Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ

Στο λιμάνι του Μούδρου της Λήμνου, η ηττημένη στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, Οθωμανική Αυτοκρατορία υπόγραψε ανακωχή τον Οκτώβριο 1918, που ισοδυναμούσε προς συνθηκολόγηση άνευ όρων. Επειδή θεωρήθηκε εχθρική δύναμη της Αντάντ, δεν δόθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το δικαίωμα να λάβει μέρος στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης στο Παρίσι. Αντιθέτως, η Ελλάδα έχοντας εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό των νικητών κλήθηκε να συμμετάσχει στη συνδιάσκεψη και ο χαρισματικός πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος επέδειξε τις μεγάλες διπλωματικές του ικανότητες κατά την προσπάθεια του να αποσπάσει κάποια μερίδα από την πελώρια πολεμική λεία. Ωστόσο, η σύναψη της Συνθήκης Ειρήνης μεταξύ της Αντάντ και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας καθυστέρησε και υπογράφηκε στις 10 Αυγούστου 1920, στο δημαρχείο των Σεβρών, προαστίου του Παρισιού, γνωστού για τις εύθραυστες πορσελάνες του. 

ΣΕΒΡΕΣ, 28 ΙΟΥΛΙΟΥ 1920. Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΙΣΙΝΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ. (ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ)

Η καθυστέρηση της επιβολής των όρων ειρήνης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οφειλόταν στα ωμά συμφέροντα, τις συγκρουόμενες εθνικές επιδιώξεις, φιλοδοξίες των συμμάχων. Ειδικότερα, υπήρξε διάσταση απόψεων μεταξύ συμμάχων αναφορικά με τον ρόλο της Ελλάδας στην μεταπολεμική Ανατολική Μεσόγειο. Στον χώρο της Μικράς Ασίας και της Θράκης, τα ελληνικά συμφέροντα βρισκόταν σε σύγκρουση με εκείνα της Ιταλίας, ενώ ακόμη και η Γαλλία αντιδρούσε στη μετεξέλιξη της Ελλάδος σε μοχλό προώθησης των βρετανικών συμφερόντων στην Εγγύς Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο. Επιφύλαξη για τη στρατηγική αναβάθμιση της Ελλάδας φαίνεται ότι είχαν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες εναντιώθηκαν στην επέκταση της ελληνικής επικράτειας στην Ιωνία και την Ανατολική Θράκη.

Ο ΓΕΡΟΥΣΙΑΣΤΗΣ ΧΑΝΤΗ ΠΑΣΑ ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ. (ΜΟΥΣΕΙΟ «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ», ΑΘΗΝΑ)

Δεν ήταν όμως μόνο τα αντιτιθέμενα γεωστρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων που επηρέαζαν αρνητικά την ταχεία ρύθμιση του Ανατολικού Ζητήματος. Εξάλλου, η ικανοποίηση των ελληνικών δικαίων προσέκρουε και στη δράση των Ευρωπαίων και Αμερικανών ιεραποστόλων που αντιτάχθηκαν στην επέκταση της Ελλάδος στην Ιωνία, φοβούμενοι ότι μια τέτοια εξέλιξη θα υπονόμευε την προσηλυτική δράση τους στη Μικρά Ασία εις βάρος του ελληνορθόδοξου στοιχείου. Για τελείως διαφορετικούς λόγους το μπολσεβικικό καθεστώς του Λένιν τάχθηκε υπέρ των Τούρκων εθνικιστών, ευελπιστώντας ότι η κεμαλική επανάσταση θα μετεξελισσόταν σε επαναστατικό αντιδυτικό και αντικαπιταλιστικό κίνημα. 

Ο διαμελισμός

Τελικά ύστερα από την αποφασιστική παρέμβαση του πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας Lloyd George και τους εύστοχους διπλωματικούς χειρισμούς του Ελευθέριου Βενιζέλου, οι Συμμαχικές Δυνάμεις δέχθηκαν να συνυπογράψουν μια συνθήκη που θα οδηγούσε στον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ή του «Μεγάλου Ασθενούς» της ευρωπαϊκής πολιτικής και ταυτόχρονα θα δρομολογούσε τη δημιουργία της Μεγάλης Ελλάδας. Στην επίτευξη του πολυπόθητου αυτού οράματος του Ελληνισμού σημαντική ήταν και η συμβολή του Κωνσταντινουπολίτη στην καταγωγή μεγιστάνα της διεθνούς βιομηχανίας πολεμοφόδιων Sir Basil Zaharoff, 1849-1936, ο οποίος ασκούσε μεγάλη επιρροή στους βρετανικούς και γαλλικούς ηγετικούς κύκλους. Από ελληνικής πλευράς τη Συνθήκη των Σεβρών υπέγραψαν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Έλληνας πρέσβης στο Παρίσι Άθως Ρωμανός, ενώ εκ μέρους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι γερουσιαστές Χαντή πασά, Ριζά Τεβφίκ και ο Τούρκος πρέσβης στη Βέρνη Ρεσάντ Χαλίς. 

Το καθεστώς της Σμύρνης

Η Συνθήκη Ειρήνης των Σεβρών ήταν χωρισμένη σε 13 μέρη που αφορούσαν την αλλαγή των συνόρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με την παραχώρηση στην Ελλάδα της Ανατολικής Θράκης και των νησιών Ίμβρου και Τενέδου. Στο τρίτο μέρος της Συνθήκης προσδιοριζόταν το προσωρινό καθεστώς της περιοχής της Σμύρνης: η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατηρούσε την υψηλή κυριαρχία (άρθρο 69), ενώ η διοίκηση της ζώνης μεταβιβαζόταν στην ελληνική κυβέρνηση η οποία αναλάμβανε την ευθύνη να ιδρύσει τοπικό Κοινοβούλιο με τη συμμετοχή όλων των εθνοθρησκευτικών ομάδων της περιοχής (άρθρα 72,73). Η ελληνική ζώνη της Σμύρνης κάλυπτε μια περιοχή 17.452 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η συνθήκη κατοχύρωνε το δικαίωμα της Ελλάδας να διατηρεί στρατιωτικές δυνάμεις για την ασφάλεια και τάξη της περιοχής. Μετά την πάροδο πενταετίας, το τοπικό Κοινοβούλιο θα είχε την ευχέρεια, με ψήφισμα κατά πλειοψηφία, να ζητήσει από το Συμβούλιο της Κοινωνίας των Εθνών να περιέλθει η περιοχή της Ιωνίας υπό πλήρη ελληνική κυριαρχία. Από την πλευρά του το συμβούλιο θα μπορούσε να απαιτήσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την οριστική τύχη της δυτικής Μικράς Ασίας (άρθρο 83). Μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών η Αθήνα μετονόμασε την Ελληνική Ύπατη Αρμοστεία -που λειτουργούσε από τον Μάιο του 1919 όταν τα ελληνικά στρατεύματα εισήλθαν στην Ιωνία- σε Ελληνική Διοίκηση Σμύρνης. 

Η ΝΟΤΙΟΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΟΝ ΝΕΪΓΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ. ΕΜΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΔΑΦΙΚΗ ΚΕΡΔΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. (ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ)

Στο ανατολικό τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αναγνωριζόταν το αρμενικό κράτος, τα σύνορα του οποίου θα καθοριζόταν με τη διαιτησία των Ηνωμένων Πολιτειών (άρθρα 88-89). Η συνθήκη καθιέρωνε καθεστώς αυτονομίας για τους Κούρδους και άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο ίδρυσης ενός κουρδικού κράτους στο μέλλον. Αναγνωρίσθηκε εξάλλου η ανεξαρτησία του βασιλείου της Χετζάζης που επισημοποιούσε την απόσχιση των Αράβων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΩΡΗΚΤΟ «ΛΗΜΝΟΣ» ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ. ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΚΥΜΑΙΑΣ ΟΔΟΥ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΘΑ «ΑΠΑΘΑΝΑΤΙΣΘΟΥΝ» ΦΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΕΦΙΑΛΤΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ. (ΛΕΥΚΩΜΑ «ΣΜΥΡΝΗ», ΕΚΔΟΣΗ «ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ - Α. Α. ΛΙΒΑΝΗ)

Αλλά και η Γαλλία κατέλαβε στρατιωτικά την Κιλικία γύρω από τον κόλπο της Αλεξανδρέττας και μέχρι τη Μερσίνη, ενώ η σφαίρα ιταλικής επιρροής επεκτεινόταν από τα λιμάνι της Ατταλείας έως την Αλικαρνασσό, απέναντι από τα Δωδεκάνησα. Η Ιταλία διατηρούσε τη Ρόδο, αλλά αποδεχόταν τη μεταβίβαση της υπόλοιπου Δωδεκανήσου στην Ελλάδα (άρθρο 122).

Στο ένα πέμπτο 

Με τη Συνθήκη των Σεβρών, η οθωμανική επικράτεια περιοριζόταν στο ένα πέμπτο του προπολεμικού εδάφους της αυτοκρατορίας, που ουσιαστικά σήμαινε τη συρρίκνωση της στην Κωνσταντινούπολη και την Κεντρική Ανατολία. Αλλά και η παραμονή της Κωνσταντινούπολης στην κυριαρχία του σουλτάνου τέθηκε υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις, ειδικότερα εξαρτήθηκε από την προστασία των μειονοτικών δικαιωμάτων στην τουρκική ζώνη (άρθρο 36). Άλλωστε η οθωμανική πρωτεύουσα τελούσε υπό διασυμμαχική στρατιωτική κατοχή από τον Μάρτιο του 1920 και ο σουλτάνος με την κυβέρνηση του ουσιαστικά ήταν εκεί αιχμάλωτοι των νικητών του πολέμου. Η Τουρκία έχανε κάθε πρόσβαση στα Βαλκάνια, με εξαίρεση τα ευρωπαϊκά προάστια της Κωνσταντινούπολη, ενώ το Αιγαίο λάμβανε μορφή ελληνικής λίμνης. Με τη συνθήκη επιτεύχθηκε ο αφοπλισμός των Στενών και η ελευθεροπλοΐα στα Στενά τέθηκε υπό τον έλεγχο Διασυμμαχικής Επιτροπής (άρθρο 178), με άλλα λόγια κάτω από τον έλεγχο της κραταιάς Μεγάλης Βρετανίας. Η Συνθήκη των Σεβρών κατέδειξε τη θέληση των Συμμάχων να εξαφανίσουν όχι μόνο την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά και να θέσουν την εναπομείνασα Τουρκία υπό στενό διοικητικό-στρατιωτικό και οικονομικό έλεγχο. 

ΣΜΥΡΝΗ, 1920. ΣΤΟΝ ΕΞΩΣΤΗ ΤΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ, ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΒΟΛΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ, Ο ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΤΟ ΔΙΑΓΓΕΛΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ. ΣΤΑ ΔΕΞΙΑ ΤΟΝ, Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ. ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΕΠΙΣΗΣ ΟΙ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΕΣ ΤΣΟΥΡΟΥΚΤΣΟΓΛΟΥ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΝΟΓΛΟΥ, ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΨΑΛΤΩΦ, Ο ΕΚΔΟΤΗΣ ΤΗΣ «ΑΜΑΛΘΕΙΑΣ» ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΣΟΛΟΜΩΝΙΔΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΕΣ. ΣΤΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΤΟΝ ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΥ, Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΟΝ Α' ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΟΥ ΝΙΔΕΡ ΚΑΙ ΔΙΠΛΑ ΤΟΝ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ, ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΝ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ. ΟΙ ΣΗΜΑΙΕΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ: Η ΙΤΑΛΙΚΗ, Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ, Η ΑΓΓΛΙΚΗ, Η ΓΑΛΛΙΚΗ. ΣΤΑ ΣΚΑΛΙΑ, ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ ΟΙ ΠΡΟΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ ΟΜΑΔΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΣΜΥΡΝΗΣ. ΠΡΩΤΟΣ ΚΑΤΩ ΑΡΙΣΤΕΡΑ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Θ. ΚΑΤΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟΝ ΕΙΝΑΙ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ. 

Τελείως διαφορετική ήταν η εικόνα που παρουσίαζε το ελληνικό Βασίλειο, καθώς με το διακανονισμό των Σεβρών τέθηκαν οι βάσεις για την ανάδειξη της Ελλάδας των «δύο ηπείρων (Ευρώπη-Ασία) και πέντε θαλασσών (Αιγαίο, Ιόνιο, Μεσόγειος, Μαύρη Θάλασσα και Προποντίδα)». Η έκταση της ελληνικής επικράτειας έφθασε τα 173.779 τετρ. χιλιόμετρα και 7.156.000 πληθυσμό. Ουσιαστικά, τόσο η έκταση όσο και ο πληθυσμός του ελληνικού Βασιλείου τριπλασιάστηκε μέσα σε μια δεκαετία (1910-1920). Ωστόσο, η φόρμουλα των Σεβρών εμπεριείχε πολλές ασάφειες, αντιφάσεις και αδυναμίες που έθεταν το οικοδόμημα της Μεγάλης Ελλάδας σε κίνδυνο και το ελληνικό Βασίλειο σε δοκιμασίες που ήταν αβέβαιο αν είχε τις δυνατότητες να αντεπεξέλθει. Με δεδομένες τις σοβαρές ελλείψεις και ανεπάρκειες, η Συνθήκη των Σεβρών παρέμενε εξαιρετικά εύθραυστη, η οποία άλλωστε δεν πρόλαβε καν να επικυρωθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη. 

ΛΑΪΚΗ ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΑΡΙΣΤΑ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΚΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΙΣΙΝΟ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ ΛΥΩΝ ΣΤΙΣ 30 ΙΟΥΛΙΟΥ 1920, ΔΥΟ ΗΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ, ΑΠΟ ΔΥΟ ΑΠΟΤΑΚΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ.

Εξαρχής πρέπει να σημειωθεί ότι η διπλωματική διευθέτηση των Σεβρών ευνοούσε πρωτίστως τη Μεγάλη Βρετανία που πήρε το καλύτερο μερίδιο, είτε απευθείας είτε μέσω της άμεσα εξαρτημένης από αυτήν Ελλάδα. Η εξέλιξη αυτή δυσαρέστησε τη Γαλλία και την Ιταλία, που θεωρούσαν ότι η ελληνική επέκταση στην Ιωνία εξυπηρετούσε κυρίως τα αγγλικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Συνάμα, οι σκληροί όροι σε βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προκάλεσαν την αγανάκτηση και αντίδραση του τουρκικού λαού και ενίσχυσαν το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα υπό την ηγεσία του Κεμάλ Ατατούρκ, αποδυναμώνονταί τα ερείσματα του σουλτάνου. 

Στην Ελλάδα 

Αλλά και το εσωτερικό μέτωπο της Ελλάδος παρουσίαζε σοβαρές αδυναμίες και ενώ η Ελλάδα θριάμβευε, εμφανίστηκαν στον ορίζοντα τα πρώτα σύννεφα. Η αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα κατά του Βενιζέλου δύο μόνο μέρεί μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, στον παρισινό σιδηροδρομικό σταθμό «Λυών», από δύο φανατικούς αντιβενιζελικούς έδειχνε τις διαστάσεις του εθνικού διχασμού και το πόσο βαθιά διαιρεμένοί ήταν ο πολιτικοί κόσμοί της Ελλάδας. Η σφοδρή αντιπαλότητα μεταξύ των δύο παρατάξεων (βενιζελικοί και κωνσταντινικοί) έλαβε νέες διαστάσεις όταν τρεις μόνο μήνες μετά την υπογραφή της συνθήκης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος ηττήθηκε στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920. Η παλινόρθωση του Κωνσταντίνου στον βασιλικό θρόνο τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, αποδυνάμωσε σημαντικά τη διπλωματική θέση της Ελλάδας, αφού στις χωρεί της Αντάντ το όνομα του Κωνσταντίνου συνέχιζε να είναι σχεδόν εξίσου μισητό με εκείνο του Γερμανού Κάιζερ. Δεν άργησε να εκδηλωθεί η ανοικτή στροφή της ιταλικής και γαλλικής πολιτικής απέναντι στην Ελλάδα, ενώ επιβαρύνθηκε και το κλίμα στις αγγλοελληνικές σχέσεις. Οι φωνές για τη ριζική αναθεώρηση της Συνθήκης των Σεβρών αυξήθηκαν ανησυχητικά για την ελληνική πλευρά. 

Πέραν του εθνικού διχασμού το εσωτερικό μέτωπο παρουσίαζε και άλλη περιπλοκή. Η επέκταση της επικράτειας σήμαινε επίσης τη σοβαρή αύξηση των μειονοτικών πληθυσμών στη μεταπολεμική Ελλάδα, των οποίων τα εθνικά, θρησκευτικά, γλωσσικά δικαιώματα διασφαλίζονταν από ειδική συμφωνία που υπέγραψαν η Ελλάδα και οι χωρεί της Αντάντ στις Σέβρες στις 10 Αυγούστου 1920. Οι εθνοθρησκευτικές αυτές ομάδες τάχθηκαν κατά του Μικρασιατικού εγχειρήματος. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Τουρκομουσουλμάνοι, Εβραίοι, Τσάμηδες και Βούλγαροι μειονοτικοί καταψήφισαν συλλογικά το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας στις εκλογές του 1920 και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εκλογική ήττα του Βενιζέλου και στην επιστροφή του Κωνσταντίνου, του οποίου η παράταξη είχε χαρακτηρίσει τη μικρασιατική εκστρατεία ως αποικιακή επιχείρηση και είχε σφοδρότατα αντιταχθεί σε αυτήν. Αντιθέτως, ο ελληνικοί πληθυσμοί της Ιωνίας που υποστήριζε φανατικά τη βενιζελική παράταξη δεν μετείχε στην εκλογική αναμέτρηση του 1920, επειδή, σύμφωνα με τη Συνθήκη των Σεβρών, η ελληνική ζώνη της Μικράς Ασίας εξακολουθούσε να τελεί υπό την υψηλή κυριαρχία του σουλτάνου. 

Η μη κατοχύρωση 

Οταν η βασιλική παράταξη ανέλαβε την εξουσία όχι μόνο δεν απέσυρε τα ελληνικά στρατεύματα από τη Μικρά Ασία (όπως είχε υποσχεθεί προεκλογικά), αλλά διεύρυνε τις πολεμικές επιχειρήσεις με σκοπό να επιβάλει στους Τούρκους εθνικιστές τη Συνθήκη των Σεβρών και να κατοχυρώσει τα εθνικά κεκτημένα στο πεδίο της μάχης. Η προέλαση των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων προς την Άγκυρα ανακόπηκε απότομα και αμετάκλητα στις όχθες του ποταμού Σαγγάριου, μετά την πιο αιματηρή μάχη της μικρασιατικής εκστρατείας που κράτησε από τις 10 ως τις 29 Αυγούστου 1921. Έναν ακριβώς χρόνο μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, γινόταν πλέον αντιληπτό ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις δεν ήταν σε θέση να συντρίψουν τον Κεμαλισμό και να επιβάλουν τη Μεγάλη Ελλάδα. Η συσσώρευση των δυσμενών διπλωματικών και στρατιωτικών παραγόντων επεκτεινόταν και στον οικονομικό τομέα, αφού το δυσβάστακτο για την Ελλάδα κόστος του Μικρασιατικού Πολέμου είχε φθάσει την εποχή εκείνη τα οκτώ εκατομμύρια δραχμές ημερησίως. 

ΑΘΗΝΑ, 14 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1920. ΣΤΟ ΣΤΑΔΙΟ, Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, Ο ΝΑΥΑΡΧΟΣ Π. ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Α. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ ΣΥΖΗΤΟΥΝ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ, (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Π. ΠΟΥΛΙΔΗ) 

Η Συνθήκη των Σεβρών παρέμεινε ανενεργοί, καθώς το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας σταδιακά ξεθώριασε για να ενταφιαστεί έναν χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1922, με την κατάρρευση του μετώπου, την άτακτο φυγή των ελληνικών στρατευμάτων, την πυρπόληση της Σμύρνης και την προσφυγοποίηση του μικρασιατικού ελληνισμού. Ενώ για τους Έλληνες η Συνθήκη των Σεβρών παρέμεινε ένα όνειρο απατηλό για τους Τούρκους συνεχίζει να συνιστά έναν εφιάλτη. Το «σύνδρομο των Σεβρών» έχει καθιερωθεί στην τουρκική πολιτική ορολογία και προσδιορίζει την υποβόσκουσα φοβία των Τούρκων για το ενδεχόμενο διαμελισμού της χώρας τους έπειτα από κάποια παρέμβαση ή δολοπλοκία των δυτικών δυνάμεων.

ΑΛΕΞΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 1919-1922

ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ

ΑΘΗΝΑ

2002

from anemourion https://ift.tt/39iEizU
via IFTTT