Αλαμάνα
Εδώ είναι ο τόπος, όπου ο Αθανάσιος Διάκος με τα παλικάρια του έπεσαν ηρωικά στις τουρκικές ορδές του Ομέρ Βρυώνη στις 22 Απριλίου 1822 στη γέφυρα, που φέρει το όνομά του. Την επόμενη μέρα ο Αθανάσιος Διάκος τραυματισμένος μεταφέρθηκε στη Λαμία, όπου βρήκε μαρτυρικό θάνατο. Επί της Εθνικής Οδού υπάρχει και το μνημείο του Διάκου προς τιμήν της μάχης της Αλαμάνας.
Μάχη της Αλαμάνας
Η μάχη της Αλαμάνας ήταν μια από τις πολεμικές εμπλοκές της επανάστασης του '21 με νικηφόρα έκβαση για τους Τούρκους και ήττα των Ελλήνων. Στην μάχη αυτή που έγινε στις 23 Απριλίου 1821 (ή στις 22, κατά μερικούς απομνημονευματογράφους) πληγώθηκε ο Αθανάσιος Διάκος και τελικά βρήκε ηρωικό θάνατο, αφού εκτελέστηκε βάναυσα από τον Τούρκο διοικητή, Ομέρ Βρυώνη.
Τα γεγονότα πριν τη μάχη
Μετά την εξέγερση των Ελλήνων, ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιοσέ-Μεχμέτ, διοικητές του τουρκικού στρατού, οι οποίοι στάλθηκαν από τον Χουρσίτ Πασά, κατέβηκαν με 9.000 άνδρες από τα Ιωάννινα για να καταπνίξουν την επανάσταση που είχε ξεσπάσει στην Πελοπόννησο. Ο Αθανάσιος Διάκος, ο Δημήτριος Ξηρός ή Πανουργιάς και ο Γιάννης Δυοβουνιώτης με περίπου 1.500 αρματολούς συμφώνησαν να καταληφθούν οι δύο δρόμοι που οδηγούσαν, ο πρώτος στη Λοκρίδα και στη Βοιωτία και ο δεύτερος στη Φωκίδα. Οι δυνάμεις τους χωρίστηκαν: ο Δυοβουνιώτης κατέλαβε με 400 άνδρες τη γέφυρα του Γοργοποτάμου και ο Πανουργιάς με εξακόσιους κατευθύνθηκε στο χωριό Μουσταφάμπεη (σημ. Ηράκλεια) και τη Χαλκωμάτα. Ο Διάκος με περίπου 500 άνδρες ανέλαβε να υπερασπιστεί τη γέφυρα της Αλαμάνας και τα Πουριά, από όπου περνούσε ο δρόμος που οδηγούσε στις Θερμοπύλες. Στους έμπιστούς του Καλύβα και Μπακογιάννη ανέθεσε τη φύλαξη της γέφυρας με λίγους άνδρες, ενώ ο ίδιος οχυρώθηκε στη Δαμάστα που δέσποζε στη ράχη για να ελέγχει το δρόμο.
Η μάχη της Αλαμάνας
Μετά τη σφοδρή επίθεση που δέχτηκαν οι Έλληνες από τον Ομέρ Βρυώνη το σώμα του Δυοβουνιώτη μπροστά στην τεράστια δύναμη του εχθρικού πεζικού και ιππικού υποχώρησε, ενώ το σώμα του Πανουργιά αναγκάστηκε μετά από αρκετή αντίσταση να καμφθεί και να υποχωρήσει ιδίως μετά τον σοβαρό τραυματισμό του ίδιου του Πανουργιά που μαχόταν στη πρώτη γραμμή. Η αντίσταση στην Αλαμάνα, εναντίον των ανδρών του Κιοσέ Μεχμέτ, όμως εξακολουθούσε. Ο Διάκος βλέποντας ότι λιγόστευε η δύναμη των μαχητών πάνω στη γέφυρα έτρεξε σε βοήθεια. Οι ηρωικοί Καλύβας και Μπακογιάννης κλείστηκαν σε ένα χάνι κοντά στη γέφυρα για να απασχολήσουν τους εχθρούς. Βλέποντας οι άνδρες του Διάκου, που ήταν πια 50 ή 10, ότι δεν ωφελούσε η παραπέρα αντίσταση, προσπάθησαν να τον πείσουν υποχωρήσουν. Αυτός όμως συνέχισε απτόητος να πολεμάει και τελικά τραυματίστηκε και συνελήφθη από πέντε Αλβανούς.
Διακόσιοι Έλληνες σκοτώθηκαν εκείνη την ημέρα ενώ ο δρόμος για την Βοιωτία ήταν ελεύθερος για τους Τούρκους.
 |
| Η γέφυρα της Αλαμάνας και δεξιά το χάνι που ταμπουρώθηκαν τα πρωτοπαλίκαρα του Διάκου. Φωτογραφία των αρχών του 20ου αιώνα |
Ο θάνατος του Διάκου
Ο Αθανάσιος Διάκος είχε πληγωθεί στον ώμο και το γιαταγάνι του είχε σπάσει κατά τη μάχη. Στη Λαμία όπου μεταφέρθηκε εξέπληξε τους πασάδες με το θάρρος του, μάλιστα ο Ομέρ Βρυώνης εντυπωσιάστηκε τόσο που θέλησε να τον προσλάβει στην υπηρεσία του και του έταξε να τον κάνει αξιωματικό στον στρατό του. Ο Διάκος αρνήθηκε απαντώντας: "Ούτε σε δουλεύω πασά, ούτε σ' ωφελώ κι αν σε δουλέψω". Ο Βρυώνης τότε προσφέρθηκε να του σώσει τη ζωή αν αλλαξοπιστούσε. Ο Διάκος απάντησε:
«Πάτε κι εσείς στην πίστη σας μουρτάτες, να χαθείτε. Εγώ γραικός εγεννήθηκα, γραικός θελ' να αποθάνω!»
Τότε ο Βρυώνης τον απείλησε πως θα τον εξοντώσει, αλλά ο γενναίος Διάκος απάντησε:"Η Ελλάς έχει πολλούς Διάκους". Αποφάσισε τότε να τον παλουκώσουν (να τον σουβλίσουν ζωντανό). Η απάντηση του Διάκου ήταν:
«Για ιδές μωρέ καιρό που διάλεξε, ο Χάρος να με πάρει, τώρα π' ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γης χορτάρι».
Αποτέλεσμα της μάχης
Αν και στην μάχη της Αλαμάνας οι Έλληνες δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους, η πεισματική αντίστασή τους και ιδίως ο μαρτυρικός μα και ηρωικός θάνατος του Αθανάσιου Διάκου έδωσε δύναμη στους Έλληνες να συνεχίσουν τον αγώνα και έπλασε έναν από τους πρώτους ηρωικούς θρύλους της Ελληνικής επανάστασης.
Video:
Φωτογραφίες:
πηγές: www.lamia.gr, el.wikipedia.org, από το αρχείο του kaliterilamia.gr,
video - φωτογραφίες: Παναγιώτης Καραγάτσος
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΟΣ kaliterilamia.gr
ΘΕΜΑ:
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ