Στη Λευκωσία είναι 2 μετά τα μεσάνυχτα, τη νύκτα της 15ης προς την 16η Αυγούστου - ακριβώς μεσάνυχτα στο Λονδίνο. Ο σερ Χίου Φουτ, κυβερνήτης της Κύπρου, φορώντας φράκο με όλα τα παράσημά του, μέσα στην αίθουσα του Μεταβατικού Υπουργικού Συμβουλίου, που αργότερα θα γίνει Μέγαρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, διαβάζει την προκήρυξη της βασίλισσας της Μεγάλης Βρετανίας, που ανακοινώνει την εγκατάλειψη της αγγλικής κυριαρχίας στην Κύπρο, εκτός από τις περιοχές που καθορίζουν οι συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου.
 |
| Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΤΕΛΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1960) |
Στη συνέχεια οι γενικοί πρόξενοι της Ελλάδας και της Τουρκίας Γ. Χριστόπουλος και Β. Τουρέλ, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο αντιπρόεδρος Φαζίλ Κιουτσούκ, έπειτα από σύντομες ομιλίες τους, υπογράφουν μαζί με τον τελευταίο Αγγλο κυβερνήτη τα κείμενα των συμφωνιών που καθορίζουν τα της ανεξαρτητοποίησης της Κύπρου. Λίγο πριν από το μεσημέρι της 16ης Αυγούστου γίνεται στο μέγαρο του Κυβερνείου η υποστολή της βρετανικής σημαίας και η έπαρση της κυπριακής. Πριν κλείσουν 24 ώρες από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Μεγαλονήσου, ο σερ Χίου Φουτ έχει ήδη εγκαταλείψει την Κύπρο. Αρχίζει η νέα φάση της κυπριακής περιπέτειας, που θα έχει τραγική κατάληξη το 1974.
Για την ώρα όμως το κλίμα είναι εορταστικό. «Δύναται να λεχθή ότι υπό χειροκροτήματα, ενθουσιώδεις ζητωκραυγάς και εορταστικάς εκδηλώσεις των μαζών είδε το φως η πρώτη ανεξάρτητος Κυπριακή Δημοκρατία» γράφει στην ανταπόκρισή της η «Καθημερινή» της 17ης Αυγούστου 1960 και συνεχίζει: «Παρά την πικρίαν την οποίαν εδοκίμαζε μερίς των Κυπρίων, ότι οι αγώνες των δεν έδωσαν την ολοκληρωτικήν εθνικήν αποκατάστασιν, η χαρά διά την ανάκτησιν των πολιτικών ελευθεριών, με την εξάλειψιν του τελευταίου ίχνους της μέχρι χθες υποδουλώσεως της νήσου εις τους Άγγλους και την οποίαν εσυμβόλιζεν η αναχώρησις του τελευταίου Βρετανού κυβερνήτου της νήσου, σερ Χίου Φουτ μετά της οικογένειας του, επεσκίαζε πάσαν άλλην οκέψιν...
 |
| ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΦΥΛΛΟ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗ ΣΤΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ |
Η Λευκωσία έπλεε κυριολεκτικώς εις τα ελληνικά χρώματα και εγνώρισεν μιαν των μεγαλυτέρων λαϊκών συγκεντρώσεων. Αι μεγάλαι πλατείαι της πόλεως είχον κατακλυσθεί υπό τεραστίων πινακίδων... Τα αυτοκίνητα των επισήμων επανειλημμένως εσταματήθησαν υπό του ενθουσιώντος πλήθους, το οποίον προέβαινεν εις συνεχείς εκδηλώσεις υπέρ της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Χαρακτηριστική υπήρξεν η στιγμή κατά την οποίαν η λαίδη Φουτ, προβάλλουσα την κεφαλήν της εκ του αυτοκινήτου, απεχαιρέτα τα πλήθη διά της αγγλικής λέξεως “γκουτμικλι”. Ταύτα λησμονήσαντα το παρελθόν ανταπέδιδον τον αποχαιρετισμόν της κυρίας Φουτ εν μέσω ενθουσιωδών εκδηλώσεων. Δέον να σημειωθή ότι ο σερ Χίου Φουτ επεσκέφθη προχθές την Πάφον και μεταβάς εις την εκεί εκκλησίαν της Παναγίας της Χρυσοπολίτισσας, η οποία συνδέεται εκ παραδόσεως με την επίσκεψιν εις την νήσον του Αποστόλου Παύλου, ήναψε λαμπάδα προ της εικόνος της Θεομήτορος. Διηυκρινίσθη σχετικώς ότι ο σερ Χίου Φουτ ηθέλησε να ευχαριστήση την Παρθένον διά την ειρήνευσιν της νήσου και να προσευχηθή υπέρ της διατηρήσεώς της».
Ούτε οι προσευχές του Βρετανού κυβερνήτη ούτε οι ευχές του πρωθυπουργού της Ελλάδας Κ. Καραμανλή στο μήνυμα του, με την ευκαιρία της ανεξαρτησίας, για «λαμπρό μέλλον», ούτε οι υποσχέσεις του Τουρκοκύπριου αντιπροέδρου Φ. Κιουτσούκ ότι η πολιτική που θα ακολουθήσει θα είναι «η ανυστερόβουλος δράσις μιας ωρίμου και πεφωτισμένης κοινότητος», ούτε οι ελπίδες του Μακάριου ότι «η νεοπαγής Δημοκρατία εσωτερικώς θα ευσταθήση και θα προοδεύση», θα φανούν αρκετές για να αποτρέψουν την ταχύτατη κατάρρευση του καθεστώτος των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου.
Οι συμφωνίες αυτές είχαν υπογραφεί η μεν πρώτη στο ξενοδοχείο Ντόλτερ της Ζυρίχης στις 11 Φεβρουάριου 1959 από τους Κ. Καραμανλή και Α. Μεντερές, πρωθυπουργό της Τουρκίας, η δε δεύτερη στο Λάνκαστερ Χαουζ του Λονδίνου στις 19 Φεβρουάριου 1959, από τους δύο προαναφερθέντες συν τον Βρετανό ομόλογό τους Χάρολντ Μακμίλαν, ενώ κάποια συνημμένα κείμενα είχαν υπογράφει και από τους Μακάριο και Κιουτσούκ, οι οποίοι είχαν βέβαια γνώση του συνόλου των συμφωνιών. Ευθύς εξ αρχής οι συμφωνίες αυτές αποτέλεσαν το αντικείμενο σφοδρότατης κριτικής από την αντιπολίτευση στην Ελλάδα και την Κύπρο ως μη βιώσιμες. Ακόμη και ο Μακάριος θα ισχυριστεί αργότερα ότι τις αποδέχτηκε υπό το κράτος αφόρητων πιέσεων, ενώ μόνο ο Γεώργιος Παπανδρέου από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης θα στηρίξει τον Κ. Καραμανλή στη δραματικότατη συνεδρίαση της Βουλής που συζήτησε τις συμφωνίες αυτές: «Άι συμφωνίαι αι οποίαι υπεγράφησαν από την ηγεσίαν του κυπριακού λαού και ήρχισαν εφαρμοζόμενοι, δεν είναι δυνατόν, δεν είναι εθνικώς συμφέρον, να ακυρωθούν» δηλώνει.
 |
| Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΟ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟ Φ. ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ, ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΤΟΥ 1960. ΗΤΑΝ ΑΚΟΜΗ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΙΚΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. |
Αντιθέτως ο Σοφοκλής Βενιζέλος είναι κατηγορηματικός: «Δεν θέλω να είμαι μάντης κακών. Προβλέπω όμως ότι αι υπογραφείοαι συμφωνίαι θα αποδειχθή, εν τη εφαρμογή των, ότι δεν είναι βιώσιμοι και πρέπει να ανατραπούν. Άλλως, πολύ φοβούμαι, ότι θα θρηνήσωμεν νέας εθνικός συμφοράς».
Πικρία για το περιεχόμενο των συνθηκών αυτών εκφράζει και ο στενότερος των συνεργατών του Μακαρίου, επί σειρά ετών πρεσβευτής της Κύπρου στην Αθήνα, Νίκος Κρανιδιώτης: «Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου υπήρξαν το αποτέλεσμα σκληρής ανάγκης και η κατάληξη ενός διλήμματος, μπροστά στο οποίο η βρετανική κυβέρνηση έθεσε τον κυπριακό λαό και την ηγεσία του: ή τις συμφωνίες ή τη διχοτόμηση. Ο Μακάριος προτίμησε το “μη χείρον”. Στην εκβιαστική αυτή λύση συνέβαλε ιδιαίτερα η κομμουνιστική φοβία της Αμερικής και η συνεχής εκ μέρους της προσπάθεια ΝΑΤΟϊκής ρύθμισης του θέματος. Έτσι στραγγαλίστηκε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του κυπριακού λαού... Οι ελληνικές κυβερνήσεις, παρά τη βαθύτατη συμπάθεια και τη συναισθηματική κλίση που έτρεφαν για τη “μεγάλη ιδέα” της Κύπρου, υφίσταντο συνεχείς πιέσεις, άμεσες ή έμμεσες, από την Αμερική και το ΝΑΤΟ και επιδιώκανε μια ειρηνική λύση του Κυπριακού μέσα στα “συμμαχικά πλαίσια”».
Η αποκάλυψη αργότερα της μυστικής «συμφωνίας κυρίων» που υπέγραψαν στη Ζυρίχη οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Τουρκίας και η οποία κρατήθηκε απόρρητη, προσδίδει πραγματικά βάρος στους ισχυρισμούς αυτούς, όπως φαίνεται από τους δύο πρώτους όρους της:
«1. Η Ελλάς και η Τουρκία θα υποστηρίξουν την είσοδον της Δημοκρατίας της Κύπρου εις το ΝΑΤΟ. Η εγκατάστασις βάσεων του ΝΑΤΟ εις την νήσον, ως και η σύνθεσις αυτών, εξαρτάται εκ της συμφωνίας των δύο κυβερνήσεων.
2. Συνεφωνήθη μεταξύ των δύο πρωθυπουργών ότι θα παρέμβουν παρά τω προέδρω και αντιπροέδρω της Δημοκρατίας της Κύπρου, αντιστοίχως, επί τω σκοπώ όπως τεθούν εκτός νόμου το Κομμουνιστικόν Κόμμα και η κομμουνιστική δράσις...».
 |
| Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΑΚΑΡΙΟΥ-ΓΡΙΒΑ ΕΙΧΕ ΟΡΙΣΤΙΚΟΠΟΙΗΘΕΙ ΠΡΙΝ ΑΚΟΜΗ ΤΟ ΝΗΣΙ ΓΙΝΕΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ. ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΝΟΥ, ΟΠΩΣ ΑΥΤΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΣΤΙΣ 7 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1959, ΑΠΕΤΥΧΑΝ. |
Είναι προφανές λοιπόν ότι η κυπριακή ανεξαρτησία είναι ευθύς εξ αρχής υπονομευμένη. Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ και οι αντίστοιχες τουρκικές της ΤΟΥΡΔΥΚ που φθάνουν στη Μεγαλόνησο (950 άνδρες της πρώτης και 650 άνδρες της δεύτερης) είναι, εν αγνοία τους, φορείς και άλλων πολιτικών σχεδίων.
Για την ώρα όμως οι Κύπριοι δρέπουν τους καρπούς της ανεξαρτησίας. Στις 24 Αυγούστου, ενώ δεν έχουν περάσει ούτε δέκα ημέρες από την επίσημη κατάλυση του αποικιοκρατικού καθεστώτος, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφασίζει ομόφωνα να εισηγηθεί στη γενική συνέλευση του Οργανισμού, την ένταξη της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη. Συμβολικό ίσως ότι την πρόταση κάνουν η Μεγάλη Βρετανία και μία ακόμη πρώην αποικία της, η Κεϋλάνη.
 |
| Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟ ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ ΕΠΙΘΕΩΡΟΥΝ ΤΙΣ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΠΟΥ ΠΡΟΕΒΛΕΠΑΝ ΟΙ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΖΥΡΙΧΗΣ ΚΑΙ ΛΟΝΔΙΝΟΥ. |
Ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Κύπρου στον ΟΗΕ, Ζήνων Ρωσσίδης, εκφωνεί τον πρώτο λόγο του στη γενική συνέλευση στις 21 Σεπτεμβρίου.
Αξίζει να επισημανθεί ότι ο Αμερικανός αντιπρόσωπος Κάμποτ Λοτζ προσπαθεί να προωθήσει στην εισήγηοή του την ιδέα της ενιαίας κυπριακής εθνότητας, λέγοντας: «Για λόγους ιστορικούς, η ανεξαρτησία δεν ήταν εκείνο που θα 'θελαν οι πολλοί και ίσως η πλειοψηφία των Κυπρίων. Πιστεύω ωστόσο ότι ο κυπριακός λαός θα εκτιμήσει την ανεξαρτησία του όχι λιγότερο από όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες εκτίμησαν τη δική τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες τρέφουν την πεποίθηση ότι στο μέλλον οι κάτοικοι της Κύπρου θα είναι περήφανοι, γιατί πάνω απ’ όλα είναι Κύπριοι».
 |
| ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ, ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΟΝΗΣΟ. |
Λόγια που ακούγονται αδιάφορα ή κοινότοπα, αν δεν έχει κανείς υπόψη του ότι η αντίληψη για χωριστή κυπριακή εθνότητα, ανεξάρτητη από την ελληνική ή την τουρκική, άρχισε να καλλιεργείται από το αγγλικό αποικιοκρατικό καθεστώς μετά τη μεγάλη εξέγερση των Κυπρίων του 1931, που είχε αίτημα την ένωση με την Ελλάδα. Τότε απαγορεύτηκαν οι ελληνικές σημαίες, καταργήθηκε στα σχολεία η διδασκαλία του μαθήματος της ελληνικής ιστορίας, απαγορεύτηκε ο ελληνικός εθνικός ύμνος...
Στο μεταξύ το εσωτερικό μέτωπο της Κύπρου εμφανίζει σοβαρά ρήγματα. Μακάριος και Γρίβας είναι πλέον εχθροί. Από τις 13 Δεκεμβρίου 1959 ο Μακάριος μόνος του εναντίον του υποψηφίου όλων των άλλων κυπριακών κομμάτων και παρατάξεων, από την ακροδεξιά ως την αριστερά, πρώην δημάρχου Λευκωσίας Ιωάννη Κληρίδη, έχει κερδίσει με άνεση την προεδρική εκλογή με 144.501 ψήφους έναντι 71.753.
 |
| ΣΤΙΣ 24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΟΗΕ ΨΗΦΙΖΟΥΝ ΟΜΟΦΩΝΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΑ ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ. |
Τον Ιούλιο του 1960 γίνονται και βουλευτικές εκλογές, με πλειοψηφικό σύστημα, που οδηγούν σε νέα νίκη των οπαδών του Μακάριου, που τώρα έχει συνασπιστεί και με το ισχυρότατο αριστερό ΑΚΕΛ. Έτσι παίρνουν 30 έδρες οι άνθρωποι του Μακάριου, 5 το ΑΚΕΛ (κατόπιν συμφωνίας να πάρει πολύ λιγότερες από όσες πραγματικά δικαιούται για να μην τρομάζουν οι Δυτικοί) και καμία τα κόμματα της δεξιάς αντιπολίτευσης (Γριβικοί κ.ά.).
Παράλληλα η ανατροπή του Μεντερές στις 27 Μαΐου από τον τουρκικό στρατό έχει οδηγήσει σε ενίσχυση των ακραίων εθνικιστικών στοιχείων στους κόλπους της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Οι τουρκικές εφημερίδες χαρακτηρίζουν την Κύπρο τουρκική, Τούρκοι αξιωματικοί εκπονούν σχέδια απόβασης στο νησί και στρατιωτικής κατάληψης του βόρειου τμήματός του. Όλα τα στοιχεία της κρίσης υπάρχουν ήδη από την πρώτη ημέρα της ανεξαρτησίας...
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ 1960 ΕΚΔΟΣΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΑΘΗΝΑ 1997
from ανεμουριον https://ift.tt/3dlOiJy
via IFTTT