ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 1919-1922 / ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ - ΑΘΗΝΑ : 7 ΗΜΕΡΕΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 2002
Γράφει ο Γιάννης Μαύρης - Ο Αναστάσιος Στεφάνου (κλάση 1913β) επιστρατεύεται τον Μάιο του 1921 και κατατάσσεται στον 5ο Λόχο του Έμπεδου Πεζικού Αθηνών (9/5/21 π.η.). Στις 12 Ιουνίου, σύμφωνα με το προσωπικό του ημερολόγιο, επιβιβάζεται στον Πειραιά και αποπλέει «εις άγνωστον κατεύθυνσιν». Στις 15 Ιουνίου αποβιβάζεται στο λιμάνι των Μουδανιών. Λόγω των σπουδών και της επαγγελματικής του ιδιότητας καλείται (18/6/21 π.η.) να παρουσιασθεί στο Τοπογραφικό Τμήμα του Λόχου Στρατηγείου του Γ΄ Σώματος Στρατού, που εδρεύει στην Προύσα (Βόρειο Συγκρότημα Μεραρχιών, Προύσα - Εσκί Σεχίρ). Δεν επρόκειτο όμως να περιορισθεί μόνον σε αυτά τα καθήκοντα. Παράλληλα με τη χαρτογράφηση στην οποία επιδίδεται, το Αρχηγείο της Στρατιάς, που είχε την έδρα του στη Σμύρνη, του αναθέτει τη λήψη και αποστολή πολεμικών φωτογραφιών από την εξέλιξη των πολεμικών επιχειρήσεων, τους χώρους των μαχών, τις πόλεις από τις οποίες διέρχεται ο ελληνικός στρατός, αλλά και την καθημερινή ζωή των στρατιωτών.
 |
| Ξεψείρισμα στον Σαγγάριο, 28 Αυγούστου 1921. Ο Στεφάνου (αριστερά με το κράνος), στρατιωτικός φωτογράφος, ακολουθώντας τον Λόχο Στρατηγείου του Γ' Σώματος Στρατού, έφθασε (Αύγουστος 1921) έως τα προκεχωρημένα σημεία της προέλασης προς Άγκυρα, αποτυπώνοντας με τον φακό του τις πιο αιματηρές συγκρούσεις στο μικρασιατικό Μέτωπο (Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών). |
Επιπλέον, ο διευθυντής της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του υπουργείου Παιδείας Κουρουνιώτης, επικεφαλής της Αρχαιολογικής Αποστολής που έρχεται από την Αθήνα το φθινόπωρο του 1921 και περιόδευε στο κατεχόμενο τμήμα της Μικράς Ασίας, με διευκόλυνση του επιτελάρχη του Γ΄ Σ.Σ. Νικ. Σπυρόπουλου, αναθέτει στον Στεφάνου τη διερεύνηση, καταγραφή και συγκέντρωση από τις πόλεις τις περιφέρειας του Σώματος: Δορύλαιο (Εσκί Σεχίρ), Κιουτάχεια, Προύσα, Σεϊντί Γαζή, Σιβρί Χισάρ κλπ. των αρχαιολογικών ευρημάτων, τα οποία επρόκειτο να κοσμήσουν το σχεδιαζόμενο «Άλσος του Δορυλαίου» στο Παλαιό Φάληρο. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ιδίου, συγκέντρωσε 120 περίπου μαρμάρινα αρχαιολογικά ευρήματα (επιτύμβιες στήλες, κίονες, κιονόκρανα κ.λπ.), τα οποία συσκευασμένα σε μεγάλες κάσες, εγκαταλείφθηκαν μετά την κατάρρευση του μετώπου στην προκυμαία των Μουδανιών [1].
 |
| Εσκί Σεχίρ 1922. Ο Αναστάσιος Στεφάνου (δεύτερος από αριστερά με το πηλήκιο), έχοντας γνώσεις ερασιτέχνη φωτογράφου, όχι μόνο λήψης αλλά και τυπώματος φωτογραφιών, παρακολούθησε όλες τις εξελίξεις του Βόρειου Τομέα, παραμένοντας μέχρι την εκκένωση (τέλη Αυγούστου 1922) της Μικράς Ασίας. |
Ταυτόχρονα με τη φωτογραφική του δραστηριότητα, ο Στεφάνου, από τη στιγμή που επιβιβάζεται στον Πειραιά, μέχρι τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης, όπου θα περάσει από τον Πάνορμο συνοδεύοντας τα αρχεία του ελληνικού επιτελείου, μετά την κατάρρευση, τηρεί χειρόγραφο προσωπικό ημερολόγιο, που αποτελείται από 85 περίπου σελίδες διαστάσεων 18x24 εκατ. και το οποίο καλύπτει, με ένα σημαντικό κενό, την περίοδο από τον Ιούνιο του 1921 έως τα τέλη του Σεπτεμβρίου 1922. Οι τελευταίες ημερολογιακές εγγραφές του Αυγούστου γίνονται πίσω από τους χάρτες του επιτελείου που μεταφέρει επάνω του, αλλά και σε μικρά κομματάκια χαρτί. Ένα κεφάλαιο του ημερολογίου αναφέρεται στα αρχαιολογικά ευρήματα που έχει συγκεντρώσει [2].
 |
| Εσκί Σεχίρ, 1921. |
Το φωτογραφικό αρχείο Στεφάνου που διασώθηκε από τον ίδιο κατά την υποχώρηση, παρέμεινε έως σήμερα ανέκδοτο³, με εξαίρεση 38 φωτογραφίες που ο ίδιος παραχώρησε για δημοσίευση στον Σπ. Μαρκεζίνη. Περιλαμβάνει περίπου 430 φωτογραφίες, διαφόρων μεγεθών, που καλύπτουν χρονικά μια περίοδο 15 μηνών, μέχρι την κατάρρευση (Ιούνιος 1921-Αύγουστος 1922). Ορισμένες από αυτές είναι τουρκικές και βρέθηκαν στο κεντρικό φωτογραφείο του Εσκί Σεχίρ, όταν ο ελληνικός στρατός κατέλαβε την πόλη, τον Ιούλιο του 19215. Οι φωτογραφίες είναι αριθμημένες, φέρουν ως επί το πλείστον τις επίσημες λεζάντες, όπου οι στρατιώτες - φωτογράφοι έδιναν, βάσει αυστηρών οδηγιών, αλλά πολλές φορές και χειρόγραφα σχόλια του ιδίου. Τα σχόλια του Στεφάνου στις φωτογραφίες του, όπως και στο ημερολόγιο του συνιστούν τη δική του «ανάγνωση», αποτυπώνουν την προσωπική και πολλές φορές κριτική του άποψη για τα γεγονότα, την ιδεολογική του οπτική, τη συναισθηματική και ψυχολογική του κατάσταση.
Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι φωτογραφίες και το ημερολόγιο παρακολουθούν «δημοσιογραφικά», ολόκληρη τη διαδρομή των επιχειρήσεων του Βορείου Συγκροτήματος του ελληνικού Στρατού και την καθημερινή ζωή του στρατεύματος: πορεία προς Κιουτάχεια, κατάληψη Εσκί Σεχίρ (Δορυλαίου), εκστρατεία Αγκύρας, Σαγγάριος, αναδίπλωση του Μετώπου, κατάρρευση και εκκένωση Νικομήδειας - Μουδανιών. Καλύπτουν όμως θεματικά και το τοπίο, τη μορφολογία του εδάφους, τη χλωρίδα -θέμα στο οποίο επιδεικνύει ιδιαίτερη ευαισθησία- και τις πόλεις της Μικράς Ασίας.
Μετά την αναδίπλωση του ελληνικού στρατού (Σεπτέμβριος 1921), ο Στεφάνου εγκαθίσταται στο Εσκί Σεχίρ. Η κατάσταση ηρεμεί. Η θεματική της φωτογράφισης μετατοπίζεται. Πέρα από τις στρατιωτικές προετοιμασίες, τα γυμνάσια, τις πορείες και τις παρελάσεις φωτογραφίζει την πόλη και τα αξιοθέατα της, όπως ο καταρράκτη και η γέφυρα του ποταμού Πουρσάκ, τα δημόσια κτίρια: το καφενείο των αξιωματικών, το Δημαρχείο, το Μακαρονοποιείο, την κίνηση στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, την καθημερινή ζωή και το παζάρι, τους φίλους και τους συναδέλφους. Φωτογραφίζει ακόμη και αξιωματικούς έναντι αμοιβής ή ίσως εύνοιας στη μεταχείριση. Ολόκληρο τον χειμώνα εργάζεται στο καταληφθέν τουρκικό φωτογραφείο που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης. Φωτογραφίζει, εμφανίζει, τυπώνει και ταξινομεί το φωτογραφικό υλικό που συγκεντρώνει ο ίδιος και οι συνάδελφοι του.
Άνθρωπος παρατηρητικός, συστη
ματικός και ακραία τακτικός, ο Στεφά
νου με τις φωτογραφίες και το ημερο
λόγιο του, αποτυπώνει με τρόπο σφαι
ρικό και συνθετικό, την προσωπική
του μαρτυρία για το συγκλονιστικό
ιστορικό γεγονός στο οποίο βρέθηκε
να συμμετέχει.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Αναστάσιος Στεφάνου είναι Αρκάς στην καταγωγή και γόνος πολυμελούς αγροτικής οικογένειας. Γεννήθηκε το 1893 στην Κερασιά (πρώην Αρβανιτοκερασιά του τέως Δήμου Μανθηρέας) και πέθανε στην Αθήνα το 1984. Εφοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού και στο Σχολαρχείο και το Γυμνάσιο της Τρίπολης, από όπου αποφοίτησε το 1912. Τον ίδιο χρόνο έφυγε για να σπουδάσει δασολογία στη Γερμανία (Δασολογική Ακαδημία του Tharandt στη Σαξωνία) και εν συνεχεία στην Αυστρία (Δασολογική Σχολή του Bruck a.d. Muhr).Ένας από τους πρώτους Έλληνες δασολόγους, επέστρεψε το 1916 και υπηρέτησε μέχρι την επιστράτευση του (1921) ως πρώτος δασολόγος-δασάρχης στη Θεσσαλία με αρμοδιότητα τους δασικούς όγκους Πίνδου, Ολύμπου, Όσσας και Πιερίων και διευθυντής της νεοσύστατης Δασικής Σχολής Αγυιάς. Μετά την αποστράτευση του (1922) υπηρέτησε σαν επιθεωρητής Δασών Πελοποννήσου και διευθυντής της Γενικής Διοίκησης Θράκης και Ανατ. Μακεδονίας.
Το 1927 εισήγαγε από τη Γαλλία την Καναδική Λεύκη, την καλλιέργεια της οποίας προώθησε σε όλες τις περιφέρειες, ιδίως όμως στην περιοχή της Θράκης και της Μακεδονίας. Το 1928 παντρεύεται στην Κομοτηνή την Αθηνά Σίτη, ηπειρωτικής καταγωγής. Στη δεκαετία του '30 οργάνωσε και διηύθυνε τη νεοσύστατη Υπηρεσία Αναδασώσεων του υπουργείου Γεωργίας, αναλαμβάνοντας στη συνέχεια υπηρεσία στα Παραγωγικά Έργα Μακεδονίας (1937-40). Το 1950 πολιτεύθηκε χωρίς επιτυχία με το κόμμα του
Γ. Παπανδρέου (ΔΣΚ) στον νομό Ροδόπης. Τον ίδιο
χρόνο ανέλαβε τη θέση του γενικού γραμματέα του
υπουργείου Γεωργίας. Το 1951-52 εξελέγη βουλευτής
Ροδόπης - Ξάνθης με την ΕΠΕΚ. Το 1959 ίδρυσε την
Ομοσπονδία Δασοπόνων Ελλάδος και το περιοδικό
«Δασικά Χρονικά». Διατέλεσε επί εικοσαετίας μέλος
του Δ.Σ. της Παναρκαδικής Ομοσπονδίας Ελλάδος. Μέ
χρι τον θάνατο του δημοσίευσε περισσότερες από 300
μελέτες φιλοδασικού, γεωργικού, θηρευτικού, οικονο
μικού και πολιτικού περιεχομένου και αρκετά βιβλία,
μεταξύ των οποίων τα: «Ελληνικά δάση και Αρκαδικοί
Δρυμοί» (1924), «Η Ιστορία της Αρβανιτοκερασιάς
Αρκαδίας» (1965) (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών), «Η Λα
ογραφία της Αρβανιτοκερασιάς Αρκαδίας» (1966) (Βρα
βείο Ακαδημίας), «Ο Γέρος του Μωριά» (1970), «Ο Πλάτανος, το εθνικό μας δένδρο» (1973), «Το Δάσος που
λαχτάριζες» (1974) (Βραβείο Ακαδημίας), «ΕΤ IN
ARKADIA EGO, ο πρώτος ελληνικός Τεχνητός Δρυμός
στην αρκαδική Σκιρίτιδα» (1977), «Ιστορία της Πάρνηθας» (1983) (Βραβείο Ακαδημίας).
from anemourion https://ift.tt/2IAeZgQ
via IFTTT