοθεί χρυσά διαδήματα από τους τάφους των Μυκηνών και πολλές επιγραφές με αποφθέγματα και αποσπάσματα αρχαίων ποιητικών έργων. Το δυτικό γωνιακό δωμάτιο χρησίμευε ως άδυτο αδύτων για τον Σλήμαν, που εργαζόταν όρθιος σε πολύ υψηλό γραφείο, σε περιβάλλον κατάκοσμο (μωσαϊκό δάπεδο με σβάστικες και σουβάστικες, πομπηιανές τοιχογραφίες και με ερωτιδείς και ευρήματα από την Τροία στην οροφή). Στη νοτιοανατολική πλευρά υπήρχαν τα δωμάτια των παιδιών καθώς και άλλα, που χρησίμευαν κυρίως για τη φιλοξενία ξένων προσώπων. Στο ισόγειο, τέλος, υπήρχαν τα δωμάτια υπηρετών, η κουζίνα και το Μουσείο των τρωικών αρχαιοτήτων. Τα αντικείμενα αυτά ήταν τοποθετημένα πάνω σε υαλόφρακτα ερμάρια και τραπέζια. Έφταναν τον αριθμό των 7.500, τη χρονιά που πέθανε ο Σλήμαν (1890). Την επόμενη χρονιά απεστάλησαν με τη μέριμνα του W. Dörpfeld στο Μουσείο του Βερολίνου, σύμφωνα με τη διαθήκη του Σλήμαν. Ακόμη, στους δύο εστεγασμένους εξώστες υπήρχαν μωσαϊκά δάπεδα με ευρήματα από την Τροία και τις Μυκήνες, ενώ τους τοίχους κοσμούσαν συνθέσεις του J. Subic.

Η είσοδος του «Ιλίου Μέλαθρον». Δεσπόζει σε πρώτο πλάνο αντίγραφο αγάλματος Αμαζόνας, τον Ματέι (Μουσείο Βατικανού). Το κτίριο «ανακτορική» κατοικία τον Γερμανού αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν, θεωρείται το ωραιότερο νεοκλασικό της Αθήνας. Σήμερα στεγάζει το Νομισματικό Μουσείο (φωτ.: Ορέστης Παναγιώτου).

Είχαν χρησιμοποιηθεί, εξάλλου, μόνο ιωνικοί κίονες και γρύπες στα μαντεμένια κιγκλιδώματα, δηλαδή αρχαιοπρεπή θέματα, όπως συνήθιζε ο Τσίλερ και στα υπόλοιπα κτίρια που είχε αναγείρει. Από τον επάνω εξώστη που άνοιγε από το γραφείο του δευτέρου ορόφου, έβλεπε την Ακρόπολη και αρεσκόταν στην περιπατητική μελέτη για πολλές ώρες. Γενικά, οι τοιχογραφίες και οι οροφογραφίες των εξωστών πέρα από ορισμένες ρωγμές από σεισμούς που διακρίνονται, έχουν διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση, απόδειξη ότι τα χρώματα που είχε χρησιμοποιήσει ο J. Subic ήταν εξαιρετικής για την εποχή ποιότητας.

Η διακόσμηση ήταν ιδιαίτερα προσεγμένη. Εξαιτίας των υαλόφρακτων ερμαρίων με τις τρωικές αρχαιότητες, όλοι οι τοίχοι είχαν βαφεί με ερυθρό πομπηιανό χρώμα. Τα μωσαϊκά δάπεδα περιλάμβαναν στο δυτικό γωνιακό δωμάτιο πήλινα σφονδυλια 3ης χιλιετίας π. Χ. από την Τροία. Επίσης, στη νοτιοδυτική μεγαλύτερη αίθουσα υπήρχαν ευρήματα από την Τροία σε κύκλους (ανθρωπόμορφοι πίθοι, ελεφάντινο θυρεοειδές, σφονδύλιο) και ανάμεσα τους σβάστικες, τις οποίες κατέστρεφαν οι υπάλληλοι του Αρείου Πάγου με τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, νομίζοντας ότι ήταν το κύριο έμβλημα του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού.

Υπήρχε και δεύτερο μικρό υπόγειο με πηγάδι, από το οποίο ήταν δυνατή η άντληση πόσιμου ύδατος, καθώς από κάτω έρεε το Αδριανό υδραγωγείο, που είχε ήδη μελετηθεί από τον Τσίλερ. Εκεί υπήρχε και η κάβα κρασιού του Σλήμαν, με ειδικά μεταλλικά πλαίσια, όπου ετοποθετούντο οι φιάλες κρασιού και σαμπάνιας χάριν δρόσις. Τα ποτά αυτά αποστέλλονταν στον Σλήμαν από τον αδελφόν του, έμπορο κρασιών.

Καινοτομίες

Ο Τσίλερ είχε επιτύχει να είναι όλο το κτίριο απολύτως ασφαλισμένο από πυρκαγιά, κι αυτό γιατί οι θύρες και οι δίοδοι στους διάφορους χώρους είναι ξύλινες, αν και όλες έμοιαζαν μαρμάρινες με τις διάφορες αποχρώσεις που χρησιμοποιήθηκαν για να υποδηλώσουν τις «φλέβες» και τα «νερά». Στα πατώματα χρησιμοποίησε σιδερένιες δοκούς, που έκλεισε εντός θόλων από οπτόλιθους. Ο Τσίλερ μαρτυρεί επίσης ότι η επιλογή των χρωμάτων στα μωσαϊκά δάπεδα οφειλόταν αποκλειστικά στον ίδιο. Ιδιαίτερα, για το δάπεδο της ταράτσας φρόντισε να στρωθεί με πλάκες εξ υδραυλικής άσβεστου, γιατί μόνο κατ' αυτόν τον τρόπο θα επιτύγχανε ικανοποιητική μόνωση στις μεταλλαγές της ατμόσφαιρας. Αυτές, όμως, δυστυχώς, οι πολύχρωμες, όπως είχαν επιλεγεί πλάκες, δεν αναπαρήχθησαν κατά την ανακαίνιση του μεγάρου.

Άλλη καινοτομία που εφαρμόστηκε από τον Τσίλερ ήταν το ανεμιστικό σύστημα ανανέωσης του αέρος στο εσωτερικό των δωματίων. Ένας ανοικτός σωλήνας υπήρχε ψηλά, μέσα στη διάτρητη από πηλό ή άσβεστο(;) ζωφόρο, η οποία ήταν διακοσμημένη εξωτερικά με φύλλα ακάνθου. Ο σωλήνας αυτός επικοινωνούσε με αεραγωγό που συνδεόταν με δεξαμενή, η οποία βρισκόταν κάτω από την ταράτσα. Έτσι, υπήρχε η δυνατότητα καθ' όλο τον χρόνο, να είναι μόνιμα καθαρή η ατμόσφαιρα σε όλα τα δωμάτια του μεγάρου.

Τέλος, τα φύλλα των παραθύρων και των θυρών των εστεγασμένων εξωστών αλλά και των απλών εξωστών, καλύπτονταν εξωτερικά με σύσπαστα καταβλήματα, στα οποία ο Τσίλερ έδωσε το όνομα «αθηναϊκά καταβλήματα». Κατά τους υπολογισμούς του Τσίλερ δαπανήθηκαν τότε 392.241 δρχ., για την κυρία οικοδομή και άλλα μικροποσά για τα προκτίσματα του κήπου. Τέλος, η γενική του εμφάνιση επιβεβαιεί ότι αποτελεί το κόσμημα της πρωτεύουσας.

Σήμερα, το Ιλίου Μέλαθρον έχει πλήρως αλλοτριωθεί με τη μετατροπή του σε Νομισματικό Μουσείο. Η παρέμβαση υπήρξε καταστροφική, διότι, για μεν το εσωτερικό του την «παράσταση έκλεψε» ο διάκοσμος έναντι των εκθεμάτων, ενώ παράλληλα, πολλά από τα διακοσμητικά του σύνολα δεν είναι πλέον ορατά.

ΕΡΝΕΣΤΟΣ ΤΣΙΛΕΡ 7 ΗΜΕΡΕΣ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΘΗΝΑ 2002

from ανεμουριον https://ift.tt/2IjOGLJ
via IFTTT