[ΤΟΤΕ... ΤΕΥΧΟΣ Νο 11 ΑΘΗΝΑ 1984 ]
Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1847 η Ελλάδα γνώρισε ένα στρατιωτικό κίνημα κάπως διαφορετικό από εκείνα που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία της. Οι πραξικοπηματίες, επικεφαλής των οποίων ήταν ένας εν ενέργεια αξιωματικός του ελληνικού στρατού, δε διεκδίκησαν την εξουσία, δεν υπέβαλλαν όρους στην κυβέρνηση, δεν επικαλέστηκαν αρχές και «εθνικά ιδεώδη». Τα «ενδιαφέροντά» τους —αυτά που τους οδήγησαν στην ένοπλη ανταρσία— ήταν πιο «προσγειωμένα», αλλά και οι διακηρύξεις τους πολύ ειλικρινείς. Στόχος τους ήταν το δημόσιο χρήμα, από το οποίο αποφάσισαν να «ελαφρώσουν» το ελληνικό κράτος! Και το δήλωσαν μάλιστα ανοιχτά...
 |
| Η Πάτρα στα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας |
Αναφερόμαστε στο ανεκδιήγητο εκείνο κίνημα του Νικόλαου Μερεντίτη που εκδηλώθηκε και επικράτησε για λίγες μέρες στην Πάτρα, καταρρακώνοντας το ήδη τραυματισμένο κύρος του νεαρού ελληνικού κράτους και δίνοντας στους ξένους την ευκαιρία να καγχάσουν με το χάλι της πολιτικής μας ζωής. Όμως ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά τους. Ο Μερεντίτης ήταν ένας από τους «μικρούς» οπλαρχηγούς της Επανάστασης του ’21, που μετά την ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας ακολούθησε το «ωραίον και επικερδές» επάγγελμα του ληστή. Με την ηθική κάλυψη του «αδικημένου αγωνιστή» και με δύναμη κρούσης μια αρκετά ισχυρή συμμορία, έγινε φόβος και τρόμος των περιοχών που περνούσε και διαρκής «πονοκέφαλος» για την εξουσία. Βέβαια, η δράση του αυτή δεν είχε σαν τίμημα και τη σύλληψη και καρατόμησή του (κατά τα επισήμως κρατούντα), αλλά κάτι φαινομενικά παράλογο, όμως φυσιολογικό για εκείνη την εποχή. Συγκεκριμένα ο Κωλέττης (ηγέτης του «γαλλικού» κόμματος και πρωθυπουργός από τον Αύγουστο του 1844 μέχρι το θάνατό του το Σεπτέμβριο του 1847), φρόντισε να τον αμνηστεύσει, να τον κάνει στέλεχος της παράταξής του και να του δώσει και το στρατιωτικό αξίωμα του λοχαγού! Μετά το θάνατο του ευεργέτη του, ο Μερεντίτης βρέθηκε επικεφαλής ενός στρατιωτικού αποσπάσματος στην Πάτρα, κάτω από τη διοικητική εποπτεία του ταγματάρχη Στουρνάρα, που είχε τη γενικότερη ευθύνη για τη στρατιωτική τάξη στην περιοχή. Ο Στουρνάρας αντιπαθούσε φανερά τον πρώην ληστή (που λέγεται ότι νοσταλγούσε την παλιά του ζωή κι έδειχνε διαθέσεις «ανατρεπτικές») σε σημείο να ζητήσει από την κυβέρνηση του Κ. Τζαβέλα την εξουδετέρωσή του. Πραγματικά η κυβέρνηση αποφασίζει - στα τέλη Νοεμβρίου - να αντιδράσει κατά του «υπόπτου» Μερεντίτη και μεθοδεύει τη διάλυση του τμήματός του και την απόλυση του ίδιου από τις τάξεις του στρατού. Το νέο φτάνει γρήγορα στην Πάτρα και κάνει το Μερεντίτη έξαλλο. Βλέποντας ότι κινδυνεύει άμεσα να χάσει τα προνόμια που απλόχερα του είχε παραχωρήσει ο Κωλέτης, αποφασίζει να πραγματοποιήσει... κίνημα! Καλεί λοιπόν τους έμπιστούς του και τους ανακοινώνει τα σχέδιά του. Όχι βέβαια να... «σώσουν το έθνος», ούτε να «ανατρέψουν τους τυράννους»... Απλώς να «ματσώσουν» όσο περισσότερα λεφτά μπορούνε και να την «κοπανίσουν» στο εξωτερικό! Καθαρά πράγματα! Οι έμπιστοί του αποδέχονται μ’ ενθουσιασμό την πρόταση. Κινούνται δραστήρια και σε λίγες ώρες κατορθώνουν να «μυήσουν» στη συνωμοσία και αρκετούς υπαξιωματικούς από τη στρατιωτική δύναμη (1 τάγμα με 3 λόχους) της Πάτρας. Και το κίνημα ξεσπάει. Οι δυο από τους τρεις λόχους της πόλης προσχωρούν στην... Επανάσταση (με τα τόσο... ανιδιοτελή κίνητρα) και σε λίγο ο Στουρνάρας πιάνεται αιχμάλωτος. Ακολουθεί πολιορκία των ανδρών που στρατωνίζονταν στην Επάνω Πόλη (στην «Καζάρμα»), οι οποίοι παραδίδονται και αφοπλίζονται. Έτσι η Πάτρα - η δεύτερη μεγάλη πόλη του Βασιλείου - περνά στα χέρια του Μερεντίτη. Και ακολουθεί η υλοποίηση των «προγραμματικών στόχων» του κινήματος... Ο Μερεντίτης με την κουστωδία του κατευθύνεται στο υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας και «τσεπώνει» τις 25.000 δρχ. (σήμερα αντιστοιχούν με 8 εκατομμύρια περίπου) που βρίσκει εκεί. Στη συνέχεια καλεί μπροστά του τους υπεύθυνους του Τελωνείου και του Δημόσιου Ταμείου και τους ανακοινώνει ότι πρέπει να του παραδώσουν το δημόσιο χρήμα που κατέχουν (ο Α. Φωτιάδης αναφέρει ότι «κατέσχεσε» απ’ αυτούς κάπου 125.000 δρχ. - δηλ. περίπου 40 σημερινά εκατομμύρια). Αρκέστηκε σ’ αυτά ο Μερεντίτης; Μα φυσικά και όχι! Ξέροντας ότι ο βασικός πλούτος δε βρίσκεται στις τράπεζες αλλά στις τσέπες των πολιτών, αποφάσισε ν’ ασκήσει και ...δημοσιονομική πολιτική. Ανακοινώνει λοιπόν στους έντρομους Πατρινούς (πούχαν κλειστεί στα σπίτια τους κι είχαν τριπλοκλειδώσει τις πόρτες) ότι τους... «φορολογεί» συνολικά και «εφάπαξ» με το ποσόν των 225.000 δρχ., το οποίο και πρέπει να καταβληθεί αμέσως! Αν του έφερναν αντίρρηση, δε θα τους έβαζε φυσικά... πρόστιμο, αλλά θα πυρπολούσε την Πάτρα! Και κάτι ακόμα: απαιτούσε από τους εμπόρους να καταβάλλουν σ’ αυτόν τις φορολογικές οφειλές τους προς το δημόσιο! Πως να το κάνουμε... είχε πλήρη συνείδηση ότι ήταν εξουσία! Οι πρόκριτοι της πόλης και οι λοιποί ισχυροί του χρήματος, όπως είναι φυσικό, πανικοβάλλονται. Το να ληστεύεις τις τράπεζες είναι κάτι που «νιώθεται». Ε όχι όμως και να φορολογηθούν από ένα ληστή! Πάει πολύ. Ζητούν λοιπόν την προστασία των ξένων προξένων και οι τελευταίοι αναλαμβάνουν μεσολαβητικές δραστηριότητες. Τελικά ο Άγγλος πρόξενος πετυχαίνει «συμφωνία» με το Μερεντίτη, που σε γενικές γραμμές ήταν η ακόλουθη: οι ληστές να αρκεστούν στα χρήματα που βούτηξαν από τα δημόσια ταμεία και να φύγουν από την Πάτρα με αγγλικό πλοίο, κάτω από την προστασία της βρετανικής σημαίας!!! Γίνονται λοιπόν οι σχετικές προετοιμασίες και οι άντρες του Μερεντίτη, με επικεφαλής του ίδιο, ξεκινούν για να επιβιβαστούν στις βάρκες που θα τους μεταφέρει στο αγγλικό σκάφος «Σπίτφαϊρ». Όλα φαίνεται να τελειώνουν «ομαλά». Όμως οι εξελίξεις θα διαψεύσουν αυτήν την «ομαλότητα». Και να τι ευνοούμε. Όταν οι ληστές κυριαρχούσαν στην πόλη, κανείς δε σήκωσε εναντίον τους κεφάλι. Ή μάλλον σχεδόν κανείς. Μόνο ένας «γραφιάς», ο γραμματέας της Νομαρχίας Ρουτόπουλος αποφάσισε ν’ αντιδράσει. Τόσκασε λοιπόν από την πόλη, κατέφυγε στα γύρω χωριά και κήρυξε... επιστράτευση. Με το γλυκό και το άγριο κατόρθωσε να συγκροτήσει ένα αρκετά πολυάριθμο σώμα, οπλισμένο με ντουφέκια, χατζάρια, τσεκούρια και ...ρόπαλα. Και μπαίνοντας επικεφαλής του ιδιόμορφου αυτού «στρατού» εξόρμησε ν’ απελευθερώσει την πόλη. Και τη στιγμή που ο Μερεντίτης πλησίαζε με τους ληστές του στο λιμάνι, οι άνδρες του Ραυτόπουλου φτάνανε στο ίδιο σημείο για να του κλείσουν το δρόμο... Η σύρραξη φυσικά ήταν αναπόφευκτη. Οι δυο πλευρές ταμπουρώνονται κι αρχίζει άγριο τουφεκίδι. Τέσσερις άντρες (δυο από την κάθε παράταξη) πέφτουν νεκροί και δεκάδες άλλοι τραυματίζονται. Οι ληστές, με τη δύναμη της απελπισίας, κατορθώνουν τελικά να σπάσουν του κλοιό των πολιορκητών τους και να φτάσουν (εκτός από 3-4 που πιάστηκαν αιχμάλωτοι) στις βάρκες. Είχαν σωθεί, κουβαλώντας - κάτω από την προστασία της βρετανικής σημαίας - και το δημόσιο χρήμα που είχαν ληστέψει! Η Ελληνική κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε φυσικά στον Άγγλο πρόξενο και ζήτησε την παράδοση των ληστών και την απόδοση των χρημάτων. Η απάντηση που πήρε ήταν όμως αποστομωτική: «Κάναμε συμφωνία κύριοι μαζί τους και δεν μπορούμε να την παραβιάσουμε!». Όμως ας δούμε το τέλος αυτής της παρανοϊκής ιστορίας, που δυστυχώς δεν είναι φανταστική... Το αγγλικό πλοίο κατευθύνεται από την Πάτρα για τα Επτάνησα, κουβαλώντας τους «εκλεκτούς» επιβάτες του, που τυγχάνουν όλων των περιποιήσεων από την μεριά του πληρώματος, σαν να ήταν οι πιο ευηπόληπτοι πολίτες. Σε λίγες ώρες φτάνει στην Κέρκυρα, αλλά η Επτανησιακή Γερουσία, δικαιολογημένα... αφιλόξενη, απαγορεύει την αποβίβαση του Μερεντίτη και των ανθρώπων του. Έτσι το πλοίο κάνει μεταβολή και κατευθύνεται προς τη Μάλτα. Εκεί γίνεται και η τελική αποβίβαση. Μόνο που τώρα τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Ο αρχηγός του βρετανικού στόλου (που αγκυροβολούσε στο νησί) δε δείχνει να συμμερίζεται τις «ευγένειες» του Άγγλου προξένου της Πάτρας, και κατάσχει αμέσως τα χρήματα των ληστών, για να επιστραφούν στην Ελλάδα. Τους ίδιους πάντως - τηρώντας έστω και κατά το ήμισυ, το «σύμφωνο τιμής» - δεν τους πειράζει... Κι εδώ κλείνει η περιπέτεια του Μερεντίτη που από αγωνιστής του ’21, εξελίχτηκε σε κομματάρχη, σε αξιωματικό, σε κινηματία και τέλος σε απένταρο πρόσφυγα. Κι αυτό που πρέπει να του αναγνωρίσει κανείς είναι ότι τουλάχιστον υπήρξε... ειλικρινής στις διακηρύξεις του!
from anemourion https://ift.tt/3dcqOrA
via IFTTT