Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση του ονόματος του Ροδολίβους. Επικρατέστερες όμως θεωρούνται δύο.
Η πρώτη μας λέει ότι το Ροδολίβος πήρε το όνομα του από τα ρόδα, δηλαδή τα τριαντάφυλλα, και το λιβάδι. Δηλαδή Ροδολίβος = λιβάδι με ρόδα. Η ερμηνεία αυτή δεν πρέπει να απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, αφού σύμφωνα με την παράδοση, από την αρχαιότητα οι κάτοικοι της περιοχής ασχολούνταν με την καλλιέργεια της τριανταφυλλιάς και επεξεργαζόταν και εμπορευόταν το απόσταγμα των ροδοπέταλων. Γι' αυτό το λόγο η περιοχή γύρω από το Ροδολίβος ήταν γεμάτη με τριανταφυλλιές.
ΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΡΟΔΟΛΙΒΟΥΣ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1940
Η δεύτερη εκδοχή, η οποία είναι και αυτή βάσιμη, μας λέει ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από το αρχαίο ρήμα λείβω, που σημαίνει χύνω, υγροποιώ και το ρόδον. Μάλιστα ιστορικοί όπως ο Ν. Σβορώνος και ο Π. Πόγκας, ταυτίζουν το Ροδολίβος με τα αρχαία Λείβηθρα, πόλη των Πιέρων Θρακών που αποίκισαν το Παγγαίο από τον 8ο αιώνα π.Χ. Τα Λείβηθρα μάλιστα ήταν και η πόλη όπου έζησε και δίδαξε ο περίφημος Ορφέας. Αργότερα τα Λείβηθρα έγιναν Λείβηθρον Ρόδον, μετά Ροδολείβος και τέλος Ροδολίβος.
Το σημαντικό πάντως είναι ότι σε κάθε περίπτωση το Ροδολίβος συνδέεται με το ρόδο (τριαντάφυλλο), το οποίο είναι και το ανώτερο σύμβολο του Ορφισμού, άποψη που την υιοθετούν ακόμη και διεθνούς φήμης αρχαιολόγοι, όπως ο Έρνστ Μπάμπελον, ο Χέιζεϊ και ο Πολ Κολάρ.
ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΡΟΔΟΛΙΒΟΣ
ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ
Σύμφωνα με το Ροδολιβινό, Αρχαιολόγο Νικόλαο Ζήκο, γύρω από το Ροδολίβος υπάρχουν τα ερείπια 5 οικισμών. Η περιοχή του Ροδολίβους φαίνεται να κατοικήθηκε από πολύ νωρίς, διότι ευνοούσε τη γεωργική εκμετάλλευση μιας σχετικά μεγάλης και αρκετά εύφορης έκτασης, ενώ ο ορεινός όγκος του Παγγαίου, αποτελούσε ένα φυσικό προστατευτικό οχυρό σε περίοδο επιδρομών.
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΤΟΥ 1928
1. Ανεμόμυλος Ο παλαιότερος απ' όλους είναι ο προϊστορικός οικισμός Ανεμόμυλος, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ Ροδολίβους και Μικρού Σουλίου. Ο οικισμός αυτός εντάσσεται χρονικά στην ύστερη εποχή του χαλκού.
2. Άγιος Αθανάσιος Ο κοντινότερος στο Ροδολίβος οικισμός, είναι αυτός του Αγίου Αθανασίου. Εντοπίστηκε στον ομώνυμο λόφο, δίπλα στο Ροδολίβος στη βόρεια πλευρά του. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα εκατοντάδες λαξευτά σπήλαια, τα περισσότερα από τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με υπόγειους διαδρόμους. Οι κατασκευές αυτές δεν έχουν μελετηθεί μέχρι σήμερα, όμως φαίνεται να αποτελούσαν το νεκροταφείο του οικισμού, για τον οποίο οι ειδικοί υποθέτουν ότι δημιουργήθηκε τη Ρωμαϊκή περίοδο, αλλά αναπτύχθηκε περισσότερο στην παλαιοχριστιανική εποχή.
3. Καλές Η θέση του οικισμού αυτού, βρίσκεται 1,5 χμ ανατολικά του Ροδολίβους, σε υψόμετρο 600 μέτρων. Με βάση τα σωζόμενα ερείπια, οι Καλές, δηλαδή ο σημερινός Καλιάς, ήταν ένας καλά οχυρωμένος οικισμός, με τείχος που ξεπερνούσε τα 600 μέτρα μήκος και έφτανε έως τα 3 μέτρα ύψος. Σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς και οι Καλές τοποθετούνται χρονικά στην Υστερορωμαϊκή - Παλαιοχριστιανική εποχή. Στο μέρος αυτό υπάρχουν σήμερα σωροί από πέτρες και κεραμίδια, που μαρτυρούν την ύπαρξη παλαιότερων αλλά και νεοτέρων κτισμάτων.
4. Κουριά Με τον όρο Κουριά υποδηλώνεται συνήθως μια δασωμένη περιοχή. Ο οικισμός λοιπόν αυτός, εντοπίστηκε σε απόσταση 800 μέτρων νοτιοανατολικά του Ροδολίβους, στους πρόποδες του Παγγαίου. Στην περιοχή αυτή συναντούμε λαξευτά σπήλαια όμοια με αυτά του Αγίου Αθανασίου. Από την εξέταση των ευρημάτων της περιοχής, μπορούμε να τοποθετήσουμε και τα Κουριά, στην Υστερορωμαϊκή - Παλαιοχριστιανική εποχή.
5. Βορισκός Ο Βορισκός ήταν ένας μικρός αγροτικός οικισμός. Κατά πάσα πιθανότητα βρισκόταν στην περιοχή που εμείς σήμερα ονομάζεται Μοναστρικές Πουλιάνες.
Εξάλλου αυτό μαρτυρούν και οι έρευνες του Νικολάου Ζήκου, αλλά και οι διάσπαρτοι σωροί από πέτρες, υπολείμματα των κτισμάτων που υπήρχαν εκεί. Είναι ο νεότερος από τους μέχρι σήμερα γνωστούς οικισμούς και τοποθετείται χρονικά στους Βυζαντινούς χρόνους.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ & ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ
Το Ροδολίβος μνημονεύεται για πρώτη φορά σε ισοκώδικο του 1098. Σύμφωνα μ' αυτό ο αυτοκράτορας Αλέξιος ο Α' Κομνηνός (1081 - 1118), δώρισε το χωρίον στη μοναχή Μαρία Βασιλάκινα, που στη συνέχεια το αφιέρωσε στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, για τη σωτηρία της ψυχής του πεθαμένου συζύγου της. Τότε στο Ροδολίβος ζούσαν 13 οικογένειες. Στη Μονή Ιβήρων βρέθηκαν διάφοροι απογραφικοί κατάλογοι του Ροδολίβους. Σε έναν από αυτούς, αυτόν του 1316, φαίνεται ότι στο χωριό κατοικούσαν τότε 222 αγροτικές οικογένειες, με 972 συνολικά κατοίκους, που πλήρωναν στο μοναστήρι φόρο 400 υπέρπυρα (χρυσά βυζαντινά νομίσματα).
ΟΙΚΙΑ ΛΑΜΠΡΟΥ ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗ
Το Ροδολίβος κατά τη Βυζαντινή περίοδο ήταν το κέντρο της Ζαβαλτίας, (ένα από τα καπετανίκια του Θέματος Σερρών - Στρυμόνα). Στον απογραφικό κατάλογο του 1316, αναφέρεται ότι οι περισσότεροι κάτοικοι του Ροδολίβους ασχολούνται με την γεωργία και ειδικότερα με την καλλιέργεια αμπελιών. Καλλιεργούνταν συνολικά 1.244 σημερινά στρέμματα αμπελιών. Η κτηνοτροφία σε σχέση με τη γεωργία, δεν ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένη. Τρεφόταν συνολικά 750 ζώα (πρόβατα, κατσίκια, αγελάδες, άλογα κτλ.).
Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπήρχαν τεχνίτες και διάφοροι επαγγελματίες. Έτσι σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της Μονής Ιβήρων, στον οικισμό του Ροδολίβους ζούσαν 9 σιδηρουργοί, 2 αμαξάδες, 3 κτίστες, 7 αγγειοπλάστες, 3 ράπτες, 3 σαμαροποιοί 23 τσαγκάρηδες, καθώς και ένας υφαντής και ένας ψαθάς.
Η πληθυσμιακή αύξηση του Ροδολίβους από το 1098 έως το 1316, πιθανότατα πρέπει να συσχετιστεί και με τις μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών που συνέβησαν την εποχή αυτή στο χώρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έτσι ορισμένα επίθετα όπως Λαμψακηνός και Πρεβιστινός, δείχνουν τον τόπο προέλευσης αυτών των οικογενειών, ενώ επίθετα όπως Μελισσινός και Βρυέννιος θυμίζουν γνωστές βυζαντινές οικογένειες της εποχής εκείνης.
Ο εμφύλιος πόλεμος των Ανδρονίκων είχε σα συνέπεια να παρουσιαστεί μεγάλη οικονομική κρίση σε όλη την αυτοκρατορία. Όπως ήταν φυσικό η κρίση αυτή έπληξε και το Ροδολίβος. Αυτό φαίνεται καθαρά στο δεύτερο απογραφικό κατάλογο του 1341, όπου παρόλο που παρατηρείται μια μικρή πληθυσμιακή αύξηση (1060 κάτοικοι, έναντι 972 του 1316), μειώνονται σημαντικά οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις, (945 στρέμματα αμπελιών έναντι 1244 του 1316). Η Μονή Ιβήρων λαμβάνει φόρο 270 υπέρπυρα, (έναντι 400 του 1316), ενώ στην κτηνοτροφία δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες αλλαγές.
Το 1345 ο Σέρβος ηγεμόνας Στέφανος Δουσάν, καταλαμβάνει την πόλη των Σερρών καθώς και μεγάλα κομμάτια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ανάμεσα στα οποία και η περιοχή του Ροδολίβους. Οι Βυζαντινοί ξαναπαίρνουν την περιοχή αυτή, μεταξύ του 1358 και του 1367, χρονιά που οι βυζαντινοί φτιάχνουν πύργο στην Αμφίπολη, στις όχθες του Στρυμόνα.
Βέβαια η απελευθέρωση αυτή ήταν προσωρινή, αφού λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1383, η περιοχή πέφτει στα χέρια των Τούρκων, 70 χρόνια πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Η πολεοδομική οργάνωση του Ροδολίβους κατά την εποχή αυτή, μοιάζει με αυτή των υπολοίπων οικισμών της Βυζαντινής εποχής. Έτσι λοιπόν το χωριό αναπτύχθηκε γύρω από τη μεγαλύτερη εκκλησία του, αυτή του Παμμεγίστου Ταξιάρχη Μιχαήλ, (σημερινός ναός των Αγίων Ταξιαρχών), και σε ακτίνα 170 περίπου μέτρων από το ναό. Αργότερα στην εποχή της τουρκοκρατίας εξαπλώθηκε, αναπτύχθηκε και κάλυψε την έκταση γύρω από τον αρχικό πυρήνα.
ΤΟ ΚΑΤΡΟΥΛΙΚΟ ΣΤΕΝΟ
Κοντά στην εκκλησία, σε απόσταση 150 μέτρων, είναι ο χώρος όπου βρισκόταν το μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί), το οποίο κατεδαφίστηκε το 1922. Γύρω από το τζαμί αναπτύχθηκε η τουρκική συνοικία του Ροδολίβους γνωστή σήμερα ως Καφενές, όπου υπάρχουν ορισμένα σπίτια με παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Ο τούρκικος μαχαλάς είναι όμοιος στον τρόπο δόμησης του με το βυζαντινό οικισμό (στενά ελικοειδή σοκάκια κτλ.).
Σύμφωνα με μια απογραφή που έκανε στα τέλη του 19ου αιώνα, ο ιστορικός Σχοινάς, το Ροδολίβος ήταν και τότε η μεγαλύτερη κωμόπολη της περιοχής με 4000 Έλληνες και 300 Τούρκους κατοίκους. Η εκπαίδευση που παρείχε στους κατοίκους του, αλλά και στους κατοίκους των γύρω χωριών, βρισκόταν σε πολύ υψηλό για την εποχή της Τουρκοκρατίας επίπεδο, αφού υπήρχαν στο Ροδολίβος εκτός από Δημοτικό Σχολείο, Παρθεναγωγείο αλλά και Ημιγυμνάσιο.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, πάρα πολλές οικογένειες, από πολλά μέρη της Ελλάδας, Ήπειρο, Θεσσαλία, Θράκη, κ.ά., έρχονται στο Ροδολίβος. Χαρακτηριστικά θα αναφέρουμε την περίπτωση του Τσάπε. Από τη Βόρεια Ήπειρο λοιπόν στις αρχές του 1900, ήρθε στο Ροδολίβος και κάποιος Τσάπε, αρβανίτικης καταγωγής από το Σέπερ της Αλβανίας, ο οποίος παντρεύτηκε Ροδολιβινή και άνοιξε μπακάλικο. Με τα χρόνια και λόγω του επαγγέλματος του, μετονομάστηκε σε Βακάλης. Μετά το Βακάλη ήρθαν στο Ροδολίβος κι άλλες αρβανίτικες οικογένειες (Ζησίδη, Δερετζή, Αιώνα κ.ά.).
Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, το Ροδολίβος διατηρούσε δικό του αντάρτικο τμήμα στο Παγγαίο, με αρχηγό τον Καπετάν Δούκα. Τους αντάρτες τους βοηθούσε κρυφά, η ιδρυμένη από το 1903 Φιλόπτωχος αδελφότης, πρόεδρος της οποίας ήταν ο Βασίλειος Χατζηπαπίδης.
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ - ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ - ΧΡΥΣΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1920 - Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Το αντάρτικο σώμα του Καπετάν Δούκα απελευθέρωσε τον Οκτώβρη του 1912 του Ροδολίβους και κατόπιν όλα τα γύρω χωριά, μέχρι και την Ελευθερούπολη της Καβάλας. Με ειδικό διάταγμα το Ροδολίβος γίνεται Δήμος, με πρώτο Δήμαρχο το Βασίλη Χατζηπαπίδη.
Το 1917 κατά τη διάρκεια της πρώτης Βουλγαρικής κατοχής, πάρα πολλοί Ροδολιβιανοί μεταφέρονται στη Βουλγαρία ως εργάτες - όμηροι (ντουρντουβάκια, όπως τους λέγανε τότε) ενώ περίπου 120 απ' αυτούς πέθαναν εκεί, αφήνοντας πίσω τους δεκάδες ορφανά παιδιά.
Στη δεκαετία του 1920, το Ροδολίβος γνωρίζει τεράστια οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, λόγω της καλλιέργειας και της επεξεργασίας του καπνού. Την εποχή εκείνη λειτουργούσαν 7 καπνομάγαζα (χώροι επεξεργασίας του καπνού), που απασχολούσαν περίπου 2000 καπνεργάτες.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΚΑΤΟΙΚΟΥ ΡΟΔΟΛΙΒΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΟΥ 7ΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΠΕΖΙΚΟΥ (ΝΤΟΥΡΝΤΟΥΒΑΚΙΑ)
Την ευημερία των κατοίκων του χωριού τη φανερώνουν τα υπέροχα και επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια, που χτίστηκαν την δεκαετία του '20, αρκετά από τα οποία σώζονται ακόμη και σήμερα.
Ακόμη ιδρύονται σύλλογοι (Αθλητικοί, Μουσικοδραματικός, Ορειβατικός), οι οποίοι δίνουν συναυλίες, ανεβάζουν θεατρικές παραστάσεις, διοργανώνουν αθλητικούς αγώνες συμβάλλοντας γενικότερα στην πολιτιστική άνθηση του τόπου. Εκτός όμως από αυτά, υπήρχε στο Ροδολίβος και εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ιδιοκτησίας της οικογένειας Ναλμπάντη.
Το 1922, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, ήρθαν στο Ροδολίβος εκτός από τους Έλληνες πρόσφυγες και 20 περίπου οικογένειες, Αρμενικής καταγωγής. Η παραμονή τους όμως στο Ροδολίβος δε κράτησε και πολύ, αφού όλοι τους εκτός από μια κοπέλα τη Χοσρόφ (Χρυσάνθη) Καραμπετ που παντρεύτηκε τον Ροδολιβιανό Πασχάλη Πάγκο και την οικογένεια του καφεκοπτη Καλούστ Τεβεκελιάν, έφυγαν το 1947 κι εγκαταστάθηκαν στην Αρμενία. Ορισμένες από τις οικογένειες Αρμενίων ήταν οι οικογένειες: Καραμπετ, Κεράμ, Αραπιάν, Μαραβιάν και άλλες.
Πριν τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο εποχικοί εργάτες από τη γύρω περιοχή και πολλοί Χαλκιδικιώτες έρχονται για να δουλέψουν στο Ροδολίβος. Μάλιστα ορισμένοι από αυτούς θα επιλέξουν και το Ροδολίβος σαν μόνιμη κατοικία, όπως οι Χαλκιδικιώτες ή Μαντενιώτες, όπως τους αποκαλούσαν (οικογένειες Χασιώτη, Τουπλικιώτη, Μπρούντζου). Στο Ροδολίβος συνεχίζουν να καταφτάνουν οικογένειες από όλη την Ελλάδα ακόμα και από την Κρήτη.
ΟΜΗΡΟΣ (ΝΤΟΥΡΝΤΟΥΒΑΚΙ) ΤΟ 1944
Κατά τη διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου, η περιοχή του Ροδολίβους και μέχρι το Στρυμόνα, ήταν κάτω από Βουλγαρική κατοχή. Όπως το 1917 έτσι και τότε οι Βούλγαροι κατακτητές πήραν ομήρους τους νέους του χωριού, που ήταν σε στρατεύσιμη ηλικία. Μάλιστα αυτό συνέβη σε δύο περιόδους. Η πρώτη περίοδος ομηρίας ξεκίνησε στις 6 Μαΐου 1942 και κράτησε μέχρι της αρχές του Οκτώβρη του ίδιου χρόνου. Οι 70 με 80 νέοι άντρες μεταφέρθηκαν στην πόλη Σβέτιβρατς και απασχολήθηκαν σε δημόσια έργα. Η δεύτερη περίοδος ομηρίας άρχισε στις 6 Ιουλίου του 1944 και έληξε στις 10 Σεπτεμβρίου του 1944. Αυτή τη φορά οι νεαροί όμηροι ήταν 30 περίπου άτομα, μεταφέρθηκαν στην πόλη Ντουβροβίτσα στα σύνορα με τη Ρουμανία και προσφέρθηκαν σε ιδιώτες Βουλγάρους, για να τους βοηθήσουν στην καλλιέργεια των χωραφιών τους. Αυτή τη φορά όλοι οι όμηροι επιστρέψανε στο Ροδολίβος σώοι. Κάποιοι νέοι του χωριού προκειμένου να αποφύγουν τη στράτευση τους από τους Βουλγάρους, διέσχισαν το Στρυμόνα και πέρασαν απέναντι, στην γερμανοκρατούμενη περιοχή της Μακεδονίας.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο, έρχονται ταλαιπωρημένες και κυνηγημένες στο Ροδολίβος κάποιες οικογένειες από το Παγονέρι Δράμας, (Παπαϊγνατίου, Μαρκόπουλου, Γορυδάρη, Αβραμίδη και Αντωνίου), για να γλιτώσουν από τους Βούλγαρους, που ήθελαν να τους γράψουν στα βουλγαρικά μητρώα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την περίπτωση της οικογένειας Παπαϊγνατίου, η οποία από το 1941 άλλαξε έξι προορισμούς, για να καταλήξει στο Ροδολίβος το 1949.
Την εποχή αυτή το Ροδολίβος πλησιάζει τους 7000 κατοίκους, οι οποίοι εξυπηρετούνταν από τα πάρα πολλά καταστήματα όπως υφασματοπωλεία, ξενοδοχεία, ιατρεία, οδοντιατρεία, φαρμακεία, φορολογικά και ασφαλιστικά γραφεία πρακτορεία αυτοκινήτων κ.ά..
Η περίοδος όμως της ακμής και της οικονομικής ευμάρειας δεν κρατάει για πολύ. Η διεθνής οικονομική κρίση, ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και ο εμφύλιος που ακολουθεί, επηρεάζουν και το Ροδολίβος. Έτσι ο πληθυσμός της κωμόπολης μειώνεται στους 5000 περίπου κατοίκους τη δεκαετία του '50. Από τη δεκαετία του '60 και ύστερα, αρχίζει η μετανάστευση που μειώνει ακόμη περισσότερο τον πληθυσμό. Σήμερα το Ροδολίβος σύμφωνα με την απογραφή του 2001 πλησιάζει τους 2900 κατοίκους.
from ανεμουριον https://ift.tt/2PGJDIx
via IFTTT